Μετανάστες καταπλέουν στο νησί Λαμπεντούζα της Ιταλίας. Φωτογραφία: Vito Manzari/Matteo Penna (CC BY 2.0).

Οι μετανάστες που διασώζονται στην Μεσόγειο καθ’ οδόν για Ιταλία θα φιλοξενούνται από την Αλβανία σε ένα ειδικό κέντρο, μέχρι να γίνει αξιολόγηση των αιτήσεων ασύλου τους από τις ιταλικές Αρχές. Σε αυτή την συμφωνία ήρθαν στις 6 Νοεμβρίου η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι και ο Αλβανός ομόλογός της Έντι Ράμα.

Italia e Albania oggi firmano un importante protocollo d'intesa che si pone gli obiettivi di contrastare il traffico di esseri umani e prevenire i flussi migratori irregolari. Uno storico accordo per il quale voglio ringraziare il Primo Ministro @ediramaal e l’intero governo… pic.twitter.com/1EhVUMfHGn

— Giorgia Meloni (@GiorgiaMeloni) November 6, 2023

Η Ιταλία και η Αλβανία υπέγραψαν σήμερα μνημόνιο κατανόησης, το οποίο έχει ως στόχο τη μάχη ενάντια στην εμπορία ανθρώπων και την αποτροπή της ακανόνιστης μεταναστευτικής ροής. Μια ιστορική συμφωνία, για την οποία θέλω να ευχαριστήσω τον Πρωθυπουργό @ediramaal και ολόκληρη την αλβανική κυβέρνηση.

Νωρίτερα ανακοινώθηκε πως, με βάση τη συμφωνία, η Ιταλία θα καλύψει το οικονομικό κόστος της κατασκεύης δύο κέντρων μεταναστών, τα οποία θα βρίσκονται στο λιμάνι του Σενγκίν και στο Γκιαντέρ στη βορειοδυτική Αλβανία. Όμως, την Τετάρτη, σε μια συνέντευξη που έδωσε στο RaiNews24, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Ράμα διευκρίνισε πως δεν θα υπάρξουν δύο κέντρα.

«Ένα κέντρο, όχι δύο. Θα μπορούσαν να είναι δύο, αλλά θα είναι μόνο ένα», είπε ο Ράμα.

Η Ιταλίδα πρωθυπουργός, ανακοινώνοντας την συμφωνία, είπε πως η Αλβανία θα φιλοξενήσει σχεδόν 3.000 ανθρώπους κατά τη λειτουργία του κέντρου το 2024. Η Μελόνι πρόσθεσε πως η ιταλική κυβέρνηση ελπίζει να αυξήσει τις δυνατότητές της, ώστε να επεξεργάζεται τις αιτήσεις 36.000 μεταναστών ετησίως. Θα διαμένουν στο κέντρο κατά της διάρκεια μιας ταχείας περιοδόυ αίτησης ασύλου 28 ημερών. Η Αλβανία θα παρέχει, επίσης, ασφάλεια στις εγκαταστάσεις, οι οποίες θα είναι υπό ιταλική δικαιοδοσία.

Η Μελόνι ανέλαβε την εξουσία τον Οκτώβριο του 2022 με μια ισχυρή αντιμεταναστευτική ατζέντα, αλλά οι αφίξεις μεταναστών έχουν σχεδόν διαπλασιαστεί το 2023, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με τα κυβερνητικά δεδομένα που δημοσίευσε το Politico.

Τη δεκαετία του '90, η Ιταλία υποδέχτηκε μεγάλο αριθμό Αλβανών και η Ρώμη είναι σήμερα μία από τους πιο σταθερούς υποστηρικτές για την ένταξη της Αλβανίας στην ΕΕ.

«Είμαστε φίλοι και οι φίλοι βοηθούν ο ένας τον άλλον», είπε ο Ράμα στην Ιταλία, όπως παραθέτει το Reuters.

