Αφγανή δημοσιογράφος που παρουσιάζει ειδήσεις σε τοπικό τηλεοπτικό κανάλι. Στιγμιότυπο οθόνης για το αγγλικό κανάλι YouTube Al Jazeera. Δίκαιη χρήση.

Οι δημοσιογράφοι και η ελευθερία του Τύπου του Αφγανιστάν έχουν επηρεαστεί σοβαρά από την κυριαρχία των Ταλιμπάν τον Αύγουστο του 2021. Τους πρώτους τρεις μήνες της κυριαρχίας των Ταλιμπάν, το Αφγανιστάν έκλεισε το 43% των ΜΜΕ. Από τους 10.870 επαγγελματίες των ΜΜΕ που εργάζονταν σε αφγανικές αίθουσες σύνταξης στις αρχές Αυγούστου 2021, μόνο 4.360 παρέμειναν μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021. Το 84% των γυναικών δημοσιογράφων έχασαν τη δουλειά τους την ίδια χρονική περίοδο φέροντας το μεγαλύτερο βάρος από τους περιορισμούς των Ταλιμπάν.

Ακολουθεί ένα βίντεο στο YouTube σχετικά με την απαίτηση των Ταλιμπάν προς τις γυναίκες δημοσιογράφους να καλύπτουν τα πρόσωπά τους στην τηλεόραση.

Η ελευθερία του Τύπου έχει τεθεί σε σημαντικό κίνδυνο. Οι δημοσιογράφοι υπόκεινται σε σωματική βία και αυθαίρετη κράτηση από τους Ταλιμπάν αναγκαζόμενοι/ες να αυτολογοκριθούν και να τηρήσουν σιωπή για κρίσιμα ζητήματα. Πολλά άτομα έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, χωρίς προοπτικές σταδιοδρομίας και με φόβο για την ασφάλειά τους στο Αφγανιστάν. Παρά τις προκλήσεις ασφάλειας και οικονομικών, ωστόσο, οι Αφγανοί/ές δημοσιογράφοι συνεχίζουν να παρέχουν κάλυψη των εξελισσόμενων γεγονότων και της κατάστασης στη χώρα προσαρμοζόμενοι/ες στις νέες συνθήκες.

Το Global Voices μίλησε με έναν εκπρόσωπο του Κέντρου Δημοσιογράφων του Αφγανιστάν (AFJC) για να διερευνήσει πώς ο έλεγχος και οι περιορισμοί των Ταλιμπάν έχουν επηρεάσει τους επαγγελματίες των ΜΜΕ και την ελευθερία του Τύπου στη χώρα. Ο πρωταρχικός στόχος του AFJC είναι να προασπίσει τα δικαιώματα των δημοσιογράφων και να διαφυλάξει την ελευθερία της έκφρασης στο Αφγανιστάν. Η συνέντευξη έχει υποστεί επεξεργασία για λόγους σαφήνειας και συντομίας.

Nurbek Bekmurzaev (NB): Πώς ήταν η κατάσταση όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου στο Αφγανιστάν πριν από την κυριαρχία των Ταλιμπάν; Πώς άλλαξε μετά την κατάληψη της χώρας από τους Ταλιμπάν τον Αύγουστο του 2021;

AFJC: Πριν από την κυριαρχία των Ταλιμπάν, το Αφγανιστάν είχε ένα σχετικά ανοιχτό περιβάλλον ΜΜΕ σε σύγκριση με την προηγούμενη διακυβέρνησή τους τη δεκαετία του '90. Ωστόσο, η ελευθερία του Τύπου εξακολουθούσε να είναι περιορισμένη λόγω των προκλήσεων ασφαλείας, της πολιτικής αστάθειας και των διακοπτόμενων απειλών. Μετά τον Αύγουστο του 2021, η ελευθερία του Τύπου επιδεινώθηκε αμέσως. Οι δημοσιογράφοι άρχισαν να δέχονται απειλές από τους Ταλιμπάν οδηγώντας σε μια ατμόσφαιρα φόβου και αυτολογοκρισίας.

Οι γυναίκες δημοσιογράφοι επηρεάστηκαν ιδιαίτερα από την πτώση της προηγούμενης αφγανικής κυβέρνησης, καθώς αναγκάστηκαν να χάσουν τη δουλειά τους και να μείνουν σπίτι λόγω των νέων περιορισμών. Οι Ταλιμπάν εφάρμοσαν επίσης μέτρα για τον περιορισμό της εμπλοκής με εξόριστα ΜΜΕ.

Το AFJC έχει τεκμηριώσει 366 περιστατικά παραβιάσεων της ελευθερίας των ΜΜΕ κατά τη διετή διακυβέρνηση των Ταλιμπάν. Περιλαμβάνουν τρεις περιπτώσεις δημοσιογράφων που έχασαν τη ζωή τους, 23 περιπτώσεις τραυματισμών, 176 κρατήσεις με σωματική βία και βασανιστήρια, 139 περιπτώσεις απειλών και 25 περιπτώσεις σωματικής παρενόχλησης.

