Στιγμιότυπο οθόνης από το τρέιλερ της ταινίας .

Φανταστείτε ένα σενάριο, όπου η ίντριγκα και η πολιτική συγκρούονται αποκαλύπτοντας έναν κόσμο, όπου η επιρροή αγοράζεται και πωλείται κεκλεισμένων των θυρών. Δεν πρόκειται για μυθοπλασία. Είναι η πραγματική ιστορία των προσπαθειών του Αζερμπαϊτζάν να βελτιώσει την εικόνα του στην ευρωπαϊκή σκηνή, παρά το κακό ιστορικό του σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες.

Στην καρδιά αυτής της ιστορίας βρίσκεται τόσο το Αζερμπαϊτζάν, μια χώρα πλούσια σε ενεργειακούς πόρους και υπό τον έλεγχο των αυταρχικών πρακτικών της κυβέρνησής της, όσο και οι ευρωπαϊκές χώρες, γνωστές ως πρωταθλήτριες της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες εδώ και καιρό υπήρξαν μέντορες των αναδυόμενων εθνών από τη σοβιετική εποχή.

Εδώ όμως έγκειται η ανατροπή: αντί να διαδίδουν αυτές τις πολύτιμες αξίες, φαίνεται ότι και αυτές είναι ευάλωτες στη διαφθορά. 

Με τα χρόνια, το Μπακού έχει πλοηγηθεί έξυπνα στους διαδρόμους της εξουσίας στην Ευρώπη κερδίζοντας την υποστήριξη των πολιτικών με ένα μείγμα πολυτελών ταξιδιών και άμεσων πληρωμών με μετρητά. Στόχος; Να διασφαλιστεί ότι αυτές οι ισχυρές φωνές θα υπερασπιστούν τα συμφέροντα του Αζερμπαϊτζάν, ιδίως στις αίθουσες της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης (PACE) και ακόμη και της ίδιας της Γερμανικής Μπούντεσταγκ. Σε όλο αυτό το διάστημα, οι ένθερμοι επικριτές του κυβερνώντος Μπακού έμειναν στην πατρίδα τους νιώθοντας εγκαταλελειμμένοι. 

Αυτό το περίπλοκο πλέγμα επιρροής και χειραγώγησης φέρνει στο φως μια πρωτοποριακή ταινία του γερμανικού ραδιοτηλεοπτικού οργανισμού ARD, με τίτλο «Am Abgrund» (Στο γκρεμό). Αν και η ταινία είναι μυθοπλασία, βασίζεται σε μια σειρά ερευνών με την ονομασία «Πλυντήριο του Αζερμπαϊτζάν», οι οποίες αποκαλύπτουν πώς η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν δωροδοκούσε τους πολιτικούς του Συμβουλίου της Ευρώπης. Οι έρευνες που δημοσιεύθηκαν το 2017 αποκάλυψαν πώς η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από ένα μυστικό ταμείο ύψους 2,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ, που μπορεί να το βοήθησε να εξοφλήσει Ευρωπαίους πολιτικούς.

Γυρισμένη από τον σκηνοθέτη και ερευνητή δημοσιογράφο Ντάνιελ Χάριτς, η ταινία εμβαθύνει στον ιστό των πολιτικών διασυνδέσεων και της διαφθοράς στο Αζερμπαϊτζάν. Συμπληρώνεται από ένα ντοκιμαντέρ, που επιδιώκει να αποκαλύψει την πλήρη έκταση αυτής της υπόθεσης.

Η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 20 Φεβρουαρίου 2024 σε εκδήλωση, που διοργάνωσε το Γερμανικό Κοινοβούλιο. Μετά την προβολή ακολούθησαν συζητήσεις σχετικά με το πώς προέκυψε ένα τέτοιο σκάνδαλο διαφθοράς, τι γίνεται για την αντιμετώπισή του και πώς οι Γερμανοί πολιτικοί μπορούν να αποτρέψουν τέτοια περιστατικά στο μέλλον.

Η πλοκή 

Η ταινία αποκαλύπτει την αυστηρή καταστολή των διαφωνούντων φωνών, που επικρίνουν το καταπιεστικό καθεστώς του Αζερμπαϊτζάν, με δραματικές σκηνές που αναπαράγουν πλάνα από κρυφές κάμερες, που είχαν τοποθετηθεί στην κρεβατοκάμαρα της διάσημης δημοσιογράφου Khadija Ismayilova το 2012, αποκαλύπτοντας την ιδιωτική της ζωή. Η Ismayilova έγραψε μια σειρά ερευνών για κυβερνητική διαφθορά, που συνδέεται με την άρχουσα οικογένεια Αλίγιεφ. Το διαρρεύσαν υλικό είχε ως στόχο να αμαυρώσει τη φήμη της δημοσιογράφου. Η Ismayilova αργότερα φυλακίστηκε με ψευδείς κατηγορίες και πέρασε δύο χρόνια στη φυλακή.

