Γεωτρήσεις πετρελαίου στην Επαρχία Μπάλκαν, Τουρκμενιστάν. Εικόνα με άδεια Wikicommons (CC BY-SA 4.0)
Η Κίνα είναι 0 μεγαλύτερος καταναλωτής και εισαγωγέας ενέργειας στον κόσμο. Οι εισαγωγές πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα στην Κίνα αντιπροσωπεύουν περίπου το 85%, 40% και 7% της εγχώριας κατανάλωσης της χώρας, αντίστοιχα, και περίπου το 18%, 16% και 18% του παγκόσμιου εμπορίου αυτών των προϊόντων.
Η οικονομία και οι ενεργειακές βιομηχανίες της Κίνας εξαρτώνταν και εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον άνθρακα, ο οποίος εγκυμονεί κινδύνους για το περιβάλλον και την υγεία τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση της χώρας από τον άνθρακα, το Κρατικό Συμβούλιο της Κίνας ανακοίνωσε ένα σχέδιο δράσης για την πρόληψη και τον έλεγχο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και πρότεινε να προχωρήσει σε «έργα μετατροπής του άνθρακα σε αέριο/ηλεκτρική ενέργεια» το 2013.
Παρόλο που η Κίνα αναπτύσσει την εγχώρια παραγωγή φυσικού αερίου και πετρελαίου, εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές φυσικού αερίου από το εξωτερικό. Το 2021 η εξάρτησή της από ξένο φυσικό αέριο έφτασε το 44,37%.
Οι βασικοί προμηθευτές φυσικού αερίου της Κίνας είναι η Αυστραλία, η Ρωσία, το Κατάρ και το Τουρκμενιστάν, με το Τουρκμενιστάν να προμηθεύει περισσότερο από το μισό των εισαγωγών φυσικού αερίου μέσω αγωγών.
Το Τουρκμενιστάν αυξάνει τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Κίνα
Μέρος του συστήματος αγωγών φυσικού αερίου Κεντρικής Ασίας-Κίνας. Εικόνα μέσω του κρατικού καναλιού New China TV στο Youtube.
Το 2022, το Τουρκμενιστάν εξήγαγε 35 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου στην Κίνα και ξεπέρασε τη Ρωσία, η οποία είναι πλέον ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας φυσικού αερίου της Κίνας με 10 bcm ετησίως. Η αύξηση αυτή έρχεται ακόμη και όταν η Κίνα πληρώνει 30% περισσότερο για το φυσικό αέριο του Τουρκμενιστάν από ό,τι για το ρωσικό φυσικό αέριο. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters επικαλέστηκε γνώστες της βιομηχανίας, που ισχυρίζονται ότι η Κίνα απέτυχε να διαπραγματευτεί χαμηλότερο κόστος για το τουρκμενικό αέριο, επειδή η κυβέρνηση του Τουρκμενιστάν επιμένει να παραμένει «σύμφωνη με τις παγκόσμιες πρακτικές τιμολόγησης».
Η Κίνα εισάγει αέριο από αγωγούς, καθώς και υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG). Η διαφορά μεταξύ των δύο είναι ότι, μόλις κατασκευαστεί ένας αγωγός, παραμένει στη θέση του, ενώ το υγροποιημένο φυσικό αέριο μεταφέρεται μέσω δεξαμενόπλοιων μεταφοράς. Το 2022, η εισαγωγή φυσικού αερίου μέσω αγωγών αντιπροσώπευε το 42% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της Κίνας.
Εργάτες στη Σιντισιάνγκ της Κίνας επιθεωρούν τμήμα του αγωγού φυσικού αερίου της Κεντρικής Ασίας, ο οποίος ξεκινά από το Τουρκμενιστάν. Στιγμιότυπο μέσω του κρατικού καναλιού China Global News Network στο YouTube.
Το Τουρκμενιστάν προμηθεύει φυσικό αέριο στην Κίνα μέσω του συστήματος αγωγών Κεντρικής Ασίας-Κίνας μήκους 1.833 χιλιομέτρων. Αποτελείται από τρεις παράλληλους μεταξύ τους αγωγούς, τους Α, Β και Γ, ενώ ο τέταρτος, ο αγωγός Δ, βρίσκεται επί του παρόντος υπό κατασκευή, γεγονός που δείχνει ότι η Κίνα δίνει και θα συνεχίσει να δίνει προτεραιότητα στις εξαγωγές φυσικού αερίου από την Κεντρική Ασία έναντι του ρωσικού αερίου. Το πρακτορείο ειδήσεων Reuters επικαλείται δηλώσεις Κινέζου κρατικού υπαλλήλου πετρελαϊών εταιρειών, ο οποίος δήλωσε: «Οι αγωγοί της Κεντρικής Ασίας θεωρούνται επένδυση ακρογωνιαίος λίθος στον ενεργειακό και γεωπολιτικό χώρο της Κίνας. Πρόκειται για ένα κανάλι εφοδιασμού με στρατηγική αξία, που υπερισχύει των εμπορικών ανησυχιών».
