Τον Μάρτιο του 2022, οι ρωσικές δυνάμεις έριξαν αεροπορική βόμβα σε μια πολυκατοικία με πολλές δεκάδες άτομα σε ένα υπόγειο. 47 πτώματα ανασύρθηκαν κάτω από τα ερείπια, όταν οι ουκρανικές δυνάμεις ανακατέλαβαν την πόλη και μερικά ακόμη πιστεύεται ότι παραμένουν αγνοούμενα. Φωτογραφία της Yulia Abibok, Αύγουστος 2023, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.

Για περίπου έξι μήνες το 2022, οι ρωσικές δυνάμεις, που κατέλαβαν την πόλη Ιζιούμ στην ανατολική περιοχή Χάρκοβο της Ουκρανίας, εμπόδισαν όλες τις συνδέσεις διαδικτύου και κινητής τηλεφωνίας κι έτσι οι ντόπιοι δεν μπορούσαν να μεταφέρουν πληροφορίες στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις ή σε σώματα ασφαλείας. Όσα άτομα παρέμειναν στο Ιζιούμ πέρασαν μισό χρόνο σε μερική ή πλήρη αβεβαιότητα για τις τύχες των αγαπημένων τους και την κατάσταση της χώρας τους. Οι συγγενείς και οι φίλοι τους αλλού ήταν επίσης πανικοβλημένοι, ενώ δεν μπορούσαν να συνδεθούν μαζί τους. Αρκετές απόπειρες εκκένωσης απέτυχαν, επειδή οι ουκρανικές Αρχές δεν είχαν τρόπο να ειδοποιήσουν τους ανθρώπους, που κρύβονταν στα υπόγεια για τα λεωφορεία εκκένωσης που τους περίμεναν. Σε ένα μέρος της πόλης, η κύρια γέφυρα που τη συνδέει με το άλλο μέρος ανατινάχθηκε καθιστώντας το ουσιαστικά απρόσιτο. 

Μια πεζογέφυρα στο Ιζιούμ υπέστη ζημιές από βομβαρδισμούς, αλλά δεν καταστράφηκε. Μετά την εξάλειψη της πόλης, ο Amlet, καλλιτέχνης από το Χάρκοβο, έβαλε γκράφιτι σε έναν από τους πυλώνες της, που έγραφε «Σπασμένη, αλλά αδιάσπαστη». Φωτογραφία της Yulia Abibok, Αύγουστος 2023, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.

Οι ουκρανικές δυνάμεις απώθησαν τα ρωσικά στρατεύματα από την περιοχή του Χάρκοβο τον Σεπτέμβριο του 2022. Οι Ουκρανοί στρατιώτες και η διοίκηση που επέστρεφε έκαναν εκταφή σε ομαδικούς τάφους στο κοντινό δάσος και ανέσυραν δεκάδες νεκρούς στα υπόγεια των σπιτιών που κατέρρευσαν. Καθάρισαν τα συντρίμμια, αποκατέστησαν την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και νερού και αποναρκοθέτησαν την περιοχή. Ωστόσο, σχεδόν ένα χρόνο μετά την απελευθέρωση, οι πολυάριθμες πύλες και οι πολυκατοικίες στο Iζιούμ εξακολουθούν να φέρουν τα σημάδια «Άνθρωποι ζουν εδώ», μια συνεχής υπενθύμιση της πρόσφατης επίθεσης και κατοχής και ένα σήμα ότι η πόλη παραμένει σε μεγάλο βαθμό άδεια. Ούτε ένα παιδί δεν πήγε σχολείο στο Ιζιούμ την 1η Σεπτεμβρίου 2023, πρώτη μέρα της νέας σχολικής χρονιάς στην Ουκρανία, επειδή ούτε ένα σχολικό κτίριο της πόλης δεν έμεινε άθικτο. 

Ένα κατεστραμμένο γλυπτό μπροστά από ένα κατεστραμμένο σχολείο στο κέντρο της πόλης, Αύγουστος 2023. Φωτογραφία της Yulia Abibok, που χρησιμοποιήθηκε με άδεια.

