Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Φωτογραφία των Ηνωμένων Εθνών . Flickr. CC BY-NC-ND 2.0 DEED. 

Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο New Arab στις 10 Ιανουαρίου 2024. Μια επεξεργασμένη έκδοση δημοσιεύεται εκ νέου στο Global Voices ως μέρος συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου. 

Η Νότια Αφρική έχει ξεκινήσει μια νομική αναμέτρηση ορόσημο στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ), αφού κατηγόρησε το Ισραήλ για «γενοκτονικές πράξεις» στον αδιάκριτο πόλεμό του στη Λωρίδα της Γάζας. 

Η υπόθεση είναι μία από τις τρεις τουλάχιστον, που αντιμετωπίζει το Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) για τη βάναυση εκστρατεία του εναντίον του πολιορκημένου παλαιστινιακού θύλακα της Γάζας.

Η άγρια ​​επίθεση του Ισραήλ έχει στοχεύσει σχολεία, νοσοκομεία και κατοικημένες περιοχές και μέχρι στιγμής έχει σκοτώσει τουλάχιστον 23.210 ανθρώπους στη Γάζα, τα δύο τρίτα εξ αυτών γυναίκες και παιδιά.

Αυτό το άρθρο εξετάζει την υπόθεση της Νότιας Αφρικής κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο και τι θα συμβεί κατά τη διάρκεια της νομικής διαδικασίας. 

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ του ΔΔ και του ΔΠΔ;

Το Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔ) συχνά συγχέεται με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) . Το ΔΔ, που ονομάζεται επίσης Παγκόσμιο Δικαστήριο, είναι το ανώτατο νομικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών, που ιδρύθηκε το 1945 και ασχολείται με διαφορές μεταξύ κρατών.  

Το ΔΠΔ, επίσης στη Χάγη, χειρίζεται υποθέσεις εγκλημάτων πολέμου κατά ατόμων. 

Η ομάδα των 15 δικαστών του ΔΔ, η οποία θα επεκταθεί με έναν επιπλέον δικαστή από κάθε πλευρά στην υπόθεση της Νότιας Αφρικής κατά του Ισραήλ, ασχολείται με συνοριακές διαφορές και όλο και περισσότερες υποθέσεις από κράτη, που κατηγορούν άλλα για παραβίαση των υποχρεώσεων της συνθήκης του ΟΗΕ. Κάθε δικαστής εκλέγεται για εννέα χρόνια από τη Γενική Συνέλευση και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.  

Ωστόσο, το ΔΠΔ είναι το μόνο μόνιμο διεθνές ποινικό δικαστήριο στον κόσμο και διέπεται από μια διεθνή συνθήκη, που ονομάζεται Καταστατικό της Ρώμης. 

Ποιος είναι ο ισχυρισμός που προβάλλει η Νότια Αφρική;

Στην κατάθεσή της, 84 σελίδων, η Νότια Αφρική αναφέρει ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία σκοτώνοντας Παλαιστίνιους στη Γάζα, προκαλώντας τους σοβαρές ψυχικές και σωματικές βλάβες και δημιουργώντας συνθήκες ζωής «που επιφέρουν τη σωματική τους καταστροφή».

Απαριθμεί την αποτυχία του Ισραήλ να παράσχει βασική τροφή, νερό, φάρμακα, καύσιμα, καταφύγιο και άλλη ανθρωπιστική βοήθεια στη Λωρίδα της Γάζας κατά τη διάρκεια του τριμήνου του πολέμου. Επισημαίνει επίσης τη συνεχή εκστρατεία βομβαρδισμών, που έχει καταστρέψει μεγάλο μέρος του θύλακα, ανάγκασε την εκκένωση περίπου 1,9 εκατομμυρίων Παλαιστινίων και σκότωσε περισσότερους από 23.000 ανθρώπους, σύμφωνα με τις υγειονομικές Αρχές της Γάζας. 

«Όλες οι πράξεις αποδίδονται στο Ισραήλ, το οποίο απέτυχε να αποτρέψει τη γενοκτονία και διαπράττει γενοκτονία κατά προφανή παραβίαση της Σύμβασης περί Γενοκτονίας», αναφέρει η κατάθεση, προσθέτοντας ότι το Ισραήλ επίσης απέτυχε να περιορίσει την υποκίνηση για γενοκτονία από τους δικούς του αξιωματούχους, επίσης κατά παράβαση της σύμβασης.  

Ενώ το δικαστήριο ετοιμάζεται για τελική απόφαση, η Νότια Αφρική ζήτησε επίσης από το δικαστήριο να επιβάλει έκτακτα μέτρα για να σταματήσει τις εικαζόμενες παραβιάσεις από το Ισραήλ.

Τέτοια προσωρινά μέτρα έχουν σκοπό να αποτρέψουν την επιδείνωση της κατάστασης, μέχρι να ανακοινωθεί η τελική απόφαση. 

Τι είναι η Σύμβαση περί Γενοκτονίας;

Θεωρούμενη ως η πρώτη συνθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ιστορία του ΟΗΕ, η Σύμβαση για την Πρόληψη και την Τιμωρία του Εγκλήματος της Γενοκτονίας επικυρώθηκε από 153 χώρες. Ορίζει τη γενοκτονία ως «πράξεις που διαπράττονται με πρόθεση να καταστρέψουν, εν όλω ή εν μέρει, μια εθνική, εθνοτική, φυλετική ή θρησκευτική ομάδα». 

