Μια αυτοπροσωπογραφία. Από τότε που αποκαλύφθηκε ότι είναι ομοφυλόφιλος, η ζωή του Ashkan Shabani βρίσκεται σε κίνδυνο, με τους γονείς του να τον κυνηγούν για να τον σκοτώσουν, προκειμένου να διαφυλάξουν την τιμή τους. Φωτογραφία του Shababi. Χρήση με την άδεια του δημιουργού.

Ο Ashkan Shabani μοιράστηκε την προσωπική του ιστορία ως Ιρανός φωτογράφος και μέλος της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ σε μια συνέντευξη Zoom με το Global Voices. Μοιράστηκε επίσης κάποιες από τις εμπειρίες του μέσα στην κοινότητα, ενώ ζούσε στην Τουρκία. Επιλεγμένες φωτογραφίες παρουσιάζονται σε όλο το άρθρο παρέχοντας μια οπτική αναπαράσταση του ταξιδιού του. Αυτή η συνέντευξη έχει υποστεί επεξεργασία για λόγους σαφέστερης παρουσίασης.

Το 2020, καθώς ο κόσμος αγωνίζεται να επιβιώσει από την πανδημία του COVID-19, ο Ashkan Shabani έρχεται αντιμέτωπος με τη δική του μάχη επιβίωσης.

Επί 13 ολόκληρα χρόνια, αποκρύπτει την πραγματική του ταυτότητα ως ομοφυλόφιλος άνδρας, ζώντας σε καθεστώς μυστικότητας με την οικογένειά του στο Ιράν. Ωστόσο, η ευαίσθητη ισορροπία κλονίστηκε, όταν ο πατέρας του τον ανακάλυψε με τον επί οκτώ χρόνια φίλο του. Αυτό που ακολούθησε ήταν ένας εφιάλτης, που μετέτρεψε τη ζωή του από μια ανομολόγητη διπλή ζωή σε έναν απελπισμένο αγώνα επιβίωσης. Είχε δύο επιλογές: ψυχιατρική κλινική ή θάνατο.

Αυτοπροσωπογραφία του Ashkan και του συντρόφου του σε μια γαλήνια τοποθεσία στις ζούγκλες του βόρειου Ιράν, στις ακτές της Κασπίας Θάλασσας. Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά του Shabani. Χρησιμοποιείται με την άδεια του δημιουργού.

Δεν είχα δει το αγόρι μου για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω των περιορισμών που υπήρχαν κατά τη διάρκεια της καραντίνας και σε μια στιγμή σύγχυσης, έκανα ένα σοβαρό ατόπημα. Τον προσκάλεσα, γνωρίζοντας ότι οι γονείς μου δεν ήταν στο σπίτι.

Ο πατέρας μου επέστρεψε νωρίς στο σπίτι αιφνιδιάζοντάς μας και τους δύο. Με κυρίευσε ο πανικός και το σοκ. Ενστικτωδώς προέτρεψα τον φίλο μου να τρέξει να κρυφτεί.

Η οργή του πατέρα μου ξέσπασε και με χτύπησε ανελέητα. Στα 26 μου, ένιωθα ανήμπορος να τον σταματήσω.  Μεγαλώνοντας με συνεχείς ξυλοδαρμούς και εξευτελισμούς, ήταν απίστευτα δύσκολο να βρω το κουράγιο να αντισταθώ.

Ο πατέρας μού έδωσε δύο επιλογές: να με κλείσει σε ψυχιατρικό ίδρυμα, όπου θα υποβαλλόμουν σε θεραπεία με ηλεκτροσόκ για να “θεραπεύσω” την ομοφυλοφιλία μου, ή να αντιμετωπίσω τον θάνατο.

Επέλεξα να το σκάσω.

Απεικόνιση των ομοφυλόφιλων που εκτελέστηκαν στο Ιράν. Ο Ashkan ζει με το φόβο μιας παρόμοιας μοίρας. Ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα εκτιμούν ότι από το 1979 μέχρι σήμερα έχουν εκτελεστεί στο Ιράν 4.000 έως 6.000 άτομα λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Φωτογραφία: Shabani. Χρησιμοποιείται με την άδεια του δημιουργού.

Για πάνω από σαράντα χρόνια, το Ιράν αρνείται την ύπαρξη των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+ δημιουργώντας μια ζοφερή πραγματικότητα, όπου και μόνο η ύπαρξή τους βρίσκεται υπό τη συνεχή απειλή της εκτέλεσης. Οι ομόφυλες σεξουαλικές σχέσεις στιγματίζονται ευρύτατα και οι επίσημες πολιτικές περιορίζουν σημαντικά την ικανότητα της κοινότητας να ζει μια φυσιολογική ζωή. Ως αποτέλεσμα, η κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+ στο Ιράν αντιμετωπίζει συστηματική καταστολή, διακρίσεις, την απόρριψη από την οικογένεια και νομικά προβλήματα.