Οι πρωταρχικοί στόχοι της Ρωσίας

Όταν στις 24 Φεβρουαρίου 2022 ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε την πλήρη εισβολή στην Ουκρανία, η βορειοανατολική περιοχή Χάρκοβο της Ουκρανίας, που συνορεύει με τη Ρωσία, έγινε ένας από τους βασικούς στόχους. Ενώ τα ρωσικά στρατεύματα προχώρησαν από τις βόρειες περιοχές για να καταλάβουν το Κίεβο, την πρωτεύουσα και από τα νότια για να δημιουργήσουν τον χερσαίο διάδρομο από τη Ρωσία προς τη ρωσοκρατούμενη χερσόνησο της Κριμαίας, ο πρωταρχικός στόχος της επίθεσης στην περιοχή του Χάρκοβο ήταν η κατάληψη του Ιζιούμ, μιας μικρής πόλης κοντά στα διοικητικά σύνορα της περιοχής του Ντόνετσκ.

Κανένα κτήριο δεν παρέμεινε άθικτο στο κέντρο της πόλης Ιζιούμ. Φωτογραφία της Yulia Abibok, Αύγουστος 2023, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.

Ο λόγος για τον οποίο οι ρωσικές δυνάμεις ήθελαν τόσο πολύ αυτή την πόλη ήταν ότι περιέχει το υψηλότερο σημείο της περιοχής, η πρόσβαση στο οποίο προσφέρει τον έλεγχο του κρίσιμου δρόμου προς Σλόβιανσκ και Κραματόρσκ στην περιοχή του Ντόνετσκ. Διαθέτει επίσης σιδηροδρομική υποδομή που τη συνδέει με τη γειτονική πόλη Κουπιάνσκ, έναν σιδηροδρομικό κόμβο κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία, που θα μπορούσε να εξασφαλίσει τη ροή στρατιωτικών προμηθειών. 

Ένας κατεστραμμένος πύργος τηλεόρασης και μνημείο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο όρος Κρέμιανετς στο Ιζιούμ. Φωτογραφία της Yulia Abibok, Αύγουστος 2023, ορθή χρήση.

Ενώ η Μαριούπολη ήταν παντού στις ειδήσεις, κυρίως χάρη στη σκληρή ουκρανική άμυνα και μια ομάδα διακεκριμένων δημοσιογράφων, που συνέχισαν να εργάζονται στην πόλη, η πολιορκία του Ιζιούμ πέρασε σχεδόν απαρατήρητη, ακόμη και όταν η πόλη υπέστη σφοδρό βομβαρδισμό. Οι ρωσικές δυνάμεις την πήραν σχετικά γρήγορα σε περίπου ένα μήνα. Όταν κατέλαβαν ολόκληρη την πόλη την 1η Απριλίου 2022, περίπου το 80% της είτε καταστράφηκε είτε έπαθε σοβαρές ζημιές. 

Ένα κατεστραμμένο κτίριο στο κέντρο του Ιζιούμ, Αύγουστος 2023. Φωτογραφία της Yulia Abibok, που χρησιμοποιείται με άδεια.

Μέσα επιβίωσης

Η πολυκατοικία του Dmytro Pavel στο Ιζιούμ χτυπήθηκε αμέσως μετά την έναρξη της εισβολής. Ο Dmytro μετακόμισε στη μητέρα του σε άλλο τετράγωνο. Σύντομα, μια έκρηξη εκεί κοντά έσπασε όλα τα παράθυρα αυτού του σπιτιού και έσκασε πλαστική επένδυση από τα μπαλκόνια. Ο Dmytro μάζεψε τα συντρίμμια για να καλύψει τα παράθυρα της μητέρας του και των γειτόνων τους: μερικοί από αυτούς έχουν ακόμα αυτά τα αυτοσχέδια καλύμματα αντί για γυαλί. Επίσης, υπάρχουν ακόμα αυτοσχέδιες σόμπες μπροστά από μερικές πολυκατοικίες, τις οποίες κατασκεύαζαν και χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι για πολλούς μήνες, όταν δεν είχαν ούτε φυσικό αέριο ούτε ρεύμα. Στην περιοχή που ήταν γεμάτη από πυρομαχικά, που δεν είχαν εκραγεί, ο Dmytro έπρεπε να μαζέψει καυσόξυλα για τη σόμπα. Κάποια από αυτά είναι ακόμα αποθηκευμένα στην είσοδο του σπιτιού τους.

