Μια καταστροφική ξαφνική πλημμύρα, συνοδευόμενη από κατολίσθηση λάσπης και συντρίμμια, σάρωσε το χωριό Τάμε στην περιοχή Σολουκούμπου. Στιγμιότυπο από βίντεο YouTube από το Anand Nepal. Δίκαιη χρήση.

Αυτό το κείμενο της Sonia Awale δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στους Nepali Times. Μια επεξεργασμένη και συντομευμένη έκδοση αναδημοσιεύεται παρακάτω ως μέρος συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου με το Global Voices.

Ακριβώς στις 9 το πρωί της 16ης Αυγούστου, ένας σεισμός 4,5 Ρίχτερ έπληξε το Σιζάνγκ στο Θιβετιανό Οροπέδιο. Τέσσερις ώρες αργότερα, 65 χιλιόμετρα μακριά στο Νεπάλ, μια παγετώδης λίμνη έσκασε εξαπολύοντας έναν καταρράκτη καταστροφής κατάντη.

Δεν είναι βέβαιο εάν αυτή η κοντινή δόνηση προκάλεσε το σκάσιμο της λίμνης — είτε επειδή μια χιονοστιβάδα στη νότια κορυφογραμμή του όρους Tengi Ragi Tau έπεσε μέσα σε αυτήν, είτε επειδή η δυνατή βροχή των μουσώνων οδήγησε στην κατάρρευση ενός λιθώνα.

Είτε έτσι είτε αλλιώς, το λιωμένο χιόνι χύθηκε σε μια άλλη λίμνη από κάτω και εξαπέλυσε μια ροή συντριμμιών κάτω από την κοιλάδα προς το χωριό Τάμε. Ευτυχώς, τα παιδιά σε ένα σχολείο είχαν πάει σπίτι νωρίς εκείνη την Παρασκευή και οι κάτοικοι είχαν χρόνο να σκαρφαλώσουν όταν άκουσαν τον θόρυβο που πλησίαζε. Δεν υπήρξαν θύματα.

Το Τάμε δεν ήταν τόσο τυχερό στις 4 Αυγούστου 1985, όταν μια μεγαλύτερη λίμνη σε μια παρακείμενη κοιλάδα, η Ντιγκ Τσο, έσκασε μετά από χιονοστιβάδα που έπεσε πάνω της. Δώδεκα άνθρωποι παρασύρθηκαν από την πλημμύρα που ακολούθησε, ένα νεόκτιστο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο καταστράφηκε και παρασύρθηκε ένα τμήμα του μονοπατιού του Έβερεστ.

Ο παγετωνολόγος Tenzing Chogyal Sherpa θυμάται τη μητέρα του να του λέει ότι το σπίτι τους στο Namche Bazaar γλίτωσε, επειδή ήταν σε υψηλότερο έδαφος.

«Αλλά μας είπε ότι με κατεστραμμένα μονοπάτια, τα τρόφιμα και οι προμήθειες δεν μπορούσαν να φτάσουν σε εμάς. Κάποια στιγμή, η οικογένειά της έπρεπε να επιβιώσει με σάπιες πατάτες», θυμάται ο Sherpa, ο οποίος εργάζεται στο Διεθνές Κέντρο Ολοκληρωμένης Ορεινής Ανάπτυξης (ICIMOD) με έδρα το Κατμαντού και χρησιμοποιεί τηλεπισκόπηση για να χαρτογραφήσει τους κινδύνους, που προκαλούνται από το κλίμα στα Ιμαλάια.

Λέει ότι η πλημμύρα του Τάμε αυτή την εβδομάδα ήταν μια υπενθύμιση του εγγενούς κινδύνου της ζωής στα βουνά, ενός κινδύνου που μεγεθύνεται σημαντικά από τη συνεχιζόμενη κλιματική κατάρρευση.

«Στα νότια, έχουμε την Λουμντίνγκ Τσο, μια δυνητικά επικίνδυνη παγετώδη λίμνη, που εκβάλλει επίσης στον ποταμό Ντουντ Κόσι και στα δυτικά στο Ρολουαλίνγκ βρίσκεται η Τσο Ρόλπα, μια λίμνη που έχει τώρα μήκος τρία χιλιόμετρα. Και στα βόρεια είναι η Ντιγκ Τσο, η οποία έσκασε το 1985», λέει ο Sherpa.

Η παγετώδης λίμνη Ντιγκ Τσο στο Νάμτσε του Νεπάλ. Εικόνα μέσω Flickr από τον Matt Westoby. Άδεια CC BY-NC-ND 2.0 .

