Pride Σκοπίων 2024. Φωτογραφία μέσω Meta.mk, χρησιμοποιείται με άδεια.

Το άρθρο βασίζεται στο ρεπορτάζ του Meta.mk. Αναδημοσιεύεται έπειτα από επιμέλεια στο πλαίσιο συμφωνίας κοινόχρηστου περιεχομένου μεταξύ Global Voices και Ιδρύματος Metamorphosis.

Το πέμπτο Pride στα Σκόπια έλαβε χώρα την 22η Ιουνίου 2024 με σύνθημα «Θεαματικώς ανυπάκουα», συγκεντρώνοντας εκατοντάδες μέλη της τοπικής κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+, καθώς και ετεροφυλόφιλους υποστηρικτές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καθολικής ισότητας. Η εκδήλωση ξεκίνησε στις 5 μμ στο Πάρκο Γυναίκα Πολεμίστρια. Μετά από μερικές βασικές ομιλίες συνέχισε με τη μορφή πορείας διαμαρτυρίας στους δρόμους των Σκοπίων και τέλειωσε με ένα χορευτικό πάρτι στο Στρατιωτικό Στάδιο του Δημοτικού Πάρκου.

Όταν ερωτήθηκε γιατί η παρέλαση του 2024 ονομάστηκε «Θεαματικώς ανυπάκουα», ο Kočo Andonovski, μέλος της οργανωτικής επιτροπής, αποκρίθηκε:

Непослушни затоа што сакаме да ја реафирмираме таа наша опозиција на патријархатот кој нѐ владее доста векови. Спектакуларно како едно обележје на самата заедница која е забележителна и како одбележување на јубилејот на петти Прајд. Дури и „Њујорк тајмс“ објави фотографии од првата Парада на гордоста во Скопје и ништо помалку спектакуларно не очекуваме и за овој Прајд. Тој ќе биде еден од најдобрите и најпосетените настани во Скопје како и претходните години.

Ανυπάκουα, γατί θέλουμε να επαναβεβαιώσουμε την εναντίωσή μας στην πατριαρχία, που μας διαφεντεύει εδώ και αιώνες. Θεαματικότητα, ως ένα από τα γνωρίσματα της κοινότητάς μας, το οποίο είναι αξιοσημείωτο και  σηματοδοτούμε στο πέμπτο επετειακό φεστιβάλ Pride. Πριν πέντε χρόνια μέχρι και οι New York Times δημοσίευσαν φωτογραφίες του πρώτου Pride των Σκοπίων, οπότε αναμένουμε αυτό το Pride να είναι εξίσου θεαματικό, ως ένα από τα καλύτερα και πιο επισκέψιμα δρώμενα στα Σκόπια.

Οι διοργανωτές δηλώνουν πως το Pride των Σκοπίων, όπως κάθε άλλη παρέλαση Pride, είναι μια γιορτή αγάπης, μια μέρα ορατότητας των περιθωριοποιημένων ατόμων και φυσικά ένας εορτασμός της αντοχής του αγώνα για την ισότητα.

Η φεμινίστρια ακτιβίστρια Rita Behadini μιλάει στο Pride Σκοπίων 2024. Φωτογραφία από Meta.mk, χρησιμοποιείται με άδεια.

Η παρέλαση ξεκίνησε με δύο βασικές ομιλίες, μια από τη μητέρα ενός διεμφυλικού ατόμου, η οποία μίλησε στα μακεδονικά, και μια δεύτερη από μια φεμινίστρια ακτιβίστρια, η οποία μίλησε στα αλβανικά, αντικατοπτρίζοντας την πολιτισμική πολυμορφία της χώρας. Η μητέρα εξήγησε ότι μπόρεσε να «δεθεί» με την κόρη της μόνο αφού η τελευταία έκανε come out, ενώ επισήμανε τις ανάγκες μελών της κοινότητας, που φοβούνται να έρθουν στο Pride και να εκφράσουν τους αυθεντικούς τους εαυτούς, ειδικά των εφήβων που ζουν υπό πίεση.

Додека се радувам гледајќи ја ќерка ми како го вее знамето на заедницата не можам, а да не се сетам на сите ЛГБТ кју тинејџери кои жиеват во страв од своите родители или се соочуваат со отфрлање.

Αν και νιώθω χαρά βλέποντας την κόρη μου να ανεμίζει τη σημαία της διεμφυλικής κοινότητας, σκέφτομαι επίσης όλους τους εφήβους ΛΟΑΤΚΙ, που ζούνε με τον φόβο των γονιών τους ή αντιμετωπίζουν απόρριψη.

