Ο δημοσιογράφος Ja περπατά για ένα ρεπορτάζ σε ορεινή περιοχή απρόσιτη με αυτοκίνητο και μηχανάκι. Πηγή: Prachatai (παρεχόμενη φωτογραφία)

Αυτό το άρθρο της Sicha Rungrojtanakul δημοσιεύθηκε αρχικά από το Prachatai, έναν ανεξάρτητο ειδησεογραφικό ιστότοπο στην Ταϊλάνδη. Μια επεξεργασμένη έκδοση έχει αναδημοσιευτεί από το Global Voices στο πλαίσιο συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου.

Από το πραξικόπημα του 2021 στη Μιανμάρ, η στρατιωτική χούντα συνέχισε την εκστρατεία καταστολής κατά των πολιτών της χώρας. Μεταξύ των πολλών ομάδων που στοχοποιούνται για παρενόχληση είναι ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι, που καλύπτουν ομάδες αντίστασης. Πολλά άτομα κατέφυγαν στην Ταϊλάνδη, συχνά παράνομα. Κάποια αργότερα κατάφεραν να νομιμοποιήσουν το καθεστώς μετανάστευσης ισχυριζόμενα ότι ήταν μετανάστες εργάτ(ρι)ες. Ωστόσο, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι αναγκάστηκαν να κρατήσουν μυστικά τα πραγματικά τους επαγγέλματα.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών ετών, γυναίκες και δημοσιογράφοι ΛΟΑΤΚ+ έχουν διακινδυνεύσει τη ζωή τους επί τόπου, ενώ αντιμετωπίζουν σεξουαλική παρενόχληση και το βάρος της φροντίδας των μελών της οικογένειας, ενώ έχουν εκτοπιστεί. Ταυτόχρονα, έχουν αντιμετωπίσει πρόσθετες δυσκολίες επικοινωνίας με τοπικές πηγές και αγωνίζονται να αποκτήσουν νομικό καθεστώς στην Ταϊλάνδη.

Δημοσιογράφοι στην εξορία

Η Mee (ψευδώνυμο), δημοσιογράφος με πάνω από 14 χρόνια εμπειρίας, έφυγε από τη Γιανγκόν για να εργαστεί κρυφά ως δημοσιογράφος σε μια συνοριακή πόλη της Ταϊλάνδης. Πριν από το πραξικόπημα, μπορούσε να γράφει ελεύθερα. Μετά το πραξικόπημα, όμως, το κράτος επέβαλε αυστηρή λογοκρισία.

Εντάχθηκε στην αντίσταση, αλλά συνέχισε να εργάζεται υπόγεια στη Μιανμάρ. Ωστόσο, δύο χρόνια μετά το πραξικόπημα, όταν στρατιωτικοί έψαξαν τη γειτονιά της, ενώ δεν ήταν σπίτι της, αποφάσισε να καταφύγει στην Ταϊλάνδη. Ούσα η ίδια η βασική πηγή εισοδήματος του νοικοκυριού της, συνέχισε να εργάζεται ως ρεπόρτερ εδώ.

Για να διαμένει νόμιμα στην Ταϊλάνδη, η Mee ξόδεψε πάνω από 50.000 μπατ (1.470 δολάρια) για φοιτητική βίζα. Η Mee περνά τον περισσότερο χρόνο της σε μαθήματα, ενώ κάνει το δημοσιογραφικό της έργο διαδικτυακά. Το άγχος από την πολιτική στο σπίτι και η εξ αποστάσεως εργασία από την Ταϊλάνδη έχουν επηρεάσει αρνητικά την ψυχική της υγεία.

Αφού έφτασα (στην Ταϊλάνδη), αναρωτήθηκα γιατί αυτοϋποβλήθηκα σε όλο αυτό. Η δουλειά ήταν ήδη αρκετά πιεστική. Τώρα, όμως, την εβδομάδα πριν από την περίοδό μου, αγχώνομαι τόσο πολύ που νιώθω ότι μπορεί να εκραγώ. Τόσο πολύ που μερικές φορές αναρωτιέμαι αν η ζωή έχει κάποιο σκοπό.

Ο Kay Zue, Αρακανέζος δημοσιογράφος με πάνω από 10 χρόνια εμπειρίας, υπέστη παρενόχληση στη χώρα του, οπότε επένδυσε μια μικρή περιουσία σε έγγραφα για να μετακομίσει στην Ταϊλάνδη.

Με περηφάνια μας είπε ότι, πριν από το πραξικόπημα, εργαζόταν για το πρακτορείο ειδήσεων Mizzima με έδρα τη Γιανγκόν ως ειδικός στις συγκρούσεις στην πολιτεία Αρακάν. Μετά το πραξικόπημα, παραιτήθηκε και επέστρεψε στην πατρίδα του για να ιδρύσει ένα τοπικό πρακτορείο ειδήσεων με το όνομα «Arakan Sagawar», το οποίο ανέφερε τοπικές ειδήσεις σε δύο γλώσσες: ροχίνγκια και αρακανέζικα. Μια μέρα, αξιωματικοί του στρατού της Μιανμάρ επισκέφτηκαν το σπίτι του, όταν δεν ήταν σπίτι του. Τότε αποφάσισε να μετακομίσει στην Ταϊλάνδη.

