Εικόνα από την Arzu Geybullayeva

Οι πρόωρες προεδρικές εκλογές της 7ης Φεβρουαρίου στο Αζερμπαϊτζάν ήταν μια ευκαιρία για τον Πρόεδρο Ιλχάμ Αλίγιεφ και την κυβέρνησή του να επιτρέψουν ελεύθερες και δίκαιες εκλογές για μια φορά. Αντίθετα, παρατηρήθηκαν όπως συνήθως χειραγώγηση και παραβιάσεις, συμπεριλαμβανομένων πολλαπλών ψηφοφοριών, πολλαπλών ψηφοδελτίων και επιθετικής συμπεριφοράς προς ανεξάρτητους παρατηρητές και δημοσιογράφους όλη την ημέρα. Τα αποτελέσματα δεν αποτέλεσαν έκπληξη, ούτε και οι πανηγυρισμοί στην πρωτεύουσα Μπακού. Ο υφιστάμενος πρόεδρος είχε εξασφαλίσει πάνω από το 92% των γενικών ψήφων τη στιγμή της συγγραφής αυτού του κειμένου.

The CEC announced the preliminary results of the presidential elections in Azerbaijan:

Ilham Aliyev – 92.1%

Zahid Oruc – 2.2%
Fazil Mustafa – 1.99%
Gudrat Hasanguliyev – 1.78%
Razi Nurullayev – 0.79%
Elshad Musayev – 0.66%
Fuad Aliyev – 0.48%#election2024 #Azerbaijan

— Vahid Aliyev (@rafaeloghlu) February 7, 2024

Η CEC ανακοίνωσε τα προκαταρκτικά αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών στο Αζερμπαϊτζάν:

Ιλχάμ Αλίεφ – 92,1%
Ζαχίντ Ορούζ – 2,2%
Φαζίλ Μουσταφά – 1,99%
Γκουντράτ Χασανγκουλίγιεφ – 1,78%
Ραζί Νουρουλάγιεφ – 0,79%
Ελσάντ Μουσάγιεφ – 0,66%
Φουάντ Αλίγιεφ – 0,48% 

Πίεση σε ανεξάρτητους παρατηρητές

Ο δημοσιογράφος Ulvyya Ali, ο οποίος κάλυψε την ημέρα των εκλογών, έγραψε στο X, παλαιότερα γνωστό ως Twitter:

İndiyədək işıqlandırdığım problemlərdən ən yayğını müstəqil müşahidəçilərə olunan təzyiqdir. Onlar bildirir ki, rahat müşahidə aparmaqlarına mane olunur, bəziləri isə hətta çəkiliş aparmaqlarına imkan verilmədiyini, üstlərinə digər müşahidəçilərin və komissiya üzvlərinin hücum…

— Ulviyya Ali ☮ (@UlviyyaAli) February 7, 2024

Το πιο συνηθισμένο πρόβλημα, για το οποίο έχω γράψει μέχρι στιγμής, είναι η πίεση σε ανεξάρτητους παρατηρητές. Αναφέρουν ότι δεν τους επιτρέπεται να παρακολουθούν ήρεμα [τις εκλογές] και κάποιοι αναφέρουν ότι δεν τους επιτρέπεται καν να κινηματογραφήσουν και δέχονται επίθεση από άλλους παρατηρητές και μέλη της επιτροπής [Κεντρικών Εκλογών].

Σε συνέντευξή της στο τοπικό Voice of America του Αζερμπαϊτζάν, η ανεξάρτητη παρατηρήτρια Nilufar Afandiyeva είπε ότι, μόλις ξεκίνησαν οι εκλογές, αυτή και άλλοι ανεξάρτητοι παρατηρητές, που βρίσκονταν στο εκλογικό τμήμα, δεν είχαν άδεια να κυκλοφορούν ελεύθερα εντός του εκλογικού τμήματος και κατηγορήθηκαν ότι διέκοψαν τη διαδικασία. «Όταν προσπαθήσαμε να εξετάσουμε τα ψηφοδέλτια πιο κοντά, μας απείλησαν ότι θα μας απομακρύνει η αστυνομία. Και αυτό συνέβαινε όλη την ημέρα. Με έσπρωξε στην άκρη ένας από τους διορισμένους από το κράτος παρατηρητές, παρόλο που δεν εμπόδιζα τη θέασή τους».

Ο Rza Abbaszadə, άλλος ανεξάρτητος παρατηρητής, παραπονέθηκε επίσης για πίεση: «Είμαι ανεξάρτητος παρατηρητής, που προσπαθώ να διασφαλίσω ότι η διαδικασία είναι διαφανής. Μόλις παρατήρησα την παρατυπία, δεν μου επέτρεψαν καν να κινηματογραφήσω την παράβαση. Εάν δεν υπάρχουν προβλήματα [όπως ισχυρίζονται οι εκπρόσωποι της επιτροπής], τότε θα πρέπει να μπορούμε να τραβήξουμε βίντεο», είπε ο Abbaszade στο τοπικό Voice of America του Αζερμπαϊτζάν σε συνέντευξή του.