Skopje Pride 2024. Φωτογραφία μέσω Meta.mk, χρησιμοποιείται με άδεια.

Η εκδήλωση έλαβε την υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας, με μερικούς υπαλλήλους χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και πρεσβειών των ΗΠΑ να συμμετέχουν ενεργά στην παρέλαση.

Delighted joining #SkopjePride in support of diversity, equality and inclusion for all! 🌈 #HumanRightsForAll https://t.co/IBwIv0nouF

— Vilma Dambrauskienė (@VilmaLTdiplomat) June 22, 2024

Συμμετέχω με χαρά στο #SkopjePride για την υποστήριξη της διαφορετικότητας, της ισότητας και της ένταξης για όλους!

Τα προηγούμενα χρόνια, ενώ κεντροαριστερά φιλοευρωπαϊκά κόμματα βρίσκονταν στην εξουσία, ανώτερα στελέχη της μακεδονικής κυβέρνησης παρευρίσκονταν τακτικά σε δρόμενα του Pride. Φέτος, μετά τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης, ελάχιστα μόνο μέλη της αντιπολίτευσης ήρθαν να εκφράσουν την υποστήριξή τους, όπως η πρώην Υπουργός Πολιτισμού Μπισέρα Κοσταντίνοβσκα-Στόιτσεβσκα και η πρώην υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής Γιοβάνα Τρέντσεβσκα.

Πριν από την εκδήλωση, άτομα από τη διοργάνωση επισκέφθηκαν τη νέα πρόεδρο Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα Ντάβκοβα, η οποία ανήλθε στην εξουσία ως υποψήφια του δεξιού κόμματος VMRO-DPMNE. Η ίδια δημοσίευσε στο Twitter τα ακόλουθα για τη συνάντηση:

Средба со претставници на организацискиот одбор на Парадата на гордоста. Разговаравме за нивните досегашни активности, како и за идните планови кои имаат за цел подигнување на јавната свест за почитување на различностите, а во контекст на остварување на основните човекови права. pic.twitter.com/TVkwHay99N

— Гордана Сиљановска Давкова (Gordana Siljanovska) (@gogamkd) June 20, 2024

Συναντηθήκαμε με τους εκπρόσωπους της οργανωτικής επιτροπής της Παρέλασης Pride. Συζητήσαμε για τις μέχρι σήμερα δραστηριότητές τους και για τα μελλοντικά τους σχέδια όσον αφορά την ευαισθητοποίηση του κοινού για τον σεβασμό προς τη διαφορετικότητα, στο πλαίσιο της εκπλήρωσης των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η δημοσίευση προκάλεσε πολλά αρνητικά σχόλια από υποστηρικτές των κυβερνώντων δεξιών κομμάτων, οι οποίοι εξέφρασαν την απογοήτευσή τους που η πρόεδρος φέρεται να απέτυχε να στηρίξει τις συντηρητικές αξίες, για την προώθηση των οποίων έλαβε ψήφους.

Pride Σκοπίων 2024. Φωτογραφία: Meta.mk, χρήση με άδεια.

Αντιδιαμαρτυρία της δεξιάς στην Μπίτολα

Την ίδια μέρα με το Pride Σκοπίων, οι δεξιοί πολίτες με την υποστήριξη της Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας οργάνωσαν μια αντιδιαμαρτυρία στην Μπίτολα, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Βόρειας Μακεδονίας. Καμιά δεκαριά συμμετέχοντες της τρίτης αυτής “Πραγματικής Παρέλασης Υπερηφάνειας”, έκαναν πορεία στον κεντρικό πεζόδρομο με ένα πανό με την εικόνα του Ιησού Χριστού, ανέφερε το δημοσιογραφικό πόρταλ Bitola News.

Ο τοπικός τηλεοπτικός σταθμός Tera επικαλέστηκε τον Igor Petrovski, έναν από τους διοργανωτές, ο οποίος είπε ότι τα βασικά δόγματά τους «δόθηκαν από τον Θεό»: σπίτι, οικογένεια [που μπορεί να αποτελείται μόνο από] μητέρα και πατέρα ως γονείς και παιδιά. Σύμφωνα με τον ίδιο, «οτιδήποτε άλλο είναι άρνηση του μέλλοντός μας» και «λειτουργεί ενάντια στους λατρεμένους μας, τα παιδιά μας».

