Καμία σύνδεση δικτύου στη Γάζα. Στιγμιότυπο οθόνης από το βίντεο «Μπορεί το Starlink να παράσχει διαδίκτυο στη Γάζα;» του Interesting Engineering. Δίκαιη χρήση.

Όταν ο συνδυασμός των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας και της πολιτικής απογοήτευσε τον παλαιστινιακό λαό, παραβλέποντας τις διακοπές του διαδικτύου που επηρέαζαν τη Γάζα, η τεχνολογία βάσης, γνωστή ως «δέντρο ιστού», ήρθε να σώσει τον λαό. Αξιοποιώντας τα πιο ταπεινά στοιχεία, όπως κουβάδες, smartphone και e-SIM, αυτή η ευφυώς απλή τεχνολογία παρείχε την πολυπόθητη συνδεσιμότητα σε μια κοινότητα κατακερματισμένη από τον πόλεμο, ενόψει των σοβαρά κατεστραμμένων υποδομών.

Από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, μετά την 7η Οκτωβρίου, η τηλεπικοινωνιακή υποδομή έχει υποστεί σοβαρές ζημιές, μαζί με κρίσιμους τομείς όπως η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη και άλλα. Η διακοπή των τηλεπικοινωνιών στη Γάζα έχει παρεμποδίσει σημαντικά τις καθημερινές αλληλεπιδράσεις και τις ζωτικής σημασίας λειτουργίες. Οι επαναλαμβανόμενες διακοπές ρεύματος έχουν εντείνει την απομόνωση των κατοίκων της Γάζας. Σύμφωνα με την έκθεση του UNRWA της 5ης Ιουνίου 2024, «η επικοινωνία με το ανθρωπιστικό προσωπικό επί τόπου γίνεται όλο και πιο δύσκολη».

Αυτό επιδεινώνεται περαιτέρω από τις άμεσες επιθέσεις εναντίον πολιτών που προσπαθούν να αποκτήσουν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με έκθεση του Euromed Monitor της 16ης Μαΐου 2024: «Ο ισραηλινός στρατός συνεχίζει να στοχοποιεί και να σκοτώνει επανειλημμένα Παλαιστίνιους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, καθώς προσπαθούν να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες επικοινωνίας και διαδικτύου για να επικοινωνήσουν με τις οικογένειές τους ή τους εργοδότες τους».

Η διακοπή της επικοινωνίας έχει προσελκύσει την προσοχή διεθνών προσωπικοτήτων, όπως ο αναγνωρισμένος σκηνοθέτης Manolo Luppichini. Από το 1994, ο Luppichini έχει σκηνοθετήσει πολλά έργα και κερδίσει πολλά βραβεία. Σε συνέντευξή του στις 16 Απριλίου 2024 στο Global Voices μέσω Zoom, μίλησε για το πρόσφατο ταξίδι του στη Ράφα με στόχο τη βελτίωση της πρόσβασης στο διαδίκτυο, τη δέσμευσή του στον παλαιστινιακό σκοπό και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει:

Η Ράφα είναι απλώς ο τελευταίος σταθμός στην 25χρονη εγγύτητα και φροντίδα μου για το παλαιστινιακό ζήτημα. Πιστεύω ότι αν παραμελήσουμε τα διεθνή ζητήματα, ιδίως αυτά που αφορούν τον πόλεμο, δεν μπορούμε να δούμε την πλήρη εικόνα και οδεύουμε γρήγορα προς έναν μόνιμο παγκόσμιο πόλεμο. 

Το παλαιστινιακό ζήτημα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, ένα πολύ ορατό και σημαντικό ζήτημα. Αρκεί να δείτε τι συμβαίνει στην Ουκρανία, το Σουδάν, τη Μιανμάρ, μεταξύ άλλων χωρών. Η γλώσσα του πολέμου έχει διακριτικά, αλλά σταθερά, εισαχθεί στην παγκόσμια αφήγησή μας τα τελευταία 20 χρόνια. 

Ως σκηνοθέτης ταξίδεψα στη Γάζα για να γυρίσω ντοκιμαντέρ, οπότε είχα την ευκαιρία να μιλήσω με τους ανθρώπους. Μοιράστηκα εμπειρίες με τους κατοίκους, τους βλέπω σαν αδέρφια. Υπάρχει επίσης μεγάλος τρόμος, γιατί κατά τη διάρκεια των συζητήσεών μας υπάρχει αυτή η αίσθηση ότι μπορεί να είναι η τελευταία φορά που μιλάμε. Είναι πραγματικά σπαρακτικό.

