Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε στο ProBox στις 30 Ιουλίου 2024. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται στο Global Voices στο πλαίσιο συμφωνίας μεταξύ των μέσων.

Η ημέρα των προεδρικών εκλογών στη Βενεζουέλα ήρθε και ήδη πέρασε στις 28 Ιουλίου 2024. Ωστόσο, η ανακοίνωση της νίκης από το Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο (CNE) υπέρ του Νικολάς Μαδούρο, σε μία από τις ταχύτερες προκηρύξεις αποτελεσμάτων στην ιστορία της βενεζουελάνικης δημοκρατίας, έχει αφήσει περισσότερα ερωτήματα παρά βεβαιότητες στους πολίτες και στη διεθνή κοινότητα σχετικά με τα αποτελέσματα.

Η αντιπολίτευση, υπό την ηγεσία της Μαρία Κορίνα Ματσάντο και του υποψηφίου Εντμούντο Γκονζάλες Ουρούτια υποστήριξαν ότι τα exit polls και τα δημοσκοπικά δεδομένα έδειξαν τη νίκη της αντιπολίτευσης με περίπου 70% των ψήφων. Επιπλέον, κατήγγειλαν παρατυπίες όσον αφορά την έκδοση των πρακτικών, την έλλειψη διαφάνειας στον πολιτικό έλεγχο και προβλήματα στις τηλεπικοινωνίες.

Τι λένε τα ανεξάρτητα εθνικά και διεθνή ΜΜΕ;

Τα ανεξάρτητα τοπικά ΜΜΕ στη Βενεζουέλα κάλυψαν με εντυπωσιακό τρόπο τις εκλογές στη χώρα. Σε ένα πλαίσιο, όπου τα παραδοσιακά μέσα είναι ευθυγραμμισμένα με την φιλοκυβερνητική αφήγηση και το καθεστώς μπλόκαρε περισσότερες από 60 ενημερωτικές ιστοσελίδες, τα ψηφιακά μέσα ένωσαν τις δυνάμεις τους σε μια ζωντανή μετάδοση, που συνεχίζεται μέχρι και τώρα.

Ως απάντηση, οργανώσεις, ανεξάρτητα ΜΜΕ και πολίτες χρησιμοποίησαν ενεργά όλους τους ψηφιακούς χώρους για ενημέρωση, αναφορές και καταγγελίες. Στην πλατφόρμα X μπορέσαμε να καταγράψουμε ιστορικό ρεκόρ στην ποσότητα κοινωνικοπολιτικών ετικετών τα τελευταία πέντε χρόνια στην δραστηριότητα αυτής της πλατφόρμας.

Το #VenezuelaVota, που μετατράπηκε σε συμμαχία, της οποίας ηγείται το ΜΜΕ El Pitazo, συγκέντρωσε περισσότερους από 100 δημοσιογράφους και πάνω από 120 συνεργαζόμενα από τη Βενεζουέλα και κόσμος, που πληροφορεί σε απευθείας μετάδοση για τις λεπτομέρειες αυτής της ιστορικής εκλογικής διαδικασίας. Επίσης, ξεχωρίζει η μετάδοση του διαδικτυακού καναλιού VPITV, που συνεχίζει να μεταδίδει ζωντανά όσα συμβαίνουν στη χώρα.

Σε αυτό το πλαίσιο αναφέρθηκαν περιορισμοί προς τον Τύπο κατά την κάλυψη της εκλογικής διαδικασίας, καθώς και περιστατικά όπως καθυστερήσεις στο άνοιγμα ορισμένων εκλογικών κέντρων, με μεγάλες ουρές κυρίως λόγω της υψηλής συμμετοχής των πολιτών από τις πρώτες πρωινές ώρες στα εκλογικά κέντρα.

Οι κύριες αναφορές για παραπληροφόρηση κατά τη διάρκεια της εκλογικής διαδικασίας ξεκίνησαν το μεσημέρι, όταν εμφανίστηκαν σε μέσα ευθυγραμμισμένα με το καθεστώς αμφιλεγόμενες δημοσκοπήσεις (exit polls), που παραβίαζαν όχι μόνο τον εκλογικό νόμο, αλλά είχαν δημιουργηθεί από νεοσύστατες και αμφιβόλου προέλευσης εταιρείες.

Η διάδοση ψευδών δημοσκοπήσεων δεν είναι κάτι νέο. Από κοινού με το C-Informa, στο ProBox έχουμε ερευνήσει τη διασπορά ψευδών δημοσκοπήσεων υπέρ του Νικολάς Μαδούρο.

Ωστόσο, αυτό που μέχρι στιγμής ήταν μια σχετικά ειρηνική διαδικασία (τουλάχιστον για τα δεδομένα του αυταρχικού καθεστώτος της Βενεζουέλας), άλλαξε το απόγευμα, όταν διάφοροι εκπρόσωποι του καθεστώτος προχώρησαν σε πρώιμες δηλώσεις, που «υποδείκνυαν» τη νίκη του Μαδούρο. Αυτό έγινε ώρες πριν από την επίσημη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων από την εκλογική Αρχή.

