Καταδικάζεις;
«Σταματήστε την αιματοχυσία». Berlin Mitte, Πλατεία Ποτσντάμερ, 25 Νοεμβρίου, 2023. Φωτογραφία από τον Matthias Berg στο Flickr (CC BY-NC-ND 2.0 DEED).
Το άρθρο αυτό συντάχθηκε από τον Wieland Hoban και δημοσιεύτηκε πρωτοτύπως στην έκδοση Battleground την 1η Δεκεμβρίου, 2023. Μια επιμελημένη εκδοχή του αναδημοσιεύεται στο Global Voices ως μέρος συμφωνίας διαμοιρασμού περιεχομένου.
Ανάμεσα στις πολλές δηλώσεις, όπου αντανακλάται η απονομιμοποίηση της παλαιστινιακής αντίστασης, ακόμα και στις μη βίαιες μορφές της, όπως είναι η διαμαρτυρία και το μποϋκοτάζ, κείται το ερώτημα: «Καταδικάζεις;»
Από καιρό σε καιρό, το ερώτημα αυτό απευθύνουν δημοσιογράφοι σε Παλαιστίνιους φιλοξενούμενους στις εκπομπές τους ως τελετουργικό που είναι να τελεστεί πριν μπορέσει η συζήτηση να συνεχιστεί, ή ενάντια σε υποστηρικτές των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων, όπως έγινε πρόσφατα από το Βρετανό τηλεπαρουσιαστή Πιρς Μόργκαν σε συζήτηση με τον Τζέρεμι Κόρμπιν.
Σε μια συνέντευξη με την Κριστιάν Αμανπούρ του CNN, η βασίλισσα Ράνια της Ιορδανίας μίλησε για δυο μέτρα και δυο σταθμά:
Γιατί όταν έρχονται άνθρωποι να μιλήσουν δημόσια για το Παλαιστινιακό ζήτημα, στην αρχή της συνέντευξης, πρέπει να ελεγχθούν ως προς την ανθρωπιά τους και να δώσουν διαπιστευτήρια της ηθικής τους: «Καταδικάζεις;». Δεν βλέπουμε να ρωτούνται Ισραηλινοί αξιωματούχοι αν καταδικάζουν, και, όταν αυτό συμβαίνει, ο κόσμος αμέσως δέχεται το «δικαιώμά μας να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας». Δεν έχω δει ποτέ Δυτικό αξιωματούχο να λέει τη φράση: οι Παλαιστίνιοι έχουν το δικαίωμα να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.
Αν και στη βασίλισσα συμπεριφέρθηκαν λίγο πιο ευγενικά από ό,τι στους περισσότερους Παλαιστίνιους και δεν της απεύθυναν άμεσα την εν λόγω απαίτηση, ο Παλαιστίνιος πρέσβης στο ΗΒ, Husam Zomlot, υπέστη μια ιδαίτερα αναξιοπρεπή ανάκριση από την Kirsty Wark, παρουσιάστρια του προγράμματος Newsnight του BBC.
Ο Zomlot μόλις είχε χάσει έξι μέλη της οικογένειάς του, ανάμεσά τους δυο του παιδιά, στη Γάζα. Αυτό, ωστόσο, δεν εμπόδισε την Wark από το να επιμείνει αυτός — ένας εκπρόσωπος της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης — να καταδικάσει τις ενέργειες της Χαμάς. Ο Zomlot επέδειξε απίστευτη αυτοσυγκράτηση και διατήρησε την ψυχραιμία του παρά τη θλίψη του.
Για όποιον είναι γνώριμος με την ιστορία του τρόπου, με τον οποίο οι καταπιεσμένοι λαοί, είτε πρόκειται για εκείνους που εποικίστηκαν από άλλα κράτη ή όσους έγιναν αντικείμενο άδικης μεταχείρισης από τους δικούς τους, ανταποκρίνονται στην καταπίεση, αυτό είναι μόνον το πλέον πρόσφατο δείγμα ενός διαχρονικού φαινομένου.
Επειδή ο καταπιεστής δεν είναι μόνον πολιτικά και σωματικά κυρίαρχος, αλλά είναι και εκείνος που θέτει την ατζέντα, οποιαδήποτε άρνηση αποδοχής των όρων του παρουσιάζεται ως ένδειξη αγριότητας, ενισχύοντας έτσι την ιδέα ότι η καταπίεση είναι δικαιολογημένη, ακόμα και απαραίτητη.
Ένα ισχυρό παράδειγμα από την πρόσφατη ιστορία μπορούμε να βρούμε σε μια συνέντευξη με το είδωλο των πολιτικών δικαιωμάτων των Μαύρων Άντζελα Ντέιβις από το 1972, όταν βρισκόταν στη φυλακή.
Η Davis εξέφρασε τη σύγχυσή της, όταν ρωτήθηκε αν ενέκρινε τη βία στο πλαίσιο του Μαύρου αγώνα, τη στιγμή που είχε μεγαλώσει σε μια κοινότητα, που υπόκεινταν σε αδιάκοπη βία από ρατσιστές.
Και πάλι, αυτή δεν είναι μια δικαιολόγηση συλλήβδην για όλα όσα διαμείβονται κατά τη διαδικασία της αντίστασης, και η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου ξεπέρασε το όριο που θέτει το διεθνές δίκαιο. Αλλά η χρήση του όρου καθορίζει το συμφραζόμενο, όχι την ηθική.
Όταν οι Αυτόχθονες Αμερικανοί μάχονταν απέναντι στη γενοκτονία, διέπραξαν σφαγές κατά άοπλων οικογενειών εποικιστών, αλλά η ετυμηγορία της ιστορίας είναι ξεκάθαρη ως προς το ότι τέτοιες βάρβαρες ενέργειες δεν ακυρώνουν τον ίδιο τον αντιγενοκτονικό αγώνα.