Όταν η ανεξάρτητη παρατηρήτρια Sara Rahimova εντόπισε παραβιάσεις και άρχισε να εξετάζει το περιστατικό, τα μέλη της εκλογικής επιτροπής της φώναξαν, όπως κατέγραψε ο παρατηρητής Rza Abbaszade.

Οι δημοσιογράφοι δεν επιτρεπόταν να κινηματογραφήσουν και κατηγορήθηκαν ότι διέκοψαν την ψηφοφορία.

Ümumilikdə bir məntəqədən başqa girdiyim bütün məntəqələrdə jurnalist fəaliyyətimə müxtəlif formada müdaxilə etməyə çalışırlar. Gah harada durub çəkiliş etməyimlə bağlı müdaxilə olunur (seçki qutusuna yaxın durmuram), gah jurnalist vəsiqəmi qəbul etmək istəmirlər ki, MSK…

— Ulviyya Ali ☮ (@UlviyyaAli) February 7, 2024

Γενικά, με εξαίρεση ένα εκλογικό τμήμα, σε όλα τα άλλα εκλογικά τμήματα που πήγα αντιμετώπισα διάφορες μορφές παρεμβάσεων στο ρεπορτάζ μου. Είτε επενέβαιναν λέγοντάς μου πού πρέπει να κινηματογραφήσω (στέκομαι μακριά από την κάλπη), είτε αρνούνταν να δεχτούν την κάρτα Tύπου μου.

Και, φυσικά, υπήρχαν οι συνήθεις σκηνές νοθείας την ημέρα των εκλογών:

We've got video of people engaging in carousel voting, going from one polling station to another and voting repeatedly. One of them even admits it to our reporter. #Azerbaijan #Election pic.twitter.com/CurrQPer27

— Meydan TV English (@MeydanTvEnglish) February 7, 2024

Έχουμε βίντεο με άτομα που κάνουν διαδοχική ψηφοφορία πηγαίνοντας από το ένα εκλογικό τμήμα στο άλλο και ψηφίζουν επανειλημμένα. Ένας από αυτούς μάλιστα το παραδέχεται στον ρεπόρτερ μας. #Αζερμπαϊτζάν #Εκλογές pic.twitter.com/CurrQPer27

Οι εκλογές στις 7 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκαν σε ένα περιβάλλον, όπου «περιορίζονται οι θεμελιώδεις ελευθερίες του συνεταιρίζεσθαι, της έκφρασης και της ειρηνικής συνάθροισης» σύμφωνα με την έκθεση Εκλογικής Παρατήρησης του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), που δημοσιεύθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2024.

Η προκαταρκτική δήλωση, που δημοσιεύθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2024, ανέφερε: «Οι πρόωρες προεδρικές εκλογές της 7ης Φεβρουαρίου διεξήχθησαν σε περιοριστικό περιβάλλον και χαρακτηρίστηκαν από φίμωση των επικριτικών φωνών και την απουσία πολιτικών εναλλακτικών. Ο υφιστάμενος πρόεδρος δεν αμφισβητήθηκε ουσιαστικά και αυτό, σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση του χώρου για τα ανεξάρτητα ΜΜΕ, την κοινωνία των πολιτών και τα πολιτικά κόμματα και τις ενισχυμένες εξουσίες του καθεστώτος, οδήγησαν σε έναν διαγωνισμό χωρίς γνήσιο πλουραλισμό».

Σε συνέντευξή του στο Global Voices, η Berit Nising Lindeman, Γενική Γραμματέας της Νορβηγικής Επιτροπής του Ελσίνκι, η οποία έχει παρακολουθήσει εκλογές στο Αζερμπαϊτζάν στο παρελθόν, είπε:

Ως διεθνής παρατηρήτρια, έχω παρακολουθήσει αρκετές εκλογές στο Αζερμπαϊτζάν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Οι εκλογές σε αυτή την όμορφη χώρα δυστυχώς στιγματίζονται από νοθεία και παρατυπίες από τότε που η χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία της.

Ως παρατηρήτρια, έπρεπε να συμπεράνω ότι κάθε γύρος ελαττωματικών εκλογών ήταν μια χαμένη ευκαιρία για το Αζερμπαϊτζάν να φύγει από τη μετασοβιετική αυτοκρατορία προς τη δημοκρατία. Οι εκτεταμένες παρατυπίες περιελάμβαναν πολλαπλές ψηφοφορίες, πολλαπλά ψηφοδέλτια και βία και πίεση σε ανεξάρτητους παρατηρητές και παρατηρητές της αντιπολίτευσης. Οι Αρχές ως συνήθως παραποιούσαν αποτελέσματα σε μια ατμόσφαιρα εκφοβισμού. Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), το πιο έγκυρο όργανο παρακολούθησης των εκλογών της περιοχής, έχει δηλώσει συχνά ότι το Αζερμπαϊτζάν απλώς αγνοεί τις ανησυχίες για την εξασφάλιση της πιο βασικής προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα.

