Αυτό το άρθρο γράφτηκε για το Hasht-e-Subh Daily. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται στο Global Voices στο πλαίσιο συμφωνίας συνεργασίας μέσων. 

Η γεωργία και η κτηνοτροφία είναι πρωταρχικές ασχολίες στο Αφγανιστάν, με το 80% περίπου του πληθυσμού να ασχολείται με αυτές. Οι Αφγανές αποτελούν σημαντικό μέρος αυτού του εργατικού δυναμικού. Ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την οικιακή κηπουρική, την εκτροφή κοτόπουλου και ψαριών, τη χειροτεχνία και άλλες εργασίες. Διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της γης και των φυσικών πόρων. Επιπλέον, σχεδόν όλη η παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων πραγματοποιείται από γυναίκες στις αγροτικές περιοχές.

Ωστόσο, αυτό το επίπεδο δραστηριότητας και εργασίας δεν σημαίνει ότι οι γυναίκες κατέχουν γη ή γίνονται πλούσιες από την πώληση των προϊόντων τους. Αντίθετα, οι γυναίκες στις αγροτικές περιοχές θεωρούνται υποκατάστατο της ανδρικής εργασίας και των απλήρωτων εργαζομένων, των οποίων η εργασία ούτε οδηγεί σε οικονομική ανεξαρτησία ούτε βελτιώνει τις συνθήκες διαβίωσής τους.

Ο κύριος λόγος για αυτό είναι η έλλειψη ελέγχου και ιδιοκτησίας των κοινών προϊόντων της δουλειάς τους, όταν συνεργάζονται με άνδρες. Οι γυναίκες δεν επωφελούνται ιδιαίτερα από την εργασία τους και όποιο εισόδημα δημιουργείται ανήκει στον άνδρα αρχηγό της οικογένειας. Εκτός από το να εργάζονται δίπλα στους άνδρες στα χωράφια, οι αγρότισσες φροντίζουν και τα παιδιά τους στο σπίτι. Ωστόσο, η εργασία αυτών των γυναικών, τόσο στο σπίτι όσο και στα χωράφια, δεν θεωρείται εργασία.

Είκοσι χρόνια ενδυνάμωσης των γυναικών στην ύπαιθρο

Τα τελευταία 20 χρόνια, το Αφγανιστάν έχει δώσει προτεραιότητα στην ενδυνάμωση των γυναικών. Από αυτή την άποψη, οι ΜΚΟ έχουν βοηθήσει σε κάποιο βαθμό τις Αφγανές αγρότισσες να συμμετέχουν τακτικά στους τομείς της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Το Υπουργείο Αγροτικής Αποκατάστασης και Ανάπτυξης του Αφγανιστάν είχε σχεδιάσει ένα πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης για τις αγροτικές περιοχές, με επίκεντρο τις γυναίκες και στις 34 επαρχίες της χώρας.

Ο στόχος του Προγράμματος Αγροτικής Οικονομικής Ανάπτυξης ήταν «η ανύψωση των κοινωνικών και οικονομικών δυνατοτήτων των φτωχών γυναικών της υπαίθρου σε επιλεγμένα χωριά». Επιπλέον, ένας από τους στόχους του Εθνικού Προγράμματος Αλληλεγγύης (NSP) το 2003, και αργότερα του Χάρτη του Πολίτη, ήταν η παροχή γεωργικών πόρων στις γυναίκες.

Ακολουθεί ένα βίντεο στο YouTube σχετικά με το πρόγραμμα του 2017, που δίδαξε στις Αφγανές αγροτικές δεξιότητες και δεξιότητες συντήρησης τροφίμων.

Τέλος, τον Σεπτέμβριο του 2018, ξεκίνησε το έργο Women's Economic Empowerment για τη μείωση της φτώχειας μεταξύ των αγροτισσών δημιουργώντας ευκαιρίες εισοδήματος στα χωριά τους, αυξάνοντας την απασχόληση των γυναικών και βελτιώνοντας την κατάστασή τους.