Πάνω από τα μισά από τα 600 ΜΜΕ έχουν σταματήσει τη λειτουργία τους. Ένας σημαντικός αριθμός δημοσιογράφων και προσωπικού των ΜΜΕ, ιδιαίτερα γυναίκες, είτε έχασαν τη δουλειά τους είτε εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Δυστυχώς, αυτή η οδυνηρή τάση συνεχίζεται αμείωτη. Πολλά ΜΜΕ βρίσκονται στα πρόθυρα κατάρρευσης λόγω έλλειψης κεφαλαίων και επαγγελματιών ΜΜΕ, καθώς και λόγω περιορισμών που επιβλήθηκαν στα ΜΜΕ.

NB: Πώς έχει αλλάξει το έργο του AFJC από την κυριαρχία των Ταλιμπάν; Ποιες προσαρμογές έχετε κάνει για να συνεχίσετε να υποστηρίζετε την ελευθερία του Τύπου και να συμβάλλετε στην προστασία των δημοσιογράφων;

AFJC: Έπρεπε να δώσουμε προτεραιότητα στην ασφάλεια του προσωπικού μας και των δημοσιογράφων που σκοπεύουμε να βοηθήσουμε. Τώρα λειτουργούμε με αυξημένη προσοχή και λαμβάνουμε μέτρα για την προστασία των μελών της ομάδας μας. Αυτός ο περιορισμένος τρόπος λειτουργίας μας έδωσε τη δυνατότητα να συνεχίσουμε τη δουλειά μας πιο διακριτικά, αλλά αποτελεσματικά.

Μια άλλη προσαρμογή που κάναμε είναι η διαφοροποίηση των υπηρεσιών και των μηχανισμών υποστήριξής μας. Παρέχουμε τακτική εκπαίδευση σε τεχνικές ψηφιακής ασφάλειας και κρυπτογράφησης για να βοηθήσουμε τους δημοσιογράφους να προστατεύσουν τις διαδικτυακές τους επικοινωνίες. Επιπλέον, παρέχουμε συμβουλευτική υποστήριξη σε δημοσιογράφους, που κρατούνται αυθαίρετα ή αντιμετωπίζουν κατηγορίες και στην οικογένειά τους για το πώς να αντιμετωπίσουν μια τέτοια κατάσταση.

Επιπλέον, έχουμε εντείνει τις προσπάθειες υπεράσπισης τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου στο Αφγανιστάν. Το AFJC συνέχισε τη λειτουργία του Ανιχνευτή Ελευθερίας Τύπου Αφγανιστάν ως μόνης πλατφόρμας, που τεκμηριώνει τις παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου στη χώρα. Συνεργαζόμαστε με διεθνή ΜΜΕ και εταίρους για την ελευθερία του Τύπου για να διασφαλίσουμε ότι οι φωνές των Αφγανών δημοσιογράφων θα ακουστούν παγκοσμίως και για να ασκήσουμε πίεση στους Ταλιμπάν να σεβαστούν την ελευθερία του Τύπου.

Είναι ζωτικής σημασίας να διατηρηθούν και να υποστηριχθούν τα εναπομείναντα ΜΜΕ στο Αφγανιστάν. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω προγραμμάτων κατάρτισης, που ενισχύουν τις δημοσιογραφικές δεξιότητες ή υποστηρίζοντας το Ανιχνευτή Ελευθερίας Τύπου Αφγανιστάν του AFJC για να βοηθήσει τον οργανισμό να ευαισθητοποιήσει σχετικά με επιθέσεις σε δημοσιογράφους, λογοκρισία και άλλες απειλές.

NB: Πώς επιχειρούν οι Ταλιμπάν να ελέγξουν τα ΜΜΕ; Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις για την ελευθερία του Τύπου και τα ΜΜΕ στις μέρες μας;

AFJC: Οι Ταλιμπάν ασκούν έλεγχο στα ΜΜΕ μέσω διαφόρων τακτικών για να διαμορφώσουν την αφήγηση σύμφωνα με την ιδεολογία και την ατζέντα τους. Υπό άμεσο έλεγχο, οι Ταλιμπάν εκφοβίζουν την κοινότητα των ΜΜΕ απειλώντας και κρατώντας δημοσιογράφους δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα φόβου, που αποθαρρύνει την αναφορά των δραστηριοτήτων τους. Παρακολουθούν επίσης δημοσιεύσεις των ΜΜΕ χρησιμοποιώντας τη Γενική Διεύθυνση Πληροφοριών και το Υπουργείο Ήθους και Αρετής για να τιμωρούν όσα άτομα παραβιάζουν την πολιτική τους για τα ΜΜΕ.

Οι Ταλιμπάν έχουν παρουσία σε ομάδες δημοσιογράφων στο WhatsApp για να παρακολουθούν τις συζητήσεις και να παρέχουν οδηγίες σχετικά με την τήρηση των πολιτικών τους για τα ΜΜΕ. Επιπλέον, επιβάλλουν περιορισμούς στα ΜΜΕ περιορίζοντας την κάλυψη ορισμένων θεμάτων.

