Παροχή εικόνας από Canva, επεξεργασία με άδεια του Global Voices.

Το παρόν άρθρο αποτελεί μέρος του Undertones, του ενημερωτικού δελτίου του Παρατηρητηρίου Μέσων των Πολιτών του Global Voices. Εγγραφείτε στο Undertones.

Καλώς ήρθατε στο Undertones, όπου μελετάμε αφηγήσεις από όλο τον κόσμο. Από το τέλος του 2023, το Παρατηρητήριο Μέσων των Πολιτών έχει ξεκινήσει ένα νέο εγχείρημα, που επικεντρώνεται στη διακυβέρνηση δεδομένων. Έχουμε όμως ακόμα να μοιραστούμε μερικές σημαντικές δημοσιεύσεις από το Κοινοτικό Παρατηρητήριο. Μία από αυτές προέρχεται από την ερευνήτριά μας από τη Γάζα, η οποία ζει τώρα στο εξωτερικό, αλλά μας βοήθησε να κατανοήσουμε τη σύγκρουση από τότε που ξεκίνησε. Τον Δεκέμβριο, δημοσιεύσαμε μια ανάλυση των κρίσιμων αφηγήσεων, που προέρχονται από το Ισραήλ.

Αυτή τη φορά, η ερευνήτριά μας Haneen Abo Soad και η συντάκτρια του Global Voices για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, Mariam A., ένωσαν τις δυνάμεις τους για να γράψουν αυτό το άρθρο σχετικά με την εξεύρεση των σωστών λέξεων για να περιγράψουν τη σύγκρουση, που ξεκίνησε μέσα από τη διαδικασία μας στο πλαίσιο του Παρατηρητηρίου.

Αποκωδικοποίηση της γλώσσας στη συνεχιζόμενη γενοκτονία της Γάζας

Στα δαιδαλώδη νήματα της ιστορίας, έχουμε δει πώς η γλώσσα έχει παίξει εδώ και καιρό στρατηγικό ρόλο, ιδίως στη σκιά του αποικισμού. Οι εξουσιαστές κατέστειλαν επιδέξια τις ντόπιες γλώσσες για να καταστείλουν την αντίσταση. Αυτή η τακτική παραμένει. Ζει και βασιλεύει, καθώς οι σύγχρονες εξουσίες χειρίζονται τη γλώσσα για να «κατασκευάσουν συναίνεση», να δικαιολογήσουν καταπιεστικές ενέργειες και να συσπειρώσουν την υποστήριξη του κοινού.

Στον συνεχιζόμενο αγώνα του λαού μας στην Παλαιστίνη, ο χορός των λέξεων βρίσκεται στο επίκεντρο. Το Ισραήλ και οι υποστηρικτές του χειρίζονται τη γλώσσα δημιουργώντας μια αφήγηση που απογυμνώνει εμάς τους Παλεστίνιους από την ανθρωπιά μας παρουσιάζοντας την αντίστασή μας ως παράνομη και χαρακτηρίζοντάς την είτε αντισημιτισμό ή τρομοκρατία. Οι Isabella Hammad και Sahar Huneidi, δύο Παλαιστίνιες ιστορικοί, ρίχνουν φως στο τέχνασμα του Ισραήλ, που χαρακτηρίζει όλη την αντίστασή μας, ακόμη και ειρηνικές δράσεις όπως το οικονομικό μποϊκοτάζ, ως τρομοκρατία. Ο χαρακτηρισμός αυτός επεκτείνεται και στον ασύμμετρο πόλεμο μεταξύ των Παλαιστινίων πολιτών και του ισραηλινού στρατού, όπως περιγράφεται σε άρθρο της 21ης Δεκεμβρίου 2023 στο The Nation.

Για εμάς τους Παλαιστίνιους, αυτή η χειραγώγηση της γλώσσας δεν είναι μια μακρινή συζήτηση, αλλά η καθημερινή μας πραγματικότητα, που εντείνεται κατά τη διάρκεια του σημερινού πολέμου στη Γάζα. Το Ισραήλ και οι σύμμαχοί του διεξάγουν έναν πολυεπίπεδο πόλεμο, διαστρεβλώνουν τις μητρικές μας λέξεις, τις επαναπροσδιορίζουν και τις απαγορεύουν παγκοσμίως, όλα για να καταπνίξουν την αντίστασή μας.

