Φωτομοντάζ του Global Voices. Φωτογραφία από τον Jose R. Zamora στο Wikimedia Commons ( CC BY 4.0 DEED )

Αυτό το κείμενο γράφτηκε από τον Simon Antonio Ramón στο Prensa Comunitaria στις 14 Μαΐου 2024. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται στο Global Voices στο πλαίσιο συμφωνίας MME.

Το Διοικητικό Συμβούλιο του ιδρύματος που δημιουργήθηκε από τον εκλιπόντα δημοσιογράφο, συγγραφέα και νομπελίστα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες απένειμε το Βραβεία Αριστείας στη Δημοσιογραφία Γκάμπο 2024 στον δημοσιογράφο από τη Γουατεμάλα Χοσέ Ρουμπέν Ζαμόρα Μαροκίν.

Οι 13 δημοσιογράφοι, συγγραφείς και μελετητές στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος Γκάμπο, αναγνώρισαν στον Ζαμόρα «το παράδειγμα ενός ερευνητή δημοσιογράφου και πιθανώς το απόλυτο σύμβολο της καταπολέμησης της διαφθοράς στη δημοσιογραφία της Λατινικής Αμερικής».

Η απόφαση λήφθηκε επίσης «χάρη του επίμονου και θαρραλέου επαγγελματικού του έργου για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, του οποίου η κινητήρια δύναμη ήταν να αποκαλύψει τη διαφθορά και τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που μαστίζουν τη Γουατεμάλα, για την οποία φυλακίστηκε τον τελευταίο χρόνο και οκτώ μήνες», σύμφωνα με τα πρακτικά του Ιδρύματος.

«Αυτή η αναγνώριση που δίνουμε σήμερα στον Χοσέ Ρουμπέν Ζαμόρα εκτείνεται πολύ πέρα ​​από αυτόν ως άτομο. Συμβολίζει την κρίσιμη συγκυρία που αντιμετωπίζουν οι δημοκρατίες της Γουατεμάλας και άλλων χωρών της Λατινικής Αμερικής», δήλωσε το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος Γκάμπο.

🏅 #Ahora 🏅Jose Rubén Zamora (@ChepeZamora) es galardonado con el Reconocimiento a la Excelencia del #PremioGabo 2024.

👏🏽El periodista y fundador de @elperiodico cumple este 14 de mayo 655 días en prisión desde que el MP de Consuelo Porras le sometiera a un proceso judicial… pic.twitter.com/Gdk1XsH3km

— Prensa Comunitaria Km169 (@PrensaComunitar) May 14, 2024

Ο Χοσέ Ρουμπέν Ζαμόρα (@ChepeZamora) λαμβάνει το Βραβείο Αριστείας του #PremioGabo 2024.

Ο δημοσιογράφος και ιδρυτής του @elperiodico συμπληρώνει στις 14 Μαΐου 655 ημέρες φυλάκισης από τότε που η Εισαγγελία της Κονσουέλο Πόρρας του άσκησε δίωξη.

Το βραβείο Γκάμπο είναι μια πρωτοβουλία στο Μεντεγίν της Κολομβίας από το 2014 και δημιουργήθηκε από τον Κολομβιανό δημοσιογράφο και νομπελίστα Λογοτεχνίας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Προτείνει, σύμφωνα με τον ιστότοπό της, «μοντέλα και αναφορές για την ιβηροαμερικανική δημοσιογραφία» για να ενθαρρύνει «την αναζήτηση της αριστείας, της καινοτομίας, της αυστηρότητας και της ηθικής συνοχής μεταξύ δημοσιογράφων και ΜΜΕ ισπανόφωνων και πορτογαλόφωνων».

Δημοσιογραφία σε αυταρχικά πλαίσια

Ο δημοσιογράφος Χοσέ Ρουμπέν Ζαμόρα γεννήθηκε στη Γουατεμάλα το 1956. Είναι εγγονός του Clemente Marroquín Rojas, ιδρυτή της εφημερίδας La Hora, η οποία δημιουργήθηκε πριν από περισσότερα από 104 χρόνια. Είναι βιομηχανικός μηχανικός και, μεταξύ 1988 και 1989, σκηνοθέτησε το τηλεοπτικό πρόγραμμα ειδήσεων Siete Días. Το 1990 ίδρυσε την εκλιπούσα πλέον εφημερίδα Siglo Veintiuno.

Το 1996 ίδρυσε την εφημερίδα elPeriódico, της οποίας προήδρευσε μέχρι το κλείσιμό της τον Μάιο του 2023, αφού η κυβέρνηση του Αλεχάντρο Τζιαματέι οδήγησε τον οικονομικό της στραγγαλισμό.

Αυτός και η οικογένειά του έχουν δεχθεί απειλές για το δημοσιογραφικό του έργο, που αποκαλύπτει τη διαφθορά από αξιωματούχους, ορισμένοι από τους οποίους φέρονται να συνδέονται με το οργανωμένο έγκλημα.

