«ΛΟΑΤ – Παλέψτε για τα δικαιώματά σας!». Πορεία κατά της ομοφοβίας στη Ρωσία το 2013. Φωτογραφία: Marco Fieber μέσω Flickr. CC BY-NC-ND 2.0.

Στις 7 Αυγούστου, το βουλγαρικό κοινοβούλιο ενέκρινε τροποποιήσεις στον Νόμο για Προσχολική και Σχολική Εκπαίδευση, που προτάθηκαν από το ακροδεξιό φιλορωσικό κόμμα Αναβίωση, οι οποίες απαγορεύουν την «προπαγάνδα» για «μη παραδοσιακούς σεξουαλικούς προσανατολισμούς» σε σχολεία πυροδοτώντας αγανάκτηση και διαμαρτυρίες. Φιλελεύθεροι πολιτικοί, ακτιβιστές της  κοινωνίας των πολιτών και ακτιβιστές/ακτιβίστριες ΛΟΑΤΚΙ+ προειδοποίησαν πως αυτό αντανακλά παρόμοια νομοθεσία, που ψηφίστηκε στη Ρωσία και την Ουγγαρία τα τελευταία χρόνια.

Ο μεγαλύτερος οργανισμός ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Βουλγαρίας, η Βουλγαρική Επιτροπή του Ελσίνκι (BHC), τόνισε πως η υιοθέτηση των μετασχηματισμών σημαίνει «έμπρακτα πως οποιαδήποτε κατάσταση, στην οποία μεταδίδονται πληροφορίες για την ομοφυλοφιλία, την αμφιφυλοφιλία ή την διεμφυλικότητα, είτε επιστημονικής φύσεως είτε όχι, σε πλαίσια νηπιακής ή σχολικής εκπαίδευσης ανεξαρτήτως τάξης, θα αποτελεί παράβαση του νόμου».

Ο εκδοθείς νόμος, που δημοσιεύτηκε και τέθηκε σε ισχύ στις 16 Αυγούστου, κυριολεκτικά «απαγορεύει…»:

Извършване на пропаганда, популяризиране или подстрекаване по какъвто и да е начин, пряко или косвено, на идеи и възгледи, свързани с нетрадиционна сексуална ориентация и/или определяне на полова идентичност, различна от биологичната.

Διεξαγωγή προπαγάνδας, προώθηση ή υποκίνηση με οποιοδήποτε τρόπο, άμεσα ή έμμεσα, ιδεών και αντιλήψεων, που σχετίζονται με μή παραδοσιακό σεξουαλικό προσανατολισμό και προσδιορισμό έμφυλης ταυτότητας, που αποκλίνει από τη βιολογία.

Η τροποποίηση, που προτάθηκε από ακροδεξιούς υπερεθνικιστές, ψηφίστηκε από μεγάλη πλειοψηφία, υποστηριζόμενη από λαϊκιστικά κόμματα, που δηλώνουν φιλοευρωπαϊκά, καθώς και απ’ όλους τους ανεξάρτητους βουλευτές, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Radio Free Europe στις 7 Αυγούστου. Στο ρεπορτάζ τους παρέθεσαν τα λόγια της Elizabeta Belobradova, βουλεύτριας του φιλελεύθερου συνασπισμού κατά της διαφθοράς Συνεχίζουμε την Αλλαγή – Δημοκρατική Βουλγαρία, η οποία σχολίασε κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής συζήτησης:

Когато взимаме текстове от Уикипедия, за да правим закони, не е дясно ориентирано, не е консервативно ориентирано и не е защита на българските деца, а е евтин популизъм.

Όταν δανειζόμαστε κείμενα από την Βικιπαίδεια για να γράψουμε νόμους, αυτό που έχουμε στα χέρια μας δεν είναι δεξιόστροφες ούτε συντηρητικές νομοθεσίες ούτε αποτελεί προστασία των παιδιών της Βουλγαρίας. Πρόκειται για φτηνό λαϊκισμό.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του RFE, ο Georgi Georgiev, βουλευτής του λαϊκου δεξιού κόμματος Πολίτες υπέρ της Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης της Βουλγαρίας (GERB), κατέκρινε τις μεταρρυθμίσεις ως «άνευ προηγουμένου για κράτος μέλος της ΕΕ», που επιτρέπουν διακρίσεις, οι οποίες εναντιώνονται άμεσα στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, ενώ κατέκρινε επίσης την βεβιασμένη διαδικασία.