Δύσκολα παιδικά χρόνια

Οικογενειακό πορτρέτο του Ashkan και των γονιών του στις ακτές της Κασπίας Θάλασσας στο βόρειο Ιράν, όταν ήταν παιδί. Η φωτογραφία παρέχεται από τον Shabani. Χρήση με άδεια του δημιουργού.

O Shabani γεννήθηκε στο Ιράν κοντά στην Κασπία Θάλασσα και μεγάλωσε σε ένα βαθιά συντηρητικό περιβάλλον. Οι γονείς του ήλεγχαν ασφυκτικά κάθε πτυχή της ζωής του, καθώς του υπαγόρευαν την ενδυμασία του, τις δραστηριότητές του, ακόμη και τις κοινωνικές του συναναστροφές. Ωστόσο, η πιο οδυνηρή πτυχή της ανατροφής του ήταν η κακοποίηση που υπέστη.

Έζησα σκληρή κακοποίηση από τους γονείς μου κατά τη διάρκεια της παιδικής μου ηλικίας. Όταν δεν προσευχόμουν, δεν διάβαζα αρκετά σκληρά ή δεν έπαιζα όπως ήθελε, ο πατέρας μου χρησιμοποιούσε αιχμηρά αντικείμενα για να με χαρακώσει. Ακόμα και σήμερα, τα σημάδια στο χέρι μου μου θυμίζουν τον πόνο που υπέμεινα. Με ανάγκαζε να τρώω τσίλι με τη βία και μου έκαιγε το δέρμα με κουτάλια που έκαιγε στην κουζίνα. Υποπτευόταν ότι ήμουν διαφορετικός… ίσως υπερβολικά διαφορετικός.

Η διαφορετικότητα αυτή είναι κάτι που ο ίδιος ο Shabani  δυσκολευόταν να κατανοήσει. Ως παιδί, η συμπεριφορά του δεν ταίριαζε με τις προσδοκίες της κοινωνίας για τα αγόρια. Αντί να ασχολείται με «τυπικές» δραστηριότητες, όπως το ποδόσφαιρο ή το παιχνίδι με όπλα και αυτοκίνητα, τα αγαπημένα του παιχνίδια περιλάμβαναν δραστηριότητες που θεωρούνταν θηλυκές, όπως η προετοιμασία φαγητού ή το παιχνίδι στο σπίτι με τα κορίτσια.

Στο δημοτικό σχολείο, μπορούσα να αισθανθώ ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, αλλά δεν μπορούσα να καταλάβω τι. Αυτό με δυσκόλευε πάρα πολύ να αποδεχτώ τον εαυτό μου. Ένιωθα ολομόναχος, χωρίς κανέναν να απευθυνθώ για συμβουλές και χωρίς πληροφορίες. Το χειρότερο ήταν ότι με ξυλοκοπούσαν συνεχώς οι δικοί μου, οι οποίοι προσπαθούσαν να κρύψουν τη φύση μου από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.

Ήμουν απελπισμένος και πίστευα ότι ήμουν ο μόνος άνθρωπος που ένιωθε έτσι. Προσευχήθηκα στον Θεό, παρακαλώντας τον να με αλλάξει.

Στο γυμνάσιο, απέκτησα πρόσβαση στο διαδίκτυο μέσω ενός ίντερνετ καφέ. Στην αρχή, η βάση δεδομένων στα περσικά ήταν περιορισµένη, αλλά, όταν άρχισα να ψάχνω στα αγγλικά, ένας εντελώς νέος κόσμος άνοιξε µπροστά µου. Έμαθα τη λέξη “γκέι” και τότε συνειδητοποίησα τη φύση μου. Έμαθα ότι υπήρχαν πολλοί άνθρωποι σαν εμένα. Ήταν μια αποκάλυψη να συνειδητοποιήσω ότι δεν ήμουν μόνος. Από τότε άρχισα να χρησιμοποιώ πλατφόρμες όπως το Yahoo, το Messenger και το Facebook για να έρθω σε επαφή με άλλους ανθρώπους, για να βρω άτομα με παρόμοια βιώματα.

Μία αχτίδα αισιοδοξίας σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς

Η λέξη “αδερφή” είναι γραμμένη σε έναν τοίχο κοντά στο σπίτι του Shabani στο Ιράν. Φωτογραφία του Shabani. Χρήση με άδεια.