Τι λέει το καθεστώς;

Οι εξουσίες της Βενεζουέλας ευθυγραμμίστηκαν στο τι θεωρούν εκλογική απάτη η αντιπολίτευση και διάφορες χώρες της περιοχής. Στις 28 Ιουλίου, μετά το κλείσιμο των εκλογικών κέντρων, ο πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης, Χόρχε Ροντρίγκες, έκανε δηλώσεις, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η νίκη του Νικολάς Μαδούρο ήταν συντριπτική, παρά το γεγονός ότι οι αριθμοί που είχαν στη διάθεσή τους η αντιπολίτευση και οι διεθνείς δημοσκοπήσεις ήταν διαφορετικοί.

Η προαναγγελία του Ροντρίγκες επιβεβαιώθηκε λίγες ώρες αργότερα από τον πρόεδρο του CNE, Έλβις Αμορόσο, ο οποίος ανακοίνωσε σε ένα πρώτο δελτίο τύπου, με το 80% των ψήφων καταμετρημένων, ότι ο νικητής ήταν ο Νικολάς Μαδούρο. Λιγότερο από 12 ώρες μετά την ανακοίνωση αυτή, ο Αμορόσο ήδη ανακήρυττε τον Μαδούρο για την περίοδο 2025-2031.

Εν τω μεταξύ, από το Δημόσιο Υπουργείο (Ministerio Público) διαβάστηκε μια ανακοίνωση, που κατηγορούσε η Μαρία Κορίνα Ματσάντο για δήθεν παραβίαση του εκλογικού συστήματος στις 28 Ιουλίου. Σύμφωνα με τον γενικό εισαγγελέα, Tarek William Saab, η καθυστέρηση στην αποστολή των πρακτικών από το CNE συνέβη λόγω μιας κυβερνοεπίθεσης, για την οποία κατηγορήθηκαν οι Λέστερ Τολέντο, Λεοπόλντο Λόπες και η ηγέτης της αντιπολίτευσης Μαρία Κορίνα Ματσάντο.

Με όλη αυτή την αφήγηση, ο Νικολάς Μαδούρο δήλωσε ότι η αντιπολίτευση προσπαθούσε να οργανώσει πραξικόπημα.

Την ίδια ημέρα, 30 Ιουλίου, ο Μαδούρο κάλεσε τον λαό να χρησιμοποιήσει την εφαρμογή VenApp για να καταγγείλουν τα άτομα που βγαίνουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν. Αυτό προκάλεσε διεθνείς ανησυχίες για τον κίνδυνο, που αντιμετωπίζουν οι πολίτες να κατηγορηθούν και να συλληφθούν από το καθεστώς, με αποτέλεσμα οι Apple και Android να αφαιρέσουν την εφαρμογή από τα καταστήματα εφαρμογών τους. Η λέξη «VenApp» ήταν επίσης trend για περισσότερες από 24 ώρες με πάνω από 80.400 tweets.

Τι καταγγέλλει η αντιπολίτευση;

Η αντιπολίτευση της Βενεζουέλας, υπό την ηγεσία της Ματσάντο και του Γκονζάλες, δήλωσε εκλογική απάτη. Μετά το κλείσιμο των εκλογικών κέντρων, διάφοροι ενάγοντες από το Κέντρο Δημοκρατικής Ενότητας κατήγγειλαν στασιμότητα στην αποστολή των πρακτικών καταμέτρησης, καθώς και περιορισμούς στην πρόσβαση στο CNE για εκλογική εγγύηση της διαδικασίας καταμέτρησης.

Μετά την ανακοίνωση του CNE για τη δήθεν νίκη του Νικολάς Μαδούρο, οι δηλώσεις της Μαρία Κορίνα Ματσάντο ήταν κατηγορηματικές: υπήρξε εκλογική απάτη και ο Εντμούντο κέρδισε με το 70% των ψήφων.

Τελικά, σε συνέντευξη τύπου τη Δευτέρα 29 Ιουλίου στις 7 το απόγευμα, η Μαρία Κορίνα Ματσάντο και ο Εντμούντο Γκονζάλες ανακοίνωσαν ότι είχαν στοιχεία για να αποδείξουν ότι κέρδισαν. Με το 73,20% των πρακτικών στα χέρια τους, η ηγέτης της αντιπολίτευσης παρουσίασε στοιχεία: σύμφωνα με αυτή την καταμέτρηση, οι ψήφοι υπέρ του Μαδούρο ήταν 2.759.256, ενώ ο Εντμούντο Γκονζάλες έλαβε 6.275.182 ψήφους.

Η αντιπολίτευση ανάρτησε επίσης τα πρακτικά που έχει στα χέρια της και που, όπως υποστηρίζει, δείχνουν τη νίκη του Εντμούντο Γκονζάλες.

Venezolano, a través de este enlace podrás ver cómo con tu voto y tu voluntad, cambiaste la historia de Venezuela.
Aquí encontrarás las actas que hasta esta hora hemos procesado y totalizado, y que confirman nuestro extraordinario triunfo:https://t.co/UdKJvhm7Eb

— María Corina Machado (@MariaCorinaYA) July 30, 2024

Βενεζουελάνε, μέσω αυτού του συνδέσμου θα μπορέσεις να δεις πώς με την ψήφο σου και τη θέλησή σου, άλλαξες την ιστορία της Βενεζουέλας. Εδώ θα βρεις τα πρακτικά που μέχρι αυτή την ώρα έχουμε επεξεργαστεί και καταμετρήσει και που επιβεβαιώνουν τη εξαιρετική μας νίκη.