Συνολικά 135 από τους 240 βουλευτές ψήφισαν υπέρ των μεταρρυθμίσεων. «Η υποστήριξη από το φιλορωσικό βουλγαρικό σοσιαλιστικό κόμμα ήταν αναμενόμενη, αλλά η νομοθεσία ψηφίστηκε σε μεγάλο βαθμό λόγο της εκπλητικής υποστήριξης του φιλοευρωπαϊκού κεντροδεξιού κόμματος GERB», σύμφωνα με το Balkan Insight.

Ο ΛΟΑΤΚΙ+ οργανισμός Deystvie προειδοποίησε πως «η Βουλγαρία ακολουθεί τα χνάρια της Ρωσίας», ενώ επισημαίνει πως μερικοί βουλευτές «χρησιμοποίησαν ρητορική μίσους και απόλυτα μεροληπτικές δηλώσεις, κάτι που υπονομεύει τα θεμέλια της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου» και μπορούν να επιβληθούν κυρώσεις βάσει του Νόμου για την Προστασία από Διακρίσεις.

Στις 9 Αυγούστου, φεμινιστικές, ΛΟΑΤΚΙ+ και άλλες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων οργάνωσαν διαμαρτυρία έξω από το Βουλγαρικό Κοινοβούλιο για να απαιτήσουν ακύρωση της τροπολογίας, που απαγορεύει αυτό που οι υποστηρικτές της αποκαλούν «ΛΟΑΤΚΙ+ προπαγάνδα στα σχολεία». Οι διαμαρτυρόμενοι ανεμίζοντας τις σημαίες τους φώναζαν συνθήματα όπως «Βέτο στον νόμο», σύμφωνα με το Euronews.

Στις 15 Αυγούστου, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Deutche Welle, ο Βούλγαρος πρόεδρος Ρούμεν Ράντεβ ανακοίνωσε πως δεν έβαλαν βέτο στις τροποποιήσεις του Νόμου για Προσχολική και Σχολική Εκπαίδευση «παρά τις εκκλήσεις ευρωπαϊκών ιδρυμάτων, ΜΚΟ και ακτιβιστ(ρι)ών».

Η απόφαση του προέδρου προκάλεσε διαμαρτυρία μπροστά από την προεδρική οικία εκείνο το απόγευμα. Παράλληλα, το πολιτικό κόμμα Αναβίωση οργάνωσε μια αντιδιαμαρτυρία με το σύνθημα «ΌΧΙ στην προπαγάνδα του φύλου! Ναι στην κανονικότητα!», σύμφωνα με το Novini.bg. 

Δεν πρόκειται απλά για ένα βουλγαρικό ζήτημα

Το BHC εξήγησε πως, αν και οι μεταρρυθμίσεις δεν περικλείουν κάποιες συγκεκριμένες κυρώσεις, θα εφαρμοστούν μέσω πειθαρχικών διαδικασιών κατά διδασκόντων, σχολικών διευθυντών, σχολικών νοσοκόμων, σχολικών ψυχολόγων ή οποιονδήποτε δημοσίων υπαλλήλων του Υπουργείου Παιδείας. Θα υποβαθμίσουν επίσης την πρόσβαση των σχολείων σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, το εθνικό σώμα ισότητας ή υγειονομικές Αρχές, που είναι πρόθυμες να εργαστούν για την πρόληψη των διακρίσεων ή την προαγωγή της σεξουαλικής υγείας.

Το Politico παρέθεσε τα λόγια του Rémy Bonny, εκτελεστικού διευθυντή του Forbidden Colours, ενός πανευρωπαϊκού οργανισμού δικαιωμάτων ΛΟΑΤΚΙ+ με έδρα το Βέλγιο, ο οποίος είπε πως:

This law is not just a Bulgarian issue — this is a Russian law that has found its way into the heart of Europe… The European Commission must step in and hold Bulgaria accountable.

Ο νόμος δεν αποτελεί απλά ένα βουλγαρικό ζήτημα. Πρόκειται για έναν ρωσικό νόμο, που βρήκε τον δρόμο του στην καρδιά της Ευρώπης… Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να παρέμβει και να αναγκάσει τη Βουλγαρία να λογοδοτήσει.

