Εορτασμοί της 50ής επετείου της Επανάστασης των Γαρυφάλλων στο Πόρτο της Πορτογαλίας στις 25 Απριλίου 2024. Φωτογραφία από την Bibiana Canofre, χρησιμοποιείται με άδεια.
«O povo é quem mais ordena» («Οι άνθρωποι είναι αυτοί που ελέγχουν τα περισσότερα») είναι οι λέξεις σε έναν στίχο του τραγουδιού Grândola, Vila Morena. Σύνθεση του Zeca Afonso, το τραγούδι λειτούργησε ως σήμα για να πυροδοτήσει τα γεγονότα της 25ης Απριλίου 1974, που έβαλαν τέλος σε 48 χρόνια δικτατορίας στην Πορτογαλία, τη μεγαλύτερη στη Δυτική Ευρώπη κατά τον 20ό αιώνα.
Τώρα, 50 χρόνια αργότερα, στην επέτειο της Επανάστασης των Γαρυφάλλων, χιλιάδες άνθρωποι το τραγούδησαν ξανά σε πλατείες και δρόμους πόλεων όπως η Λισαβόνα, το Πόρτο και η Κοΐμπρα, γιορτάζοντας δεκαετίες ελευθερίας. Οι αριστεροί βουλευτές το τραγούδησαν και στη βουλή στο τέλος της πανηγυρικής συνεδρίασης.
50 anos do 25 de abril de 1974.
“Somos muitos, muitos mil para continuar Abril” e hoje esses muitos mil replicaram-se pelo Terreiro do Paço, pelo Largo do Carmo e pela Avenida da Liberdade. pic.twitter.com/zPNIV6VEww— Diogo Ventura (@diogo__ventura) April 25, 2024
50 χρόνια από την 25η Απριλίου 1974. «Είμαστε πολλές, πολλές χιλιάδες για να συνεχίσουμε τον Απρίλιο» και σήμερα αυτές οι πολλές χιλιάδες αντιγράφουν τον εαυτό τους μέσω των Terreiro do Paço, Largo do Carmo και Avenida da Liberdade ( μέρη στη Λισαβόνα).
Το τραγούδι έγινε εθνικός ύμνος στην Πορτογαλία στις 25 Απριλίου του ίδιου έτους, όταν ένας ραδιοφωνικός σταθμός το έπαιξε 20 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα, ως ένα από τα δύο σινιάλα, που συμφωνήθηκαν από τους αντάρτες του MFA (Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων), για να βγουν στους δρόμους. Ηχογραφήθηκε από τον Afonso, ενώ ήταν εξόριστος στη Γαλλία.
Φέτος, τα παραδοσιακά γαρύφαλλα εμφανίστηκαν δίπλα σε αφίσες, που θυμίζουν τη σημασία της δημοκρατίας και τις τρέχουσες απαιτήσεις, όπως η προσιτή στέγαση και τα δικαιώματα για γυναίκες και μετανάστ(ρι)ες. Αυτό έγινε εν μέσω της ανόδου δεξιών και ακροδεξιών κομμάτων μετά τις εκλογές του περασμένου Μαρτίου, όταν ο Λουίς Μοντενέγκρο διορίστηκε πρωθυπουργός. Είναι ο ηγέτης του κεντροδεξιού συνασπισμού AD (Δημοκρατική Συμμαχία).
Μια αφίσα στο Πόρτο γράφει: «Οι πλούσιοι πρέπει να πληρώσουν για την κρίση… και το δείπνο». Λαός 1974 – Λαός 2024. Φωτογραφία της Bibiana Canofre, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.
Η επανάσταση του 1974
Τα ξημερώματα της 25ης Απριλίου 1974, μια ομάδα στρατιωτικών, μέρος του MFA, έκανε πράξη το σχέδιο, που είχε εκπονηθεί εδώ και μήνες για την ανατροπή του καθεστώτος του Νέου Κράτους. Αντιτάχθηκαν στον Αποικιακό Πόλεμο (1961-1974), καθώς αφρικανικές χώρες όπως η Αγκόλα, η Γουινέα-Μπισάου και η Μοζαμβίκη πολεμούσαν την πορτογαλική αποικιοκρατία.
