Φωτογραφία: Alexander Grey από το Pexels. Χρήση με άδεια Pexels..

Το άρθρο είναι της Deya Bhattacharya, Movements Engagement Lead στη διεθνή μη-κερδοσκοπική Ένωση για τα Δικαιώματα των Γυναικών στην Ανάπτυξη (AWID), και είναι βασισμένο σε μια σειρά συνεντεύξεων, που διεξήγαγε η AWID με συνεταίρους, που εδρεύουν στην Νότια Ασία το 2022. Για λόγους ασφαλείας, έχουμε αποκρύψει ονόματα, όπου χρειάστηκε.

Τα κινήματα ΛΟΑΤΚΙ+ στη Νότια Ασία οργανώνονται με τόλμη σε όλες τις εκφάνσεις τους: είτε μέσω του αγώνα για θεσμική αναγνώριση είτε μέσω ακτιβισμού είτε μέσω της υπεράσπισης για μείωση των ζημιών είτε μέσω κοινοτικής υποστήριξης εν καιρώ καταστροφών. Τα κινήματα αυτά, όμως, συνεχίζουν να είναι εξαιρετικά υποχρηματοδοτημένα, καθώς η μετακίνηση πόρων στην περιοχή έχει γίνει ολοένα και δυσκολότερη και πολλές ομάδες μέσα στα κινήματα παραμένουν αόρατες και εκτός οπτικού πεδίου για τους χρηματοδότες

«Μέσα στο γενικότερo πλαίσιο της Νότιας Ασίας και παγκοσμίως, χρήμα σημαίνει εξουσία, και τι κάνουμε ως κινήματαΛΟΑΤΚΙ+;», ρωτάει η Priya*, τρανς ακτιβίστρια από την Ντάκα του Μπαγκλαντές. «Λοιπόν, ως ακτιβιστές ΛΟΑΤΚΙ+, αποξηλώνουμε και καταστρέφουμε την εξουσία. Και γι’ αυτό πολλοί μέτοχοι θέλουν να σιγουρευτούν ότι τα χρήματα δεν θα φτάσουν σε εμάς».

Σύμφωνα με μια τρανς-διευθυνόμενη ομάδα στο Πακιστάν:

Winning grants is now no longer a reason for happiness for us. After we have written grant applications, passed technical assessments, spoken to donors about how we would like to use this amount in our work, filled up several forms, comes the biggest hurdle of it all — actually receiving the funds, while advocating with governmental agencies about the usefulness of our work. This is not sustainable!

Το να κερδίσουμε επιδοτήσεις δεν είναι πλέον λόγος χαράς για εμάς. Αφού έχουμε συντάξει τις δηλώσεις επιδοτήσεων, έχουμε περάσει τις τεχνικές αξιολογήσεις, έχουμε μιλήσει στους δωρητές για το πως θέλουμε να αξιοποιήσουμε το ποσό στη δουλειά μας, έχουμε συμπληρώσει αρκετές φόρμες, φτάνει το μεγαλύτερο εμπόδιο: το να λάβουμε τους πόρους, καθώς αγορεύουμε στους κυβερνητικούς φορείς για τη χρησιμότητα της δουλειάς μας. Αυτό δεν είναι βιώσιμο!

Όπως τόνισε ένας νεαρός ΛΟΑΤΚΙ διοργανωτής με έδρα στο Μπουτάν:

We are ruled by a unique fear in this country. It is called the fear of revocation of registration certificates. We cannot resource our work, and yet we are always scared that as soon as funder money enters our bank accounts, our registration certificates will be pulled, that the biggest backlash will be the stoppage of our work.

Μας κυβερνά ένας μοναδικός φόβος στη χώρα αυτή. Αποκαλείται ο φόβος της ανάκλησης πιστοποιητικών εγγραφής. Δεν μπορούμε να τροφοδοτήσουμε τη δουλειά μας, ωστόσο πάντα φοβόμαστε πως, μόλις οι επιδοτήσεις μπουν στους τραπεζικούς μας λογαριασμούς, θα αφαιρεθούν τα πιστοποιητικά εγγραφής μας και η μεγαλύτερη επίπτωση θα είναι η διακοπή της δουλειάς μας.