Μια αυτοσχέδια σόμπα. Φωτογραφία της Yulia Abibok, Αύγουστος 2023, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.

Ανεξάρτητα από την κατάσταση στο Ιζιούμ, οι άνθρωποι δεν φαίνονται μοιρολατρικοί και προφανώς δεν πιστεύουν ότι οι Ρώσοι θα επιστρέψουν, παρά τη νέα αιματηρή προέλασή τους προς το Κουπιάνσκ . Η πόλη δεν έχει υποστεί αεροπορικές επιθέσεις από τότε που απελευθερώθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου 2022, μια νέα αίσθηση ομαλότητας έχει αποκατασταθεί εκεί με τα καταστήματα, τα εστιατόρια και τα καφέ που άνοιξαν ξανά και ο Dmytro λέει πως, ό,τι και να συμβεί στη συνέχεια, δεν θα είναι ποτέ τόσο δύσκολο όπως ήταν στις αρχές του 2022, όταν ο πόλεμος και η κατοχή έπιασαν ολόκληρο το έθνος απροετοίμαστο. 

Οι ντόπιοι αγρότες έσωσαν τις ζωές όσων ατόμων παρέμειναν κρυμμένα κατά την κατοχή: ακριβώς όταν τα τρόφιμα, που κατάφεραν να αποθηκεύσουν οι κάτοικοι πριν από την εισβολή, είχαν εξαντληθεί, οι αγρότες και οι ιδιοκτήτες μικρών ιδιωτικών σπιτιών με κήπους άρχισαν να φτάνουν στην τοπική αγορά με χόρτα και λαχανικά. Δεν υπήρχε σχεδόν καμία ανθρωπιστική βοήθεια για κανέναν στο Ιζιούμ και η ρωσική διοίκηση αποκατέστησε την παραγωγή και την προμήθεια ψωμιού στους ντόπιους μόνο μετά από εβδομάδες κατοχής. Η Tetiana Volodymyrivna, η μητέρα του Dmytro, θυμήθηκε τη στιγμή που πήραν το πρώτο τους καρβέλι ψωμί μετά από μήνες σχεδόν πείνας. Είπε ότι μύριζε και είχε γεύση σαν το καλύτερο φαγητό που είχαν δοκιμάσει ποτέ.

Σχεδόν ειδυλλιακό Ιζιούμ, Αύγουστος 2023. Φωτογραφία της Yulia Abibok, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.

Στους μήνες χωρίς τρεχούμενο νερό, φυσικό αέριο, θέρμανση και ηλεκτρικό ρεύμα, η απουσία του τελευταίου ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση, είπε ο Dmytro. Χρειάστηκε χρόνος για την αποκατάσταση του ηλεκτρικού δικτύου ακόμη και μετά την απελευθέρωση της πόλης. Ωστόσο, ορισμένοι πύργοι ηλεκτρικής ενέργειας ή γραμμές μεταφοράς γύρω από το Ιζιούμ παραμένουν κατεστραμμένοι. Ακόμη και σήμερα, παραμένει ένα ζήτημα με δυνητικά μη εκραγείς νάρκες. Τον Αύγουστο, μια γυναίκα πάτησε μια νάρκη κοντά στην πολυκατοικία της. Ο Dmytro είπε ότι περπάτησε από αυτό ακριβώς το μέρος μια μέρα πριν. Μερικοί ντόπιοι μάντευαν ότι αυτού του είδους τα εκρηκτικά, μικρά και γυαλιστερά, που είναι σε όλη την πρώτη γραμμή, θα μπορούσαν να μαζευτούν και να πέσουν αλλού από πουλιά. Από πολλές απόψεις, ανεξάρτητα από το πότε και πώς θα τελειώσει η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, δεν θα υπάρξει άμεσο αίσιο τέλος για χωριά, κωμοπόλεις και πόλεις όπως το Ιζιούμ.