Μετά τη φυγή του από το πατρικό του σπίτι σε ηλικία 26 ετών, ο Shabani έζησε μία ζωή σαν νομάς, μετακινούμενος διαρκώς από τη μία πόλη στην άλλη. Έφτασε να κοιμάται σε πάρκα και δημόσιους χώρους, προσπαθώντας πάντα να βρίσκεται ένα βήμα μπροστά. Ωστόσο, ο καλά δικτυωμένος πατέρας του φαινόταν να έχει την ανεξήγητη ικανότητα να τον εντοπίζει στέλνοντάς του απειλητικά μηνύματα ότι θα τον βρει, θα τον βιάσει και θα τον σκοτώσει με τη βοήθεια των θείων του. Ήταν ένας διαρκής κύκλος φόβου και απελπισίας.

Μέσα όμως σε αυτή τη χαοτική ζωή, παρουσιάστηκε μια απροσδόκητη ευκαιρία που άλλαξε τη ζωή του. Του απονεμήθηκε υποτροφία 18.000 δολαρίων για να σπουδάσει φωτογραφία με τον Ed Kashi, έναν αναγνωρισμένο και βραβευμένο φωτογράφο από τη Νέα Υόρκη. Σύντομα ο Shabani αποκάλυψε την άσχημη κατάστασή του στον Kashi, ο οποίος αντιμετώπισε με ειλικρινή συμπάθεια και υποστήριξη, μια καλοσύνη που ο Shabani σπάνια είχε βιώσει στο παρελθόν.

Ο Ed ήταν απίστευτα υποστηρικτικός. Αυτός και η σύζυγός του μου τηλεφωνούσαν κάθε μέρα, έγιναν οι γονείς που δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να γνωρίσω.

Την ίδια στιγμή, η ίδια μου η μητέρα άρχισε να μου στέλνει προσβλητικά μηνύματα στο Telegram, λέγοντάς μου ότι δεν ήμουν πλέον γιος της και εκφράζοντας την επιθυμία της να πεθάνω.

Διαβάζοντας αυτά τα μηνύματα, ένιωσα μια βαθιά απελπισία, που με οδήγησε στο να σκέφτομαι να αυτοκτονήσω. Βρέθηκα να στέκομαι σε μια γέφυρα στο νότιο Ιράν, έτοιμος να βάλω τέλος σε όλα.

Εκείνη τη στιγμή, ο Ed μου τηλεφώνησε μέσω βίντεο στο WhatsApp. Κλαίγαμε και οι δύο, αλλά μου άλλαξε γνώμη και μου έδωσε την ιδέα να φύγω από το Ιράν.

Πούλησα τη φωτογραφική μου μηχανή και αγόρασα ένα αεροπορικό εισιτήριο για την Τουρκία. Έφυγα από την πατρίδα μου, ολόκληρη η ζωή μου είχε συγκεντρωθεί σε μια βαλίτσα, το λάπτοπ μου και μια πολύτιμη παλιά φωτογραφική μηχανή, που έχω ακόμα και σήμερα.

Απ’ το κακό στο χειρότερο

Συντηρητικές και θρησκευτικές ομάδες στην Τουρκία διαμαρτύρονται κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, επικαλούμενες θρησκευτικές ενστάσεις και την αντίθεση στις παραδοσιακές οικογενειακές αξίες. Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά του Shabani. Χρήση με άδεια.

Ωστόσο, τα προβλήματα του Ashkan δεν τελείωσαν, όταν έφτασε στην Τουρκία. Αντιμετώπισε τη νοσταλγία και τη θλίψη, όταν ο σύντροφός του τον χώρισε λίγο μετά την αναχώρησή του από το Ιράν. Είχε επίσης να αντιμετωπίσει μια νέα πραγματικότητα διακρίσεων, παρενόχλησης και φόβου στην Τουρκία, όπου έχουν αυξηθεί η ρητορική μίσους και η βία κατά της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.

Κατά την άφιξή μου στην Τουρκία, εγκαταστάθηκα σε κάποια παραδοσιακή και συντηρητική συνοικία, όπου αντιμετώπιζα συνεχή εχθρότητα. Οι άνθρωποι με κοιτούσαν επίμονα, με σπρώχναν μακριά, όταν προσπαθούσα να επιβιβαστώ στο λεωφορείο, και εκτόξευαν προσβλητικές εκφράσεις και άσεμνες χειρονομίες. Αυτές οι διακρίσεις που αντιμετώπιζα οφείλονταν κυρίως στην εθνικότητά μου, ωστόσο ενισχύονταν από το σεξουαλικό μου προσανατολισμό.

Η πιο τρομακτική εμπειρία διακρίσεων που αντιμετώπισα ήταν τον Αύγουστο του 2021, όταν κατέγραφα τις πυρκαγιές στη Νότια Τουρκία. Τραβούσα φωτογραφίες, όταν η αστυνομία με πλησίασε, έλεγξε τη δημοσιογραφική μου ταυτότητα και τα έγγραφά μου και κατέσχεσε τη φωτογραφική μου μηχανή. Ζήτησαν πρόσβαση στο κινητό μου τηλέφωνο και ανακάλυψαν τον σεξουαλικό μου προσανατολισμό, ενώ περιεργάζονταν τις φωτογραφίες μου. Τότε ήταν που άρχισαν οι κοροϊδίες, με έναν αστυνομικό να με υποβάλλει σε ταπεινωτικές χειρονομίες. Με ανάγκασαν να μπω στο περιπολικό τους και με εγκατέλειψαν στην καρδιά της πυρκαγιάς, σε σημείο απρόσιτο για τα αυτοκίνητα.

