Η Καραϊβική, με μια πλούσια και ποικιλόμορφη ιστορία που διαμορφώθηκε από τους αυτόχθονες κατοίκους της, τον ευρωπαϊκό αποικισμό και τη στρατηγική γεωγραφική θέση, είναι γνωστή από πολλούς στον ανεπτυγμένο κόσμο ως απλώς ένα μέρος διακοπών. Με λευκές παραλίες και γαλάζια νερά, εδώ έρχονται οι προνομιούχοι για να χαλαρώσουν, συνήθως χωρίς καμία φροντίδα για τον τοπικό πληθυσμό και τον πολιτισμό του, αλλά υπάρχουν πολλά περισσότερα για τους ανθρώπους και το περιβάλλον του από τα εκτεταμένα ξενοδοχεία all-inclusive.

Αυτό το συναίσθημα ήταν εμφανές, όταν οι ντόπιοι της Αρούμπα βγήκαν στους δρόμους της πρωτεύουσας, Οράνιεσταντ, και διέκοψαν το πρωτόκολλο για την Ημέρα του Βασιλιά, μια ημέρα που ολόκληρο το Βασίλειο της Ολλανδίας γιορτάζει τα γενέθλια του Βασιλιά. Η διαμαρτυρία αφορούσε την τρέχουσα περιβαλλοντική κρίση που αντιμετωπίζει η Αρούμπα, όπως και πολλά άλλα έθνη της Καραϊβικής. Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη μη βιώσιμη και άναρχη ανάπτυξη της ξενοδοχειακής και τουριστικής βιομηχανίας, που επιδεινώθηκε από τις αποικιακές επιπτώσεις που είχε η Ολλανδία στην Αρούμπα και στα υπόλοιπα νησιά ABC – SSS (Ολλανδική Καραϊβική).

Η αστυνομία και οι αξιωματούχοι προσπαθούν να συγκρατήσουν τις πρόσφατες διαδηλώσεις στην Αρούμπα. Οι φωτογραφίες είναι ευγενική προσφορά του κινήματος «Όχι άλλα ξενοδοχεία», που χρησιμοποιούνται με άδεια.

Αυτό που ξεκίνησε ως μια ειρηνική διαμαρτυρία έγινε γρήγορα πιο έντονο, καθώς η αστυνομία και οι φρουροί ασφαλείας έσπρωξαν τους διαδηλωτές στο έδαφος, τους εκφόβισαν με απειλές σύλληψης, τους φώναζαν με ακατάλληλα ονόματα και αμφισβήτησαν τα συνταγματικά τους δικαιώματα για ελευθερία λόγου, έκφρασης και διαμαρτυρίας.

«Όχι άλλα ξενοδοχεία! Επιστροφή στη Γη!»

Η διαμαρτυρία οργανώθηκε για να παροτρύνει την κυβέρνηση να αντιμετωπίσει την περιβαλλοντική κρίση, να σταματήσει την υπερκατασκευή ξενοδοχείων, να καταστήσει τη φύση προτεραιότητα και να απαιτήσει την κλιματική δικαιοσύνη για τους ντόπιους της Αρούμπα.

Με πινακίδες που έγραφαν «Όχι άλλα ξενοδοχεία», «Επιστροφή στη Γη», «Η Μητέρα Φύση κραυγάζει» και ακόμη και «Αποαποικιοποιήστε την Αρούμπα», οι ντόπιοι έδειξαν ότι ανησυχούν για την τρέχουσα κατάσταση της περιβαλλοντικής ευημερίας της Αρούμπα και το μέλλον του βασικού οικονομικού πυλώνα, του τουρισμού.

Ο αυτόχθονος ακτιβιστής της Αρούμπα και επιστήμονας βιωσιμότητας Nigel Maduro, του οποίου τα γκράφιτι ξεκίνησαν το κίνημα. Φωτογραφία ευγενική προσφορά του κινήματος «Όχι άλλα ξενοδοχεία», που χρησιμοποιείται με άδεια.

Αυτό το κίνημα ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2023, όταν ο Nigel Maduro, ένας αυτόχθονας ακτιβιστής και επιστήμονας βιωσιμότητας στην Αρούμπα, συνελήφθη επειδή έγραψε γκράφιτι με τις λέξεις «Όχι άλλα ξενοδοχεία» και «Τη Γη Πίσω» σε όλες τις τουριστικές περιοχές του νησιού. Αυτό προκάλεσε μεγάλη συζήτηση μεταξύ των ντόπιων, των τουριστών και της κυβέρνησης, καθώς ευαισθητοποιήθηκαν για τον σημερινό μαζικό τουρισμό και τους τρόπους με τους οποίους το νησί χάνει συστηματικά γη από πλούσιους, ξένους επενδυτές για την κατασκευή πολυτελών ξενοδοχείων και πολυκατοικιών.