Το Τουρκμενιστάν διαδραματίζει βασικό ρόλο στις προμήθειες φυσικού αερίου της Κίνας στην Κεντρική Ασία και οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών είναι ζωτικής σημασίας και για τις δύο χώρες.
Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και ο πρόεδρος του Τουρκμενιστάν Σερντάρ Μπερντιμουχαμέντοφ κάνουν χειραψία στις 18 Μαΐου 2023. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης αυτής, συζήτησαν μεταξύ άλλων τις εμπορικές συμφωνίες των χωρών στον τομέα της ενέργειας. Εικόνα μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Δωρεάν χρήση.
Το 2009, η Κίνα υπέγραψε συμφωνία για το φυσικό αέριο με το Τουρκμενιστάν, όπου το Τουρκμενιστάν δεσμεύτηκε να αυξάνει τις εισαγωγές φυσικού αερίου του στην Κίνα κατά 30% κάθε χρόνο. Σύμφωνα με την έκθεση που δημοσίευσε το Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης, «η Κίνα έχει πλέον αντικαταστήσει τις εξαγωγές προς τη Ρωσία ως τον κύριο πυλώνα των επιχειρήσεων φυσικού αερίου του Τουρκμενιστάν και των εσόδων του από τις εξαγωγές». Το Τουρκμενιστάν θεωρείται χώρα υψηλού κινδύνου για τους διεθνείς επενδυτές λόγω του απόλυτου ελέγχου της οικονομίας από την κυβέρνηση, της διαφθοράς και της αδύναμης ρυθμιστικής νομοθεσίας. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση του Τουρκμενιστάν δεν φαίνεται πρόθυμη να αλλάξει την τρέχουσα κατάσταση πραγμάτων, με μια έκθεση της Oxford Energy να σημειώνει: «Το Τουρκμενιστάν βασίζεται πλέον σε δύο ξένες εταιρείες – την Chinese National Petroleum Corporation και την Petronas – για περισσότερο από το ένα τέταρτο της παραγωγής του φυσικού αερίου».
Τα έσοδα από τις εξαγωγές και η συνολική οικονομία του Τουρκμενιστάν εξαρτώνται σημαντικά από τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Κίνα. Το 2022, το Τουρκμενιστάν εξήγαγε αγαθά αξίας 12,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκ των οποίων τα 10,3 δισεκατομμύρια δολάρια ήταν εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Κίνα: ένα εντυπωσιακό 82% των συνολικών εξαγωγών του.
Διαρροές μεθανίου στο Τουρκμενιστάν
Για την Κίνα, η αγορά φυσικού αερίου από το Τουρκμενιστάν όχι μόνο διαφοροποιεί τις ενεργειακές της πηγές, αλλά και υποστηρίζει την προσπάθειά της να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Το φυσικό αέριο είναι λιγότερο απαιτητικό από τον άνθρακα και η μετάβαση από τον άνθρακα στο φυσικό αέριο σε σταθμούς παραγωγής ενέργειας και εργοστάσια μπορεί να μειώσει τις εκπομπές CO2 κατά το ήμισυ.
Ωστόσο, αυτό δεν γίνεται χωρίς κίνδυνο. Το Τουρκμενιστάν φιλοξενεί μερικά από τα σοβαρότερα περιστατικά διαρροής μεθανίου στον κόσμο. Το 2021, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας με έδρα το Παρίσι διαπίστωσε ότι το Τουρκμενιστάν ευθύνεται για το ένα τρίτο των μεγάλων συμβάντων εκπομπών σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με ειδικούς σε θέματα ενέργειας, οι διαρροές μεθανίου από τα δύο κύρια πεδία ορυκτών καυσίμων της χώρας προκάλεσαν το 2022 περισσότερη παγκόσμια θέρμανση από το σύνολο των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα του Ηνωμένου Βασιλείου. Το κλιματικό πλεονέκτημα του φυσικού αερίου μπορεί να αναιρεθεί, καθώς το Τουρκμενιστάν αγωνίζεται να περιορίσει τις διαρροές.
Οι διαρροές μεθανίου στο Τουρκμενιστάν πιστεύεται ότι προέρχονται από παλαιωμένους και κακώς συντηρημένους αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου και από την εκτόνωση στην ατμόσφαιρα ανεπιθύμητου αερίου μεθανίου, που παράγεται παράλληλα με το πετρέλαιο. Ωστόσο, το Τουρκμενιστάν παραμένει μια από τις πιο κλειστές χώρες στον κόσμο και είναι αδύνατο να εξακριβωθεί ανεξάρτητα αν έχουν ξεκινήσει ακόμη εργασίες για την καταπολέμηση της διαρροής μεθανίου.
