Πουέρτο Βιλαμίλ, Νήσος Ισαμπέλα (Albemarle), Νησιά Γκαλαπάγκος, Εκουαδόρ – Φωτογραφία: ευγενική προσφορά του χρήστη του Flickr Elias Rovielo (CC BY-NC-SA 2.0)

Θέλετε να κάνετε ένα φιλικό προς το περιβάλλον ταξίδι στον Αμαζόνιο, την Αλάσκα ή την περιοχή Κίμπερλεϊ της Δυτικής Αυστραλίας; Οργανισμοί υψηλής εκτίμησης όπως το National Geographic και το WWF προσφέρουν πολλές δελεαστικές ταξιδιωτικές επιλογές, όπως η Ανταρκτική.

Στο διαφημιστικό υλικό του, το National Geographic καυχιέται για τις βιώσιμες ταξιδιωτικές επιλογές του:

…συναντήσεις άγριας ζωής και πρακτικές εμπειρίες διατήρησης θα παρέχουν πληροφορίες και έμπνευση στους ταξιδιώτες για να συνεχίσουν να προστατεύουν τον κόσμο και τα πλάσματά του πολύ μετά την επιστροφή στην πατρίδα.

Πολλοί άνθρωποι βλέπουν τον οικοτουρισμό θετικά συνδέοντάς τον με τη διατήρηση του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της απειλούμενης άγριας ζωής. Όταν ψάχνεις για οικοτουρισμό, αφθονούν ζηλευτές εικόνες: ηλιοθεραπεία σε απομονωμένες, παρθένες παραλίες, κολύμβηση με αναπνευστήρα σε μαγευτικούς κοραλλιογενείς υφάλους, πεζοπορία σε απομακρυσμένες ερημιές και βουνά, τουρίστες που βυθίζονται στους τοπικούς πολιτισμούς.

Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες να οριστεί ο όρος. Για παράδειγμα, στην Αυστραλία, το Τμήμα Περιβάλλοντος και Επιστήμης του Κουίνσλαντ, ο φύλακας των εθνικών πάρκων και των δασών της Πολιτείας, έχει μια λεπτομερή εξήγηση:

Ο οικοτουρισμός περιλαμβάνει δραστηριότητες με βάση τη φύση, που αυξάνουν την εκτίμηση και την κατανόηση των φυσικών και πολιτιστικών αξιών από τους επισκέπτες. Είναι διαχειρίσιμες εμπειρίες οικολογικά, οικονομικά και κοινωνικά βιώσιμες συμβάλλοντας στην ευημερία και τη διατήρηση των φυσικών περιοχών και των τοπικών κοινοτήτων, όπου δραστηριοποιούνται.

Ομοίως, η άποψη της Wikipedia λέει:

Ο οικοτουρισμός είναι μια μορφή τουρισμού που περιλαμβάνει υπεύθυνα ταξίδια (με χρήση βιώσιμων μεταφορών) σε φυσικές περιοχές, τη διατήρηση του περιβάλλοντος και τη βελτίωση της ευημερίας των κατοίκων της περιοχής.

Τα υπεύθυνα προγράμματα οικοτουρισμού περιλαμβάνουν όσα ελαχιστοποιούν τις αρνητικές πτυχές του συμβατικού τουρισμού στο περιβάλλον και ενισχύουν την πολιτιστική ακεραιότητα των κατοίκων της περιοχής.

Ο οικοτουρισμός συχνά περιλαμβάνει μικρές ομάδες, ακριβά ταξίδια, με διαμονή και γεύματα υψηλής ποιότητας. Η επίσκεψη σε απομακρυσμένα μέρη του πλανήτη βρίσκεται ψηλά στις λίστες πολλών ανθρώπων.

Η ιδέα του βιώσιμου ταξιδιού, που είναι ευαίσθητο στο φυσικό περιβάλλον, είναι σαγηνευτική. Προστατεύουμε ό,τι εκτιμούμε, ειδικά από οικονομική άποψη. Το PRB (Population Reference Bureau) υποστηρίζει ότι:

Στην καλύτερη περίπτωση, ο οικοτουρισμός είναι υπεύθυνο ταξίδι σε φυσικές περιοχές, που προστατεύουν την ακεραιότητα του οικοσυστήματος και παράγουν οικονομικά οφέλη για τις τοπικές κοινότητες, που μπορούν να ενθαρρύνουν τη διατήρηση. Στο πλέγμα πληθυσμού και περιβάλλοντος, ο οικοτουρισμός είναι ένας δημιουργικός τρόπος παντρεύματος των στόχων της οικολογικής διατήρησης και της οικονομικής ανάπτυξης.