«Αντιμετωπίζουμε μια από τις χειρότερες καταστροφές από την πλημμύρα της Ντιγκ Τσο. Αυτό είναι ένα κάλεσμα αφύπνισης, όχι μόνο για εμάς στην περιοχή Κούμπου, αλλά για ολόκληρα τα Ιμαλάια: να ξανασκεφτούμε τους τρόπους μας, να βρούμε εναλλακτικές λύσεις για να μειώσουμε τους κινδύνους και να εξερευνήσουμε μέτρα για την προστασία μας», προσθέτει.

Η πλημμύρα του Τάμε ήταν μια μικρότερη καταστροφή σε σύγκριση με την πλημμύρα που κατέστρεψε το εργοστάσιο Melamchi το 2021, τη μαζική πλημμύρα στο Σικίμ πέρυσι ή τη ροή συντριμμιών, που κατέστρεψε το χωριό Καγκμπένι στην περιοχή Μουστάνγκ των Ιμαλαΐων. Όλα προκλήθηκαν από εκρήξεις λιμνών παγετώνων ή καταρρεύσεις λιθώνων λόγω ακραίων βροχοπτώσεων.

Ο Anil Pokhrel της Εθνικής Αρχής Μείωσης και Διαχείρισης Κινδύνων Καταστροφών (NDRRMA) πέταξε στο Τάμε το πρωί της 17ης Αυγούστου για να επιθεωρήσει τους παγετώνες πάνω από το χωριό. Επιβεβαίωσε ότι δύο από τις πέντε μικρές παγετώδεις λίμνες κάτω από το πέρασμα Τάσι Λάπτσα είχαν προκαλέσει την πλημμύρα. Δορυφορικά δεδομένα δείχνουν ότι μέχρι πριν από δύο χρόνια υπήρχαν μόνο τέσσερις λίμνες.

Σε όλη την οροσειρά των Ιμαλαΐων, υπάρχουν τώρα χιλιάδες νέες παγετώδεις λίμνες, που δεν έχουν καν ονόματα. Στο Νεπάλ, οι 20 πιο επικίνδυνες βρίσκονται στο κέντρο και στα ανατολικά της χώρας, αλλά υπάρχουν δεκάδες διευρυμένες λίμνες στην Κίνα, που εκρέουν σε παραπόταμους ποταμών που εκβάλλουν στο Νεπάλ, όπως οι δύο Bhote Kosi, Arun και Tama Kosi.

Μερικές από αυτές τις λίμνες είναι διαβόητες λόγω του όγκου τους, του ρυθμού με τον οποίο επεκτείνονται και του δυνητικού κινδύνου που θέτουν στους πληθυσμούς κατάντη (Tso Rolpa, Imja Tso και Thulagi).

Όμως η πλημμύρα του Τάμε και άλλες όπως το ξέσπασμα της λίμνης Νάρε κάτω από τα βουνά Ama Dablam το 1977 δείχνουν ότι ακόμη και μικρότερες λίμνες μπορούν να προκαλέσουν τεράστια ζημιά.

Ακόμη και μια σχετικά μικρή πλημμύρα, όπως αυτή στο Τάμε, μπορεί να βλάψει πολύ κατάντη. Η ροή των συντριμμιών κινήθηκε γρήγορα κατάντη καταστρέφοντας μια γέφυρα αξίας 80 εκατομμυρίων ρουπίων Νεπάλ (596.000 δολαρίων) στο Ντουντκ Κόσι στην Οκαλντούνγκα. Τα περισσότερα χωριά κατάντη είχαν εκκενωθεί, οπότε δεν υπήρξαν θύματα. Εάν η πλημμύρα ήταν μεγαλύτερη, θα απειλούσε μεγάλα έργα υδροηλεκτρικής ενέργειας στο Ντουντ Κόσι.

Το Τάμε βρίσκεται σε υψόμετρο 3.840 μέτρων, αλλά ο Pokhrel  του NDRRMA λέει ότι εξεπλάγη από το πόσο ζεστά ήταν εκεί πάνω αυτή την εβδομάδα. «Έμοιαζε με το Κατμαντού», λέει. «Και οι δορυφορικές εικόνες δείχνουν επιταχυνόμενη τήξη ανάντη τον περασμένο μήνα, που θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάρρευση των δύο λιμνών».