Οι Ταλιμπάν διαδίδουν επίσης ενεργά προπαγάνδα μέσω των δικών τους ραδιοφωνικών σταθμών, πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης και ιστοσελίδων, με στόχο να ελέγξουν την αφήγηση, να προωθήσουν την ιδεολογία τους και να δυσφημήσουν τις φωνές που διαφωνούν.

Η ελευθερία του Τύπου και τα ΜΜΕ αντιμετωπίζουν περαιτέρω προκλήσεις πέρα ​​από τον έλεγχο των Ταλιμπάν. Η παραπληροφόρηση και οι ψεύτικες ειδήσεις χρησιμοποιούνται για να υπονομεύσουν την αξιοπιστία των νόμιμων ΜΜΕ. Επιπλέον, οι δημοσιογράφοι και οι επαγγελματίες των ΜΜΕ αντιμετωπίζουν διαδικτυακή παρενόχληση, απειλές και επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε αυτολογοκρισία ή απόσυρση από το ρεπορτάζ για ορισμένα θέματα.

NB: Τι δυσκολίες αντιμετωπίζουν οι Αφγανοί δημοσιογράφοι, ιδιαίτερα οι γυναίκες, στη δουλειά τους; Ποιες μεθόδους, εάν υπάρχουν, χρησιμοποιούν για να παρακάμψουν τους περιορισμούς;  

AFJC: Οι Αφγανοί/ές δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στη δουλειά τους. Οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν ακόμη περισσότερες προκλήσεις, που πηγάζουν από τις διακρίσεις λόγω φύλου και από τους κοινωνικούς κανόνες. Τα κρατικά ΜΜΕ απαγορεύουν τη συμμετοχή των γυναικών, με εξαίρεση τις εμφανίσεις σε ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια, όπου τα πρόσωπά τους πρέπει να παραμείνουν καλυμμένα.

Επιπρόσθετα, τους απαγορεύεται να παίρνουν συνεντεύξεις από αξιωματούχους των Ταλιμπάν ή οποιονδήποτε άλλο άνδρα, ενώ παράλληλα υπομένουν τον διαχωρισμό και τους περιορισμούς στο χώρο εργασίας. Υπάρχει φόβος για πλήρη απαγόρευση της εργασίας τους επιδεινώνοντας τη θέση τους.

Για να αντιμετωπίσουν αυτούς τους περιορισμούς, οι Αφγανοί/ές δημοσιογράφοι χρησιμοποιούν διάφορες στρατηγικές. Συχνά καταφεύγουν στην αυτολογοκρισία για να πλοηγηθούν σε ευαίσθητα θέματα, ενώ εξακολουθούν να παρέχουν κρίσιμη κάλυψη ειδήσεων.

Πολλοί δημοσιογράφοι χρησιμοποιούν ψηφιακές πλατφόρμες, χρησιμοποιώντας ανώνυμα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ανεξάρτητα ιστολόγια, εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων όπως το Whatsapp και άλλες πλατφόρμες διαδικτύου, που προσφέρουν ασφαλέστερο χώρο σε σύγκριση με τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να προσεγγίσουν ευρύτερο κοινό και να μοιράζονται γνώμες με μειωμένο κίνδυνο.

Εναλλακτικά, ορισμένοι/ες δημοσιογράφοι αναζητούν καταφύγιο στο εξωτερικό ή συνεισφέρουν ανώνυμα σε διεθνή ρεπορτάζ ή εξόριστα ΜΜΕ.

NB: Τι είδους ευκαιρίες εκπαίδευσης υπάρχουν για τους σημερινούς και τους μελλοντικούς δημοσιογράφους στο Αφγανιστάν; 

AFJC: Δυστυχώς, η κυριαρχία των Ταλιμπάν οδήγησε σε μείωση των ευκαιριών κατάρτισης για δημοσιογράφους και εργαζόμενους στα ΜΜΕ και στις δραστηριότητες υπεράσπισης. Για να εξασφαλιστεί η επιβίωση και η ενίσχυση των αφγανικών ΜΜΕ, είναι επιτακτική η υποστήριξη και η παροχή ευκαιριών κατάρτισης για την τοπική κοινότητα ΜΜΕ.

Επιπλέον, τα πανεπιστήμια και οι σχολές δημοσιογραφίας στο Αφγανιστάν θα πρέπει να υποστηριχθούν για να προσφέρουν ενημερωμένη θεωρητική και πρακτική κατάρτιση μέσω πρακτικής άσκησης και πρακτικών έργων. Ορισμένοι διεθνείς οργανισμοί χρηματοδοτούν περιστασιακά εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της δημοσιογραφίας στο Αφγανιστάν.

Η παροχή προγραμμάτων κατάρτισης και υποστήριξης στους δημοσιογράφους εντός της χώρας και σε όσους βρίσκονται στην εξορία ενσταλάζει την ελπίδα ότι η δημοσιογραφία στο Αφγανιστάν μπορεί να συνεχίσει να ευδοκιμεί και να ανθίζει με συνεχή υποστήριξη και επενδύσεις.