Δεν χρειάζεται να πάει κανείς πίσω στο 1948 για να ρίξει φως στην αδιάκοπη βία του Ισραήλ ενάντια στους Παλιστίνιους στη Γάζα και αλλού: αρκεί να πάει πίσω 16 χρόνια στην απόφαση να τεθεί η Λωρίδα της Γάζας σε αποκλεισμό.
Επρόκειτο για ενέργεια συλλογικής τιμωρίας, που η διεθνής κοινότητα έχει καταδικάσει, και της οποίας οι πολλαπλές συνέπεις συνιστούν κατάσταση βίας.
Η βία τρέφει τη βία ως αντίδραση και η ένοπλη αντίσταση στη Γάζα, που περιλαμβάνει όχι μόνο Ισλαμιστές όπως τη Χαμάς, αλλά και το Μαρξιστικό-Λενινιστικό PFLP (Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης), δρα σε απάντηση της βίας της κατοχής.
Η λέξη «τρομοκρατία» συσκοτίζει το γεγονός και απονομιμοποιεί την αντίσταση όχι μόνο για συγκεκριμένες ενέργειες — όπως η δολοφονία πολιτών — αλλά για την αντίσταση ως σύνολο. Και αυτό ακριβώς είναι που ο κόσμος καλείται να αποκηρύξει, όταν τον ρωτούν: «Καταδικάζεις τη Χαμάς;».
Ένας από τους πλέον διακεκριμένους και ευφραδείς αριστερούς πολιτικούς στην Ευρώπη, ο Έλληνας οικονομολόγος Γιάνης Βαρουφάκης, πρόσθεσε κάτι ανατρεπτικό σε μια συνέντευξη στη δική του εξήγηση του λόγου, για τον οποίο αρνήθηκε να καταδικάσει τη Χαμάς για την επίθεση.
Τοποθέτησε την ευθύνη για τη δομική αδικία στη ρίζα της βίας όχι τόσο στο ίδιο το Ισραήλ, αλλά στη Δύση, μιας και τα δυτικά κράτη υποστηρίζουν τις ενέργειες του Ισραήλ και το σύστημα απαρτχάιντ, που διατηρεί εδώ και δεκαετίες.
Ο Βαρουφάκης επεσήμανε το εξής απλό στοιχείο πως, όταν μέλη της Μαύρης αντίστασης στη Νότια Αφρική διέπραξαν δράσεις βίας κατά τον αγώνα τους ενάντια στο απαρτχάιντ, το πρόβλημα δεν ήταν η βία τους, το πρόβλημα ήταν το απαρτχάιντ.
Οι λεπτές διαφορές μπορεί να είναι σπάνιo αγαθό στoν ολοένα και πιο πολωμένo δημόσιο διάλογο, διάλογο που κυριαρχείται από οργή διαδικτυακά και είναι δυσεύρετος από τις 7 Οκτωβρίου και μετά.
Η ακτιβιστική οργάνωση στην οποία εγώ ανήκω, η Εβραϊκή Φωνή για μια Δίκαιη Ειρήνη στη Μέση Ανατολή με έδρα στη Γερμανία, σίγουρα δεν παραμένει αμέτοχη. Πολλά μέλη μας είναι Ισραηλινοί με οικογένειες και φίλους στο Ισραήλ.
Εκείνη τη μέρα, ένα μέλος μας έχασε συγγενή του, που ο IDF πυροβόλησε, γιατί τον πέρασε για Παλαιστίνιο πολιτοφύλακα. Ένα άλλο μέλος μας ζούσε στη Σντερότ για μερικά χρόνια και φοβόταν να κοιτάξει τον κατάλογο με τους νεκρούς, μήπως και διαβάσει οικεία ονόματα. Αυτά είναι δύο μόνο παραδείγματα.
Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει ότι κι εμείς οι ίδιοι βιώσαμε ένα βαθμό εσωτερικής τριβής γύρω από το πώς θα ανταποκρινόμασταν στα γεγονότα.
Ενώ κάποια μέλη θεωρούσαν ζωτική την επίδειξη ενσυναίσθησης, άλλα δεν έβλεπαν στο ρόλο μας ως πολιτικοί ακτιβιστές την ανάγκη να τονίσουμε τα συναισθήματά μας, όταν ένα μακροχρόνιο σύστημα δομικής καταπίεσης και βίας αποτέλεσε τη γενεσιουργό αιτία της βίας στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Υπήρξε θυμός και δυσανασχέτιση. Ένας μέλος έφυγε από την ομάδα.
Το συμβούλιο εντέλει δημοσίευσε μια δήλωση, που στόχευε σε μια μεσαία αντιμετώπιση κάπου ανάμεσα στην ανθρωπιά και την πολιτική ανάλυση. Ήταν ξεκάθαρο σε εμάς ότι οι εχθροί μας και ίσως ακόμα και κάποιοι φίλοι θα αντιδρούσαν σε αυτή επιθετικά, επειδή δεν προβήκαμε σε καταδίκη για τους λόγους που παρέθεσα εδώ.
Δεν αποτέλεσε επιλογή να πάρουμε το μέρος εκείνων που σκότωσαν αθώους ανθρώπους στις 7 Οκτωβρίου, αλλά μάλλον να δηλώσουμε απερίφραστα ότι εκείνες οι απώλειες ήταν αποτέλεσμα της αδικίας, που υπέστησαν όσα άτομα δολοφονήθηκαν καιρό πριν και δολοφονούνται κατά χιλιάδες την ώρα που γράφω αυτό το κείμενο.