Στην προκαταρκτική του αναφορά μετά την παρατήρηση του Τάμε, ο Pokhrel σημειώνει ότι ο Σταθμός Παρακολούθησης Βροχοπτώσεων Forsey κοντά στο σημείο έκρηξης των παγετώνων κατέγραφε συνολικά 65 χιλιοστά βροχόπτωσης την ημέρα. Έγραψε:

Στις 16 Αυγούστου, η θερμοκρασία ανέβηκε στο μέγιστο των 15,9°C. Την ίδια μέρα, στο σταθμό παρακολούθησης βροχοπτώσεων Rakhuwabazar στην περιοχή Κοτάνγκ κοντά στον ποταμό Ντουντ Κόσι, η στάθμη του νερού αυξήθηκε από 4,29 μέτρα στις 5:10 μ.μ. σε 5,53 μέτρα στις 5:40 μ.μ.

Οι εκρήξεις λιμνών παγετώνων και οι ροές συντριμμιών θα είναι πιο καταστροφικές και συχνές στο Νεπάλ τα επόμενα χρόνια καθιστώντας τις πραγματικότητα. Ο σεισμικός κίνδυνος στα Ιμαλάια προσθέτει στους κινδύνους που εγκυμονεί η κλιματική έκτακτη ανάγκη.

Οι τοπικές κοινότητες και οι κυβερνήσεις δεν έχουν άλλη επιλογή από το να προσαρμοστούν εγκαθιστώντας συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, σχεδιάζοντας μικρότερα αποκεντρωμένα συστήματα υδροηλεκτρικής ενέργειας, μετακινώντας οικισμούς και υποδομές ψηλότερα και πραγματοποιώντας λεπτομερή χαρτογράφηση κινδύνων.

«Το Τάμε μας έδειξε ότι δεν μπορούμε να βασιζόμαστε μόνο στη δορυφορική χαρτογράφηση και γιατί η επιτόπια παρατήρηση είναι τόσο σημαντική σε μια χώρα με τόσο διαφορετική τοπογραφία και κλίμα όπως η δική μας», λέει ο Sherpa. «Υπάρχουν περισσότεροι από 50.000 παγετώνες στην περιοχή των Ιμαλαΐων και δεν έχουμε μελετήσει ούτε το 1% από αυτούς».

Παρά την έλλειψη δεδομένων πεδίου, έχουν σημειωθεί σημαντικές προόδους στις τεχνολογίες τηλεπισκόπησης που έχουν συμβάλει στην κάλυψη αυτού του κενού στα δεδομένα και στην κατανόηση της μεταβαλλόμενης κρυόσφαιρας. Η έκθεση του ICIMOD δείχνει ότι η απώλεια μάζας των παγετώνων έχει αυξηθεί κατά 65% τις τελευταίες δεκαετίες. Η έκθεση προειδοποιεί επίσης ότι ο κίνδυνος πλημμύρας θα μπορούσε να αυξηθεί πολύ περισσότερο τον επόμενο αιώνα.

Επειδή πολλά από τα ποτάμια του Νεπάλ είναι διασυνοριακά, ένας διμερής μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης με την Κίνα είναι επίσης επείγων. Λόγω της κλίμακας του κινδύνου, το Νεπάλ χρειάζεται πόρους από τη διεθνή κοινότητα για προσαρμογή, καθώς και αποκατάσταση απωλειών και ζημιών για να αντιμετωπίσει μελλοντικούς κινδύνους.

Ο Tenzing Chogyal Sherpa συνίδρυσε μια παγκόσμια εκστρατεία υπεράσπισης με την ονομασία #SaveOurSnow πέρυσι για να παράσχει στις τοπικές κοινότητες υπηρεσίες για την αντιμετώπιση του κινδύνου που προκαλείται από το κλίμα.

Μέσω του #SaveOurSnow Sherpa ελπίζει ότι οι κοινότητες των Ιμαλαΐων μπορούν να τραβήξουν τη διεθνή προσοχή στα ακραία μουσώνα, τις ξηρές πηγές, τις χειμερινές ξηρασίες και τα κύματα καύσωνα, ώστε να μπορούν να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν. Ο Sherpa λέει:

 Καθώς οι παγετώνες λιώνουν και οι λίμνες επεκτείνονται, καταστροφές όπως το Τάμε θα είναι πιο συχνές, πρέπει να προσαρμοστούμε. Πρέπει να πούμε τις ιστορίες μας στον κόσμο, παρόλο που συνεχίζουν να συζητούν για το θέμα, αντιμετωπίζουμε ήδη το μεγαλύτερο βάρος χωρίς να το έχουμε προκαλέσει εμείς οι ίδιοι. Σε τοπικό επίπεδο, πρέπει να σταθούμε ξανά στα πόδια μας και να προετοιμαστούμε για αυτό που έρχεται.