Ωστόσο, αυτού του είδους τα ταξίδια έχουν συχνά πιθανά αρνητικά: μπορεί να οδηγήσουν σε ρύπανση και άλλες περιβαλλοντικές ζημιές. Συχνά οδηγούν σε μεγάλα αποτυπώματα άνθρακα από τον αέρα, τη θάλασσα και άλλες μεταφορές και μπορούν να δημιουργήσουν κοινωνικές και πολιτιστικές διαταραχές στις τοπικές κοινωνίες.

Εδώ είναι μερικά από τα μέρη που πειραματίζονται με τον οικοτουρισμό.

Νησιά Γκαλαπάγκος

Το Discovering Galapagos Project παράγει υλικό προγράμματος σπουδών για τα νησιά για μαθητές σχολείων. Εξετάζει τις επιπτώσεις του τουρισμού:

Μερικά από τα καλά σημεία είναι ότι οι τουρίστες φέρνουν χρήματα στα νησιά και αποτελούν πηγή εισοδήματος για πολλούς κατοίκους. Ωστόσο, υπάρχουν και άσχημα σημεία. Καθώς περισσότεροι τουρίστες επισκέπτονται τα νησιά, θα χρειαστούν περισσότερα μέρη για να μείνουν, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να κατασκευαστούν μεγάλα ξενοδοχεία, που πιθανώς να θέτουν σε κίνδυνο την κοντινή άγρια ​​ζωή.

Μια μελέτη με τίτλο «Επανεξετάστε και επαναφέρετε τον τουρισμό στα νησιά Γκαλαπάγκος: Οι απόψεις των ενδιαφερόμενων μερών για τη βιωσιμότητα της τουριστικής ανάπτυξης» δημοσιεύτηκε στο Annals of Tourism Research Empirical Insights. Έθεσε μια σειρά από ζητήματα, που προκαλούν ανησυχία:

Ένα βασικό εύρημα της μελέτης είναι ότι οι ενδιαφερόμενοι συμμερίζονται την άποψη ότι η απεριόριστη ανάπτυξη του τουρισμού είναι αντιπαραγωγική λόγω τόσο των κοινωνικών όσο και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων του υπερτουρισμού στα Γκαλαπάγκος, όπως και σε άλλα τροπικά νησιά, μπορεί να περιλαμβάνει στρατηγικές αποανάπτυξης ή μετάβαση σε αργό τουρισμό, που παρέχει έναν μηχανισμό για την αύξηση των εσόδων και των οφελών απασχόλησης από τον τουρισμό, αλλά μειώνει τον κατά κεφαλήν αντίκτυπο στους νησιωτικούς πόρους.

Για να πετύχει ένας τουριστικός προορισμός με βιώσιμο τουρισμό, πρέπει να ληφθούν υπόψη κοινωνικές και οικολογικές ανησυχίες. Εάν ο τουρισμός θεωρείται καταλύτης της βιώσιμης ανάπτυξης, τότε πρέπει να αντιμετωπιστεί η ποιότητα ζωής και η ατομική ευημερία των κατοίκων της περιοχής, ακόμη και όταν λαμβάνονται υπόψη οι προτεραιότητες διατήρησης.

Μάτσου Πίτσου

Η πόλη Μάτσου Πίτσου των Ίνκας στο Περού προσελκύει τεράστια πλήθη κάθε χρόνο. Πολλοί άνθρωποι ταξιδεύουν στο θρυλικό μονοπάτι των Ίνκας για να φτάσουν εκεί. Η διαδικτυακή κοινότητα CATALYST είναι «μια πηγή περιεχομένου ταξιδιού και κοινωνικής δράσης για ακτιβιστές και ταξιδιώτες με παγκόσμια συνείδηση». Προειδοποίησε τον Μάιο του 2022 :

Η έλλειψη υποδομής, που υποστηρίζει αυτούς τους αριθμούς, οδηγεί σε ακόμη υψηλότερο αντίκτυπο. Υπάρχει μόνο ένα μπάνιο στην είσοδο και τα ανθρώπινα απόβλητα είναι τεράστιο πρόβλημα. Το κοντινότερο χωριό, το Aguas Calientes, έχει καταφύγει στην άντληση ανθρώπινων απορριμμάτων στον ποταμό Ορουμπάμπα. Οι αυξήσεις στα σκουπίδια, ειδικά τα πλαστικά μπουκάλια νερού, στο μονοπάτι των Ίνκας συμβάλλουν επίσης στην ανεξέλεγκτη σπατάλη.