Μιλώντας με τον Maduro μέσω WhatsApp, ρώτησα τι ελπίζει να πετύχει. Όλα ξεκίνησαν, είπε, όταν επέστρεψε στην πατρίδα του από τις σπουδές του στο εξωτερικό. Ήταν σοκαρισμένος από το πόσο «εκτός ελέγχου» είχε γίνει η ξενοδοχειακή και τουριστική βιομηχανία στην Αρούμπα και ένιωθε ότι έπρεπε να κάνει κάτι γι’ αυτό: «Παρατήρησα ότι χάνουμε πολλή γη ιθαγενών και έτσι αποφάσισα να βάψω με σπρέι κάποια λόγια που ήξερα ότι θα ωθούσαν τους ανθρώπους να συζητήσουν επιτέλους για αυτή τη μη βιώσιμη ανάπτυξη».

Ο αγώνας συνεχίζεται. Θα έρθει η αλλαγή;

Έκτοτε, ο Maduro και οι σύντροφοί του δε χάνουν ευκαιρία να διαμαρτυρηθούν. Μια άλλη ειρηνική διαδήλωση σημειώθηκε στις 18 Μαρτίου — εθνική εορτή της Αρούμπα — όταν ντόπιοι στο Όρανιεσταντ διέκοψαν την ομιλία πρωτοκόλλου της Πρωθυπουργού Έβελιν Γουέβερ-Κρους. Σήκωσαν πινακίδες, που αύξησαν την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ανάγκη να γίνει η φύση προτεραιότητα και αμφισβήτησαν την έλλειψη δράσης της κυβέρνησης.

Το γεγονός ότι οι διαδηλωτές αντιμετώπισαν λογοκρισία σε αυτήν την περίπτωση έχει κάνει τον Maduro να υποψιάζεται ότι η κυβέρνηση αρχίζει να αισθάνεται την πίεση. Το κίνημα επεκτείνεται και περισσότεροι ντόπιοι αναζητούν τρόπους να εκφράσουν την απογοήτευσή τους για την κατάσταση της ξενοδοχειακής και τουριστικής βιομηχανίας. Η φετινή διαμαρτυρία για την Ημέρα του Βασιλιά, για παράδειγμα, είχε ακόμη μεγαλύτερη συμμετοχή από αυτή της 18ης Μαρτίου, απόδειξη της αύξησης του αριθμού των ντόπιων που ευαισθητοποιούνται, εμπλέκονται και βγάζουν τη δυσαρέσκειά τους στους δρόμους.

Οι διαδηλωτές (αριστερά και κάτω δεξιά), τοποθέτησαν τα πλακάτ τους στην είσοδο του κοινοβουλίου της Αρούμπα (πάνω δεξιά). Οι φωτογραφίες είναι ευγενική προσφορά του κινήματος «Όχι άλλα ξενοδοχεία», που χρησιμοποιούνται με άδεια.

Αμέσως μετά τη διαδήλωση της 18ης Μαρτίου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την υποστήριξή της στο κίνημα «Όχι άλλα ξενοδοχεία» και ο υπουργός Τουρισμού Dangui Oduber εισήγαγε πρόσφατα μια νέα πολιτική, σύμφωνα με την οποία τα ξενοδοχεία που δεν έχουν ακόμη κατασκευαστεί δεν θα λαμβάνουν το πράσινο φως για να κατασκευαστούν.

Αν και ο Maduro πιστεύει ότι αυτό είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ξενοδοχεία all-inclusive εξακολουθούν να κατασκευάζονται και πρόκειται να ανοίξουν μεταξύ 2024 και 2025. Οι ντόπιοι ανησυχούν ότι, εάν ολοκληρωθούν αυτά τα έργα, η υποδομή του νησιού θα απειληθεί με κατάρρευση, αφού τα λύματα συνεχίζουν να διαρρέουν στον ωκεανό λόγω της πλεονάζουσας χωρητικότητας του υπάρχοντος συστήματος, σε συνδυασμό με τους μεγάλους όγκους απορριμμάτων που παράγονται από τα ξενοδοχεία.

Η αποικιοκρατία στον πυρήνα των προκλήσεων

Οι διαμαρτυρίες, ιδιαίτερα αυτή για την Ημέρα του Βασιλιά, έδωσαν την ευκαιρία να προβληματιστούμε για τις αποικιακές δομές του νησιού, καθώς και τις ανισότητες μεταξύ της Ολλανδικής Καραϊβικής και της Ολλανδίας.

Τα νησιά ABC-SSS δεν μπορούν, για παράδειγμα, να εκπροσωπηθούν ανεξάρτητα σε διεθνή συνέδρια για την κλιματική αλλαγή, όπως το COP, αφού η Ολλανδία υποτίθεται ότι εκπροσωπεί ολόκληρο το Βασίλειο σε αυτές τις συναντήσεις. Ωστόσο, δεν έχει γίνει καμία αναφορά στην κατάσταση της κλιματικής κρίσης των νησιών ABC-SSS σε αυτές τις συμβάσεις, ούτε υπάρχουν σχέδια κλιματικής προσαρμογής για τα ολλανδικά εδάφη της Καραϊβικής.

Μερικοί από τους διαδηλωτές επιδεικνύουν τα πλακάτ τους μπροστά από ένα άγαλμα της βασίλισσας Βιλελμίνας στην πρωτεύουσα της Αρούμπα, Οράνιεσταντ. Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά του κινήματος «Όχι άλλα ξενοδοχεία», που χρησιμοποιείται με άδεια.