Ωστόσο, ο πόλεμος και η ανασφάλεια, τα κοινωνικά πρότυπα που εισάγουν διακρίσεις, η αναποτελεσματικότητα της κυβέρνησης στην ευαισθητοποίηση και η έλλειψη προσπαθειών για τη βελτίωση των συνθηκών των γυναικών σήμαιναν ότι αυτές οι προσπάθειες απέτυχαν να επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στην κατάσταση των αγροτισσών. Τα προγράμματα, που σχεδιάστηκαν για γυναίκες, δεν μετέτρεψαν τις Αφγανές αγρότισσες σε επιχειρηματίες ούτε τις έκαναν ιδιοκτήτες των περιουσιακών τους στοιχείων και του εργατικού δυναμικού τους. Οι αγρότισσες δεν απέκτησαν πρόσβαση σε κατάλληλες και κανονικές θέσεις εργασίας και η ποιότητα ζωής τους δεν βελτιώθηκε. Συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν πείνα, υποσιτισμό, έλλειψη πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη και περιορισμένες παραγωγικές δραστηριότητες. Η κατάστασή τους επιδεινώνεται από το γεγονός ότι έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα αλφαβητισμού και ευαισθητοποίησης.

Αγρότισσες υπό τους Ταλιμπάν

Η κυριαρχία των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν έχει αφήσει αγρότισσες και κτηνοτρόφους σε άθλια κατάσταση. Αν και η κατάστασή τους δεν ήταν πολύ καλύτερη πριν, τουλάχιστον οι γυναίκες έπαιξαν ουσιαστικό ρόλο στην οργάνωση μικρών συνδικάτων και επωφελήθηκαν από περιορισμένη βοήθεια. Με την άφιξη των Ταλιμπάν στην εξουσία τον Αύγουστο του 2021, όλες οι γυναίκες (αγρότισσες και αστές) έχουν στερηθεί τα προηγούμενα δικαιώματα και τα προνόμιά τους. Οι γυναίκες στις πόλεις έχουν χάσει όλες τις ελευθερίες τους και το δικαίωμα στην εργασία και την εκπαίδευση, ενώ οι αγρότισσες της υπαίθρου έχουν ωθηθεί περισσότερο στο περιθώριο.

Οι περιορισμοί και οι δυσμενείς γεωργικές και κτηνοτροφικές συνθήκες έχουν δημιουργήσει πολυάριθμες προκλήσεις για τις αγρότισσες. Η άνοδος των Ταλιμπάν στην εξουσία έχει επιδεινώσει τη γεωργική κατάσταση στο Αφγανιστάν. Αυτό είναι ανησυχητικό, δεδομένου ότι το 33,48% του ΑΕΠ του Αφγανιστάν εξαρτάται από τη γεωργία και οι γυναίκες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτήν.

Η έκθεση του 2021 από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) ανέφερε ότι «εκατομμύρια Αφγανοί βρίσκονται στο χείλος της καταστροφής και, εάν τα ζώα τους πεθάνουν ή τα χωράφια τους δεν φυτευτούν, θα χτυπήσει η καταστροφή». Αυτή η ζοφερή πρόβλεψη υλοποιείται σήμερα. Στην τρέχουσα οικονομική κρίση, οι αγρότισσες είναι πιο ευάλωτες από οποιαδήποτε άλλη ομάδα. Αντιμετωπίζουν μεγάλη πιθανότητα να χάσουν τα πενιχρά περιουσιακά τους στοιχεία ή τις αποταμιεύσεις τους, που συνήθως παραμερίζονται για έξοδα υγειονομικής περίθαλψης και οικογενειακής υγιεινής.

Το οικονομικό σοκ, που προκλήθηκε από την άνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία, μαζί με τις αυξημένες τιμές των βασικών αγαθών, έχει βυθίσει τις αγροτικές κοινότητες σε βαθύτερη φτώχεια. Το αυξανόμενο κόστος των σπόρων, η συλλογή της δεκάτης από τους Ταλιμπάν και οι περιορισμοί, που επιβλήθηκαν στις γυναίκες, έχουν επιδεινώσει τη συνολική γεωργική κατάσταση και την οικονομική κατάσταση των αγροτισσών της υπαίθρου.

