Έδρα της Ραδιοφωνικής Εταιρείας Γουινέας. Στιγμιότυπο οθόνης από το κανάλι YouTube του Medi1TVAfrique.

Στη Δημοκρατία της Γουινέας, τα ΜΜΕ συνεχίζουν να επιβαρύνονται με το βαρύ κόστος των περιορισμών της ελευθερίας από το τελευταίο πραξικόπημα στις 5 Σεπτεμβρίου 2021.

Την ημερομηνία αυτή, ο συνταγματάρχης Μαμαντί Ντουμπουγιά ανέτρεψε τον Αλφά Κοντέ, πρώην πρόεδρο της Γουινέας από το 2010 έως το 2021, ο οποίος μόλις είχε ξεκινήσει την τρίτη θητεία του, παραβιάζοντας έτσι το όριο των δύο συνεχόμενων θητειών του συντάγματος.

Οι Αρχές της Γουινέας αρχικά διαβεβαίωσαν τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα (ΔΧΣ) ότι θα προστατεύσουν και θα προωθήσουν την ελευθερία του Τύπου μετά από μια αποστολή των ΔΧΣ τον Οκτώβριο του 2021. Ωστόσο, μετά από αυτά τα γεγονότα, η πρόσβαση σε επίσημες πληροφορίες έγινε σημαντική πρόκληση, ιδιαίτερα για τα ιδιωτικά ΜΜΕ. Κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης Τύπου στο τέλος της αποστολής, ο Arnaud Froger, επικεφαλής του Γραφείου Αφρικής των ΔΧΣ, δήλωσε:

La Guinée est sans doute à un tournant de son histoire et la refondation du pays que le colonel Mamadi Doumbouya, désormais président de la transition, a appelé de ses vœux ne pourra voir le jour en l’absence de garanties sérieuses et de réformes concrètes pour que les journalistes puissent librement et de manière responsable exercer leur mission d’information. Nous espérons que les autorités de transition ouvriront une nouvelle ère pour le journalisme en Guinée, en s’appuyant notamment sur les recommandations transmises au cours de cette mission.

Η Γουινέα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι της ιστορίας της και η ανοικοδόμηση της χώρας, όπως ζήτησε ο συνταγματάρχης Μαμαντί Ντουμπουγιά, νυν μεταβατικός πρόεδρος, δεν θα καρποφορήσει χωρίς σταθερές εγγυήσεις και συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις, που επιτρέπουν στους δημοσιογράφους να εκτελούν ελεύθερα και υπεύθυνα το καθήκον τους για παροχή πληροφοριών. Ελπίζουμε ότι οι μεταβατικές Αρχές θα εγκαινιάσουν μια νέα εποχή για τη δημοσιογραφία στη Γουινέα, ιδίως με την εφαρμογή των συστάσεων, που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της αποστολής.

Συστάσεις, που συνάδουν με τις προτάσεις των ΔΧΣ, έγιναν προς τις Αρχές για τη διασφάλιση της ελευθερίας του Τύπου κατά τη μεταβατική περίοδο. Ωστόσο, είναι προφανές ότι, τρία χρόνια μετά, ο Τύπος είναι αβοήθητος μάρτυρας της δικής του φίμωσης.

Στην έκθεσή του για την παγκόσμια ελευθερία του 2023, το Freedom House τόνισε την αυξημένη παρενόχληση δημοσιογράφων από τις Αρχές της χούντας.

(…) plusieurs journalistes critiques auraient été victimes d'arrestations arbitraires, d'actes d'intimidation, d'interrogatoires et de censures de la part des forces de sécurité. Les nouveaux dirigeants de Conakry ont fréquemment demandé à l'autorité nationale chargée de la communication (HAC) de suspendre les points de vente qui offraient une couverture critique. En outre, des unités militaires ont visité les bureaux des journaux et des stations de radio qui ont produit des rapports critiques et intimidé des journalistes. La junte a en outre réussi à fausser la couverture médiatique en faveur des autorités de transition en offrant un soutien financier sélectif. Par ailleurs, des informations ont été reçues en 2022 selon lesquelles des journalistes couvrant des manifestations contre la junte auraient été attaqués par des manifestants armés de pierres et de couteaux.