Η ταχεία συμφωνία προκάλεσε αντιδράσεις

Μετά την ανακοίνωση, προκλήθηκαν αντιδράσεις, κυρίως κατά της συμφωνίας. Παρόλο που τα μέλη της παράταξης της Μελόνι τη θεωρούν μια καλή συμφωνία, η αντιπολίτευση αντιτίθεται, συμπεριλαμβανομένου του Ρικάρντο Μάγκι, γραμματέα της Περισσότερης Ευρώπης, γνωστής και ως κόμμα +Ευρώπη, ο οποίος υποστηρίζει πως αυτή η συμφωνία δημιουργεί στην Αλβανία μια φυλακή όμοια με το Γκουαντάναμο, όπως αναφέρει το Euronews.

Στην Αλβανία, το Δημοκρατικό Κόμμα της αντιπολίτευσης ζήτησε διευκρινίσεις στο κοινοβούλιο από τον Πρωθυπουργό Ράμα για να εξηγήσει τη συμφωνία με την Ιταλία και, επίσης, προειδοποίησε πως θα την παραπέμψει στο Συνταγματικό Δικαστήριο.

Πολίτες και εκπρόσωποι τοπικών κοινωνιοπολιτικών οργανώσεων μοιράστηκαν τις αντιρρήσεις τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

“Albania will never be that place where very rich countries establish camps to dump their own #refugees. NEVER!”

- #EdiRama, PM of #Albania in 2021 (2 years before signing the #agreement with #Italy …that is yesterday…which allows for the exact same thing) pic.twitter.com/y5tlWp90HL

— Gjergji Vurmo (@GjergjiVurmo) 7 Νοεμβρίου 2023

«Η Αλβανία δεν θα γίνει ποτέ το μέρος, όπου οι πλούσιες χώρες ανοίγουν κέντρα μεταναστών για να πετάξουν τους δικούς τους #πρόσφυγες. ΠΟΤΕ!»

- #EdiRama, Πρωθυπουργός της #Αλβανίας το 2021 (2 χρόνια πριν υπογράψει τη #συμφωνία με την #Ιταλία … δηλαδή χθες… που επιτρέπει ακριβώς αυτό)

Αυτός ο χρήστης του X (πρώην Twitter) εγείρει το ερώτημα αν αυτό είναι το πρώτο κέντρο από τα πολλά που θα ακολουθήσουν:

For a long time, there have been rumours about the EU opening such centres in Albania – which now seems to be true. The question now is if this is the only one or there are more to come?

https://t.co/7oEmluYP4i

— Altin Hazizaj (@AltinHazizaj) 8 Νοεμβρίου 2023

Εδώ και πολύ καιρό κυκλοφορούν φήμες ότι η ΕΕ θα ανοίξει τέτοιου είδους κέντρα στην Αλβανία – που φαίνονται να είναι αληθινές τώρα. Το ερώτημα τώρα είναι αν αυτό θα είναι το μόνο ή αν θα ακολουθήσουν κι άλλα.

Ένας άλλος χρήστης του X τη συνέκρινε με την συμφωνία μεταξύ ΕΕ – Τυνησίας για τον περιορισμό της ακανόνιστης μετανάστευσης:

Meloni has a political reason since she already promised their electoral voters she would solve this issue, now with the Tunisian deal going south, Edi gave this proposition himself, Italy didn't ask.
Albania in return is using it and hoping to be welcomed to the EU faster.

— Ardian Obertinca (@AlbanoiIllyrian) 8 Νοεμβρίου 2023

Η Μελόνι έχει πολιτικούς λόγους, καθώς είχε ήδη υποσχεθεί στους ψηφοφόρους της ότι θα επιλύσει αυτό το θέμα, και τώρα με την συμφωνία με την Τυνησία να πηγαίνει κατά διαόλου, ο Έντι προσφέρθηκε μόνος του, δεν το ζήτησε η Ιταλία.
Η Αλβανία το χρησιμοποιεί σαν αντάλλαγμα κι ελπίζει να γίνει δεκτή στην ΕΕ γρηγορότερα.