Ακολουθεί ένα βίντεο στο YouTube σχετικά με τις αλλαγές στο Αφγανιστάν μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία το 2021.

Επιπλέον, η αδυναμία πώλησης προϊόντων στην αγορά ή ο εξαναγκασμός να τα πουλήσουν σε χαμηλές τιμές έχει αναγκάσει τους άνδρες να μεταναστεύσουν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να εγκαταλείψουν εντελώς τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Αυτή η εξέλιξη έχει μεταφέρει το βάρος της καλλιέργειας και της κτηνοτροφίας στις γυναίκες. Ελλείψει ανδρών και λόγω των κοινωνικών φραγμών, οι γυναίκες στερούνται οικονομικής ασφάλειας και μερικές φορές δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους διαθέσιμους πόρους για τη γη και τη διαχείρισή της.

Επιπλέον, η έλλειψη κατάλληλων αγορών για τα γαλακτοκομικά προϊόντα έχει φέρει τις αγροτικές και κτηνοτρόφους σε ακόμη πιο φτωχή κατάσταση. Ορισμένες αγρότισσες, που εργάζονται στη γεωργία λαχανικών, ανέφεραν ότι τα προϊόντα τους πωλούνται σε πολύ χαμηλές τιμές και τα χρήματα που κερδίζουν είναι ανεπαρκή για να καλύψουν το κόστος των προμηθειών τους σε τρόφιμα.

Δουλεύοντας σε δύο μέτωπα

Οι αγρότισσες, λόγω του ρόλου τους στην οικονομική ανάπτυξη και των οικογενειακών τους υποχρεώσεων, χρειάζονται σοβαρή προσοχή και υποστήριξη. Οι Αφγανές αναλαμβάνουν τις ευθύνες της οικογενειακής φροντίδας, της εκπαίδευσης και της υγειονομικής περίθαλψης, ενώ ταυτόχρονα εργάζονται στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Είναι κρίσιμοι παράγοντες στην ανάπτυξη των αγροτικών κοινοτήτων και της χώρας συνολικά. Είναι ζωτικής σημασίας να ενδυναμωθούν αυτές οι γυναίκες μέσω της εκπαίδευσης, της επαγγελματικής κατάρτισης και της πρόσβασης στις αγορές. Η ενδυνάμωση των αγροτισσών είναι απαραίτητη για την οικονομική ανάπτυξη και την επισιτιστική ασφάλεια του Αφγανιστάν.

Στις μέρες μας, οι γυναίκες της υπαίθρου όχι μόνο στερούνται ευκαιρίες εκπαίδευσης και απόκτησης δεξιοτήτων, αλλά αντιμετωπίζουν επίσης αυξημένη έκθεση στη βία. Υπάρχουν ευκαιρίες για τη διεθνή κοινότητα, τους τοπικούς οργανισμούς και τους ηγέτες της κοινότητας να διαδραματίσουν πιο ενεργό ρόλο στην υποστήριξη των αγροτών της υπαίθρου. Η παροχή γεωργικών εισροών, τεχνικής βοήθειας και πρόσβασης σε πιστώσεις και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες θα τους ωφελούσε πολύ. Επιπλέον, είναι σημαντικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης, που αμφισβητούν τους μεροληπτικούς κοινωνικούς κανόνες και πρακτικές, που εμποδίζουν την πρόοδο των γυναικών στη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Ακολουθεί ένα βίντεο στο YouTube σχετικά με το έργο του UNDP που υποστηρίζει τις αγρότισσες στο Αφγανιστάν.

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τις τεράστιες δυνατότητες των Αφγανισσών και να επενδύσουμε στις δυνατότητές τους για να βελτιώσουν τη ζωή τους και την ευημερία των οικογενειών και των κοινοτήτων τους. Αντιμετωπίζοντας τις πολυάριθμες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αγρότισσες και παρέχοντάς τους τα απαραίτητα εργαλεία και πόρους, το Αφγανιστάν μπορεί να οικοδομήσει μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς, δίκαιη και ευημερούσα για όλους. Παρά τις πολυάριθμες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αγρότισσες, παραμένουν ακρογωνιαίος λίθος της αφγανικής κοινωνίας.