Ο Νικολάς Μαδούρο, πρόεδρος της Βενεζουέλας, και ο Λούλα ντα Σίλβα, πρόεδρος της Βραζιλίας, κατά τη διάρκεια συνάντησης του προέδρου στη Μπραζίλια τον Μάιο του 2023. Φωτογραφία από το Palácio do Planalto μέσω του Flickr. Άδεια CC BY 2.0.

Το μπολιβαριανό όνειρο που είχε κάποτε ο Ούγκο Τσάβες συντρίβεται όπως γκρεμίστηκε και το άγαλμά του στο Κόρο της Βενεζουέλας. Χιλιάδες εξαγριωμένοι πολίτες βγήκαν στους δρόμους του Καράκας και σε ολόκληρη τη Βενεζουέλα για να διαμαρτυρηθούν για τα αμφιλεγόμενα εκλογικά αποτελέσματα, στα οποία ο Νικολάς Μαδούρο φέρεται να κέρδισε με 51,2% των ψήφων εξασφαλίζοντας τρίτη θητεία, ενώ ο κύριος αντίπαλός του, ο συνταξιούχος διπλωμάτης Εντομούντο Γκονζάλες, φέρεται ότι κατάφερε να συγκεντρώσει μόνο το 44,2% των ψήφων. Το  Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο (CNE) δεν έχει ακόμη δημοσιεύσει τα φύλλα καταμέτρησης, που αποδεικνύουν τη νίκη του Μαδούρο.

Η απόρριψη του Νικολάς Μαδούρο από χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν αναμενόμενη, όπως φαίνεται από την υποστήριξή τους στην πολιτικοστρατιωτική εξέγερση του 2019 «Επιχείρηση Ελευθερία» με επικεφαλής τον Χουάν Γκουαϊδό για την ανατροπή του Μαδούρο. Θα μπορούσαμε επίσης να αναμένουμε παρόμοιες αντιδράσεις από λατινοαμερικανούς δεξιούς πολιτικούς όπως ο Πρόεδρος της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι, ο οποίος κάλεσε τις στρατιωτικές δυνάμεις της Βενεζουέλας να ενωθούν με τους διαδηλωτές στην εξέγερση, ο Λουίς Λακάγιε Που της Ουρουγουάης, που αρνήθηκε τα εκλογικά αποτελέσματα, και ο Ναγίμπ Μπουκέλε του Ελ Σαλβαδόρ, που χαρακτήρισε τις εκλογές ως νοθευμένες.

Αυτό που δεν προέβλεψε ο Μαδούρο ήταν η απόρριψη και η σιωπή από άλλες χώρες, με τις οποίες είχε δημιουργήσει δεσμούς στην περιοχή. Για παράδειγμα, ο Χιλιανός αριστερός δημοκρατικός πρόεδρος Γκάμπριελ Μπόριτς εξέφρασε τη δυσπιστία του για οποιοδήποτε εκλογικό αποτέλεσμα μέρες πριν από τις προεδρικές εκλογές, μετά από ένα αμφιλεγόμενο σχόλιο που έκανε ο Μαδούρο ότι «θα γίνει λουτρό αίματος», εάν δεν κερδίσει. Στη συνέχεια, στις 29 Ιουλίου, ο Μπόριτς απέρριψε τα αποτελέσματα του CNE. Άλλωστε, ο Μπόριτς προερχόταν από φοιτητικά κινήματα και ως εκ τούτου δεν μπορούσε να μείνει σιωπηλός μπροστά στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πολιτών της Βενεζουέλας.

Ο Πρόεδρος Λούλα ντα Σίλβα, ιδρυτής του Εργατικού Κόμματος της Βραζιλίας, μοιράστηκε παρόμοιες απόψεις. Ο Λούλα, ο οποίος θεωρήθηκε πολιτικός κρατούμενος από την πρώην πρόεδρο Ντίλμα Ρούσεφ και ο οποίος αντιμετώπισε μια απόπειρα πραξικοπήματος στις 8 Ιανουαρίου 2022, «φοβήθηκε» από τις δηλώσεις περί «λουτρού αίματος» από τον Μαδούρο.

Ομοίως, ο πρώην αντάρτης μαχητής Γκουστάβο Πέτρο, τώρα πρόεδρος της Κολομβίας, ο οποίος επανενεργοποίησε γρήγορα τις διπλωματικές σχέσεις με τη Βενεζουέλα, όταν ανέλαβε την εξουσία, είχε έντονες αμφιβολίες για την εκλογική διαδικασία της Βενεζουέλας και επέμεινε να δημοσιοποιηθούν τα αρχεία ψηφοφορίας.