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR) δήλωσε πως δεν είναι μέρος της, ούτε είχε κάποια ανάμειξη στην συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας και πως αυτή τη στιγμή αναζητά επιπλέον πληροφορίες από τις σχετικές Αρχές. Παρόλα αυτά, η Ύπατη Αρμοστεία έκανε έκκληση για σεβασμό στους διεθνείς νόμους:

UN Refugee Agency statement on Italy-Albania agreement: Transfer arrangements of asylum seekers and refugees must respect international refugee lawhttps://t.co/INrWijimO0

— UNHCR News (@RefugeesMedia) 7 Νοεμβρίου 2023

Η δήλωση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες σχετικά με τη συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας: Οι συμφωνίες για τη μεταφορά αιτούντων άσυλο και προσφύγων πρέπει να σέβονται τον διεθνή προσφυγικό νόμο https://t.co/INrWijimO0

Ενώ η αντίδραση της Ύπατης Αρμοστείας ήταν ήπια, η Διεθνής Αμνηστία αποδοκίμασε έντονα τη συμφωνία:

People rescued at sea by Italian authorities, including those seeking safety in #Europe, cannot be taken to another country before their asylum request is examined.

It is as simple as that.https://t.co/M3LRDhHJ26

— Amnesty EU (@AmnestyEU) 7 Νοεμβρίου 2023

Οι άνθρωποι που διασώζονται στη θάλασσα από τις ιταλικές Αρχές, συμπεριλαμβανομένων αυτών που αιτούνται ασφάλεια στην #Ευρώπη, δεν μπορούν να μεταφερθούν σε άλλη χώρα, πριν την εξέταση της αίτησης ασύλου τους.

Είναι τόσο απλό. https://t.co/M3LRDhHJ26

«Ανησυχητική τάση»

Οι ειδικοί μετανάστευσης λένε πως η συμφωνία μεταξύ Ιταλίας και Αλβανίας για τα κέντρα για τους αιτούντες άσυλο ακολουθεί μια ανησυχητική τάση των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να διαχειρίζονται την μετανάστευση κοιτώντας πέρα από τα σύνορα του μπλοκ. Θυμίζουν μια παρόμοια κίνηση της Δανίας,να τοποθετήσει αιτούντες άσυλο στην Αφρική, η οποία αναστάλθηκε.

Κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης στην Ευρώπη το 2015, οι κυβερνήσεις της ΕΕ δυσκολεύονταν να διαχειριστούν τη μαζική εισροή πάνω από 1 εκατομμυρίου ανθρώπων, κυρίως προσφύγων από τη Συρία, που περνούσαν τα σύνορα από την Τουρκία στην Ελλάδα, με τα δίκτυα ασφαλείας και κοινωνικής πρόνοιας να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν και το ακροδεξιό αίσθημα να παίρνει τα πάνω του. Έκτοτε, μετανάστες φτάνουν με πλοία στη Μεσόγειο, στην Ιταλία, την Ελλάδα, την Ισπανία, την Κύπρο και τη Μάλτα, όλες κράτη-μέλη της ΕΕ.

Σχολιάζοντας τη συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό τμήμα της ΕΕ, είπε πως έχει ζητήσει πληροφορίες σχετικά με τις λεπτομέρειες της συμφωνίας. Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ανίτα Χίπερ, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων ANSA, είπε:

Είμαστε σε επαφή με τις ιταλικές Αρχές. Έχουμε ζητήσει να μας δοθούν λεπτομέρειες της συμφωνίας μετανάστευσης με την Αλβανία. Πριν κάνουμε περαιτέρω σχόλια, πρέπει να καταλάβουμε ποια ακριβώς είναι η πρόθεση.

Ερωτώμενη αν η συμφωνία για το κέντρο μεταξύ Ιταλίας και Αλβανίας είναι παρόμοια με το σχέδιο του πρώην μέλους της ΕΕ, του Ηνωμένου Βασιλείου, να στείλει αιτούντες άσυλο στη Ρουάντα, η Χίπερ δήλωσε:

Φαίνεται να είναι διαφορετική από τη συμφωνία που έχει η Βρετανία με τη Ρουάντα για να στέλνει μετανάστες στην αφρικανική χώρα.