Στιγμιότυπο οθόνης από βίντεο που ανέβηκε στο X από τον χρήστη @amara_tarek στις 13 Σεπτεμβρίου 2024. Δίκαιη χρήση.

Χιλιάδες Τυνήσιοι βγήκαν στους δρόμους στην πρωτεύουσα της Τυνησίας και σε άλλα μέρη της χώρας την Παρασκευή απαιτώντας την αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών και την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων και δημοσιογράφων. Οι διαμαρτυρίες έρχονται λιγότερο από ένα μήνα πριν από τη διεξαγωγή των τρίτων προεδρικών εκλογών στη χώρα από την επανάσταση του 2011. 

Οι διαμαρτυρίες αντανακλούν την εκτεταμένη δυσαρέσκεια για την αυταρχική καταστολή υπό τον πρόεδρο Καΐς Σαγιέντ από το αυτοπραξικόπημα του 2021, όταν διέλυσε το κοινοβούλιο για να κυβερνήσει με διατάγματα, σε μια κίνηση που υπονόμευσε τους δημοκρατικούς θεσμούς, που κατακτήθηκαν με κόπο στην Τυνησία μετά την επανάσταση.

Οι διαμαρτυρίες καλέστηκαν από το πρόσφατα ανακοινωθέν Τυνησιακό Δίκτυο για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες, έναν συνασπισμό αριστερών κομμάτων και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στη χώρα. Οι διαδηλωτές φώναξαν συνθήματα όπως «όχι φόβος, όχι τρομοκρατία… η εξουσία ανήκει στον λαό» και ζήτησαν την επιστροφή της δημοκρατίας και τον τερματισμό της κρατικής καταστολής και των τακτικών εκφοβισμού, που χρησιμοποιούνται εναντίον των υποψηφίων στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές.

Η Τυνήσια δημοσιογράφος Wejdene Bouabdallah έγραψε στο X: 

هايلة البلاد قمع واستبداد/ من اكثر الشعارات ترديدا اليوم / الان من شارع بورقيبة في #تونس pic.twitter.com/uCuGE3ocBh

— Wejdene Bouabdallah 🥏 (@tounsiahourra) September 13, 2024

Η χώρα είναι καταπληκτική, γεμάτη καταστολή και τυραννία / Ένα από τα πιο επαναλαμβανόμενα συνθήματα σήμερα / Τώρα από την οδό Μπουργκίμπα στην #Τύνιδα

Αμφιλεγόμενες εκλογές

Οι διαμαρτυρίες πυροδοτήθηκαν από μια σειρά κλιμακούμενων παραπόνων, συμπεριλαμβανομένης της φυλάκισης πολιτικών προσωπικοτήτων και του περιορισμού της ελευθερίας του Τύπου. Δημοσιογράφοι και προσωπικότητες της αντιπολίτευσης έχουν γίνει στόχος της κυβέρνησης Σαγιέντ τους τελευταίους μήνες, μια τάση που έχει προκαλέσει ευρεία καταδίκη τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, ιδίως με την προσέγγιση των προεδρικών εκλογών. 

Οι προεδρικές εκλογές της 6ης Οκτωβρίου εξελίσσονται ως μία από τις πιο αμφιλεγόμενες στην μεταεπαναστατική ιστορία της Τυνησίας. Η Ανώτατη Εκλογική Επιτροπή έχει εγκρίνει μόνο τρεις υποψηφίους: τον νυν πρόεδρο, Καΐς Σαγιέντ, τον Γενικό Γραμματέα του Λαϊκού Κινήματος, Ζουχαΐρ αλ-Μαγκζάουι, και τον επικεφαλής του κινήματος «Azimoun», Αλ-Αγιάτσι Ζαμάλ, ο οποίος συνελήφθη λίγες ώρες πριν από την ανακοίνωση των εγκεκριμένων υποψηφίων.  

Ο αποκλεισμός τριών υποψηφίων για την προεδρία από την εκλογική επιτροπή, παρά την δικαστική απόφαση που εξέδωσε υπέρ τους, έχει οξύνει περαιτέρω τις εντάσεις.