Στο Μεξικό, ο αριστερός πρόεδρος Λόπεζ Ομπραδόρ δεν έμεινε σιωπηλός. Στην πρωινή του διάσκεψη, δήλωσε ότι η θέση του Μεξικού θα διορθωθεί, μόλις το CNE δημοσιοποιήσει τα επίσημα αποτελέσματα, ενώ κατηγόρησε επίσης τον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών (OAS) ως παρεμβατικό, επειδή κάλεσε σε μια συνάντηση για να ζητήσει εκ νέου καταμέτρηση των ψήφων στη Βενεζουέλα. Αρνήθηκε τη συμμετοχή του Μεξικού στη συνεδρίαση του OAS και αντ’ αυτού συντονίστηκε με την Κολομβία και τη Βραζιλία για μια κοινή δήλωση.

Παρόλο που ο Μαδούρο έλαβε υποστήριξη από κυβερνήσεις παρόμοιες με τις δικές του –με αυταρχικές τάσεις και οικονομικές κυρώσεις– όπως η Κούβα και η Νικαράγουα, καθώς και άλλες όπως η Κίνα, το Ιράν και η Ρωσία, δεν ήταν αρκετό για να νομιμοποιήσει την υποτιθέμενη νίκη του.

Είναι λογικό ότι οι πιο μετριοπαθείς αριστεροί ηγέτες δεν θα αισθάνονται τόσο ασφαλείς στη σχέση τους με τον Μαδούρο, παρόλο που είναι επίσης δύσπιστοι για την επιρροή των ΗΠΑ στην περιοχή. Για παράδειγμα, οι κυβερνήσεις της Κολομβίας, του Μεξικού και της Βραζιλίας είχαν εκφράσει την αντίθεσή τους στις οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ στη Βενεζουέλα, την οποία θεωρούν υπεύθυνη για την έξοδο 7,7 εκατομμυρίων Βενεζουελανών. Από την άλλη πλευρά, δεν ήταν διατεθειμένοι να υποστηρίξουν αυτό που ισοδυναμούσε με δίωξη πολιτικών αντιπάλων και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι δηλώσεις του Μαδούρο, όπως η κυριολεκτική πρόκληση του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία Έλον Μασκ σε καυγά, τον έδειξαν συναισθηματικό και ασταθή. Αφαίρεσε τον πρώην πρόεδρο της Αργεντινής Αλμπέρτο Φερνάντες από τη λίστα των διεθνών παρατηρητών, επειδή είπε ότι θα έπρεπε να αποδεχτεί μια πιθανή ήττα, και διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με επτά χώρες της Λατινικής Αμερικής (Αργεντινή, Χιλή, Κόστα Ρίκα, Περού, Παναμά, Δομινικανή Δημοκρατία και Ουρουγουάη), που μίλησαν κατά των εκλογικών αποτελεσμάτων. Οι ενέργειες αυτές βαθαίνουν περαιτέρω τη διεθνή του απομόνωση.

Στη Βενεζουέλα, η Μαρία Κορίνα Ματσάδο, ηγέτης του συνασπισμού του αντιπολιτευόμενου κόμματος, άνοιξε μια διαδικτυακή πύλη, που δημοσιεύει τα αρχεία ψηφοφορίας, που συνέλεξαν οι πολίτες. Αυτή η ιστοσελίδα σηματοδότησε την αρχή μιας αντίστροφης μέτρησης για το τέλος της αξιοπιστίας των αποτελεσμάτων του CNE, με αποκορύφωμα την αποφασιστική νίκη του Εντμούντο Γκονζάλες.

Παρόλο που ο Μαδούρο δεσμεύτηκε να παρουσιάσει τα φύλλα καταμέτρησης στις 31 Ιουλίου για να επιβεβαιώσει την υποτιθέμενη νίκη του ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Βενεζουέλας, οι προεδρικές εκλογές του 2024 στιγματίστηκαν ήδη από καταστολή, αυθαίρετες κρατήσεις και θανάτους διαδηλωτών. Στις 2 Αυγούστου, το CNE επικύρωσε ότι ο Μαδούρο κέρδισε τις εκλογές, αλλά και πάλι δεν έδειξε τα αρχεία.

Αρκετές αριστερές κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική τείνουν να υιοθετούν μια σειρά από πολύ πιο προσεκτικά κυβερνητικά μέτρα, τα οποία χρησιμεύουν επίσης στη διατήρηση μιας σταθερής σχέσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ανατρεπτικές ομιλίες και η αυταρχική συμπεριφορά, όπως αυτές του Νικολάς Μαδούρο, αμαυρώνουν και δυσφημούν τις δημοκρατικές αριστερές κυβερνήσεις στην περιοχή δημιουργώντας μια άβολη σχέση με τη Βενεζουέλα.