Σε αυτόν τον περίπλοκο γλωσσικό πόλεμο, το Ισραήλ και οι σύμμαχοί του αρνούνται τη συνεχιζόμενη γενοκτονία στη Γάζα, παρά τα αποκαλυπτικά στοιχεία που κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαθέσιμα σε όλους. 

Επιλέξαμε μερικούς μετρημένους όρους, που χρησιμοποιούνται από τα παγκόσμια ΜΜΕ, με σκοπό να ρίξουμε φως στην οπτική μας γωνία. Με 75 χρόνια σημαδεμένα από εθνοκάθαρση, 56 χρόνια στρατιωτικής κατοχής και 17 χρόνια πολιορκίας στη Γάζα, ο λαός μας είναι παγιδευμένος σε συνεχιζόμενη γενοκτονία. Ο απολογισμός είναι αβάσταχτος: περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν, 70.000 τραυματίστηκαν και πολλοί περισσότεροι παγιδεύτηκαν κάτω από τα ερείπια. 

Κι όμως, ενώ βλέπουμε τα παιδιά μας να πεθαίνουν καθημερινά από βόμβες, πείνα και δίψα, η παγκόσμια συζήτηση επικεντρώνεται στη σημασιολογία αποσπώντας την προσοχή από την επείγουσα πραγματικότητα που εκτυλίσσεται επί τόπου.

Εκκένωση και Νάκμπα («نكبة’ Καταστροφή»)

«Μην παίρνεις όλα τα πράγματά σου, Um Ahmed. Μόνο τα βασικά. Έλα, παιδί μου, περπάτα μπροστά μου. Δύο μέρες μόνο και θα γυρίσουμε». — Παλαιστίνιος συγγραφέας Waleed Saif από τη σειρά Palestinian Nakbah.

Τα λόγια αυτά έχουν απήχηση σε κάθε παλαιστινιακή οικογένεια στη διασπορά και στους προσφυγικούς καταυλισμούς. Αντηχούν από παππούδες και γονείς, παραμένουν στον αέρα, και όμως, εδώ είμαστε, 76 χρόνια μετά, και αυτές οι δύο ημέρες δεν έχουν ακόμη βρει το τέλος τους. 

Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που ο όρος «εκκένωση» φέρει το βάρος 75 χρόνων εκτοπισμού και του διαρκούς αγώνα εκατομμυρίων Παλαιστινίων παγκοσμίως. Αυτό το βάρος έγινε αισθητό και εισχώρησε στην παγκόσμια συνείδησή μας στις 13 Οκτωβρίου, όταν το Ισραήλ διέταξε 1,1 εκατομμύριο ανθρώπους στη βόρεια Γάζα και 22 νοσοκομεία να φύγουν πριν από μια χερσαία επίθεση στην πολιορκημένη Γάζα. Αυτή η οδηγία, η οποία κατακρίθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως «θανατική καταδίκη για τους ασθενείς και τους τραυματίες» και χαρατηρίστηκε ως πιθανό «έγκλημα πολέμου» από τη Διεθνή Αμνηστία, είχε τεράστιες συνέπειες.

Ο όρος «εκκένωση» συνήθως σημαίνει μετακίνηση ατόμων από τον κίνδυνο στην ασφάλεια. Στη Γάζα, κάποιοι αναγκάστηκαν να συμμορφωθούν με την εντολή εκκένωσης, ενώ άλλοι αρνήθηκαν αναγνωρίζοντας τη σκληρή πραγματικότητα ότι δεν υπάρχει ασφαλές μέρος στη Γάζα, μια αλήθεια που υπογραμμίστηκε τις τελευταίες 145+ ημέρες.

هذه الصورة التقطت اليوم في خان يونس.

واحدة من أكثر الصور قسوة على الإطلاق ، كيف لصورة واحدة أن تكون مُحملة بكل هذا البؤس !!! pic.twitter.com/C5Gpbw7pgK

— MO (@Abu_Salah9) January 26, 2024

Η φωτογραφία λήφθηκε σήμερα στο Khan Yunis.

Από τις πιο σκληρές εικόνες όλων των εποχών, πώς μπορεί μια εικόνα να είναι τόσο φορτωμένη με όλη αυτή τη δυστυχία!!!