Αναλογιζόμενος τον περιορισμένο αντίκτυπο της κινηματογραφικής δημιουργίας για κοινωνική αλλαγή μπροστά στη συνεχιζόμενη ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα, παρά την ευρεία προβολή, ο Luppichini αποφάσισε να προχωρήσει πέρα από την ευαισθητοποίηση σε ενεργό συμμετοχή στην εξεύρεση λύσεων με απτό αντίκτυπο:

Τελευταία, αισθάνθηκα την ανάγκη να ασχοληθώ περισσότερο. Η προβολή ταινιών συχνά δεν οδηγεί σε αλλαγές. Οι άνθρωποι τις βλέπουν, αλλά μετά δεν συμβαίνει τίποτα. Έτσι, σκέφτηκα ότι το να «στρωθώ στη δουλειά» και να δημιουργήσω κάτι με άμεσο αντίκτυπο θα ήταν πιο χρήσιμο.

Έχω δημοσιεύσει πολύ ισχυρά βίντεο, πίστευα αφελώς ότι οι επικοινωνίες μου θα μπορούσαν να βελτιώσουν την κατάσταση. Βλακείες, κανένας δεν νοιάστηκε, τίποτα δεν άλλαξε.

Η απόφαση αυτή οδήγησε τον Luppichini να πάει στη Ράφα, όπου αισθάνθηκε ηθική οργή για την προφανή περιφρόνηση της ανθρώπινης ζωής.   

Ήμουν στην αιγυπτιακή Ράφα. Δεν μπορούσαμε να δούμε πολλά, αλλά μπορούσαμε να μυρίσουμε τον πόλεμο στην άλλη πλευρά του τείχους. Η κατάσταση είναι πέρα για πέρα ντροπιαστική: να λιμοκτονούν άνθρωποι από τη μία πλευρά, ενώ τα τρόφιμα, το νερό και τα φάρμακα σαπίζουν στη ζέστη της ερήμου στα φορτηγά από την άλλη πλευρά.

Στην Ιταλία λέμε: «Δεν πρέπει να πυροβολείς τον Ερυθρό Σταυρό». Σημαίνει ότι ορισμένες ενέργειες είναι απεχθείς. Νοσοκομεία στοχοποιούνται και άνθρωποι θάβονται κάτω από τα ερείπιά τους μέρα μεσημέρι, και όμως, δεν υπάρχει καμία διεθνής αντίδραση.

Είμαι σοκαρισμένος, διότι ο καθένας μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει ηθική υπόσταση, αλλά σε ποια ηθική υπόσταση στηρίζονται οι ΗΠΑ; Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η Γάζα μάς καθιστά ευάλωτους σε κάθε συνέπεια. Αυτή η αδιαφορία θα δώσει χώρο στους χειρότερους μαλάκες. Με συγχωρείτε!

Οι φραγμοί επικοινωνίας στη Γάζα εμποδίζουν τη ροή πληροφοριών, που επιδεινώνεται από μια παγκόσμια αφήγηση που διαμορφώνεται από τα επηρεασμένα από την αποικιοκρατία κυρίαρχα ΜΜΕ. Αυτή η αφήγηση συχνά παραποιεί την κατάσταση επί τόπου και υπονομεύει τις φωνές των κατοίκων της Γάζας, παρουσιάζοντας μια διαστρεβλωμένη προοπτική.

Είναι απίστευτα απογοητευτικό να αντιμετωπίζεις αποκλεισμούς επικοινωνίας, ειδικά για όσους κατανοούν την πραγματικότητα επί τόπου. Δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τους αδελφούς και τις αδελφές μας που βρίσκονται εκεί. 

Το 2009 στη Γάζα, βρέθηκα να μαζεύω θραύσματα βομβών, αναλύοντας τους τύπους των μετάλλων που χρησιμοποιήθηκαν. Δεν ήξερα ακόμη για τα πυρομαχικά πυκνού αδρανούς μετάλλου (DIME), αυτά που έχουν κατασκευαστεί για να κόβουν πόδια. Δέχτηκα αρκετές φορές πυρά κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. 