«Οι διεθνείς οργανισμοί δεν ωφελούν εδώ», είπε ο Radoslav Stoyanov, συμπρόεδρος της Βουλγαρικής Επιτροπής του Ελσίνκι.

While their reaction is much needed, no doubt, no international institution can directly invalidate the law despite the possibility for them to issue binding judgments or impose sanctions. At the end of the day, the decision to repeal the law lies with Bulgarian institutions. The question is how strong the incentive is for them to do that when the law is very popular and when sanctions are paid by the taxpayers who don’t mind that.

Αν και οι αντιδράσεις τους είναι αναμφίβολα αναγκαίες, κανένας διεθνής οργανισμός δεν μπορεί να ακυρώσει άμεσα τη νομοθεσία, παρά την πιθανότητα να εκδώσουν δεσμευτικές αποφάσεις ή να επιβάλουν κυρώσεις. Εν τέλει η απόφαση ανάκλησης της νομοθεσίας παραμένει στα χέρια βουλγαρικών οργανισμών. Το ερώτημα είναι πόσο μεγάλο κίνητρο έχουν να το κάνουν, ενώ ο νόμος είναι δημοφιλής και οι κυρώσεις πληρώνονται από τις φορολογίες πολιτών, που δεν κωλύονται.

«Η βουλγαρική κοινωνία κατευθύνεται σε μια καθοδική σπείρα κατανάλωσης προπαγάνδας του Κρεμλίνου… και η πιθανότητα επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στην αμερικανική προεδρία είναι μάλιστα ένας επίσης πολύ επιδραστικός παράγοντας», πρόσθεσε ο Stoyanov, επισημαίνοντας πως η ύπαρξη πολλών νομοθεσιών τύπου «don’t say gay» και «don’t say they» στις ΗΠΑ έχει χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα υπέρ της βουλγαρικής νομοθεσίας.

Το Forbidden Colours καταδίκασε τη νομοθεσία, «που απαγορεύει την απεικόνιση ταυτοτήτων ΛΟΑΤΚΙ+ στα σχολεία».

This law is a blatant attack on children’s rights and echoes the discriminatory policies seen in Russia and Hungary. This law is a direct assault on the fundamental human rights of LGBTIQ+ individuals, particularly children. It is deeply troubling to see Bulgaria adopting tactics from Russia’s anti-human rights playbook. Such actions are not only regressive but are also in direct contradiction to the values of equality and non-discrimination that the European Union stands for.

Αυτή ο νομοθεσία είναι μια κραυγαλέα επίθεση στα δικαιώματα των παιδιών και αντανακλά τις πολιτικές διακρίσεων στην Ρωσία και την Ουγγαρία. Αυτός ο νόμος είναι μια άμεση επίθεση στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+, και ιδίως των παιδιών. Είναι εξαιρετικά προβληματικό να βλέπουμε τη Βουλγαρία να υιοθετεί τακτικές από το εγχειρίδιο αντιανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ρωσίας. Τέτοιες πράξεις δεν είναι μόνο οπισθοδρομικές, αλλά αποτελούν άμεση αντίθεση στις αξίες της ισότητας και μη-διάκρισης, τις οποίες εκπροσωπεί η ΕΕ.

Η ομοφοβία και η τρανσφοβία είναι εδραιωμένες στη Βουλγαρία, καθώς η κυβέρνησή της προσέγγισε ακροδεξιούς στη διάρκεια της συνεχόμενης περιόδου αστάθειας, κατά την οποία έχουν πραγματοποιηθεί έξι εθνικές εκλογές σε τρία χρόνια.

Η χώρα αρνήθηκε να επικυρώσει τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης για την αποτροπή βίας κατά των γυναικών λόγω εδραιωμένης προπαγάνδας πως θα προωθούσε δικαιώματα ΛΟΑΤΚΙ+. Η βουλγαρική κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+ αποτελεί συχνό στόχο διάκρισης και βίας.

Παρόμοιες νομοθεσίες αντι-ΛΟΑΤΚΙ+ έχουν ψηφιστεί σε άλλες χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπως στην Ουγγαρία, κράτος μέλος της ΕΕ, και στα υποψήφια κράτη μέλη Μολδαβία και Τουρκία.