Ενόψει των εθνικών εκλογών του Μαΐου στην Τουρκία, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού στοχοποίησαν τη συμμαχία της αντιπολίτευσης για την υποστήριξή της στην κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+. Στις 2 Μαΐου, ο Soylu έγινε πρωτοσέλιδο απειλώντας να απαγορεύσει μια τηλεοπτική διαφήμιση, που «προκαλούσε λεσβιακά συναισθήματα». Πέρυσι, ένα τραγούδι για την αγάπη μεταξύ δύο ανδρών προκάλεσε αρνητικές αντιδράσεις των Τούρκων συντηρητικών, που έκριναν ότι το βίντεο δεν είχε θέση στη χώρα τους.

Κουήρ, ζωή, ελευθερία

Αντιμέτωποι με σωματικές επιθέσεις, προσβολές, διακρίσεις και ακόμη και βιαιοπραγίες, αυτό το γκέι κλαμπ της Κωνσταντινούπολης είναι ένας σπάνιος ασφαλής χώρος, όπου οι ομοφυλόφιλοι μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα, παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης για την κατάργηση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+. Φωτογραφία του Shabani. Χρήση με άδεια του δημιουργού.

Παρόλα αυτά, ο Shabani παραμένει αποφασισμένος να αγωνιστεί για την ελευθερία και την ισότητα της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ στο Ιράν και σε όλο τον κόσμο.  Το πάθος του τροφοδοτείται από το κίνημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» και από την ελπίδα ότι μια μέρα θα επιστρέψει στην πατρίδα του, όπου θα μπορεί να ζήσει χωρίς το φόβο των διώξεων και των διακρίσεων.

Αυτοπροσωπογραφία, που απεικονίζει ένα πανό με το πρόσωπο της Μάσα Αμινί. Επιδεικνύει με υπερηφάνεια αυτό το πανό σε διαδήλωση, που οργανώθηκε από Ιρανούς στην Κωνσταντινούπολη κατά του καταπιεστικού ιρανικού καθεστώτος. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη από τον Shabani. Χρησιμοποείται κατόπιν αδείας του δημιουργού.

Από τότε που έγινα φωτογράφος, αισθάνομαι την ανάγκη να αλλάξω κάτι. Θα ήθελα οι άνθρωποι να μας καταλάβουν και να μας αποδεχτούν. Οι γυναίκες στη χώρα μου, το Ιράν, με έχουν εμπνεύσει με την ικανότητά τους να φέρνουν κοντά ανθρώπους όλων των εθνικοτήτων και να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους.

Ξέρω ότι είμαι τυχερός που είμαι από τους λίγους που γλίτωσαν από αυτή την τραγική μοίρα. Πολλοί άλλοι σαν εμένα καταλήγουν να αυτοκτονούν ή να τους σκοτώνουν οι ίδιες οι οικογένειές τους. Στόχος μου είναι να διασφαλίσω ότι αυτά τα πράγματα δεν θα συμβούν ποτέ σε κανέναν στη Μέση Ανατολή, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής του, είτε πρόκειται για το Αφγανιστάν, τη Συρία, την Αίγυπτο, το Ιράν ή αλλού.

Σε όσους αντιμετωπίζουν παρόμοιες εμπειρίες, η συμβουλή μου είναι να θυμούνται ότι δεν είναι μόνοι τους και να ξεπεράσουν τον φόβο. Ντρέπομαι για τον εαυτό μου που δεν αντιστάθηκα στους γονείς και τους φίλους μου, όταν ήμουν νεότερος. Ωστόσο, τώρα αισθάνομαι μια απίστευτη αίσθηση ελευθερίας, σαν να έφυγε ένα βαρύ φορτίο. Αν και δεν ξέρω τι μου επιφυλάσσει το μέλλον, δεν μπορώ να επιστρέψω στο Ιράν ή να ζήσω στην Τουρκία, αλλά για πρώτη φορά στη ζωή μου δεν φοβάμαι. Αισθάνομαι ελεύθερος.

Ελευθερία. Όταν ο Ashkan Shabani έφτασε στην Τουρκία, ένα από τα πρώτα αξιοθέατα που τον υποδέχτηκαν ήταν ο Βόσπορος στην Κωνσταντινούπολη. Φωτογραφία του Ashkan Shabani. Χρήση με άδεια