Διαδηλωτής με ταμπέλα «Κάτω το πραξικόπημα» κατά τη διάρκεια διαδήλωσης κατά του πραξικοπήματος στην Τυνησία στις 21 Οκτωβρίου 2021. Εικόνα από την Dodos photography, μέσω Wikimedia Commons. Άδεια CC BY-SA 4.0.

Με τις αμφιλεγόμενες προεδρικές εκλογές έναν μήνα μακριά, η Τυνησία απαγόρευσε το τεύχος Σεπτεμβρίου του γαλλόφωνου περιοδικού Jeune Afrique. Η κίνηση σηματοδοτεί μια έντονη υπενθύμιση των αυταρχικών πρακτικών, που εφαρμόζονταν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Ζιν Ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι, όταν το περιοδικό απαγορεύτηκε παρομοίως για ρεπορτάζ περί διαφθοράς και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που χαρακτήριζαν την 23χρονη διακυβέρνησή του.

Το Jeune Afrique, ένα περιοδικό γνωστό για την εις βάθος κάλυψη αφρικανικών και αραβόφωνων χωρών, είναι εδώ και καιρό στόχος λογοκρισίας από καθεστώτα, που δεν ανέχονται τη διαφωνία. Η πρόσφατη απαγόρευση υπό τον Πρόεδρο Καΐς Σαγιέντ αντικατοπτρίζει αυτές τις προηγούμενες προσπάθειες για την καταστολή της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας και τη φίμωση των επικριτικών φωνών.

Ο Σαγιέντ έχει ολοένα και πιο συγκεντρωτική εξουσία μετά το αυτοπραξικόπημα του 2021 και έχει καταπολεμήσει ανεξάρτητα ΜΜΕ, στελέχη της αντιπολίτευσης και κάθε μορφή διαφωνίας. Αυτή η καταστολή είναι μέρος μιας ευρύτερης επιστροφής στον αυταρχισμό, αναιρώντας πολλές από τις ελευθερίες που απέκτησαν οι Τυνήσιοι/ες μετά την επανάσταση του 2011, που ανέτρεψε τον Μπεν Άλι. Το τρέχον πολιτικό κλίμα, συμπεριλαμβανομένου του αποκλεισμού σημαντικών υποψηφίων της αντιπολίτευσης από τις επερχόμενες εκλογές, παρουσιάζει μια ζοφερή εικόνα για το μέλλον της δημοκρατίας στην Τυνησία.

«Νέα Αφρική»

Έχοντας ιδρυθεί στην Τύνιδα το 1960 από τον Béchir Ben Yahmed και άλλους Τυνήσιους διανοούμενους, το Jeune Afrique [Νέα Αφρική] έχει καθιερωθεί ως μία από τις πιο σεβαστές εκδόσεις στον γαλλόφωνο κόσμο, που καλύπτει πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα στην Αφρική και σε αραβόφωνες χώρες. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, το περιοδικό έχει κερδίσει τη φήμη για την τολμηρή και κριτική δημοσιογραφία του προκαλώντας συχνά την οργή αυταρχικών καθεστώτων σε όλη την περιοχή.

Αυτή η τελευταία απαγόρευση συνδέεται με το εξώφυλλο του Jeune Afrique «L'hyper-président» (Ο υπερπρόεδρος), που εκθέτει την τρέχουσα πολιτική κατάσταση της Τυνησίας υπό τον Πρόεδρο Καΐς Σαγιέντ, ιδιαίτερα τον αυξανόμενο αυταρχισμό και τη διάβρωση των δημοκρατικών κερδών, που επιτεύχθηκε μετά την επανάσταση του 2011.

Η φεμινίστρια δημοσιογράφος Monia Ben Hamadi κοινοποίησε το απαγορευμένο εξώφυλλο στο X λέγοντας:

Censure en #Tunisie : le nouveau numéro de @jeune_afrique a été interdit à la vente à cause d'une enquête sur Kais Saied. https://t.co/MBlfPJLK0D pic.twitter.com/wnk7YXT134

— Monia Ben Hamadi (@MoniaBH) September 4, 2024

Λογοκρισία στην Τυνησία: έχει απαγορευτεί η πώληση του τελευταίου τεύχους του Jeune Afrique λόγω έρευνας για τον Καΐς Σαγιέντ.