Τα κινήματα ΛΟΑΤΚΙ+ στη Νότια Ασία συνεχίζουν το πρωτοποριακό και κρίσιμο έργο της αμφισβήτησης ετεροπατριαρχικών συστημάτων, ενώ έχουν ελάχιστη ή και μηδενική χρηματική στήριξη. Σε καθημερινή βάση, αυτά τα κινήματα αντιμετωπίζουν μισογυνισμό, ομοφοβία, ετεροκανονικότητα και συχνά βιώνουν εχθρικά πλαίσια σε σταυροδρόμια φύλου, σεξουαλικότητας, τάξης, κάστας και αναπηρίας. Η περιθωριοποίηση και οι ακόλουθες δυναμικές εξουσίας τούς εκθέτουν σε μοναδικούς συνδυασμούς καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων κινδύνων βίας και προκατάληψης στην πρόσβαση παιδείας, ιατρικής περίθαλψης, στέγασης και επαγγελματικής απασχόλησης. Περιθωριοποιούνται συστηματικά στο πλαίσιο παγκόσμιων ΛΟΑΤΚΙ+ και φεμινιστικών κινημάτων και χώρων δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό επιδεινώνεται από τη διαρκή σμίκρυνση αστικών χώρων στη Νότια Ασία, καθώς οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν νομικά και ρυθμιστικά συστήματα για να περιορίσουν και να καταστείλουν την αντίθεση. Ως αποτέλεσμα, τα δικαιώματα και τα ζητήματα των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+ ειναι σοβαρά υποχρηματοδοτημένα.

Μοναδικό σύνολο προκλήσεων

Καθώς η παρακμή του αστικού χώρου εκδηλώνεται για κινήματα ΛΟΑΤΚΙ+ και ατομικούς διοργανωτές στη Νότια Ασία, είναι επίσης σημαντικό να καταλάβουμε τις επιπτώσεις της διαρκώς επεκτεινόμενης δημοκρατικής έλλειψης στους πόρους και τις χρηματικές ροές. Κινήματα στη Νότια Ασία βιώνουν αυξανόμενους περιορισμούς στην πρόσβαση πόρων για το έργο τους. Αυτοί οι φραγμοί περιλαμβάνουν κανονισμούς και διαδικασίες, που περιορίζουν την δυνατότητά πρόσβασης σε πόρους, συμπεριλαμβανομένων περιορισμών στο τι μπορούν να λάβουν, υπερβολικών κρατικών κυρώσεων, όταν αποτύχουν να συμμορφωθούν σε φαινομενικά αυθαίρετους οικονομικούς κανονισμούς, αλλά και απαγορεύσεων σε μεθόδους πρόσβασης πόρων, που παρακάμπτουν κανονισμούς. Υπάρχουν ακόμα περισσότεροι φραγμοί στην εγγραφή των οργανώσεών τους. Αυτή η διάβρωση του συλλογικού τους δικαιώματος στην πρόσβαση πόρων επιδεινώνεται από παρενόχληση, βία, προκατάληψη και άλλες μορφές διατομεακής καταπίεσης.

Υπάρχουν ήδη αποδείξεις ότι μόλις το 1% της συνολικής χρηματοδότησης για την ισότητα φύλου πάει σε φεμινιστικά κινήματα. Από την πανδημία COVID-19, έχουν υπάρξει κύματα δωρητών και χρηματοδοτών, που είναι προετοιμασμένοι να κάνουν τα δυνατά τους για ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματα με αυξημένη ευελιξία, χαλαρές διαδικασίες εφαρμογής και παρακολούθησης, και κυρίως με περισσότερους πόρους και την υπόσχεση να είναι πιο υποστηρικτικοί σε κινήματα που λειτουργούν σε εχθρικά και βίαια πλαίσια. Όμως, φεμινιστικές ομάδες στη Νότια Ασία αδυνατούν να αποκτήσουν πρόσβαση στις ευελιξίες αυτές λόγω «ασφυκτικής» κανονιστικής κυβερνητικής εποπτείας. Η Ανίτα, τρανς διοργανώτρια στην Καλκούτα, που είναι επίσης συνήγορος δικαιοσύνης πόρων, μας λέει: «Η ευελιξία δεν είναι αρκετή, όταν αυτές οι ευελιξίες συνεχίζουν να είναι αλληλένδετες με ένα πλαίσιο, στο οποίο τα κινήματα χρειάζονται τόση πολλή τεκμηρίωση για να λάβουν έστω και μικρά μερίδια υποστήριξης».