Για τους Παλαιστίνιους, η «εκκένωση» επαναφέρει στην επιφάνεια στοιχειωμένες αναμνήσεις της Νάκμπα (αραβική λέξη για την «καταστροφή») το 1948, ενός τραυματικού γεγονότος, που εκτόπισε βίαια 700.000 συγγενείς μας από τα σπίτια τους και τα εδάφη τους για να ανοίξει το δρόμο για τη δημιουργία του Ισραήλ. Αυτό συνεπαγόταν την καταστροφή της κοινωνίας, του πολιτισμού, της ταυτότητας, των πολιτικών δικαιωμάτων και των εθνικών μας φιλοδοξιών. Έκτοτε, μας αρνήθηκαν το δικαίωμα να επιστρέψουμε στην πατρίδα μας και για περισσότερες από επτά δεκαετίες αγωνιζόμαστε ακούραστα για αυτό το δικαίωμα. Η απήχηση του όρου επεκτείνεται στις συνεχιζόμενες διώξεις των Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη. 

Για τους κατοίκους της Γάζας, η «εκκένωση» μετατρέπεται σε μια ανατριχιαστική ηχώ της ιστορίας ωθώντας τους σε αναγκαστικό εκτοπισμό, αυτή τη φορά στην έρημο του Σινά, χωρίς καμία προοπτική επιστροφής στην πατρίδα υπό το πρόσχημα της εκκένωσης.

Όμηροι και αιχμάλωτοι (سجناء ‘sojanaa’) 

«Αν ο αιχμάλωτος ξυλοκοπείται, είναι αλαζονική έκφραση φόβου». — Ghassan Kanafani

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι όροι «όμηροι» και «αιχμάλωτοι» χρησιμοποιούνται για να χαρακτηρίσουν τόσο Παλαιστίνιους όσο και Ισραηλινούς αιχμαλώτους, με διαφορετικές συνδηλώσεις. Ο απόηχος της επίθεσης της Χαμάς σε ισραηλινούς οικισμούς, που προκάλεσε τον θάνατο 1.139 και τη σύλληψη 250 ατόμων, οδήγησε στην εστίαση στους Ισραηλινούς «ομήρους».

Αυτό εκτυλίχθηκε, καθώς το Ισραήλ κήρυξε πόλεμο σε 2,4 εκατομμύρια Παλαιστίνιους παγιδευμένους στη Γάζα, χρησιμοποιώντας απάνθρωπη ρητορική χαρακτηρίζοντάς τους «ανθρώπινα ζώα». 

Η κατάσταση των ομήρων οδήγησε σε συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, με αποτέλεσμα την προσωρινή κατάπαυση του πυρός και την απελευθέρωση 84 Ισραηλινών και 240 Παλαιστινίων αιχμαλώτων. Η κατάπαυση του πυρός διήρκεσε μια εβδομάδα.

Παρά τον διαφορετικό χαρακτηρισμό, η συμφωνία ανάγκασε τον κόσμο να αναγνωρίσει την παρουσία 7.200 Παλαιστινίων, συμπεριλαμβανομένων ανδρών, γυναικών και παιδιών, στις ισραηλινές φυλακές.

Σύμφωνα με την ισραηλινή οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα B’Tselem, μέχρι τον Νοέμβριο 2023, 4.764 Παλαιστίνιοι κρατούνταν για λόγους «ασφαλείας», η πλειονότητα των οποίων δεν έχει καταδικαστεί για κάποιο έγκλημα. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανέφερε 2.000 σε διοικητική κράτηση, όπου ο ισραηλινός στρατός κρατά ένα άτομο χωρίς δίκη, υποθέτοντας ότι μπορεί να διαπράξει κάποιο αδίκημα στο μέλλον. 

Η Associated Press σημειώνει ότι «πάνω από 750.000 Παλαιστίνιοι έχουν περάσει από τις ισραηλινές φυλακές από τότε που το Ισραήλ κατέλαβε τη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και την ανατολική Ιερουσαλήμ το 1967», συμπεριλαμβανομένων παιδιών.  

Από τη δεύτερη Ιντιφάντα το 2000, οι ισραηλινές στρατιωτικές αρχές έχουν συλλάβει, ανακρίνει, διώξει και φυλακίσει περίπου 13.000 Παλαιστίνια παιδιά, με το 86% να μην έχει ενημερωθεί για τον λόγο της σύλληψής του, όπως αναφέρει η Defense for Children International – Palestine. Υπολογίζεται ότι περίπου 460 παιδιά έχουν συλληφθεί μόνο τους τελευταίους πέντε μήνες.