Αναίρεση της επανάστασης

Η απαγόρευση του Jeune Afrique δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό. Είναι μέρος ενός ευρύτερου μοτίβου αυξανόμενου αυταρχισμού υπό τον Σαγιέντ, ο οποίος έχει διαλύσει συστηματικά τους δημοκρατικούς θεσμούς και τις ελευθερίες, για τις οποίες πολέμησαν οι Τυνήσιοι/ες κατά την επανάσταση του 2011. Από τότε που ανέλαβε έκτακτες εξουσίες τον Ιούλιο του 2021, όταν διέλυσε το κοινοβούλιο και άρχισε να κυβερνά με διάταγμα, ο Σαγιέντ έχει καταπολεμήσει στελέχη της αντιπολίτευσης, δημοσιογράφους και την κοινωνία των πολιτών. Οι ενέργειές του περιελάμβαναν την απόλυση ανεξάρτητων δικαστών, την αναδιάρθρωση της εκλογικής επιτροπής για να ταιριάζει στην ατζέντα του και την επιβολή περιοριστικών νόμων για τα ΜΜΕ, που στοχεύουν οποιονδήποτε επικρίνει την κυβέρνησή του.

Ο Fida Hammami, σύμβουλος έρευνας και υπεράσπισης της Τυνησίας της Διεθνούς Αμνηστίας, έγραψε στο X:

المؤامرات وستانسنا بيهم، البرقيات المستندة على الخيال الضيق متاع اصحابها وفييالنا بيها اما منع عدد من مجلة انو يدخل للبلاد هاذي جديدة! تعدينا لمرحلة الصنصرة الفجة
كان @jeune_afrique تأكد الي صار لازم ردة فعل قوية، كان تتعدى هناني بناني ماتكون كان البداية #تونس pic.twitter.com/qhgDTBGECL

— فداء الهمامي Fida Hammami (@FidaaHammami) September 4, 2024

Έχουμε συνηθίσει τις συνωμοσίες και έχουμε εξοικειωθεί σε αυτές. Τα τηλεγραφήματα, που βασίζονται στη στενή φαντασία των συντακτών τους, τα έχουμε συνηθίσει κι αυτά. Αλλά απαγόρευση κυκλοφορίας ενός περιοδικού στη χώρα: αυτό είναι νέο! Έχουμε περάσει στο στάδιο της κατάφωρης λογοκρισίας. Εάν το @jeune_afrique επιβεβαιώσει τι συνέβη, πρέπει να υπάρξει έντονη αντίδραση. Αν αυτό περάσει ήσυχα, θα είναι μόνο η αρχή. #Τυνησία

Το 2023, ο ίδιος ο πατέρας του Hammami, ο δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ayachi Hammami, υποβλήθηκε σε ποινική έρευνα με βάση τις αποκαλούμενες από τη Διεθνή Αμνηστία «αβάσιμες κατηγορίες για συνωμοσία μαζί με τη φεμινίστρια δικηγόρο Bochra Belhaj Hamida και τις πολιτικές προσωπικότητες της αντιπολίτευσης Nejib Chebbi και Noureddine Bhriri.

Ένα ζοφερό μέλλον

Με τις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τις 6 Οκτωβρίου 2024, το μέλλον της δημοκρατίας στην Τυνησία φαίνεται όλο και πιο ζοφερό. Η χώρα, που κάποτε χαιρετίστηκε ως η μόνη επιτυχημένη περίπτωση της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης, αντιμετωπίζει τώρα τη ζοφερή πραγματικότητα της επιστροφής στο ίδιο σύστημα διακυβέρνησης, που επιδίωξε να ανατρέψει η επανάσταση. Η ίδια η εκλογική διαδικασία έχει επικριθεί ότι στράφηκε σε μεγάλο βαθμό υπέρ του νυν προέδρου, με τους πιο σοβαρούς υποψηφίους της αντιπολίτευσης είτε να συλλαμβάνονται είτε να αποκλείονται, αφήνοντας μόνο δύο υποψηφίους, και οι δύο πολύ αδύναμοι για να αποτελέσουν πραγματική πρόκληση. Το ερώτημα που παραμένει είναι αν η Τυνησία μπορεί να ανακτήσει τη δημοκρατική της πορεία ή αν θα συνεχίσει τον δρόμο του αυταρχισμού.