Στις 2 Σεπτεμβρίου, η Ανώτατη Εκλογική Επιτροπή της Τυνησίας αρνήθηκε να εφαρμόσει τις αποφάσεις του Διοικητικού Δικαστηρίου, της ανώτατης δικαστικής Αρχής της χώρας, η οποία διέταξε την επανένταξη τριών αποκλεισμένων προεδρικών υποψηφίων — Μοντέρ Αλ-Ζαναΐντι, Αμπντέλ Λατίφ Αλ-Μάκκι και Ιμάντ Αλ-Ντάιμι — στις επερχόμενες εκλογές. Η άρνηση της επιτροπής να συμμορφωθεί έχει θεωρηθεί ως ανησυχητικό σημάδι του αυξανόμενου ελέγχου του Σαγιέντ επί της εκλογικής διαδικασίας.

Στις 6 Σεπτεμβρίου, ο δημοσιογράφος Zied El Hani ανακοίνωσε σε μια ανάρτηση στο Facebook ότι αυτός και ο πρώην δικαστής Αχμέντ Σαουάμπ υπέβαλαν τρεις αγωγές κατά της επιτροπής, ως πολίτες ψηφοφόροι, επειδή στερούσαν στους ψηφοφόρους το συνταγματικό τους δικαίωμα να επιλέγουν ελεύθερα τους ηγέτες τους.

Σε ένα κράτος που διέπεται από το δίκαιο και τους θεσμούς, μαζί με τον φίλο και σύντροφό μου, Σαγιέντ Αχμέντ Σαουάμπ, ως πολίτες με δικαίωμα ψήφου, καταθέσαμε τρεις αγωγές κατά της Αρχής [Φαρούκ] Μπουασκάρ [του προέδρου της Ανώτατης Εκλογικής Επιτροπής]. Σήμερα το πρωί, Παρασκευή, υποβάλαμε ποινική μήνυση στο Γραφείο του Εισαγγελέα, ζητώντας την άσκηση νομικών ενεργειών κατά όλων των μελών της αρχής για:

«Παραβίαση των άρθρων 2 του νόμου περί καταγγελίας διαφθοράς και 315 του Ποινικού Κώδικα, γεγονός που θα μπορούσε να εγείρει υποψίες για πιθανή νοθεία των προεδρικών εκλογών που έχουν προγραμματιστεί για τις 6 Οκτωβρίου 2024 και εμπλοκή σε σχέδιο αλλοίωσης των θεσμών του κράτους σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 72 του Ποινικού Κώδικα».

Δυστυχώς, ο φάκελος έγινε δεκτός χωρίς να μας δοθεί αριθμός μητρώου, παρά το γεγονός ότι κατ’ εξαίρεση παραπέμφθηκε στο γραφείο του Αναπληρωτή Εισαγγελέα. Το ίδιο συνέβη και όταν υποβάλαμε την προηγούμενη καταγγελία κατά της Αρχής Μπουασκάρ, αφού τόλμησε να απειλήσει τους συναδέλφους μας Άσια Αλ-Ατρούς και Καουθάρ Ζαντούρ, καθώς και τον ραδιοφωνικό σταθμό «Mosaïque».

Καταθέσαμε επίσης πρωτοβάθμια αγωγή στο Διοικητικό Δικαστήριο για να ακυρώσουμε την απόφαση της Αρχής Μπουασκάρ να εγκρίνει μόνο τρεις υποψηφίους για τις προεδρικές εκλογές, από τους έξι υποψηφίους, που ήταν νόμιμα επιλέξιμοι. Η απόφαση αυτή αποτελεί παραβίαση του συνταγματικού μας δικαιώματος ως ψηφοφόρων να επιλέγουμε ελεύθερα.

Επιπλέον, καταθέσαμε δεύτερη αγωγή για την αναστολή της εκτέλεσης της απόφασης κατά την επανεξέταση της κύριας υπόθεσης, δεδομένων των σοβαρών κινδύνων που θέτει για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της χώρας, κατά την εκτίμησή μας, και των καταστροφικών συνεπειών που δεν μπορούν να διορθωθούν, όπως η ακύρωση των εκλογών, αφού έχουν δαπανηθεί χρήματα των φορολογουμένων σε αυτές, και η απογοήτευση των ήδη κουρασμένων και αγωνιζόμενων πολιτών.