(…) πολλοί επικριτικοί δημοσιογράφοι φέρεται να έχουν υποβληθεί σε αυθαίρετες συλλήψεις, πράξεις εκφοβισμού, ανακρίσεις και λογοκρισία από τις δυνάμεις ασφαλείας. Οι νέοι κυβερνώντες στο Κόνακρι έχουν ζητήσει συχνά από την Εθνική Αρχή Επικοινωνιών (HAC) να αναστείλει τα ΜΜΕ, που πρόσφεραν κριτική κάλυψη. Επιπλέον, στρατιωτικές μονάδες έχουν επισκεφθεί τα γραφεία εφημερίδων και ραδιοφωνικών σταθμών, που παρήγαγαν επικριτικά ρεπορτάζ, εκφοβίζοντας τους δημοσιογράφους. Η χούντα κατάφερε επίσης να παραμορφώσει την κάλυψη των ΜΜΕ υπέρ των μεταβατικών αρχών προσφέροντας επιλεκτική οικονομική στήριξη. Επιπλέον, ρεπορτάζ το 2022 αποκάλυψαν ότι δημοσιογράφοι, που κάλυπταν διαδηλώσεις κατά της χούντας, δέχθηκαν επίθεση από διαδηλωτές οπλισμένους με πέτρες και μαχαίρια.

Παρά την άνοδο από την 85η θέση το 2023 στην 78η το 2024 στην κατάταξη των ΔΧΣ, η καθημερινή ζωή των δημοσιογράφων από τη Γουινέα συνεχίζει να είναι γεμάτη προκλήσεις, όπως αναστολές λειτουργίας, κλείσιμο των ΜΜΕ και συχνή λογοκρισία, που προκαλούν σημαντική ανησυχία. Σε συνέντευξη στο Radio France Internationale (RFI) τον Απρίλιο του 2024, ο Sékou Jamal Pendessa, Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Επαγγελματιών Μέσων της Γουινέας (SPPG), δήλωσε:

(…) au niveau des reporters, il y a des Guinéens qui sont habitués à certaines voix qui sont éteintes aujourd'hui, parce que ces reporters sont obligés de rester à la maison… Fim FM a renvoyé 100 % de son personnel, qui est au chômage ; le groupe Hadafo, 70 % ;  Évasion FM, au milieu de la crise, était à 50 % et aujourd'hui, je ne sais pas à combien ils sont. Et moi, j'ai entamé une tournée à l'intérieur du pays. Par exemple, je suis allé à la rédaction de Djoma FM, dans la ville de Boké : je n'ai pu rencontrer dans les locaux que la directrice et le vigile, parce que tout le monde est à la maison.

(…) Μεταξύ των ρεπόρτερ, υπάρχουν πολίτες της Γουινέας συνηθισμένοι σε ορισμένες φωνές, που τώρα φιμώνονται, επειδή αυτοί οι ρεπόρτερ αναγκάζονται να μείνουν στο σπίτι… Η Fim FM έχει απολύσει το 100% του προσωπικού της, που είναι πλέον άνεργο· ο όμιλος Hadafo, 70%· το Évasion FM, εν μέσω κρίσης, ήταν στο 50% και σήμερα, δεν ξέρω πού βρίσκονται. Και έχω ξεκινήσει μια περιοδεία σε όλη τη χώρα. Για παράδειγμα, επισκέφτηκα την αίθουσα σύνταξης του Djoma FM στην πόλη Μποκέ: μπορούσα να συναντήσω μόνο τον διευθυντή και τον φύλακα στις εγκαταστάσεις, επειδή όλοι οι άλλοι ήταν στο σπίτι.

Στις 23 Μαΐου 2024, πολλά ιδιωτικά ΜΜΕ αντιμετώπισαν τις ιδιοτροπίες των Αρχών της Γουινέας: ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια και ραδιοφωνικοί σταθμοί έκλεισαν. Σύμφωνα με δημοσίευμα της γαλλικής εφημερίδας Le Monde, επιβλήθηκαν κυρώσεις σε έξι συνολικά ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς και σταμάτησαν να εκπέμπουν, αφήνοντας εκατοντάδες επαγγελματίες χωρίς δουλειά. Ο Thierno Madjou Bah, τηλεοπτικός παρουσιαστής στο Espace TV, κατήγγειλε:

Rien ne justifie cette décision à moins que l’on veuille faire taire toutes les voix dissonantes du pays.

