Στα γυρίσματα του μουσικού βίντεο του Mullah τον Ιούλιο του 2023. Φωτογραφία από την Yana Kaziulia, χρησιμοποιημένη με άδεια.

Αυτό το κείμενο είναι μέρος της σειράς “Πορτρέτα εξορίας”, που εμβαθύνει στις εμπειρίες των Ιρανών γυναικών στη διασπορά, καθώς επιδιώκουν την ελευθερία και επιδεικνύουν την ανθεκτικότητά τους. Η ιστορία έρχεται ως ανάμνηση του τραγικού θανάτου της Μαχσά Ζίνα Αμινί, μιας Κούρδισσας που σκοτώθηκε σε ηλικία 22 ετών στα χέρια της Αστυνομίας Ηθικής, επειδή δεν κάλυπτε πλήρως τα μαλλιά της. Αυτό το περιστατικό πυροδότησε ευρείες διαδηλώσεις στο Ιράν, που συνεχίζονται έως σήμερα, παρά την κλιμάκωση της κυβερνητικής καταπίεσης.

Πολλοί θαυμαστές γνώρισαν την Faravaz, μια 33χρονη Ιρανή τραγουδίστρια που ζει στο Βερολίνο, κατά τη διάρκεια της παραμονής της στο Ιράν. Κέρδισε αναγνώριση κοινοποιώντας βίντεο με την ίδια να τραγουδά και να παρέχει μαθήματα τραγουδιού στην Τεχεράνη στο Instagram. Η Faravaz έγινε μια από τις εξέχουσες προσωπικότητες μεταξύ γενναίων νέων γυναικών που, σε μια χώρα όπου το σόλο τραγούδι απαγορεύεται για τις γυναίκες, σταδιακά πέρασαν τα σύνορα στον αγώνα τους για ελευθερία.

Τα τελευταία χρόνια, η νεότερη γενιά στο Ιράν, συγκεκριμένα η Γενιά Ζ, και ιδιαίτερα οι νέες γυναίκες, χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αμφισβητήσουν το καταπιεστικό ισλαμικό καθεστώς και τις πατριαρχικές δομές εντός των οικογενειών και της κοινωνίας. Είναι η ίδια γενιά νέων γυναικών που, από την εξέγερση «Jin Jiyan Azadi» (Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία) του Σεπτεμβρίου 2022, έχουν συγκεντρώσει την παγκόσμια προσοχή μέσω της τολμηρής αντίστασής τους ενάντια στον συστημικό μισογυνισμό.

Στο παρακάτω βίντεο, η Faravaz και η Justina, μια Ιρανή ράπερ στην εξορία, τραγουδούν για τους θρησκευτικούς κανόνες της Ισλαμικής Δημοκρατίας στο τραγούδι “Fatva”, το οποίο έχει απαγορευτεί για τις γυναίκες από την Ισλαμική Επανάσταση μέχρι τώρα.

Από την Τεχεράνη στο Βερολίνο

Οδηγημένη από το πάθος και τις επαγγελματικές της φιλοδοξίες, η Faravaz τελικά ξεπέρασε τα σύνορα της πατρίδας της. Το 2018 προσκλήθηκε στη Γερμανία για το Φεστιβάλ «Female Voice of Iran». Αν και κάλυψε εν μέρει τα μαλλιά της, ενώ εμφανιζόταν μπροστά στις κάμερες στη Villa Elisabeth του Βερολίνου, ελπίζοντας να επιστρέψει στην πατρίδα της με ελάχιστα προβλήματα, μια είδηση ​​της άλλαξε γνώμη οδηγώντας την να αποφασίσει να μείνει στη Γερμανία.

Ούσα μακροχρόνια θαυμάστρια και ακόλουθος της Faravaz στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ήμουν ενθουσιασμένη που συμμετείχα σε μια συζήτηση σε μια καφετέρια κοντά στον κεντρικό σταθμό του Βερολίνου, με θέα στον ποταμό Σπρέε, όπου μοιράστηκε μερικές κομβικές στιγμές της ιστορίας της. «Είχα ανακριθεί και δικαστεί στο Ιράν, επειδή τραγουδούσα χωρίς χιτζάμπ και η υπόθεσή μου ήταν υπό έφεση. Ενώ βρισκόμουν στη Γερμανία, έμαθα ότι θα εγκρινόταν μια ποινή φυλάκισης ενός έτους και θα έπρεπε να πάω στη φυλακή στο Ιράν όταν επέστρεφα», μου εκμυστηρεύτηκε η Faravaz.