Ο αγώνας της Τυνησίας για δημοκρατία

Το τρέχον κύμα διαμαρτυριών αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου αγώνα, που ξεκίνησε το 2011, όταν οι Τυνήσιοι βγήκαν στους δρόμους για να ανατρέψουν το αυταρχικό καθεστώς του Ζιν Ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι. Η επανάσταση αποτέλεσε καταλύτη για μια σειρά από φιλοδημοκρατικές εξεγέρσεις σε όλη την περιοχή. Η Τυνησία αρχικά ξεχώρισε ως η μόνη χώρα που ολοκλήρωσε με επιτυχία τη μετάβαση στη δημοκρατία, με την υιοθέτηση ενός νέου συντάγματος το 2014 και τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών τα επόμενα χρόνια.

Ωστόσο, το πολιτικό τοπίο είναι γεμάτο προκλήσεις. Η Τυνησία έχει βιώσει πολλά κύματα διαμαρτυριών τα τελευταία χρόνια, λόγω της δυσαρέσκειας για την οικονομική στασιμότητα, τη διαφθορά και την πολιτική αστάθεια. Το 2019, ο Καΐς Σαγιέντ, καθηγητής συνταγματικού δικαίου χωρίς προηγούμενη πολιτική εμπειρία, εξελέγη πρόεδρος με μια σαρωτική νίκη. Η εκστρατεία του βασίστηκε σε υποσχέσεις για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στους κυβερνητικούς θεσμούς. Ωστόσο, οι ενέργειές του από το 2021 έχουν οδηγήσει σε μια σοβαρή οπισθοδρόμηση προς την αυταρχική διακυβέρνηση στη χώρα.

Συγκρίσεις των διαδηλώσεων της Παρασκευής με τις πρώτες διαδηλώσεις που πυροδότησαν την επανάσταση του 2011 εμφανίστηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εμπνέοντας και πολλούς Αιγύπτιους να κάνουν τις συνδέσεις με την επανάσταση της Τυνησίας, που ενέπνευσε τη δική τους εκείνη τη χρονιά.

ثورة 14 جانفي بدأت بإنتحار محمد البوعزيزي ثم إحتجاجات من سيدي بوزيد القصرين ثم إنتقلت إلى باقي ولايات الجمهورية التونسية ثم إزداد الزخم ثم الصدام مع البوليس ثم إلتحق بالمظاهرات جيش الأحياء الشعبية ثم إختل توازن الأمن.
اليوم بدأ الشارع يتحرك و على قيس سعيد أن يستعد للمفاجأة pic.twitter.com/NvjhY76Hsn

— درة السيد (@DorraEssayed) September 13, 2024

Η επανάσταση της 14ης Ιανουαρίου ξεκίνησε με την αυτοκτονία του Μοχάμεντ Μπουαζίζι, ακολουθούμενη από διαμαρτυρίες που ξεκίνησαν στο Σίντι Μπουζίντ και την Κασερίν και στη συνέχεια εξαπλώθηκαν στις υπόλοιπες επαρχίες της Τυνησίας. Η ορμή αυξήθηκε, οδηγώντας σε συγκρούσεις με την αστυνομία. Οι κάτοικοι των λαϊκών συνοικιών συμμετείχαν στις διαδηλώσεις, οι οποίες τελικά αποσταθεροποίησαν τις δυνάμεις ασφαλείας.
Σήμερα, οι δρόμοι αρχίζουν να κινούνται ξανά και ο Καΐς Σαγιέντ πρέπει να προετοιμαστεί για την έκπληξη.

Οι διαμαρτυρίες, αν και σημαντικές, αντιμετωπίζουν μια τρομακτική πρόκληση στην επίτευξη ουσιαστικής αλλαγής. Η κυβέρνηση του Σαγιέντ έχει δείξει μικρή προθυμία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της αντιπολίτευσης. Την Κυριακή, ανακοινώνοντας το εκλογικό του πρόγραμμα, ο πρόεδρος χαρακτήρισε τους διαδηλωτές ως «μανιασμένους, πληρωμένα φερέφωνα που χύνουν ψεύτικα δάκρυα για τη δημοκρατία».

Οι επόμενες εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για το δημοκρατικό μέλλον της Τυνησίας. Εάν οι εκλογές διεξαχθούν χωρίς σημαντικές μεταρρυθμίσεις ή εποπτεία, αυτό θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την εδραίωση ενός νέου αυταρχικού καθεστώτος. Ωστόσο, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα, η μάχη για ελευθερία, δικαιοσύνη και δημοκρατία στην Τυνησία δεν έχει τελειώσει ακόμη.