These are the Palestinian “prisoners” being exchanged for Israeli hostages. They are also children. Children who were stolen from their homes. Children who just want to hug their mothers. These are the boys who the media won’t even afford the dignity of being called children. https://t.co/kdBnDuaZzK

— Yumna (@yumna_patel) 24 Νοεμβρίου 2023

Αυτοί είναι οι Παλαιστίνιοι «αιχμάλωτοι», που ανταλλάσσονται με Ισραηλινούς ομήρους. Είναι επίσης παιδιά. Παιδιά που εκλάπησαν από τα σπίτια τους. Παιδιά που θέλουν απλώς να αγκαλιάσουν τις μητέρες τους. Αυτά είναι τα αγόρια, που στα ΜΜΕ δεν τους δίνεται ούτε η αξιοπρέπεια να ονομάζονται παιδιά. https://t.co/kdBnDuaZzK

Επιπλέον, οι συνθήκες εντός των φυλακών, τα βασανιστήρια και η εξευτελιστική μεταχείριση των κρατουμένων είναι άκρως απάνθρωπες και συνιστούν παραβίαση του διεθνούς δικαίου. 

Την 1η Φεβρουαρίου 2022, η Διεθνής Αμνηστία εξέδωσε έκθεση, με την οποία ζητά επιτακτικά την απόδοση ευθυνών για το έγκλημα απαρτχάιντ του Ισραήλ σε βάρος των Παλαιστινίων. Σε αυτό το σύστημα, η ισραηλινή κυβέρνηση έχει θεσπίσει μια νομική και πολιτική δομή δύο επιπέδων, που παρέχει δικαιώματα στους Εβραίους Ισραηλινούς εποίκους, ενώ υποβάλλει τους Παλαιστίνιους σε στρατιωτική κυριαρχία και έλεγχο αφαιρώντας τους βασικά δικαιώματα, που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο. 

Τα 2,4 εκατομμύρια άνθρωποι στη Γάζα και οι 7.200 Παλαιστίνιοι, που κρατούνται στις ισραηλινές φυλακές, είναι αναμφισβήτητα όμηροι όπως και οι 250 Ισραηλινοί, και αξίζουν την ίδια προσοχή.

Το να αγνοούμε το μαρτύριό τους αποκαλύπτει τα παγκόσμια «δύο μέτρα και δύο σταθμά». Ανεξάρτητα από τον όρο που επιλέγει ο κόσμος για να τους χαρακτηρίσει, είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίσουμε τη θεμελιώδη αλήθεια ότι κανένας πολίτης δεν πρέπει να υποβάλλεται σε αιχμαλωσία ή να χρησιμοποιείται ως διαπραγματευτικό χαρτί, ανεξάρτητα από την πλευρά στην οποία βρίσκεται.

Παράπλευρη απώλεια και Παλαιστίνιοι shuhada (‘شهداء’)

«Και αν σε ρωτήσουν για τη Γάζα, πες τους ότι έχει shaheed, ένας shaheed τη βοηθά, ένας shaheed τη βγάζει φωτογραφίες, ένας shaheed την αποχαιρετά και ένας shaheed προσεύχεται για αυτή». — Mahmoud Darwish, Παλαιστίνιος ποιητής και συγγραφέας 

Σύμφωνα με τα σπαρακτικά λόγια του Μαχμούντ Νταρουίς, η Γάζα είναι ζωγραφισμένη με την παρουσία των «shaheed» (πληθυντικός, shuhada): μαρτύρων, αυτοπτών και μη, των βαθιών αδικιών που υπέστησαν. Συχνά λανθασμένα μεταφρασμένη, παρεξηγημένη και λανθασμένα χρησιμοποιημένη από το δυτικό κοινό, η λέξη «shaheed» γενικά σημαίνει «μάρτυρας», παρά την κυριολεκτική της σημασία στα αραβικά του Κορανίου ως «αυτόπτης μάρτυρας». Απαντάται 35 φορές στο Κοράνιο, κυρίως ως «αυτόπτης μάρτυρας» και μόνο μία φορά ως «μάρτυρας». Ο όρος έχει βαθύτερη σημασία, ως μάρτυρες που στέκονται ενώπιον του Θεού για βεβαιώσουν τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν εναντίον τους. 

Στο παλαιστινιακό πλαίσιο, ο όρος περιλαμβάνει άτομα και κοινότητες, που σκοτώθηκαν από τη βία που επέβαλε το Ισραήλ κατά τη διάρκεια των 75 ετών κατοχής. Περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα, όπως μαχητές της αντίστασης, αλλά και παππούδες, γονείς, γιους, κόρες, αδέλφια, ξαδέλφια, συγγενείς, φίλους, κοινωνικούς λειτουργούς, γιατρούς, εκπαιδευτικούς, δημοσιογράφους, παιδιά και όλους τους αθώους πολίτες, που επηρεάζονται από την αδικία ανεξαρτήτως θρησκείας τους.