Τέτοιες πράξεις περιλαμβάνουν τη δολοφονία μελών οποιασδήποτε επονομαζόμενης περιθωριοποιημένης ομάδας, η οποία τους προκαλεί σοβαρή σωματική ή ψυχική βλάβη, καθώς και καταστροφή των συνθηκών διαβίωσής τους. Αυτό περιλαμβάνει πράξεις όπως η αποτροπή τους να γεννήσουν ή η βίαια μεταφορά των παιδιών τους σε άλλες ομάδες. 

Όλα τα κράτη που υπέγραψαν τη Σύμβαση για τη Γενοκτονία είναι υποχρεωμένα όχι μόνο να μην διαπράξουν ποτέ γενοκτονία, αλλά και να την αποτρέψουν και να την τιμωρήσουν. 

Πότε θα προχωρήσει η υπόθεση;

Οι ακροάσεις θα πραγματοποιηθούν στις 11 και 12 Ιανουαρίου.  

Η Νότια Αφρική και το Ισραήλ θα έχουν το καθένα από δύο ώρες σε ξεχωριστές ημέρες για να δηλώσουν υπέρ ή κατά των έκτακτων μέτρων. Δεν θα υπάρξει κατάθεση μαρτύρων και αντιπαραθέσεις. Η παρουσίαση θα είναι κυρίως νομικά επιχειρήματα, που θα προβάλουν κρατικοί αξιωματούχοι και οι ομάδες διεθνών δικηγόρων τους. 

Το αίτημα για έκτακτα μέτρα είναι ένα πρώτο βήμα σε μια υπόθεση, που θα πάρει αρκετά χρόνια για να ολοκληρωθεί. 

Επίσημα αποκαλούμενα προσωρινά μέτρα, προορίζονται ως ένα είδος περιοριστικής εντολής για να αποτραπεί η επιδείνωση μιας διαφοράς, ενώ το δικαστήριο εξετάζει ολόκληρη την υπόθεση. 

Το δικαστήριο δεν θα λάβει οριστική απόφαση σχετικά με τους ισχυρισμούς γενοκτονίας της Νότιας Αφρικής, έως ότου εκδικαστεί η υπόθεση επί της ουσίας, η οποία απέχει πιθανότατα αρκετά χρόνια. 

Ωστόσο, καθώς οι ακροάσεις αυτής της εβδομάδας αφορούν μόνο την πιθανή χορήγηση έκτακτων μέτρων, ενδέχεται να χρειαστούν μόνο εβδομάδες ή μήνες έως ότου αποφασίσουν για την έκδοση απόφασης. 

Οι δικαστές του ΔΔ συχνά παρέχουν τέτοια μέτρα, τα οποία γενικά συνίστανται στο να ζητούν από το κράτος να απόσχει από οποιαδήποτε ενέργεια θα μπορούσε να επιδεινώσει τη δικαστική διαφορά. 

Για τα προσωρινά μέτρα, το δικαστήριο πρέπει μόνο να αποφασίσει εάν εκ πρώτης όψεως θα έχει δικαιοδοσία και οι πράξεις για τις οποίες καταγγέλλονται θα μπορούσαν να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της συνθήκης γενοκτονίας. Τα μέτρα που αποφασίζει δεν θα είναι απαραίτητα αυτά που ζητά ο καταγγέλλων. 

Ποια είναι τα πιθανά αποτελέσματα και τι θα συμβεί στη συνέχεια; 

Η απόφαση του ΔΔ είναι οριστική και δεν μπορεί να ασκηθεί έφεση. Ωστόσο, δεν μπορεί να επιβάλει τις αποφάσεις του.

Ακόμη και αν το δικαστήριο αποφασίσει να μην θεσπίσει προσωρινό μέτρο, το ΔΔ θα μπορούσε να αποφασίσει ότι εξακολουθεί να έχει δικαιοδοσία και να προχωρήσει στην υπόθεση. 

Στην περίπτωση της Ουκρανίας, παρά το γεγονός ότι το ΔΔ διέταξε τη Ρωσία να σταματήσει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις στην Ουκρανία, η εισβολή της Ρωσίας συνεχίστηκε. 

Εφόσον δεν είναι σαφές τι συγκεκριμένα αποτελέσματα θα είχε μια απόφαση του ΔΔ κατά του Ισραήλ, ενδέχεται να συμβάλει στην πολιτική και οικονομική απομόνωση της χώρας. 

Η απόφαση του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του στο ΔΔ σημαίνει ότι μπορεί να παρουσιάσει νομικά επιχειρήματα που να δικαιολογούν τις ενέργειές του στη Γάζα.

Από την άλλη πλευρά, η τακτική θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε περαιτέρω διεθνή καταδίκη, εάν τελικά χάσει την υπόθεση και κριθεί ένοχο για παραβίαση της σύμβασης του ΟΗΕ για τη γενοκτονία. 

Εν τω μεταξύ, η Βολιβία, μαζί με τη Νότια Αφρική, το Μπαγκλαντές, τις Κομόρες και το Τζιμπουτί, υπέβαλαν αίτημα στον Εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου να διερευνήσει χωριστά την κατάσταση στην Παλαιστίνη στις 17 Νοεμβρίου.