Ένας φαλαινοκαρχαρίας (Butanding στα φιλιππινέζικα). Φωτογραφία από τη σελίδα της Roselle
Pineda στο Facebook.
Οι σύνδεσμοι σε αυτό το άρθρο οδηγούν σε αγγλόφωνους ιστότοπους, εκτός αν σε κάποιο σημείο υπάρχει διαφορετική παραπομπή.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο από τους επιστήμονες για την ταυτοποίηση συγκεκριμένων ειδών άγριας ζωής και την παρακολούθηση των κινήσεών τους. Λογισμικό ανοιχτού κώδικα, όπως το Wildbook, δίνει τη δυνατότητα στους ερευνητές να κάνουν μετρήσεις των πληθυσμών των ζώων (crowdsourcing) και να συλλέγουν τα βιομετρικά δεδομένα τους.
Με άλλα λόγια, οι φωτογραφίες και τα βίντεο, που απεικονίζουν άγρια ζώα και δημοσιεύονται στο Facebook, Flickr, YouTube, Vimeo και σε άλλες διαδικτυακές πλατφόρμες, χρησιμοποιούνται στη συνέχεια από τους ερευνητές για την ταυτοποίηση και καταγραφή των ατόμων ενός πληθυσμού ζώων.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας συνεργασίας μέσω διαδικτύου είναι ένα εγχείρημα, το οποίο στοχεύει στην προστασία του φαλαινοκαρχαρία, του μεγαλύτερου ψαριού στον κόσμο. Ο φαλαινοκαρχαρίας απειλείται με εξαφάνιση από τους κυνηγούς, τη ρύπανση και την καταστροφή του φυσικού του περιβάλλοντος. Για να υποστηριχθεί η διαφύλαξη του είδους όπως και το έργο των ερευνητών, συλλέγονται φωτογραφίες με τη βοήθεια του κοινού και χρησιμοποιούνται στην ταυτοποίηση ατόμων ενός πληθυσμού. Αυτό είναι εφικτό, καθώς οι κηλίδες στο σώμα ενός φαλαινοκαρχαρία σχηματίζουν ένα μοναδικό μοτίβο, όπως τα δαχτυλικά αποτυπώματα των ανθρώπων.
Τα τελευταία χρόνια, θαλάσσιοι ερευνητές από τις Φιλιππίνες χρησιμοποίησαν τη λεγόμενη «Έρευνα των Πολιτών» για να ταυτοποιήσουν φαλαινοκαρχαρίες, οι οποίοι πρότινος είχαν καταγραφεί. Σύμφωνα με το εγχείρημα Μεγάλα Θαλάσσια Σπονδυλωτά (εν συντομία Lamave), υπάρχουν πάνω από 700 φαλαινοκαρχαρίες, που έχουν ταυτοποιηθεί με φωτογραφίες στα θαλάσσια ύδατα των Φιλιππίνων. Σε 79 περιπτώσεις, τα ζώα ταυτοποιήθηκαν μέσα από φωτογραφίες, οι οποίες εμφανίστηκαν ως αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα από τουρίστες, σχολές καταδύσεων και αποστολές διαφύλαξης του περιβάλλοντος.
Από την αρχή της δράσης της το 2012, η οργάνωση Lamave έχει ήδη εντοπίσει 30 νέα άτομα του πληθυσμού του φαλαινοκαρχαρία χάρη στη ενσωμάτωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην έρευνα. Η Lamave τονίζει ότι, πέρα από το γεγονός ότι αυτή η μέθοδος δεν κοστίζει τίποτα, είναι επίσης αποτελεσματική. Και προσθέτει αναφέροντας ότι «ο στόχος της διατήρησης των ειδών επιτυγχάνεται με τη συμμετοχή των πολιτών» προωθώντας ταυτόχρονα τον οικολογικό τουρισμό. Ωστόσο, θα πρέπει όλοι να είναι ενημερωμένοι για το πώς γίνεται η σωστή λήψη φωτογραφιών των φαλαινοκαρχαριών. Μια εκ πρώτης όψεως ακίνδυνη αλληλεπίδραση με τα ζώα μπορεί να βλάψει αυτά και το φυσικό τους περιβάλλον.
Το Global Voices πήρε συνέντευξη από τον Jason Holmberg, αρχιτέκτονα πληροφοριών του Wildbook, για να ενημερωθεί σχετικά με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην έρευνα της άγριας ζωής.