Παρά το γεγονός ότι καθίστανται αόρατα από κανονιστικά συστήματα, οι χρηματοδότες είναι πρόθυμοι να επιδείξουν αλληλεγγύη με δημιουργικούς τρόπους, εργαζόμενοι συνεργατικά με κινήματα ώστε να διασφαλίσουν ότι τα λεφτά και η ενδυνάμωση ικανοτήτων θα φτάσουν σε αυτά. Για παράδειγμα, ένας ΛΟΑΤΚΙ διευθυνόμενος χρηματοδοτικός οργανισμός με έδρα τις ΗΠΑ, αλλά με παγκόσμια χρηματοδοτικά χαρτοφυλάκια, επισήμανε την εγκαθίδρυση περιφερειακών κόμβων για τη διευκόλυνση τόσο της άντλησης πόρων όσο και των χώρων αλληλεπίδρασης, ανταλλαγής γνώσεων και μάθησης. Ένας άλλος παγκόσμιος οργανισμός χρηματοδότησης διευθυνόμενος από σεξεργάτες έχει βρει τρόπους να δημιουργεί υποστήριξη για την ανάπτυξη ικανοτήτων μέσω τοπικών συνεργατών στη Νότια Ασία και έχει δημιουργήσει πλαίσια στα οποία η συνοδεία — ένας όρος που χρησιμοποιούν οι χρηματοδότες για να περιγράψουν μη χρηματική υποστήριξη στους επιχορηγούμενους συνεταίρους τους — επικεντρώνεται στις ανάγκες των ομάδων αυτών. Επιπροσθέτως, τα ίδια τα κινήματα κινούν γη και ουρανό εργαζόμενα με περιορισμένους προϋπολογισμούς και εφευρίσκοντας καινοτόμους τρόπους να αυτοχρηματοδοτηθούν.

Αντιμετώπιση ως «ξένοι παράγοντες»

Τα νοτιοασιατικά κινήματα ΛΟΑΤΚΙ+ αντιμετωπίζουν μεταξύ άλλων προκλήσεις, βία, προκατάληψη, στίγμα και εκ των πραγμάτων εκ των πραγμάτων ποινικοποίηση από το κράτος. Οι νοτιοασιατικές χώρες δεν τιμωρούν άμεσα τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ+, αλλα οι ποινικές τους κώδικες έχουν ποινικές διατάξειςόπως απρέπεια, περιπλανήσεις, ακολασία, πορνογραφία, παρακίνηση και έκθεση στον ιό HIV, τις οποίες εκμεταλλεύονται για να παρενοχλούν άτομα ΛΟΑΤΚΙ+. Επιπροσθέτως, κινήματα ΛΟΑΤΚΙ της Νότιας Ασίας εξωθούνται στα όρια του χρηματοδοτικού οικοσυστήματος, καθώς πολλές χώρες της περιοχής βλέπουν την ξένη χρηματοδότηση από δωρητές και χρηματοδότες ως «ξένη επιρροή». Για παράδειγμα, στις Μαλδίβες, οι περιορισμοί αποδοχής διεθνών κεφαλαίων για έργο κοινωνικής δικαιοσύνης είναι ασαφής αλλά συχνά ελκύουν αντιβλασφημικές προβλέψεις στον ποινικό κώδικα και έτσι τείνουν να επιφέρουν υπερβολικές επιπτώσεις. Ένας νεαρός διοργανωτής από τις Μαλδίβες δηλώνει πως ο αστικός χώρος των Μαλδιβών «έχει συρρικνωθεί και μπορεί να ειπωθεί πως είναι και ανύπαρκτος σε διάρκεια χρόνου. Υπάρχει τόση αρνητική αντίδραση πλέον και δεν είμαστε συνηθισμένοι στο να αφαιρούνται από μας οι χώροι μας τόσο γρήγορα. Είναι μια πολύ επισφαλής κατάσταση».

Διατομεακά ζητήματα και έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης

Ο ακτιβισμός ΛΟΑΤΚΙ+ και η κινητοποίηση λαμβάνουν χώρα όχι μόνο στις δικαστικές αίθουσες, αλλά και στις κλινικές και τα σχολία, σε επίπεδο θεσμικό, καθώς και και κοινωνικά επίπεδα, τα οποία απαιτούν χρηματική στήριξη. Όπως λέει ένας νεαρός ακτιβιστής από την Ινδία: «Το επιχείρημα της ξένης επιρροής επιδεινώνεται εναντίων μας, αλλά και μας εμποδίζει αυθαίρετα από το να έχουμε πρόσβαση τόσο σε χρήματα όσο και στις ίδιες μας τις φωνές ενάντια σε καταπιεστικές δυνάμεις».