«Η έλλειψη εκπροσώπησης δίνει στα νησιά ABC-SSS ένα σενάριο, όπου κάθονται «στ’ αβγά τους» και περιμένουν την κλιματική αλλαγή να τους χτυπήσει τις πόρτες», είπε ο Maduro. «Επιπλέον, πρέπει να υπάρξουν επανορθώσεις για την κλιματική αλλαγή, καθώς οι φυσικοί μας πόροι έχουν υποστεί μεγάλη εκμετάλλευση και εξόρυξη κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας. Τα τροπικά δάση μας και άλλα φυσικά συστήματα λειτούργησαν ως φυσικός μηχανισμός ανθεκτικότητας για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά, επειδή η Ολλανδία εξόρυξε το μεγαλύτερο μέρος τους, μας μένουν πολύ λίγα».

Η βιωσιμότητα είναι ο γενικός στόχος

Όταν ρωτήθηκε ποια θα ήταν η ιδανική κατάσταση για την Αρούμπα σε πέντε χρόνια από τώρα, ο Maduro είπε ότι ελπίζει να δει περισσότερη προστασία των ιθαγενών δέντρων του νησιού και μια πλήρη διαδικασία αποανάπτυξης στον ξενοδοχειακό και τουριστικό κλάδο, δηλαδή την ιεράρχηση της ποιότητας ζωής, της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης πέρα ​​από την ατέρμονη οικονομική επέκταση.

Η έννοια της αποανάπτυξης περιλαμβάνει διάφορες ιδέες και πρακτικές, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της κατανάλωσης, του επανασχεδιασμού της εργασίας και του ελεύθερου χρόνου, της επανεξέτασης της παραγωγής, της αντιμετώπισης της οικονομικής ανισότητας και της αποκατάστασης των οικοσυστημάτων. Είναι μια απάντηση στις προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή, η εξάντληση των πόρων και οι κοινωνικές αδικίες που επιδεινώνονται από την επιδίωξη της ανάπτυξης με κάθε κόστος.

Είναι κάτι μεγάλο; Οι ακτιβιστές της κλιματικής δικαιοσύνης της Καραϊβικής δεν το πιστεύουν. Μπορεί, στην πραγματικότητα, να είναι το ελάχιστο, ειδικά δεδομένου του τρόπου με τον οποίο οι αποικιοκράτες εκμεταλλεύονταν τους πόρους της Καραϊβικής ανεξάντλητα για να αναπτύξουν τις δικές τους χώρες.

Οι διαδηλωτές στην Αρούμπα υποστηρίζουν την αποανάπτυξη. Οι φωτογραφίες είναι ευγενική προσφορά του κινήματος «Όχι άλλα ξενοδοχεία», που χρησιμοποιούνται με άδεια.

«Θα ήθελα να μας δω να εφαρμόζουμε επιτέλους τα δικαιώματα της φύσης στο σύνταγμά μας, ώστε να μπορούμε να προστατεύσουμε το περιβάλλον και τα μέσα διαβίωσής μας», εξήγησε ο Maduro. «Θα ήθελα να δω μακροπρόθεσμες ενέργειες για την προσαρμογή του κλίματος και τα σχέδια ανθεκτικότητας, ώστε να είμαστε πιο προετοιμασμένοι για τυχόν κλιματικές καταστροφές. Θα ήθελα να δω περισσότερη βιωσιμότητα και ηγέτες για το κλίμα να εντείνουν την προσπάθεια να αλλάξουν την πορεία του τρόπου λειτουργίας μας ως κοινωνία. Τέλος, θα ήθελα να δω περισσότερη αναγνώριση από τους αυτόχθονες πληθυσμούς της Αρούμπα, οι οποίοι προστατεύουν το περιβάλλον μας για αιώνες, ακόμη και να μάθουν από τους τρόπους συμβίωσης των ιθαγενών προγόνων μας με τη φύση».

Η κατάσταση στην Αρούμπα αντικατοπτρίζει πολλά από όσα συμβαίνουν στην περιφερειακή ξενοδοχειακή και τουριστική βιομηχανία, όπου η υπερκατασκευή και η μη βιώσιμη ανάπτυξη δεν αποτελούν απλώς απειλή για τα εύθραυστα οικοσυστήματα της περιοχής, αλλά και αδικία για τους κατοίκους της.

Ωστόσο, με κινήματα όπως το «Όχι άλλα ξενοδοχεία», που επαναλαμβάνουν τον τουρισμό ως δύναμη βιώσιμης ανάπτυξης, με τις ρίζες τους στις αρχές της ισότητας, της ανθεκτικότητας και του σεβασμού για το περιβάλλον, η Καραϊβική και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες των μικρών νησιών (SIDS) ενδέχεται να είναι σε καλύτερη θέση για να χτίσουν ένα μέλλον όπου το περιβάλλον τους παραμένει παράδειγμα ομορφιάς, πολιτισμού και διαφορετικότητας για τις επόμενες γενιές.