Άνθρωποι που αγαπήθηκαν, που είχαν ζωή, όνειρα και ελπίδες.

Αυτοί οι άνθρωποι συνήθως αντιμετωπίζονται ως «παράπλευρη απώλεια» από το Ισραήλ και τους συμμάχους του. Ο όρος αυτός βασίζεται στην αρχή, που σταθμίζει κατά πόσο το στρατιωτικό πλεονέκτημα, που επιτυγχάνεται από έναν συγκεκριμένο στόχο, είναι «ανάλογο» ή δικαιολογεί την πιθανή απώλεια ζωών αμάχων. 

Μια πρόσφατη έρευνα του Guardian και της ισραηλινής έκδοσης 972+ Magazine αποκάλυψε τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης (AI) από τον ισραηλινό στρατό κατά τη διάρκεια του τελευταίου πολέμου στη Γάζα. Λειτουργώντας μέσω μιας πλατφόρμας που είναι γνωστή ως «Gospel» (Ευαγγέλιο), αυτή η τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης εντοπίζει πρόσθετους πιθανούς στόχους, με αποτέλεσμα να επεκτείνεται η εξουσιοδότηση για βομβαρδισμούς μη στρατιωτικών χώρων. Η έκθεση αποκαλύπτει μείωση των περιορισμών όσον αφορά τις αναμενόμενες απώλειες αμάχων. Σύμφωνα με το +972 magazine, ο ισραηλινός στρατός διατηρεί αρχεία σχετικά με πιθανούς στόχους στη Γάζα, καθορίζοντας εκ των προτέρων τον προβλεπόμενο αριθμό των αμάχων που είναι πιθανό να σκοτωθούν σε κάθε επίθεση. «Ο αριθμός αυτός υπολογίζεται και είναι εκ των προτέρων γνωστός στις μονάδες πληροφοριών του στρατού, οι οποίες γνωρίζουν επίσης λίγο πριν από την πραγματοποίηση μιας επίθεσης πόσοι περίπου άμαχοι είναι βέβαιο ότι θα σκοτωθούν».

Η επίθεση κοντά στον προσφυγικό καταυλισμό Τζαμπάλια, ωστόσο, έχει εγείρει ανησυχίες σχετικά με την αναλογία, με κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου και εκκλήσεις για μεγαλύτερες προσπάθειες για την προστασία των αμάχων.

Αυτή η γλωσσική επιλογή αμφισβητεί όρους όπως «παράπλευρες απώλειες» και υπογραμμίζει τη σημασία του κάθε «shaheed», απεικονίζοντας τις ζωές που χάνονται ως μάρτυρες και όχι ως θύματα, τονίζοντας τον βαθύ αντίκτυπο κάθε ανθρώπου που επηρεάζεται από τη συνεχιζόμενη γενοκτονία.

Εν κατακλείδι, η δύναμη της γλώσσας στην ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Η κατανόηση του αντίκτυπου της γλώσσας είναι ζωτικής σημασίας για μια διαφοροποιημένη προοπτική και για την αναγνώριση του συνεχιζόμενου αγώνα για δικαιοσύνη εν μέσω των πολύπλοκων πραγματικοτήτων στην περιοχή. Η μάχη επεκτείνεται πέρα από το φυσικό πεδίο και στις λέξεις που επιλέγουμε, τονίζοντας τις βαθιές συνέπειες των γλωσσικών επιλογών στην προσπάθεια για μια δίκαιη και ισορροπημένη αφήγηση.

Ειδική κάλυψη του Global Voices: «Ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα»

Σας ενθαρρύνουμε να εξερευνήσετε την κάλυψή μας: «Ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα».

Δηλώσεις του Global Voices σχετικά με τον πόλεμο

• Το Global Voices τάχθηκε στο πλευρό 140+ οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και ακτιβιστών, που ζητούν άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και το Ισραήλ. Διαβάστε τη δήλωση.
• Το Global Voices τάχθηκε στο πλευρό 29 οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκφράζοντας βαθιά ανησυχία για τη συστηματική στοχοποίηση Παλαιστινίων δημοσιογράφων από τις ισραηλινές δυνάμεις στη Γάζα. Διαβάστε τη δήλωση.