Η ταινία απεικονίζει Γερμανούς πολιτικούς να κάνουν τα «στραβά μάτια» σε αυτές τις παραβιάσεις.

Στο επίκεντρο της ιστορίας βρίσκεται ο Gerd Meineke, ένα φανταστικό μέλος της γερμανικής Μπούντεσταγκ, ο οποίος υπηρετεί επίσης στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Ο Meineke ανακαλύπτει ότι ο τελευταίος θεσμός, που δημιουργήθηκε το 1949 για την ενίσχυση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, έχει παραβιαστεί και ότι οι Γερμανοί βουλευτές έχουν επηρεαστεί από το καθεστώς του Αζερμπαϊτζάν ανταλλάσσοντας τις ψήφους τους στο Συμβούλιο της Ευρώπης με χρήματα, χρυσό, πόρνες και άλλες δωροδοκίες, προδίδοντας τις αρχές της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η διαφθορά γίνεται κραυγαλέα εμφανής κατά τη διάρκεια μιας ψηφοφορίας, που ξεκίνησε ο Meineke, με στόχο την καταδίκη του Αζερμπαϊτζάν για τους πολυάριθμους πολιτικούς κρατούμενούς του. Ωστόσο, το ψήφισμα απορρίπτεται, χάρη στους καλοπληρωμένους συμμάχους του καθεστώτος. Με ειρωνικό τόνο, ένας εκπρόσωπος του καθεστώτος χλευάζει τον Meineke, δηλώνοντας: «Αυτό δεν είναι το Συμβούλιο της Ευρώπης σας, αυτό είναι το Συμβούλιο της Ευρώπης μας!» αφήνοντας  απογοητευμένο τον πολιτικό από την ήττα του.

Όταν ρωτήθηκε για τα κίνητρά του για τη δημιουργία της ταινίας, ο σκηνοθέτης Harrisch είπε: «Δεν μπορώ να δεχτώ τη διαφθορά και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», σε μια συζήτηση που ακολούθησε την προβολή. Πρόσθεσε ότι το ζήτημα εκτείνεται πέρα ​​από την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν και ότι εμπλέκει δυτικούς πολιτικούς και κοινωνίες στις διεφθαρμένες πρακτικές, που τροφοδοτούνται από τους φυσικούς πόρους του Αζερμπαϊτζάν.

Ο Harrisch δήλωσε αργότερα στο Global Voices σε μια συνέντευξη ότι λόγω της περίπλοκης και περιορισμένης φύσης της χώρας, αυτός και το συνεργείο του δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν άδεια κινηματογράφησης στο Αζερμπαϊτζάν. Ως αποτέλεσμα, πολλές από τις σκηνές γυρίστηκαν στη γειτονική Γεωργία.

«Αυτοί (η κυβέρνηση) απλώς δεν ήθελαν να κινηματογραφήσει κανείς εκεί», δήλωσε ο Harrisch στο Global Voices. 

Μεταξύ των καλεσμένων της προβολής ήταν ο Γερμανός βουλευτής Frank Schwabe, ο οποίος πρόσφατα έγινε γνωστός για την έντονη κριτική του προς την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν. Αμφισβήτησε τα διαπιστευτήρια της αντιπροσωπείας του Αζερμπαϊτζάν στην ΚΣΣΕ κατά την εναρκτήρια χειμερινή σύνοδο της Συνέλευσης τον Ιανουάριο του 2024.

Σε μια συνέντευξη με το Global Voices, ο Schwabe εξήγησε γιατί έχει εκφράσει έντονα την κατάσταση στο Αζερμπαϊτζάν: «Εύχομαι δημοκρατία στο Αζερμπαϊτζάν, αλλά ρεαλιστικά, δεν μπορώ να την εγκαθιδρύσω μόνος μου. Αυτό που μπορώ να κάνω, ωστόσο, είναι να πω την αλήθεια για την κατάσταση εκεί, η οποία ευθυγραμμίζεται με την αποστολή του Συμβουλίου της Ευρώπης. Εάν ένα μέλος αυτού του οργανισμού δεν σέβεται τις αρχές του, τότε είναι απαραίτητη η δράση». 