Ο Αντόνιο Σαλαζάρ, ο δικτάτορας που κυβέρνησε τη χώρα για περισσότερα από 35 χρόνια, αντικαταστάθηκε από τον Μαρσέλο Καετάνο το 1968, αλλά λίγα πράγματα είχαν αλλάξει. Οι Πορτογάλοι συνέχισαν να υπομένουν την καταστολή, τη φτώχεια και έναν πόλεμο στο εξωτερικό, που κόστισε ζωές και πόρους.
Όπως αναφέρει το BBC, ο λοχαγός Salgueiro Maia, ένας από τους αρχηγούς του ΥΠΕΞ, ξεκίνησε τις ενέργειες εκείνης της ημέρας σε μια στρατιωτική μονάδα στο Σανταρέμ, λέγοντας στους συναδέλφους του:
Há várias modalidades de organização dos estados: há o estado socialista, o estado comunista, o estado capitalista e o estado a que isto chegou. Eu proponho acabar com o estado a que isto chegou. Vamos para Lisboa acabar com isto. Quem quiser vir comigo vai formar lá fora, quem não quiser fica aqui.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι κρατικής οργάνωσης: υπάρχει το σοσιαλιστικό κράτος, το κομμουνιστικό κράτος, το καπιταλιστικό κράτος και το κράτος στο οποίο έχουμε φτάσει. Προτείνω να τερματιστεί η κατάσταση, στην οποία έχει φτάσει. Ας πάμε στη Λισαβόνα να την τελειώσουμε. Όποιος θέλει να έρθει μαζί μου θα μπει σε σχήμα έξω, όποιος δεν θέλει, μένει εδώ.
Η φάλαγγα με 160 άνδρες ταξίδεψε στην πρωτεύουσα και, νωρίς το απόγευμα, η κυβέρνηση παραδόθηκε χωρίς βία. Η επανάσταση θα ονομαζόταν από τα γαρύφαλλα, που παρέδωσε η Celeste Caeiro στους ένοπλους στρατιωτικούς στους δρόμους. Τα λουλούδια αγοράστηκαν για να γιορτάσουν την επέτειο του εστιατορίου, όπου εργαζόταν στη Λισαβόνα, αλλά ο χώρος έπρεπε να κλείσει λόγω των γεγονότων εκείνης της ημέρας.
Celeste Caeiro, de 90 anos, que entregou cravos vermelhos aos militares que participaram na revolução portuguesa de 25 de abril, hoje, em Lisboa.
Fotografia: PATRICIA DE MELO MOREIRA / AFP pic.twitter.com/iUA5ZuIK2X
— Paula Alves Silva (@Paulalvesilva) April 25, 2024
Η 90χρονη Celeste Caeiro, που μοίρασε κόκκινα γαρύφαλλα στους στρατιωτικούς, που συμμετείχαν στην Πορτογαλική Επανάσταση της 25ης Απριλίου, σήμερα στη Λισαβόνα.
Ημερομηνία αμφισβητούμενη
Μια μελέτη από το Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Λισαβόνας (Instituto Universitário de Lisboa) έδειξε ότι το 75% των Πορτογάλων βλέπουν την 25η Απριλίου 1974 ως το πιο σημαντικό γεγονός στην ιστορία της Πορτογαλίας, πάνω από τη Δημοκρατία και την Αποκατάσταση της Ανεξαρτησίας τον 17ο αιώνα.
Σε μια ομιλία του στο κοινοβούλιο, ο βουλευτής της Πορτογαλικής Συνέλευσης της Δημοκρατίας Rui Tavares θυμήθηκε μια εποχή, όταν οι Πορτογάλοι ζούσαν με φόβο, συλλαμβάνονταν και βασανίζονταν, και τόνισε τη σημασία της επανάστασης:
Cientistas políticos, aliás bastante conservadores, dizem que o 25 de Abril iniciou a terceira vaga de democratização no mundo, que foi pelo sul da Europa, à América Latina, ao Sudeste Asiático, à Europa do Leste, até muito recentemente se iniciar a partir de 2016 a contra-revolução dessa vaga.
E a razão por que o 25 de Abril deu a volta ao mundo é porque o 25 de Abril foi belo, foi a mais bela revolução do século XX. E é nossa.