Στη Νότια Ασία, οι ακτιβιστές ΛΟΑΤΚΙ+ συχνά εργάζονται στο σταυροδρόμι του φύλου, της σεξουαλικότητας, της κάστας και της αναπηρίας, με σκοπό να αμφισβητήσουν συστηματική καταπίεση, καθώς δομούν βασικές γνώσεις πάνω στην κοινωτική και συλλογική φροντίδα, την ψηφιακή ασφάλεια, τον καλλιτεχνικό ακτιβισμό, νομική και θεσμική συνηγορία, και την μεταβολή των νορμών. Η περιοχή στέκεται μάρτυρας στην συγκρότηση κινημάτων ΛΟΑΤΚΙ+ για οικονομική δικαιοσύνη, τα δικαιώματα σεξεργατών, την περιβαλλοντική δικαιοσύνη, τον ιο HIV/AIDS και την μείωση της ζημιάς, τα εργατικά δικαιόματα, δικαιοσύνη αναπηρίας και αντι-καστικές πολιτικές.

Όμως αυτό το έργο σπάνια χρηματοδοτείται. Σύμφωνα με την έκθεση του χρηματοδοτικού οργανισμού γυναικών Mama Cash, που εδρεύει στην Ολλανδία, για την κυβερνητική χρηματοδότηση ομαδών ΛΟΑ με τίτλο «Ζωηρά αλλά με περιορισμένους πόρους» υπογραμμίζει το πώς κινήματα ΛΟΑ συνδέουν την ευδαιμονία και τα δικαιώματα των κοινοτήτων τους με διάφορα ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Η έκθεση αυτή υποδεικνύει επίσης ότι, ενώ το 85% των δωρητών που  ερωτήθηκαν «ενδιαφέρονταν για ακτιβιστική χρηματοδότηση σε διάφορούς κλάδους, η χρηματοδότηση που σχετίζεται συγκεκριμένα με ζητήματα ΛΟΑ, προέρχεται πάνω από το ήμισυ (57%) από πορτοφόλια ΛΟΑΤΚΙ+». Αυτό σημαίνει πως αρκετή από τη δουλειά των κινημάτων αυτών στη Νότια Ασία, που είναι διατομεακή, είναι υποχρηματοδοτημένη ή και καθόλου χρηματοδοτημένη.

Για παράδειγμα, η έκθεση του Δικτύου Χρηματοδοτών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRFN) για τη Χρηματοδότηση Διατομεακής Οργάνωσης υποδεικύεει πως:

…grants for LGBTQI people and persons with disabilities are among the most siloed funding streams within human rights philanthropy, with just 33% of LGBTQI grants and 37% of grants for persons with disabilities mentioning additional identities. These findings echo concerns raised by the Disability Rights Fund about funders consistently overlooking persons with disabilities in their grantmaking, despite the well-documented ways disability increases the risk of abuse for women and girls, racial and ethnic groups, and other historically oppressed communities.

… επιδόματα για άτομα ΛΟΑΤΚΙ+ και ΑμεΑ είναι από τα πιο «φραγμένα» ρεύματα χρηματοδότησης στο πλαίσιο της φιλανθρωπίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα, με μόνο 33% των επιδομάτων ΛΟΑΤΚΙ+ και 37% των επιδομάτων για ΑμεΑ που αναφέρουν πρόσθετες ταυτότητες. Αυτά τα ευρήματα αντηχούν ανησυχίες, που αναφέρθηκαν από τον Έρανο Δικαιωμάτων Αναπηρίας για τους δωρητές, που παραβλέπουν σταθερά άτομα με αναπηρίες στις επιδοτήσεις τους, παρά τους καταγεγραμμένους τρόπους με τους οποίους η αναπηρία εδραιώνει το ρίσκο κακοποίησης για γυναίκες, κορίτσια, φυλετικές και εθνοτικές ομάδες, και άλλες ιστορικά καταπιεσμένες κοινότητες.

Μια διοργανώτρια από την Καρνατάκα της Ινδίας  της οποίας η δουλειά αφορά το σταυροδρόμι τρανς δικαιωμάτων, αναπηρίας και καστών, μιλά για την χαμένη αυτή ευκαιρία.

Our work continues to be challenging because sustained collaboration across different themes and issues is basically what will ensure that our communities will live safer lives with their human rights intact. However, funders categorize our identities and issues so often certain intersectional work that we do becomes ‘un-fundable’ if it is not a priority for the funder. Ultimately, our organizing will suffer.

Η δουλειά μας συνεχίζει να είναι δύσκολη, καθώς η συνεχής συνεργασία σε διάφορα θέματα και ζητήματα θα διασφαλίσει ότι οι κοινότητές μας θα ζήσουν ασφαλέστερες ζωές με ανέπαφα τα ανθρώπινά τους δικαιώματά. Ωστόσο, οι χρηματοδότες κατηγοριοποιούν τις ταυτότητες και τα ζητήματά μας τόσο συχνά, που ορισμένο διατομεακό έργο μας καθίστανται «μη-χρηματοδοτήσιμο», εάν δεν αποτελεί προτεραιότητα για τον χρηματοδότη. Εν τέλει, η οργάνωσή μας θα υποφέρει.