Ο Γερμανός βουλευτής ανέφερε επίσης την πολυπλοκότητα των σχέσεων μεταξύ Ευρώπης και Αζερμπαϊτζάν, ιδίως υπό το πρίσμα της αυξημένης εξάρτησης της Ευρώπης από το Αζερμπαϊτζάν για εναλλακτικές πηγές ενέργειας μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αναγνώρισε την πραγματικότητα της συνεργασίας με αυταρχικά καθεστώτα για το εμπόριο, παρά το ιστορικό τους στις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. «Είναι ζωτικής σημασίας να μην παραβλέπουμε τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για χάρη των εμπορικών σχέσεων. Αυτό περιμένω από τη γερμανική κυβέρνηση και το Συμβούλιο της Ευρώπης», δήλωσε ο Schwabe στο Global Voices.

Ελπίζει ότι η αυξημένη προβολή της ταινίας θα ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, ώστε να αντιμετωπίσουν αυτές τις ανησυχίες πιο δυναμικά.

Der Film „Am Abgrund“ über die durch Aserbaidschan organisierte Korruption rund um #Bundestag + Europarat wird erstmals präsentiert. Der Film soll aufrütteln + verändern. Menschenrechte schützen + Korruption verhindern. 🙏 , dass wir ihn fraktionsübergreifend präsentieren können. pic.twitter.com/FxlcxnpBW6

— Frank Schwabe #FreeNahid (@FrankSchwabe) February 16, 2024

Η ταινία «Στην Άβυσσο» για τη διαφθορά που οργανώνει το Αζερμπαϊτζάν γύρω από την #Μπούντεσταγκ + το Συμβούλιο της Ευρώπης παρουσιάζεται για πρώτη φορά. Η ταινία έχει ως στόχο να ταρακουνήσει + να αλλάξει. Να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα + να αποτρέψει τη διαφθορά. 🙏Να μπορέσουμε να την παρουσιάσουμε σε όλες τις παρατάξεις.

Η κατάλληλη χρονική στιγμή

Η ταινία έρχεται σε μια περίοδο επιδείνωσης των σχέσεων μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Δύσης, ιδιαίτερα μετά την άρνηση της ΚΣΣΕ να επικυρώσει τα διαπιστευτήρια της αντιπροσωπείας του Αζερμπαϊτζάν στις 24 Ιανουαρίου, επικαλούμενη το κακό ιστορικό της χώρας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. 

«Η χρονική στιγμή [για την κυκλοφορία της ταινίας] δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερη», δήλωσε ο Gerald Knaus, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Σταθερότητας, μιας δεξαμενής σκέψης και σφοδρός επικριτής της κυβέρνησης του Αζερμπαϊτζάν, σε συνέντευξή του στο Global Voices. Η δεξαμενή σκέψης του επινόησε τον όρο «διπλωματία του χαβιαριού» το 2012 και ήταν η πρώτη που κατέγραψε την επιρροή του Αζερμπαϊτζάν στο Συμβούλιο της Ευρώπης. 

Η ταινία θα πρέπει να ενθαρρύνει χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία, καθώς και άλλες στην Επιτροπή Υπουργών, να υποστηρίξουν την απόφαση της ΚΣΣΕ, να αφαιρέσουν τα διαπιστευτήρια της αντιπροσωπείας του Αζερμπαϊτζάν και να συνεχίσουν να πιέζουν περαιτέρω, συμπεριλαμβανομένης της υποβολής στο Μπακού τελεσιγράφου — πλήρους αποβολής από τον θεσμό [εκτός εάν καθαρίσουν το ιστορικό τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα]. Σε συνέντευξή του στο Global Voices, ο Knaus ανέλυσε περαιτέρω το τελευταίο, εξηγώντας ότι ενόψει του Απριλίου του 2024, που σηματοδοτεί την 75η επέτειο του Συμβουλίου της Ευρώπης, το Αζερμπαϊτζάν πρέπει να απελευθερώσει όλους τους πολιτικούς κρατούμενους του και ότι η μη συμμόρφωση θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποβολή της χώρας από τον θεσμό.

«Καθώς το Κοινοβούλιο έχει μετατοπίσει τη στάση του απέναντι στο Αζερμπαϊτζάν κατά 180 μοίρες, είναι καιρός η Επιτροπή Υπουργών να ακολουθήσει το παράδειγμά του. Είμαι αισιόδοξος ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στην απελευθέρωση των κρατουμένων ως εναλλακτική λύση στην απέλαση του Αζερμπαϊτζάν», σημείωσε ο Κνάους.

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις τοπικών πολιτικών πρωτοβουλιών, υπάρχουν πάνω από 200 πολιτικοί κρατούμενοι στο Αζερμπαϊτζάν.