Τι λέει η διεθνής κοινότητα;

Μετά την ανακοίνωση του CNE και τις δηλώσεις της Μαρία Κορίνα Ματσάντο, χώρες από όλο τον κόσμο, καθώς και διεθνείς οργανισμοί, έχουν πάρει θέση και αμφισβητούν το εκλογικό αποτέλεσμα.

Οι ΗΠΑ, η Βραζιλία, η Κόστα Ρίκα, η Αργεντινή, ο Παναμάς, η Χιλή, η Γουατεμάλα, το Περού, η Κολομβία, η Βραζιλία, η ΕΕ, η Ισπανία και η Νορβηγία έχουν εκφράσει ανησυχία για ό,τι συμβαίνει και απαιτούν από το CNE να διεξάγει έλεγχο.

Οι σύμμαχοι του Μαδούρο έχουν εκφράσει τη στήριξή τους στο καθεστώς. Μεταξύ των χωρών που συνεχάρησαν τον πρόεδρο είναι η Ρωσία, η Κίνα, η Κούβα, η Νικαράγουα, η Βολιβία και η Ονδούρα.

Οργανισμοί όπως το Κέντρο Κάρτερ και ο ΟΗΕ έχουν επίσης εκφράσει τις ανησυχίες τους και απαιτούν από το CNE να δημοσιοποιήσει αμέσως τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών σε επίπεδο εκλογικών τμημάτων.

Ο ΟΗΕ ζήτησε «πλήρη διαφάνεια» στα αποτελέσματα, ενώ το Κέντρο Κάρτερ δημοσίευσε το βράδυ της 30ης Ιουλίου μια καταγγελία, χαρακτηρίζοντας τις εκλογές «μη δημοκρατικές». Αυτό συνέβη αφού αποσύρθηκε το προσωπικό του από τη χώρα λόγω της κλιμάκωσης των διαμαρτυριών. Η λέξη-κλειδί «Κέντρο Κάρτερ» παραμένει trend στο X στις 31 Ιουλίου με πάνω από 300.000 μηνύματα.

Αντιμέτωπη με την διεθνή στάση, η βενεζουελανή καγκελαρία αποφάσισε να αποσύρει το διπλωματικό της προσωπικό από επτά χώρες: Αργεντινή, Χιλή, Κόστα Ρίκα, Περού, Παναμάς, Δομινικανή Δημοκρατία και Ουρουγουάη.

Και ο λαός της Βενεζουέλας;

Τα ΜΜΕ ανέφεραν το πρωί της 29ης Ιουλίου ότι οι δρόμοι της χώρας ήταν άδειοι και ήρεμοι, χωρίς δραστηριότητα. Στη συνέχεια, άρχισαν οι διαδηλώσεις με θορύβους από κατσαρόλες στην Καράκας.

Την ώρα αυτής της αναφοράς, καταγράφονταν κινητοποιήσεις και κλείσιμο δρόμων και λεωφόρων σε διάφορα σημεία της πρωτεύουσας και άλλων πόλεων της χώρας. Οι διαμαρτυρίες αυξάνονται και πλέον αρχίζουν να διαλύονται με δακρυγόνα.

Η Μαρία Κορίνα Ματσάντο και ο Εντμούντο Γκονζάλες ηγήθηκαν μιας από τις συγκεντρώσεις στις 30 Ιουλίου στο Καράκας, από όπου επιβεβαίωσαν τη νίκη του υποψηφίου της αντιπολίτευσης και την κατοχή των πρακτικών που το αποδεικνύουν.

Η τελευταία εκτίμηση καταστολής από το Foro Penal (31 Ιουλίου στις 9:00 π.μ.) καταγράφει από τις 29 Ιουλίου 2024 έως εκείνη τη στιγμή 429 επαληθευμένες συλλήψεις και 11 θύματα.

Τι ακολουθεί τώρα;

Στο μήνυμά της, μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος του CNE, η ηγέτης της αντιπολίτευσης είχε ζητήσει από τους Βενεζουελάνους να βγουν οικογενειακώς για να προστατεύσουν τις ψήφους. Τώρα το μήνυμα είναι επίσης να συμμετάσχουν σε «οδικές συνελεύσεις» σε όλη τη χώρα από τις 11 το πρωί έως τις 12 το μεσημέρι.

Η πρώτη συνέλευση ήδη πραγματοποιήθηκε. Σε πόλεις σε όλη τη χώρα, οι πολίτες συγκεντρώθηκαν για να υποστηρίξουν το μήνυμα της αντιπολίτευσης.

«Ζητάμε να έρθουν οικογενειακώς, δεν θέλουμε βία γιατί δεν φέρνεις την οικογένειά σου σε πράξεις βίας», δήλωσε η Ματσάντο.