Στη συνέχεια, η αφήγηση των τελευταίων δεκαετιών, από τότε που το καθεστώς της Ισλαμικής Δημοκρατίας ανέκτησε την εξουσία στο Ιράν, αντήχησε για άλλη μια φορά, καθώς η επικείμενη ποινή φυλάκισης έπεισε άλλη μια Ιρανή να επιλέξει μια ζωή σε «αυτοεπιβαλλόμενη εξορία». «Το να διασχίσω αυτό το σύνορο δεν ήταν εύκολο κατόρθωμα», μου είπε. «Σοκαρίστηκα. Μου πήρε περίπου δύο χρόνια για να συμφιλιωθώ με το γεγονός ότι δεν υπήρχε γυρισμός».

Κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ετών, η Faravaz πέρασε από τη διαδικασία ασύλου στη Βαυαρία της Γερμανίας. Ωστόσο, πριν μπορέσει να ξαναρχίσει μια σχετικά κανονική ζωή, τα ρεύματα της πανδημίας του COVID-19 την ξέβρασαν σαν ένα κομμάτι παρασυρόμενο ξύλο εξαλείφοντας κάθε πιθανότητα επιστροφής στην πολιτιστική σκηνή. Γι’ αυτό εξέφρασε ότι έχασε τα «χρυσά χρόνια», τόσο εντός όσο και εκτός Ιράν.

«Έχασα τέσσερα σημαντικά χρόνια από τα είκοσί μου στη Γερμανία και δύο σημαντικά χρόνια στο Ιράν κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων και της δικαστικής διαδικασίας», είπε η Faravaz.

Αντιμετωπίζοντας αντιδράσεις και ψηφιακή καταπίεση

Ωστόσο, κατά τη διέλευση των συνόρων, οι διακρίσεις και το στίγμα δεν μπορούν να μείνουν πίσω. Ευθυγραμμιζόμενη με το κίνημα MeToo, το οποίο είχε απήχηση σε προσωπικότητες με επιρροή στους ιρανικούς πολιτιστικούς τομείς το 2020, η Faravaz αντιμετώπισε σοβαρές αντιδράσεις, επειδή μίλησε ανοιχτά εναντίον συναδέλφου της Ιρανού τραγουδιστή. Έγινε στόχος έντονων επιθέσεων μίσους. Χαρακτηρίστηκε ως «πόρνη που αποζητά την προσοχή» και έλαβε σκληρές εικόνες, συμπεριλαμβανομένων κομμένων κεφαλιών. Τελικά, εξαιτίας ενός από αυτά τα κύματα επιθέσεων, ο λογαριασμός της Faravaz στο Instagram με χιλιάδες ακόλουθους αφαιρέθηκε ως αποτέλεσμα μαζικών αναφορών, μια τακτική που χρησιμοποιούν οι ιρανικοί ψηφιακοί στρατοί για να φιμώσουν ακτιβιστές και ακτιβίστριες.

«Ήταν σαν να είχαν κλείσει το γραφείο μου», παρατήρησε. Αν και κατάφερε να ανακτήσει τον λογαριασμό, η ανασφάλεια δεν την εγκατέλειψε ποτέ: ο παρατεινόμενος φόβος ότι, ανά πάσα στιγμή, μια μισογυνιστική δύναμη θα μπορούσε να διαλύσει αυτό που είχε χτίσει ως δημόσιο πρόσωπο είτε μέσω μαζικής αναφοράς είτε μέσω εναλλακτικών μεθόδων όπως επιθέσεις με μποτ.

Η επιλογή της Faravaz να συμμετάσχει τόπλες σε μια από τις διαδηλώσεις του κινήματος «Jin, Jiyan, Azadi» στην Κολωνία της Γερμανίας τον Οκτώβριο του 2022, την υπέβαλε σε διάφορες προσβολές και, σε ορισμένες περιπτώσεις, στην απομόνωση, ωστόσο πίστευε ότι ήταν ο πιο αυθεντικός τρόπος για να υποστηρίξει ένα κίνημα ενάντια σε αρκετές δεκαετίες ελέγχου των γυναικείων σωμάτων από το καθεστώς. Αυτή η τολμηρή χειρονομία ώθησε πολλούς να αμφισβητήσουν τα κίνητρά της.

«Στο Ιράν, όταν είσαι τραγουδίστρια, όλοι σε ρωτούν συνέχεια: “Γιατί δεν φεύγεις από το Ιράν;”». Πιστεύουν ότι, αν εργάζεσαι ως Ιρανή τραγουδίστρια, οι πόρτες της επιτυχίας είναι ορθάνοιχτες για σένα εκτός Ιράν. Είναι απλώς ένας μύθος. Είτε πρέπει να εργαστείς σε μια ιρανική κοινότητα, όπου συχνά συμβαίνει η ατμόσφαιρα να είναι πιο μισογυνιστική από αυτή στο εσωτερικό του Ιράν, είτε πρέπει να μπεις στον κόσμο των μη Ιρανών, όπου πρέπει επίσης να ξέρεις τη γλώσσα», είπε.