Αυτή η προσωπική εμπειρία ενισχύει την απογοήτευσή μου, όταν οι δυτικοί δημοσιογράφοι ισχυρίζονται ότι πρέπει να πουν την ιστορία της Γάζας, λες και οι κάτοικοι της Γάζας δεν μπορούν να πουν τις δικές τους ιστορίες ή να μοιραστούν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο. Αυτή η αποικιοκρατική προσέγγιση με κάνει να αναρωτιέμαι γιατί οι συγκαταβατικοί Δυτικοί πρέπει να αφηγηθούν την εμπειρία της Γάζας αντί να αναγνωρίσουν τις φωνές της. Είναι ένας πολύ παράξενος τρόπος ερμηνείας της ελευθερίας του Τύπου.

Ο Luppichini αποφάσισε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της επικοινωνίας στη Ράφα συνεργαζόμενος με παλιούς συντρόφους, οι οποίοι έχουν δεσμευτεί να αξιοποιήσουν τις τεχνικές τους δεξιότητες και την εμπειρία τους με τον πρώιμο ψηφιακό ακτιβισμό. Ήθελαν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία βάσης για να διεκδικήσουν την εξουσία στην καταπιεστική κατάσταση στη Γάζα. 

Είμαι μέρος μιας ομάδας ηλικιωμένων αλλά ενεργών ανθρώπων, ίσως θυμάστε από τα ΜΜΕ γύρω από το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης στο Σιάτλ το 1999–2000 και το δίκτυο Indymedia.

Αυτή η ομάδα σπασίκλων κατάφερε να δημιουργήσει μια κοινότητα στο διαδίκτυο πολύ πριν καθιερωθούν οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι, αρχίσαμε να διερευνούμε τρόπους για να ξεπεράσουμε τον ισραηλινό αποκλεισμό του διαδικτύου.

Το ταξίδι τους περιελάμβανε σημαντικές προκλήσεις, που σχετίζονταν με εφοδιαστικά και γραφειοκρατικά εμπόδια στην παράδοση βασικών προμηθειών στη Γάζα.

Ήταν απόλυτο χάος. Εξετάσαμε διάφορες επιλογές, αλλά όλες αποδείχθηκαν καταστροφικές, επειδή όλα ήταν είτε ακριβά είτε απαιτούσαν μακροχρόνιες άδειες από την αιγυπτιακή κυβέρνηση. Είναι αδύνατο να εισάγουμε οτιδήποτε μέσω των συνόρων. 

Βρισκόμασταν στην αποθήκη, όπου αποθηκεύονταν τα απορριφθέντα αντικείμενα. Ήταν μια απίστευτη σκηνή με αντικείμενα όπως ηλιακοί συλλέκτες, βρεφικές θερμοκοιτίδες και φιάλες οξυγόνου για νοσοκομεία, όλα απορριπτέα. Η πολιτική ήταν παράλογη, αν έβρισκαν έστω και ένα απαγορευμένο αντικείμενο σε ένα φορτηγό, θα απέρριπταν ολόκληρο το φορτηγό, ακόμη και αν όλα τα υπόλοιπα ήταν επιτρεπτά. Έτσι, η διέλευση τεχνικού εξοπλισμού ήταν απίστευτα δύσκολη.

Το «δίκτυο δέντρων ιστού»

Ο Luppicchini συνεργάστηκε με την Associazione di Cooperazione e Solidarietà (ACS), μια ιταλική ΜΚΟ που επικεντρώνεται στην έκτακτη και βιώσιμη ανάπτυξη στις χώρες της παγκόσμιας πλειοψηφίας σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες.

Η ACS ανέπτυξε το «δίκτυο δέντρων ιστού», ένα σύστημα που χρησιμοποιεί κινητά τηλέφωνα τελευταίας γενιάς εξοπλισμένα με τεχνολογία eSIM, εικονικών καρτών SIM που ενεργοποιούνται με έναν κωδικό για να λειτουργούν ως παραδοσιακές κάρτες SIM. Το σύστημα αυτό, που έχει δημιουργηθεί ως σημεία με δωρεάν Wi-Fi που μπορούν να μεταδίδουν ραδιοσήματα πέρα από τα σύνορα, υποστηρίζει έως και 50 πρόσθετες συσκευές, επιτρέποντας συνδέσεις με αιγυπτιακά ή ισραηλινά κυψελοειδή δίκτυα χωρίς την ανάγκη για σύγχρονα τηλέφωνα. Τα δέντρα ιστού καλλιεργούνται από τους τοπικούς «κηπουρούς ιστού». 