Οι πορείες Pride αμφισβητούν την ενδημική ομοφοβία στα Βαλκάνια

Όπως και τα προηγούμενα χρόνια, αρκετές ακόμα πορείες Pride έλαβαν χώρα την ίδια μέρα, ιδίως στο Σαράγιεβο, πρωτεύουσα της Βοσνίας, και τη Σόφια, πρωτεύουσα της Βουλγαρίας.

Η πέμπτη ετήσια πορεία Pride Βοσνίας-Ερζεγοβίνης πραγματοποιήθηκε στο Σαράγιεβο με σύνθημα «Αγαπώ: Κανένας φόβος στο να ζω ελεύθερα», με σκοπό να επισημάνει την καθημερινή βία κατά ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+ στη χώρα.

Sarajevo #Pride is magnificent #bhpovorkaponosa2022 #porodicnookupljanje pic.twitter.com/QfmQ8sykU4

— Samoborski Muftija (@sanjinbuzo) June 25, 2022

Το #Pride του Σαράγιεβο είναι υπέροχο #bhpovorkaponosa2022 #porodicnookupljanje pic.twitter.com/QfmQ8sykU4

Όπως και στα Σκόπια, η πορεία Pride στο Σαράγιεβο έληξε εορταστικά, με τον καταξιωμένο Βόσνιο-Αμερικανό συγγραφέα Αλεξάντερ Χέμον να κλείνει το πέμπτο Sarajevo Pride με καθήκοντα DJ.

Το Radio Free Europe ανέφερε στα βουλγαρικά πως το 17ο Pride Σόφιας συγκέντρωσε χιλιάδες άτομα με σύνθημα «Ας αγαπήσουμε λίγο παραπάνω» και «Η Βουλγαρία είναι και δικό μας σπίτι», επισημαίνοντας το ζήτημα του πατριωτισμού, που προωθείται από μέλη της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+.

Το Βουλγαρικό Pride περιλάμβανε και συναυλία με διάφορα είδη μουσικής, συμπεριλαμβανομένων της δημοφιλούς τραγουδίστριας Irina Florin, του χέβι μέταλ συγκροτήματος Overhook, της λαϊκής-ποπ τραγουδίστριας Lidia και του Ουκρανού ερμηνευτή Orphy, ο οποίος τον φετινό Φεβρουάριο ήταν θύμα ομοφοβικής επίθεσης στην παραθαλάσσια πόλη της Βάρνας.

Хиляди хора се събраха на 17-ото протестно шествие на София Прайд в събота вечерта. https://t.co/t6ccvJZig9

То се провежда всяко лято в защита на правата на хората от ЛГБТ общността в България. Тази година събитието е под наслов “България е и нашият дом”. #SofiaPride pic.twitter.com/Ooio58QQle

— Свободна Европа (@SvobodnaEvropa) June 22, 2024

Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για την 17η πορεία του Pride Σόφιας το απόγευμα του Σαββάτου. Πραγματοποιείται κάθε χρόνο για να προστατέψει τα δικαιώματα των ατόμων της κοινότητας ΛΟΑΤ στη Βουλγαρία. Φέτος με το σύνθημα «Η Βουλγαρία είναι και δικό μας σπίτι». #SofiaPride

Το πρωί της ημέρας του Pride, βουλγαρικές φιλοδεξιές ομάδες οργάνωσαν μια αντιδιαμαρτυρία/πορεία με τίτλο “Πορεία για την οικογένεια” συγκεντρώνοντας πάνω από 10.000 συμμετέχοντες. Την πορεία υποστήριξαν μέλη του Κοινοβουλίου, από το κυβερνητικό κόμμα GERB (μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος), τους ηγέτες του φιλορωσικού κόμματος Αναβίωση (Възраждане) και το ακροδεξιό κόμμα SWORD (МЕЧ). Ο δηλωμένος στόχος τους περιλαμβάνει την προστασία της παραδοσιακής οικογένειας και την απαίτηση εφαρμογής συγκεκριμένων κρατικών πολιτικών για την αντιμετώπιση της δημογραφικής κρίσης.

Η Βουλγαρία είναι πλήρες κράτος-μέλος της ΕΕ αλλά πολλά δικαιώματα ΛΟΑΤΚΙ+ παραμένουν απροστάτευτα από την εθνική νομοθεσία. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υποχρέωσε πρόσφατα τη Βουλγαρία να αναγνωρίσει τις ομόφυλες σχέσεις. Το 2023 το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο απαγόρευσε στα διεμφυλικά άτομα να αλλάζουν νόμιμα το φύλο τους.