Η σημασία του μεθανίου ως αερίου του θερμοκηπίου έχει γίνει πολύ καλύτερα κατανοητή τα τελευταία χρόνια και σήμερα εκτιμάται ότι οι εκπομπές μεθανίου ευθύνονται για το 25% των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου σήμερα. Επομένως, οι διαρροές μεθανίου αποτελούν σημαντική απειλή oγια την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών που αυτή θα επιφέρει. Υπάρχει μια αυξανόμενη παγκόσμια εστίαση στην αντιμετώπιση των διαρροών μεθανίου από χώρους παραγωγής ορυκτών καυσίμων και αγωγούς, η οποία θεωρείται ίσως ο ταχύτερος, απλούστερος και φθηνότερος τρόπος για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας συνάντησης για το κλίμα COP26 iτου 2021 στη Γλασκώβη, ο πρόεδρος του Τουρκμενιστάν Σερντάρ Μπερντιμουχαμέντοφ δεσμεύτηκε ότι η χώρα του θα εισαγάγει σύγχρονες τεχνολογίες για την αντιμετώπιση των διαρροών μεθανίου. Αργότερα ενέκρινε έναν χάρτη για την υλοποίηση αυτών των δράσεων.
Τοπικοί περιβαλλοντολόγοι στο Τουρκμενιστάν, οι οποίοι μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας, είναι επιφυλακτικοί όσον αφορά τη δέσμευση της ηγεσίας του Τουρκμενιστάν για τη μείωση των διαρροών μεθανίου.
Ταυτόχρονα, η εξάρτηση του Πεκίνου από το Τουρκμενιστάν για φυσικό αέριο αυξάνεται, καθώς η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου αναζητά νέες πηγές ενέργειας για να τροφοδοτήσει τις αναπτυξιακές της φιλοδοξίες. Ενώ κινεζικές εφημερίδες και ερευνητικά iιδρύματα έχουν αναγνωρίσει τη σοβαρότητα των διαρροών φυσικού αερίου στο Τουρκμενιστάν, η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αντιμετωπίσει δημοσίως το ζήτημα στις διαπραγματεύσεις. Πέρυσι τον Μάιο, ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ παρουσίασε μια ευρεία στρατηγική για τον συντονισμό της ανάπτυξης της Κεντρικής Ασίας. Εκτός από τις υποδομές και το εμπόριο, ο Σι δήλωσε ότι πρέπει να επιταχυνθεί η κατασκευή ενός τέταρτου αγωγού φυσικού αερίου.
Η προσπάθεια για την εξασφάλιση σταθερών και σημαντικών προμηθειών φυσικού αερίου από το Τουρκμενιστάν είναι ένα κρίσιμο βήμα στη στρατηγική ενεργειακής μετάβασης της Κίνας, καθώς η Κίνα απομακρύνεται από τον άνθρακα προς καθαρότερες πηγές ενέργειας για να επιτύχει τους φιλόδοξους κλιματικούς της στόχους.
Το 2020, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ δεσμεύτηκε να επιτύχει μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2060. Έκτοτε, η Κίνα έχει επεκτείνει τις ικανότητές της σε ηλιακή και αιολική ενέργεια, καθώς και σε πυρηνική και υδροηλεκτρική ενέργεια. Εκτός από την ώθηση προς τις ανανεώσιμες πηγές, η Κίνα καταργεί σταδιακά την κατασκευή σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα και καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες με φυσικό αέριο, το οποίο χρησιμεύει ως μια πιο άμεση, αν και μεταβατική, εναλλακτική λύση με χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα. Η Εθνική Επιτροπή Ανάπτυξης και Μεταρρυθμίσεων της Κίνας, η υπηρεσία που είναι υπεύθυνη για τα μακροοικονομικά σχέδια της χώρας, έχει δεσμευτεί να αυξήσει τη χρήση του φυσικού αερίου στο 7 τοις εκατό της συνολικής κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας έως το 2030. Τον Αύγουστο, ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ ζήτησε να ενισχυθεί η συνολική στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ της Κίνας και του Τουρκμενιστάν, ένδειξη του κρίσιμου ρόλου του Τουρκμενιστάν στη βοήθεια της Κίνας για την επίτευξη των δικών της περιβαλλοντικών στόχων.
Η ενεργειακή μετάβαση της Κίνας έχει ξεκινήσει και οδηγεί σε σημαντική επέκταση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, καθώς και των πυρηνικών και υδροηλεκτρικών σταθμών. Ωστόσο, η χρήση άνθρακα στην Κίνα εξακολουθεί να αυξάνεται και οποιαδήποτε σοβαρή πρόοδος προς τις μηδενικές εκπομπές θα απαιτήσει να σταματήσει η κατασκευή σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα και να τους αντικαταστήσει σε πολλές περιπτώσεις με σταθμούς φυσικού αερίου ή εναλλακτικές λύσεις πράσινης ενέργειας.
Η αντικατάσταση του άνθρακα με φυσικό αέριο είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους η Κίνα προσπαθεί να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της για το κλίμα, αλλά στο βαθμό που το αέριο αυτό προέρχεται από το Τουρκμενιστάν, το όφελος για το κλίμα είναι εξαιρετικά αμφίβολο.