Στείλαμε χρήματα στους κηπουρούς ιστού και κατάφεραν να αγοράσουν αυτά τα αντικείμενα στη μαύρη αγορά της Γάζας. Η τεχνική μας ομάδα εκτός Γάζας εργάστηκε με τους κηπουρούς ιστού στη Γάζα ανταλλάσσοντας φωτογραφίες και μηνύματα για ανατροφοδότηση. Ήταν μια συνεργασία μεταξύ ανθρώπων από την Ιταλία και τη Γάζα.

Βρήκαν τα απαραίτητα εργαλεία και τους στείλαμε τους κωδικούς QR μέσω WhatsApp για να ενεργοποιήσουν τις eSIM. 

Στη συνέχεια, όλα λειτούργησαν ως δια μαγείας. Ήμασταν τόσο χαρούμενοι, που κλαίγαμε. Ήταν υπέροχο.

Ωστόσο, ακόμη και οι απλούστερες λύσεις μπορούν να είναι επικίνδυνες στη Γάζα.

Ο «κουβάς« του Ali, λύση εμβληματική της ευφυΐας των κατοίκων της Γάζας. Φωτογραφία του  Associazione di Cooperazione e Solidarietà ACS. Χρήση με άδεια.

Οι ανοιχτές περιοχές κοντά σε παραλίες έχουν συνήθως καθαρή λήψη χωρίς εμπόδια. Ωστόσο, σε άλλες περιοχές, για να λάβουν σήμα από την άλλη πλευρά των συνόρων, οι άνθρωποι πρέπει να ανέβουν σε υψηλότερες θέσεις, όπως στέγες. Αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο, καθώς τα drone στοχεύουν όποιον εντοπίζουν.

Ο Ali, ο πιο έμπειρος της ομάδας κηπουρών ιστού, βρήκε μια αστεία λύση, εμβληματική της ευφυΐας των ανθρώπων της Γάζας. Δημιούργησε τον «κουβά». Ουσιαστικά, τοποθετούν το κινητό τηλέφωνο με ένα power bank μέσα σε έναν κουβά, το στερεώνουν σε ένα κοντάρι και το σηκώνουν σαν σημαία με ένα σχοινί. Αυτή η ρύθμιση επιτρέπει στο τηλέφωνο να συνδεθεί και να διαδώσει το σήμα από μια ασφαλέστερη, υπερυψωμένη θέση, χωρίς να χρειάζεται να βρίσκεται κανείς σε υψηλή θέση.

Παρά την απλότητα του δικτύου επικοινωνιών βάσης, ήταν ζωτικής σημασίας για τους πολίτες, που είναι τα πραγματικά θύματα των διαταραχών της επικοινωνίας.

Ο πραγματικός αντίκτυπος των διαταραχών του διαδικτύου γίνεται αισθητός από τους απλούς πολίτες. Δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει με τους γείτονες ή τους συγγενείς τους, που ενδεχομένως βρίσκονται μόλις 500 μέτρα μακριά, λόγω των περιορισμών μετακίνησης ή του κινδύνου να πυροβοληθούν.

Αυτό το κίνημα βάσης είναι η προσπάθεια του Luppichini και της ομάδας του να διατηρήσουν κρίσιμους κοινωνικούς δεσμούς, χρησιμεύει επίσης ως μια μορφή αντίστασης κατά της πολιτιστικής γενοκτονίας.

Πρόκειται απλώς για μια επιχείρηση βάσης που συνδέει τους ανθρώπους όχι μόνο με τον έξω κόσμο, αλλά και με άτομα εντός της κοινότητας. Αυτή η σύνδεση είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση των δεσμών της κοινότητας. Είναι επίσης μια λύση απέναντι στα παγκόσμια «δύο μέτρα και δύο σταθμά», που κινητοποίησαν λύσεις στην Ουκρανία, αλλά απέτυχαν να το πράξουν στη Γάζα.

Η γενοκτονία δεν περιλαμβάνει μόνο τη φυσική καταστροφή, αλλά και την πολιτιστική εξάλειψη αποσυνδέοντας τους ανθρώπους από τις πολιτιστικές και φυσικές τους αναφορές. Έτσι, η διατήρηση της σύνδεσης των Παλαιστινίων στη Γάζα μεταξύ τους είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της συνεχιζόμενης γενοκτονίας.