Τίποτα δεν δικαιολογεί αυτή την απόφαση, εκτός κι αν στόχος είναι να φιμωθούν όλες οι διαφωνούσες φωνές στη χώρα.

Ο Kabinet Fofana, πολιτικός αναλυτής και αρθρογράφος του FIM FM, συμφωνεί:

On a l’impression que c’est un blasphème de donner son avis aujourd’hui. Alpha Condé ne l’a pas fait ; sous Lansana Conté c’était difficile, mais, en 2006, il a libéralisé les ondes. Ce qui se passe est juste inédit.

Αισθανόμαστε ότι η έκφραση γνώμης θεωρείται σήμερα βλασφημία. Ο Αλφά Κοντέ δεν το έκανε αυτό. Υπό τον Λανσανά Κοντέ, ήταν δύσκολο, αλλά το 2006 απελευθέρωσε τα ερτζιανά. Ό,τι συμβαίνει τώρα είναι απλώς πρωτοφανές.

Στις 29 Μαΐου 2024, μέσω μιας δήλωσης, η Διεθνής Ομοσπονδία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (FIDH) εξέφρασε την οργή της για αυτή την καταστολή. Σε αυτό το πλαίσιο, η Γενική Γραμματέας της, Drissa Traore, δήλωσε:

C’est une première en Guinée depuis la libéralisation du secteur des médias en 2005. Cette mesure liberticide viole le droit à l’information, c’est une entrave grave à la liberté de la presse et à la liberté d’expression. Nous sommes très préoccupés.

Πρώτη φορά στη Γουινέα μετά την απελευθέρωση του τομέα των ΜΜΕ το 2005. Αυτό το κατασταλτικό μέτρο παραβιάζει το δικαίωμα στην ενημέρωση. Πρόκειται για σοβαρή παραβίαση της ελευθερίας του Τύπου και της ελευθερίας της έκφρασης. Ανησυχούμε βαθιά.

Διαδικτυακά, οι διαμαρτυρίες αποκτούν δυναμική. Η Facely Konaté, δημοσιογράφος από τη Γουινέα με περισσότερους από 45.000 ακόλουθους στην πλατφόρμα X (πρώην Twitter), δηλώνει:

Quelles solutions face à la persécution des médias en #Guinée ? J'ai participé samedi au Space sur le journalisme et la liberté d'expression en Guinée. Une occasion pour moi de partager mes propositions de solutions face à la situation actuelle.

La liberté de la presse est un élément essentiel de la démocratie et il est crucial de la défendre par tous les moyens possibles. Il est également important que les associations et professionnels de médias agissent de manière unie et solidaire… pic.twitter.com/YLoo7KKIcY

— Facely Konaté (@FacelyKonate1) May 27, 2024

Ποιες είναι οι λύσεις για τη δίωξη των ΜΜΕ στη #Γουινέα; Συμμετείχα σε ένα Χώρο για τη δημοσιογραφία και την ελευθερία της έκφρασης στη Γουινέα το περασμένο Σάββατο. Ήταν μια ευκαιρία για μένα να μοιραστώ τις προτεινόμενες λύσεις μου για την τρέχουσα κατάσταση.

Η ελευθερία του Τύπου είναι ακρογωνιαίος λίθος της δημοκρατίας και πρέπει να διαφεντεύεται με κάθε δυνατό μέσο. Επιπλέον, είναι σημαντικό για τις ενώσεις ΜΜΕ και τους επαγγελματίες να ενεργούν μαζί με ενότητα και αλληλεγγύη…» 

Η τρέχουσα κατάσταση δεν προοιωνίζεται καλά για το μέλλον των ΜΜΕ της Γουινέας σε μια χώρα με περισσότερους από 14,5 εκατομμύρια κατοίκους , όπου η πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης λειτουργούν στα γαλλικά. Μέχρι σήμερα, δεν έχει υπάρξει καμία ανακοίνωση σχετικά με το τέλος της μεταβατικής περιόδου που θα μπορούσε να σημάνει την επιστροφή μιας πολιτικής κυβέρνησης.