Η Ανίτα*, τράνς διοργανώτρια από την Καλκούτα, που εργάζεται στο σταυροδρόμι των τρανς δικαιωμάτων και εργατικών συζητήσεων για τα διάφορα ζητήματα, που δεν βρίσκονται ποτέ στη λίστα προτεραιοτήτων των δωρητών, καθώς αυτές οι εκλογικές περιφέρειες δεν ήταν ιστορικά σημαντικές στο χρηματοδοτικό οικοσύστημα, αναφέρει: «Συνεργαζόμαστε με διεμφυλικούς “σκουπιδιάρηδες” στα σύνορα της Καλκούτας και  η πολλαπλή περιθωριοποίηση της ταυτότητας και το στιγματισμένο έργο καθιστά τον ακτιβισμό μας μεγάλη πρόκληση. Δεν πρόκειται για ένα ζήτημα ή κίνημα που είναι δημοφιλές, οπότε οι δωρητές μάλλον δεν στρέφονται σε εμάς, όταν στήνουν τις ατζέντες τους».

Απαιτήσεις κινημάτων

Καθώς το πολιτικό κλίμα κατά μήκος της Νότιας Ασίας γίνεται ολοένα και πιο διασπαστικό, με δρακόντειες νομοθεσίες που αφορούν ξένες χρηματοδοτήσεις, ο απέραντος αντίκτυπος στους ακτιβιστές, που προσπαθούν να συγκεντρώσουν χρήματα για τις οργανώσεις τους, και τα ημινομικά σώματα, που δημιουργούν αυθαίρετους κανονισμούς για το πώς τα κινήματα ΛΟΑΤΚΙ+ μπορούν να έχουν πρόσβαση και να χρησιμοποιούν χρηματοδοτήσεις, είναι πλέον σημαντικότερο από ποτέ οι δωρητές, χρηματοδότες και αλληλέγγυοι να ενωθούν ως κοινότητα μαζί με τους «οικοδόμους» των κινημάτων της περιοχής, ώστε να (συν)δημιουργήσουν ευκαιρίες και λύσεις. Τα διάφορα κινήματα ΛΟΑΤΚΙ+ υποδεικνύουν το μονοπάτι της προόδου, όταν κάνουν απολογισμό των παρόντων προκλήσεων μέσω: α) δημιουργίας περισσότερης πρόσβασης σε πόρους για τα κινήματα αυτά, το οποίο σημαίνει τη δημιουργία πιο ευέλικτων διαδικασιών και τεκμηριώσεων β) ενίσχυση άμεσης χρηματοδότησης στα  κινήματα αυτά, γ) δημιουργία προγραμμάτων που τροφοδοτούν έργο στο σταυροδρόμι δικαιωμάτων ΛΟΑΤΚΙ+ και άλλων ζητημάτων, δ) τροφοδότηση κινημάτων για την βιώσιμη λειτουργική και θεσμική δουλειά τους και στ) αύξηση μη-χρηματικων πόρων για κινήματα, στη μορφή της παραγωγής γνώσης, της έρευνας και την ενδυνάμωση ικανοτήτων

Παρά τους πολύ περιορισμένους πόρους, στους οποίους έχουν πρόσβαση, και τους δημοσιονομικούς περιορισμούς που θεσπίζονται από κυβερνήσεις, οι ομάδες ΛΟΑΤΚΙ+ στην Νότια Ασία συμμετέχουν στην υπεράσπιση, την κοινότητα, την οικοδόμηση της κοινότητας και των κινημάτων και σε άλλες στρατηγικές, έτσι ώστε να μπορούν να μάχονται υπέρ της δικαιοσύνης για τις εκλογικές τους περιφέρειες. Επιπροσθέτως, χρηματοδότες και δωρητές βάζουν τα δυνατά τους να βρουν τρόπους να στηρίξουν τα κινήματα αυτά. Υπάρχει επίσης εντός του οικοσυστήματος ένας ιδιαίτερος χώρος να επηρεάσεις συνεργατικά τους χρηματοδότες να διαθέσουν πρόσθετη χρηματοδότηση και χρονοδιαγράμματα για ευέλικτη βασική υποστήριξη, καθώς και να στηρίξουν δημιουργικά τα κινήματα, ώστε να χρηματοδοτούνται αυτόνομα.