Οι πολιτικοί επιστήμονες, πολύ συντηρητικοί, λένε ότι η 25η Απριλίου ξεκίνησε το τρίτο κύμα εκδημοκρατισμού στον κόσμο, που πέρασε από τη νότια Ευρώπη, στη Λατινική Αμερική, στη Νοτιοανατολική Ασία, στην Ανατολική Ευρώπη, μέχρι πολύ πρόσφατα που ξεκίνησε, από το 2016, αντεπανάσταση σε τέτοιο κύμα.
Και ο λόγος που η 25η Απριλίου έκανε τον γύρο του κόσμου είναι γιατί η 25η Απριλίου ήταν όμορφη, η πιο όμορφη επανάσταση του 20ού αιώνα. Και είναι δική μας.
Άνθρωποι που γιορτάζουν την επανάσταση της 25ης Απριλίου στο Πόρτο της Πορτογαλίας, στις 25 Απριλίου 2024. Φωτογραφία της Bibiana Canofre, χρησιμοποιείται με άδεια.
Σύμφωνα με τον πορτογαλικό Τύπο, οι φετινοί εορτασμοί έφεραν ρεκόρ κόσμου στους δρόμους. Στη Λισαβόνα, ένα πλήθος συγκεντρώθηκε την παραμονή της 25ης ημέρας στο Largo do Carmo, το ίδιο μέρος όπου το καθεστώς κατέφυγε από τους αντάρτες το 1974. Η παραδοσιακή γιορτή μετατράπηκε σε αυθόρμητη κατάληψη, αφού ακυρώθηκε λόγω «έλλειψης υποστήριξης από τους Δημοτικό Επιμελητήριο».
Largo do Carmo
Grândola
25 de Abril de 1974 – 25 de Abril de 2024#25deAbril #25deabril50anos pic.twitter.com/y1FtgkrTlW— Diletante (@Rebeldiletante) April 25, 2024
Ανάμεσα στα πλήθη ήταν βετεράνοι, παιδιά, συνδικαλιστές, φοιτητές και πολιτικοί από την Αριστερά και τη Δεξιά. Ωστόσο, μετά την πτώση του πρώην πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα, αριστερού, τον περασμένο Νοέμβριο, και με την άνοδο του ακροδεξιού Τσέγκα μετά τις εκλογές του Μαρτίου, η ημερομηνία είναι αμφισβητούμενη.
Κάποιοι προσπάθησαν να υπερασπιστούν τη σημασία της 25ης Νοεμβρίου 1975 ως σημαντικότερης από την 25η Απριλίου. Η ημερομηνία θυμίζει τι συνέβη ενάμιση χρόνο μετά την επανάσταση, με πολιτικές και ιδεολογικές εντάσεις να δημιουργούνται μεταξύ του Στρατού. Αφού μια ακροαριστερή ομάδα επιχείρησε μια εξέγερση, μια «δεξιά» προσπάθησε να την κλείσει θέτοντας τη χώρα σε κατάσταση πολιορκίας, εξηγεί το ειδησεογραφικό πρακτορείο SIC.
Τώρα, η Πορτογαλία είναι μια ημιπροεδρική δημοκρατία με τον πρόεδρο ως αρχηγό του κράτους. Παραδοσιακά, ο αρχηγός της κυβέρνησης απέχει από το να μιλήσει στο κοινοβούλιο κατά τις συνεδριάσεις της 25ης Απριλίου. Αλλά σε μια σύντομη ομιλία απευθυνόμενη στους νέους στην επίσημη κατοικία του πρωθυπουργού, ο Λουίς Μοντενέγκρο δήλωσε ότι «περισσότερο από το να σκεφτόμαστε τα 50 χρόνια που έχουν περάσει [από την επανάσταση], εστιάζουμε στα επόμενα χρόνια».
Στην ομιλία του στην Εθνοσυνέλευση, ο Πρόεδρος Μαρσέλο ντε Σόουσα δήλωσε:
Reconheçamos essa força vital da democracia e tenhamos a humildade e a inteligência de preferir sempre a democracia, mesmo que imperfeita, à ditadura.
Ας αναγνωρίσουμε αυτή τη ζωτική δύναμη της δημοκρατίας και ας έχουμε την ταπεινοφροσύνη και την εξυπνάδα να προτιμάμε πάντα τη δημοκρατία, έστω και την ατελή, παρά τη δικτατορία.