Ο Kay Zue και ο σύντροφός του πέρασαν παράνομα τα σύνορα Μιανμάρ-Ταϊλάνδης μαζί. Τώρα εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας φιλοξενώντας ένα ραδιοφωνικό πρόγραμμα για το Mizzima News, το οποίο μεταδίδεται επίσης στο Lay Waddy FM. Ο σύντροφός του βρίσκεται σε διαδικασία αίτησης για δουλειά σε εργοστάσιο.

Στην αρχή… ανησυχούσαμε για τις οικογένειές μας πίσω στην πατρίδα, επειδή το διαδίκτυο στην πολιτεία Αρακάν είχε κοπεί. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να συνεχίσω να στέλνω ρεπορτάζ. Θέλαμε οι άνθρωποι στην πολιτεία του Αρακάν να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες, οπότε το Mizzima News με άφησε να φιλοξενήσω ένα ραδιοφωνικό ειδησεογραφικό πρόγραμμα.

Εκτός από τη δουλειά, η εγκατάσταση στην Ταϊλάνδη σημαίνει πολλά για το ζευγάρι, καθώς αισθάνεται ότι η κοινωνία της Ταϊλάνδης αποδέχεται περισσότερο τα άτομα ΛΟΑΤΚ+. Πίσω στην πατρίδα, οι οικογένειές τους δεν αποδέχονται τη σχέση τους.

Ο Kay Zue ονειρεύεται ότι, αφού τακτοποιηθούν τα έγγραφα, μπορεί να οργανώσει έναν μικρό γάμο και να παντρευτεί τον σύντροφό του εδώ. Ωστόσο, πρέπει να κρύψει το επάγγελμά του.

Η ζωή μιας γυναίκας δημοσιογράφου στη ζούγκλα

Μετά το πραξικόπημα, ορισμένες γυναίκες δημοσιογράφοι επέλεξαν να ενσωματωθούν ως δημοσιογράφοι πεδίου σε περιοχές υπό τον έλεγχο εθνοτικών ένοπλων ομάδων και αγωνιστών της αντίστασης. Ως γυναίκες, αντιμετώπισαν μια σειρά από περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένων των δυσκολιών της ζωής στη ζούγκλα και των ανησυχιών περί ασφάλειας, εφόσον εργάζονταν σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον.

Μετά την αποφοίτησή της από το πανεπιστήμιο, η Ja (ψευδώνυμο) εργάστηκε στα ΜΜΕ. Αλλά μετά το πραξικόπημα, η χούντα διέταξε πολλά ειδησεογραφικά πρακτορεία, συμπεριλαμβανομένου του δικού της, να κλείσουν. Μήνες αργότερα, βρήκε τη νέα της δουλειά στην πολιτεία Καρέν, όπου ζούσε μαζί με 20 συναδέλφους της σε ένα σπίτι σε ένα προσφυγικό χωριό. Δεν υπάρχει ιδιωτικότητα και η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται μόνη της. Το μαγείρεμα γίνεται με κάρβουνα. Το καθαρό νερό είναι σπάνιο. Όλοι παίρνουν νερό από το ίδιο πηγάδι. Απέχει 15 λεπτά με τα πόδια για να κάνεις μπάνιο. Στη ζέστη του καλοκαιριού, είναι δύσκολο να κοιμηθείς χωρίς ανεμιστήρες. Η περίοδος των βροχών φέρνει τόση βροχή, που η γεννήτρια του χωριού συχνά χαλάει διακόπτοντας τις επικοινωνίες διαδικτύου και τηλεφώνου. Ο ήχος της βροχής παρεμποδίζει επίσης τη μετάδοση.

Οι περιοχές που καλύπτει η Ja γίνονται συχνά στόχοι αεροπορικών επιδρομών. Μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαΐου του 2023, όταν ταξίδεψε με μια ένοπλη ομάδα σε άλλο μέρος της πολιτείας Καρέν, μαχητικά αεροσκάφη εμφανίζονταν συχνά από πάνω.

«Δεν κοιμήθηκα καλά ούτε μια νύχτα», είπε.

Κάθε φορά που ένα αεροπλάνο βρυχούνταν από πάνω, έτρεχε στο καταφύγιο. Έχοντας ακούσει βόμβες να πέφτουν κοντά και έχοντας δει σπίτια να καταστρέφονται από εκρήξεις, ο ήχος την τρομοκρατούσε.