Οι περισσότερες τέτοιες εκλογές οδήγησαν σε σημαντικό αριθμό αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων  (ΕΔΑΔ). Το ΕΔΑΔ διαπίστωσε ότι το Αζερμπαϊτζάν παραβιάζει το δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές για λόγους που κυμαίνονται από παρατυπίες στην εκλογική διαδικασία έως αυθαίρετη ακύρωση των εκλογικών αποτελεσμάτων και αναποτελεσματική εξέταση καταγγελιών για εκλογικές καταχρήσεις.

Στις 7 Δεκεμβρίου 2023, ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ υπέγραψε ένα  διάταγμα ανακοινώνοντας ότι η χώρα θα διεξαγάγει πρόωρες προεδρικές εκλογές στις 7 Φεβρουαρίου 2024 αντί της αρχικά προγραμματισμένης Απριλίου 2025.

Υπήρχαν επτά υποψήφιοι για την προεδρία, συμπεριλαμβανομένου του υφιστάμενου προέδρου. Και οι έξι εξέφρασαν ανοιχτά την υποστήριξή τους στον Πρόεδρο Αλίγιεφ. 

Ο Αλίγιεφ βρίσκεται στην εξουσία τα τελευταία 20 χρόνια. Η τελευταία φορά που η χώρα διεξήγαγε προεδρικές εκλογές ήταν το 2018, στις οποίες ο Αλίγιεφ επανεξελέγη για επταετή θητεία (ευγενική προσφορά ενός αμφιλεγόμενου δημοψηφίσματος, που διεξήχθη το 2016, το οποίο παρέτεινε την προεδρική θητεία από πέντε σε επτά χρόνια). Όλα τα μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης μποϊκόταραν τις εκλογές το 2018, ενώ τοπικοί και διεθνείς εκλογικοί παρατηρητές διαπίστωσαν ότι οι εκλογές δεν ήταν ούτε ελεύθερες ούτε δίκαιες. Το 2009, ως αποτέλεσμα ενός συνταγματικού δημοψηφίσματος, το Αζερμπαϊτζάν κατάργησε τα όρια θητείας σχετικά με τον αριθμό των φορών που μπορεί να υπηρετήσει ένας υφιστάμενος αξιωματούχος.

Με τη νίκη του στις 7 Φεβρουαρίου, ο Αλίγιεφ θα έχει άλλη μια επταετή θητεία μέχρι το 2031.

Σύμφωνα με τα τελευταία αποτελέσματα της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής, η προσέλευση των ψηφοφόρων ήταν πάνω από 76%. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι το ποσοστό ίσως είναι δύο έως τρεις φορές υψηλότερο από την πραγματική προσέλευση των ψηφοφόρων λόγω των διαδοχικών ψηφοφοριών και ψηφοδελτίων. «Αυτοί οι αριθμοί δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα. Είδαμε πώς οι Αρχές οργάνωσαν τους ψηφοφόρους σε παρτίδες. Τις πρώτες πρωινές ώρες των εκλογών, δεκάδες εργαζόμενοι από κρατικούς θεσμούς μεταφέρθηκαν με λεωφορεία στα εκλογικά τμήματα. Μετά ψήφιζαν επανειλημμένα. Τέλος, υπήρχαν πολλοί άνθρωποι με τους οποίους μιλήσαμε επί τόπου και είπαν ότι δεν θα ψηφίσουν», είπε ο παρατηρητής Azer Gasimli σε συνέντευξή του στο Azadliq Radio, τοπική υπηρεσία στο Αζερμπαϊτζάν για το Radio Liberty. Ο Gasimli πρόσθεσε πως, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, η προσέλευση των ψηφοφόρων ήταν ακόμη λιγότερο από 20%.

Γιατί παραβάσεις; Πιθανότατα επειδή, ελλείψει οποιασδήποτε εμπειρίας διεξαγωγής ελεύθερων και δίκαιων εκλογών, ο πρόεδρος ήθελε να αποφύγει ένα αιφνιδιαστικό αποτέλεσμα. Και το έκανε. Ήδη, δεκάδες ηγέτες, από τον Ορμπάν της Ουγγαρίας μέχρι τον Ζελένσκι της Ουκρανίας, έχουν συγχαρεί τον Πρόεδρο Αλίγιεφ για αυτή τη νίκη.