Συνέχισε: «Ωστόσο, στην Ευρώπη, τουλάχιστον, μπορείς να προχωρήσεις, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με το εσωτερικό του Ιράν, όπου ένιωθα σαν να χτυπούσα με γροθιά έναν άθραυστο τοίχο».

Εκτός Ιράν, η Faravaz δεν δίστασε να υποστηρίξει το δικαίωμα των Ιρανών γυναικών να τραγουδούν. Οι τραγουδίστριες στο Ιράν ήταν από τους πρώτους στόχους των ισλαμιστών μετά την άνοδό τους στην εξουσία στο Ιράν το 1979. Μετά την επανάσταση, πολλές τραγουδίστριες έφυγαν από το Ιράν και όσες παρέμειναν ανακρίθηκαν, φυλακίστηκαν και έμειναν άνεργες. Η Googoosh, η πιο διάσημη Ιρανή ποπ τραγουδίστρια, επέστρεψε αισιόδοξα στο Ιράν από το εξωτερικό μετά την επανάσταση, αλλά μπορούσε να φύγει από τη χώρα και να συνεχίσει τη δουλειά της ως τραγουδίστρια μόλις δύο δεκαετίες αργότερα.

Στο παρακάτω βίντεο, το τραγούδι «Ey Iran», είναι για την καταπίεση των γυναικών στο Ιράν και μνημονεύει τις καταπιεσμένες γυναίκες, που αγωνίζονται για ελευθερία.

Μέσα σε μια «θάλασσα» απόγνωσης

Ενώ ήταν πρωταγωνίστρια στο μικρού μήκους ντοκιμαντέρ “My Orange Garden” [Ο πορτοκαλί μου κήπος], σε σκηνοθεσία της Anna-Sophia Richard, το οποίο διερευνά την απαγόρευση των γυναικών να τραγουδούν, η Faravaz μοιράστηκε ιδέες για την περιστασιακή απόγνωσή της καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού της στον ακτιβισμό, χαρακτηρίζοντάς την ως «προϊόν που σχεδιάστηκε από την Ισλαμική Δημοκρατία για να επιφέρει αδράνεια». Εξέφρασε επίσης την απογοήτευσή της που συνειδητοποίησε ότι οι διακρίσεις κατά των γυναικών εκτείνονται πέρα ​​από το καταπιεστικό καθεστώς και συνεχίζονται εντός των νοικοκυριών. «Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για τον σημαντικό όγκο δουλειάς που θα απαιτηθεί την επομένη της αλλαγής του καθεστώτος», τόνισε.

Ένα από τα τελευταία έργα της Faravaz τιτλοφορείται «Mullah» και περιλαμβάνει προκλητικούς στίχους με ομοιοκαταληξία: «Θέλω να αχ με έναν μουλά, να κάνω έρωτα με έναν μουλά… μπανγκ μπανγκ με έναν μουλά». Το τραγούδι αποτελεί μια τολμηρή δήλωση ενάντια στην κυρίαρχη πολιτική δύναμη, που ελέγχει τα σώματα των γυναικών για δεκαετίες αναγκάζοντάς τις να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους μόνο και μόνο για να ακουστεί η φωνή τους ως τραγουδίστριες.

Το τραγούδι «Mullah» προκάλεσε ένα μπαράζ επιθέσεων, που κυμαίνονταν από την κριτική για το σώμα της μέχρι την υποβάθμιση του ακτιβισμού της και της ποιότητας της φωνής της. Σε συνέντευξή της στο Voice of America, εξέφρασε την απογοήτευσή της: «Είμαι θυμωμένη και δεν μπορώ να παραμείνω ήρεμη, όπως περιμένει η μισογυνιστική κοινωνία από τις γυναίκες. Αναρωτιέμαι γιατί δεν πρέπει να θυμώνω. Είμαι γεμάτη με τόσα χρόνια καταστολής».

Στο Βερολίνο, η Faravaz δεν είναι απλώς μια Ιρανή τραγουδίστρια. Είναι εξόριστη, αποφασισμένη να διοχετεύσει την οργή της σε ένα κίνημα που έχουν διαμορφώσει οι Ιρανές γυναίκες εντός και εκτός της χώρας μέσα από τις συνεχείς διαδηλώσεις και την καθημερινή αντίσταση.