Mong Palatino: Πώς μπορούν τα εργαλεία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να συμβάλλουν στην προστασία των φαλαινοκαρχαριών;
Jason Holmberg: More and more people are posting their whale shark videos online, and YouTube and Vimeo are proving to be very rich social media platforms for us! Last year 12% of our data came from YouTube and resulted in the tagging of an additional 100 new sharks.
Jason Holmberg:Όλο και περισσότεροι άνθρωποι δημοσιεύουν στο διαδίκτυο βίντεο με φαλαινοκαρχαρίες, που οι ίδιοι έχουν τραβήξει. Το YouTube και το Vimeo είναι αποδεδειγμένα πολύτιμες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για εμάς! Το 2014, το 12% των δεδομένων μας αντλήθηκε από το YouTube, γεγονός που μας επέτρεψε να καταγράψουμε επιπλέον 100 νέους καρχαρίες.
Mong: Πώς οι «ερευνητικές πύλες των πολιτών», όπως το Wildbook, συνεισφέρουν στο έργο των επιστημόνων και των περιβαλλοντολόγων;
Jason: Wildbook is helping scientists collaborate online in studying wildlife populations. Importantly, different research communities for different species are benefiting from each others’ investment in Wildbook as free and open source software. It also provides an avenue for data from the public to flow into structured wildlife studies.
Jason: Το Wildbook βοηθά τους επιστήμονες να συνεργάζονται στην έρευνα της άγριας ζωής μέσω του διαδικτύου. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα είναι ότι διαφορετικές ερευνητικές ομάδες, οι οποίες εμβαθύνουν σε διαφορετικά είδη, επωφελούνται η μια από την άλλη χρησιμοποιώντας το Wildbook, δεδομένου ότι πρόκειται για ένα ελεύθερο «ανοιχτού κώδικα» λογισμικό. Επιπλέον, αυτό παρέχει τη δυνατότητα τα συλλεχθέντα από το κοινό δεδομένα να ενσωματώνονται σε συγκροτημένες μελέτες άγριων ζώων.
Mong: Ποιες είναι οι προκλήσεις όσον αφορά την έρευνα των πολιτών; Πώς μπορεί να βελτιωθεί και να επιτευχθεί μεγαλύτερη συμμετοχή του κοινού σε εγχειρήματα, όπως το Wildbook;
Jason: As an information architect, I see a major challenge to citizen science in data management. Researchers need more engaging tools (such as game-like techniques) to hold potential citizen scientists’ attention and increase data collection while sequencing that data into structured studies and databases where the data is usable and searchable. For whaleshark.org, the public can help by either financially supporting the project through adopting a shark under study or by spreading the word that we need the public's photos and videos of whale sharks and that their contribution of data makes a difference and is directly used in research.
Jason: Ως αρχιτέκτονας πληροφοριών και αναφορικά με την έρευνα των πολιτών, βλέπω μια μεγάλη πρόκληση στη διαχείριση των δεδομένων. Οι ερευνητές πρέπει να παρέχουν εργαλεία (όπως τεχνικές έρευνας, όμοιες με αυτές ενός παιχνιδιού), που να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και τη συλλογή δεδομένων για να κρατήσουν το ενδιαφέρον των εν δυνάμει πολιτών-επιστημόνων. Ενώ το σύνολο των δεδομένων θα ταξινομείται σε συγκροτημένες μελέτες και τράπεζες δεδομένων, οι οποίες μπορούν μετέπειτα να χρησιμοποιηθούν μεταξύ άλλων και ως εργαλεία αναζήτησης. Στο whaleshark.org, οι πολίτες μπορούν να υποστηρίξουν είτε οικονομικά το έργο «υιοθετώντας» ένα καρχαρία υπό μελέτη είτε με τη διάδοση της πληροφορίας ότι αναζητούμε φωτογραφίες και βίντεο από φαλαινοκαρχαρίες. Αλλά και ότι συνεισφορές τέτοιων δεδομένων κάνουν τη διαφορά και χρησιμοποιούνται άμεσα για έρευνα.
Σε δημοσιοποιημένα επιστημονικά άρθρα αναγνωρίζεται ότι «δεδομένα,τα οποία συλλέχθηκαν με τη βοήθεια των πολιτών, κατέστησαν δυνατή την ακριβή εκτίμηση του αριθμού ενός μεγάλου πληθυσμού φαλαινοκαρχαριών». Ελπίζουμε ότι αυτό θα ενθαρρύνει ακόμη περισσότερους τουρίστες και δύτες να τραβήξουν φωτογραφίες και βίντεο άγριων καρχαριών και να τα προωθήσουν σε θαλάσσιους ερευνητές και περιβαλλοντολόγους.