Το 1993, αντιμετώπισε τη λογοκρισία των ΜΜΕ κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Χόρχε Σεράνα Ελίας και το αυτο-πραξικόπημα του γνωστό και ως «Serranazo». Εκείνη την εποχή, ο Ζαμόρα αντικατέστησε το όνομα του γραπτού μέσου που διηύθυνε, του Siglo XXI, με Siglo XIV ως αναφορά στον Μεσαίωνα και την οπισθοδρόμηση που σήμαινε το μέτρο για την ελευθερία της έκφρασης.

Κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του Ραμίρο ντε Λεόν Κάπριο, στις 30 Αυγούστου, ημέρα των γενεθλίων του, πυροβολήθηκε από άγνωστους δράστες μπροστά από το Hospicio del Tío Juan στη Ζώνη 10 στην πόλη της Γουατεμάλας.

Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Αλφόνσο Πορτίγιο, τον Ιούνιο του 2003, μια ομάδα 12 ενόπλων, οι οποίοι αργότερα αναγνωρίστηκαν ως μέλη του Προεδρικού Γενικού Επιτελείου, εισέβαλαν στο σπίτι του για περίπου δύο ώρες. Επιτέθηκαν επίσης στα παιδιά του και η οικογένειά του αργότερα εγκατέλειψε τη χώρα.

Ένα παρόμοιο περιστατικό συνέβη το 2008, αλλά κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του Άλβαρο Κολόμ. Σε συνέντευξή του στο μέσο ενημέρωσης Plaza Pública, ο Ζαμόρα είπε ότι τον απήγαγαν άτομα που προσέλαβε ο Κάρλος Κουιντανίγια, πρώην επικεφαλής ασφαλείας του Κολόμ.

Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Ότο Πέρες Μολίνα άρχισε η ασφυξία της εφημερίδας του. Ο πρώην πρόεδρος απέσυρε τη διαφήμιση που είχε συνάψει η κυβέρνηση για να την επηρεάσει οικονομικά.

Ο Πρόεδρος Αλεχάντρο Τζιαματέι απέσυρε εντελώς τις διαφημίσεις το 2023, όπως και μια ομάδα επιχειρηματιών που, υπό υποτιθέμενες απειλές, απέσυραν τον διαφημιστικό χώρο που είχαν με την elPeriódico.

Φωτογραφία του Emmanuel Andrés που χρησιμοποιείται με άδεια

Βραβεία για την καριέρα του στη δημοσιογραφία

Το 1995, έλαβε το βραβείο María Moors Cabot και το Διεθνές Βραβείο Ελευθερίας του Τύπου από την Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων (CPJ) για την αποκάλυψη εγκληματικών δεσμών με κυβερνητικές δυνάμεις. Το 2000 κατατάχθηκε ως ένας από τους 50 «Διεθνείς ήρωες της ελευθερίας της έκφρασης» από το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου.

Την ημέρα του δημοσιογράφου, 30 Νοεμβρίου 2021, η Ένωση Δημοσιογράφων της Γουατεμάλας (APG) τον τίμησε ως δημοσιογράφο. Αναγνώρισαν επίσης αρκετούς άλλους δημοσιογράφους και ΜΜΕ εκείνη την ημέρα.

Δικαστική δίωξη

Στις 29 Ιουλίου 2022, συνελήφθη με ένταλμα που εκδόθηκε από τον δικαστή Fredy Orellana κατόπιν αιτήματος της Ειδικής Εισαγγελίας κατά της Ατιμωρησίας (FECI). Ο Ζαμόρα κατηγορήθηκε για ξέπλυμα μαύρου χρήματος, εκβιασμό και διαπραγμάτευση επιρροής. Στις 14 Ιουνίου 2023, καταδικάστηκε σε έξι χρόνια φυλάκιση για το αδίκημα του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, το οποίο αργότερα ακυρώθηκε από εφετείο. Η ημερομηνία της νέας δίκης δεν έχει οριστεί ακόμα.

Έχει δύο ακόμη ανοιχτές υποθέσεις: μία, για παρεμπόδιση της δικαιοσύνης για δημοσίευση άρθρων για την υπόθεσή του στο El Periódico, στην οποία η FECI ζήτησε να ερευνήσει τον ίδιο, άλλους πέντε δημοσιογράφους και τρεις αρθρογράφους. Η άλλη αφορά υποτιθέμενη παραποίηση υπογραφών σε δηλώσεις μετανάστευσης.

Η ανακοίνωση της απονομής έρχεται μια μέρα πριν από την ακρόασή του, όπου θα ζητήσει από το δικαστήριο την αποφυλάκιση υπό όρους. Την ίδια μέρα συμπληρώνεται ένας χρόνος από το κλείσιμο της εφημερίδας elPeriódico.

Διεθνείς και εθνικοί οργανισμοί έχουν καταγγείλει τις συνεχείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του και τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησής του. Ζήτησαν από την κυβέρνηση να εγγυηθεί τα δικαιώματά του και την ελευθερία του Τύπου στη Γουατεμάλα.