Ο όρος οικοτουρισμός έχει πλέον υπερχρησιμοποιηθεί. Έχει απομακρυνθεί από τον αρχικό του σκοπό για να συμπεριλάβει κάθε ταξίδι που σχετίζεται με τη φύση και σε πολλά είναι συνώνυμο του βιώσιμου.

Όρος Κιλιμαντζάρο

Ο υπερτουρισμός στο όρος Κιλιμαντζάρο της Τανζανίας , μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, έχει επίσης προκαλέσει κριτική:

Η κυβέρνηση της Τανζανίας προκάλεσε σάλο τα τελευταία χρόνια, αφού ανακοίνωσε σχέδια για ένα σύστημα τελεφερίκ στη νότια πλευρά του Κιλιμαντζάρο για να αυξήσει τον αριθμό των τουριστών και να παρέχει πρόσβαση σε όσους δεν μπορούν να ανέβουν σε αυτό. Ομάδες αποστολής, αχθοφόροι που βοηθούν ορειβάτες και ειδικοί στο κλίμα είπαν ότι το έργο θα έθετε σε κίνδυνο το ευαίσθητο οικοσύστημα του βουνού και θα έβλαπτε την τοπική οικονομία.

Υπέρ και κατά

Υπάρχουν πολλοί διαδικτυακοί ιστότοποι που υποστηρίζουν τις θετικές πτυχές του οικοτουρισμού και των βιώσιμων ταξιδιών. Το Softback Travel, το οποίο παρουσιάζεται ως «μινιμαλιστική προσέγγιση στην ύπαιθρο», πιστεύει ότι τα πλεονεκτήματα περιλαμβάνουν:

• βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη με βάση την προστασία του περιβάλλοντος,
  τη δημιουργία θέσεων εργασίας
• εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σχετικά με τα απειλούμενα ζώα και την κλιματική αλλαγή
• τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ντόπιων
• κατανόηση και ευαισθησία απέναντι σε άλλους πολιτισμούς

Περιβαλλοντικές πιστοποιήσεις

Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Αειφόρου Τουρισμού (GSTC) είναι ένας από τους οργανισμούς, που παρέχει καθοδήγηση σχετικά με τα πιθανά περιβαλλοντικά οφέλη του οικοτουρισμού. Στοχεύει στην «ανάπτυξη παγκόσμιων προτύπων για τον αειφόρο τουρισμό και στη δημιουργία εργαλείων για την επαλήθευση των νόμιμων αξιώσεων βιώσιμων επιχειρήσεων, καταπολεμώντας παράλληλα ψευδείς ισχυρισμούς, μερικές φορές γνωστούς ως greenwashing». Η δουλειά του εξηγείται σε αυτό το βίντεο:

Ωστόσο, πολλοί σχολιαστές απορρίπτουν την ιδέα του οικοτουρισμού, πιστεύοντας ότι είναι αυτοαντιφατική. Ο αρχιτέκτονας και μηχανικός Smith Mordak υποστήριξε στο Architectural Review ότι:

Ο οικοτουρισμός είναι οξύμωρο [φαινομενικά αυτοαντιφατικό]. Το να προσπαθείς να διορθώσεις την περιβαλλοντική υποβάθμιση με τον τουρισμό είναι σαν να προσπαθείς να διορθώσεις ένα μαύρο μάτι με ένα δεξί γάντζο. Είναι μια συνολική φάρσα, αλλά και μια χρήσιμη μελέτη περίπτωσης. Ο οικοτουρισμός είναι μια απεικόνιση του ευρύτερου φαινομένου που αντιμετωπίζει η δράση για το κλίμα: τα συμφέροντα της οικονομικής ανάπτυξης είναι πολύ συχνά διαμετρικά αντίθετα από τα συμφέροντα του περιβαλλοντισμού.