Η Tin Zar Aung, ιδρύτρια της Myanmar Women in Media, σημειώνει ότι το πραξικόπημα έχει δημιουργήσει προβλήματα ψυχικής υγείας σε πολλές γυναίκες δημοσιογράφους. Η διέλευση των συνόρων είχε κάποιες άμεσες θετικές επιπτώσεις. Ενώ βρίσκονταν στη Μιανμάρ, οι περισσότερες υπέφεραν από στέρηση ύπνου. Στην Ταϊλάνδη, δεν φοβούνταν πλέον τις νυχτερινές επιδρομές και κοιμούνταν καλύτερα.

Θέματα άδειας διαμονής

Σύμφωνα με την Ομάδα Εργασίας Μεταναστών, για να διαμένει και να εργάζεται νόμιμα στην Ταϊλάνδη, ένα άτομο πρέπει να διαθέτει έγκυρη άδεια προσωρινής διαμονής, προσωπικά έγγραφα ταυτότητας, διαβατήριο και βίζα ή ταυτότητα για μη Ταϊλανδούς υπηκόους και άδεια εργασίας.

Από εκτοπισμένους δημοσιογράφους που πήρε συνέντευξη το Prachatai, η Mee έχει εκπαιδευτική βίζα, η Ja έχει άδεια εργασίας ως μετανάστρια εργαζόμενη και ο Kay Zue υποβάλλει επίσης αίτηση για να παραμείνει ως μετανάστης εργαζόμενος.

Η Dahlia, δημοσιογράφος στην Καρέν, γεννήθηκε στην Πολιτεία Καρέν, αλλά μετακόμισε στην Ταϊλάνδη, όταν ήταν δέκα ετών λόγω της ένοπλης σύγκρουσης στην πατρίδα. Κατέχει δελτίο ταυτότητας, που εκδόθηκε για άτομο χωρίς καθεστώς εγγραφής, το οποίο της επιτρέπει να διαμένει στην Ταϊλάνδη και να κυκλοφορεί στην επαρχία. Για να φύγει από την επαρχία, πρέπει να λάβει άδεια από το περιφερειακό γραφείο.

Σε αντίθεση με δημοσιογράφους που φτάνουν από άλλες χώρες, δεν αναγνωρίζονται ως μέλη του Τύπου από το κράτος της Ταϊλάνδης.

Η Ja θυμάται ότι της πήρε πολύ χρόνο για να ολοκληρώσει όλα τα έγγραφα. Θυμάται επίσης ότι την παρενόχλησαν και της φέρθηκαν με αγένεια στο αστυνομικό τμήμα οι αστυνομικοί και ο άνδρας διερμηνέας εκεί. Αναγκάστηκε να ξεκλειδώσει το τηλέφωνό της για να μπορέσει η αστυνομία να εξετάσει τα προσωπικά της δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων εικόνων, βίντεο και κειμένων. Ο διερμηνέας τη ρώτησε αν ήταν παντρεμένη, προσπάθησε να της ζητήσει να βγουν ραντεβού και επίσης χρησιμοποίησε το τηλέφωνό της για να τηλεφωνήσει ο ίδιος για να έχει τον αριθμό της.

«Φοβόμουν και θύμωσα, αλλά δεν αντέδρασα, γιατί ανησυχούσα ότι θα έβρισκε λόγο να με συλλάβει. Ήμουν σε ένα αστυνομικό τμήμα, βασικά», είπε η Ja.

Η Ja μετακόμισε στο Τσιάνγκ Μάι το 2023. Βρήκε την ατμόσφαιρα αυτής της τουριστικής πόλης διαφορετική από τη συνοριακή πόλη, στην οποία ζούσε. Έχει συλληφθεί δύο φορές εκεί. Όπως και άλλοι κάτοικοι της Μιανμάρ, υπόκειται σε αυστηρό έλεγχο και γίνεται στόχος εκβιασμών από τις Αρχές. Αφού μετακόμισε στο Τσιάνγκ Μάι, έλαβε έγγραφα, που της επιτρέπουν να διαμένει στην Ταϊλάνδη και να ταξιδέψει σε άλλες επαρχίες. Η όλη διαδικασία κράτησε ένα χρόνο. Αισθάνεται πιο ασφαλής τώρα, αλλά δεν μπορεί να εγγραφεί ή να εργαστεί στην Ταϊλάνδη ως δημοσιογράφος.

Είμαι ακόμη εγγεγραμμένη ως εργαζόμενη γενικών καθηκόντων. Η εργασία ως δημοσιογράφος της Μιανμάρ στην Ταϊλάνδη εξακολουθεί να μην είναι νόμιμη. Εξακολουθώ να ανησυχώ ότι η αστυνομία θα κάνει έφοδο στο γραφείο μας και θα μας συλλάβει, επειδή δεν έχουμε άδεια λειτουργίας πρακτορείου ειδήσεων.