Γη της κοινότητας Ρουμουγουάρα. Φωτογραφία: The Colonist Report Africa, χρησιμοποιείται με άδεια.

Το παρόν άρθρο συγγράφηκε από την Elfredah Kevin-Alerechi και δημοσιεύτηκε αρχικά στο The Colonist Report Africa με πρόσθετο ρεπορτάζ από τους Faith Imbu και Kevin Woke. Η μεταγραφή της γλώσσας ικουέρε πραγματοποιήθηκε από τον Kevin Woke. Μια πιο συνοπτική εκδοχή δημοσιεύτηκε από το Global Voices στο πλαίσιο συμφωνίας κοινόχρηστου περιεχομένου.

Οι γυναίκες στη Πολιτεία Ρίβερς της Νιγηρίας συνεχίζουν να μάχονται για εδάφη παρά την νομοθεσία Απαγόρευσης Περικοπής του Δικαιώματος των Γυναικών να Μοιράζονται την Οικογενειακή Περιουσία αρ. 2 του 2022, σύμφωνα με έρευνα του The Colonist Report Africa.

Όταν εκδόθηκε η νομοθεσία, η Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικών Δικηγόρων (FIDA) δήλωσε πως ο νέος νόμος θα επέτρεπε σε γυναίκες της Πολιτείας Ρίβερς να εκπληρώσουν τις δυνατότητές τους και να κληρονομήσουν τα δικαιώματά τους ανοίγοντας παράλληλα τον δρόμο για την αμφισβήτηση διακρίσεων στα δικαστήρια.

Το The Colonist Report επισκέφτηκε την Πολιτεία Ρίβερς για να αξιολογήσουμε κατά πόσο οι ηγέτες των κοινοτήτων τηρούσαν τον νόμο. Ανακαλύψαμε όμως πως οι ηγέτες δεν έχουν ακόμη συμμορφωθεί.

Όλες οι κοινότητες που επισκεφτήκαμε ήταν αγροτικές, με τις γυναίκες να βασίζονται στα κτήματα για να φυτέψουν καλλιέργειες και να συντηρήσουν τις οικογένειές τους πουλώντας προϊόντα στις αγορές.

Ανακαλύψαμε πως, παρά την άρνηση της γεωργικής γης, μερικές γυναίκες είχαν αποκτήσει γη για καλλιέργεια ή για να χτίσουν σπίτια αγοράζοντάς την από έφηβους, που τους είχε δοθεί γη, αλλά δεν είχαν τους πόρους να την αξιοποιήσουν.

Επίσης, ανακαλύψαμε ότι οι γυναίκες ήταν επιφυλακτικές να μοιραστούν τα ζητήματά τους σχετικά με τη γη από φόβο για αντίποινα από πεθερικά ή ηγέτες της κοινότητας.

Υπάρχουσες παραδόσεις καταπιεστικές προς τις γυναίκες

Σύμφωνα με το έθιμο των Ογκόνι, κάθε πρωτότοκο κορίτσι δεν επιτρέπεται να παντρευτεί, αλλά μπορεί να κάνει παιδιά, ενώ ζει στο σπίτι των γονιών της. Τα παιδιά αυτά ανήκουν αυτομάτως στην οικογένεια της γυναίκας και όχι στον βιολογικό τους πατέρα, μια παράδοση γνωστή ως Σύνδρομο Σίρα.

Η Susan Serekara-Nwikhana, η μητέρα της οποίας, Salome Nwiduumteh Nwinee, επηρεάστηκε από το Σύνδρομο Σίρα στα 15 της, εξηγεί:

«Εν τέλει, όλα αυτά τα παιδιά ανήκουν στην ευρύτερη οικογένειά της παρά στον άνδρα ή τους άνδρες που την αφήσαν έγκυο».

Σύμφωνα με την Serekara-Nwikhana, παρά το γεγονός ότι η μητέρα της ήταν όμορφη και προσέλκυσε πολλούς μνηστήρες, δεν της επιτράπηκε να παντρευτεί.

«Αν και το έθιμό αυτό έχει στερήσει από τα κορίτσια τον γάμο, η γη, στην οποία βασίζονται για να παρέχουν για τους στενούς τους συγγενείς, δεν είναι μοιράσιμη προς τις γυναίκες αυτές. Όταν τα οικογενειακά κτήματα δεν κατανείμονται σε αυτές, τόσο οι γυναίκες όσο και τα παιδιά τους υποφέρουν πολύ. Δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να αγοράσουν κτήματα για καλλιέργειες», μας είπε.

Η κοινότητα Ρουμουγουάρα

Η Justine Ngozi Orowhu, μια αγρότισσα της κοινότητας Ρουμουγουάρα στο Όμπιο-Άκπορ, μας είπε πως κληρονόμησε 14 κτήματα από τον πατέρα της, τα οποία καλλιέργησε. Ωστόσο, όταν εκείνος πέθανε, οι ηγέτες της κοινότητας κατάσχεσαν τα κτήματα και τα πούλησαν σε ντόπιους άνδρες, καθώς η ίδια δεν είχε αρσενικά αδέλφια.

Η Orowhu αναγκάστηκε να καταφύγει σε μικροεμπορικές συναλλαγές για να τα βγάλει πέρα. Σταμάτησε όμως τις συναλλαγές, όταν αρρώστησε ο σύζυγός της. Το 2014, μήνυσε τους ηγέτες της κοινότητας για την κατάσχεση της γης της, αλλά σύμφωνα με την ίδια δεν αποδόθηκε ποτέ δικαιοσύνη. Πλέον καλλιεργεί κυβερνητικά κτήματα, εν γνώσει του ότι πρέπει να φύγει, όταν η κυβέρνηση τα διεκδικήσει.

Ελπίδα της είναι η νομοθεσία, που υπογράφηκε από τον πρώην Κυβερνήτη της Πολιτείας Ρίβερς, Nyesom Wike, που δίνει στις γυναίκες το δικαίωμα να κληρονομήσουν τη γη του πατέρα τους. «Αν δω κάποιον συνήγορο να παλεύει για μένα θα ξανανοίξω την υπόθεση στα δικαστήρια», είπε.

Chris Wopara, γραμματέας νεολαίας της Ρουμουγουάρα. Φωτογραφία: The Colonist Report Africa, χρησιμοποιείται με άδεια.

Ο Chris Wopara, γραμματέας νεολαίας στην Ρουμουγουάρα, εξήγησε πως, σύμφωνα με το εθιμοτυπικό της κοινότητας, οι γυναίκες δεν μπορούν να κληρονομήσουν γη και οι άνδρες πρέπει να είναι πάνω από 25 ετών και να ασχολούνται με οικογενειακές δραστηριότητες για να έχουν τα προσόντα. «Η μοιρασιά της γης με έναν άνδρα συνήθως συμβαίνει μετά από ένα χρόνο συνεχούς δουλειάς για την οικογένεια», κατά τον ίδιο.

«Η κυβέρνηση δεν έχει το δικαίωμα να μας αναγκάσει να δώσουμε γη στις κόρες μας, γιατί οι κόρες αυτές εν τέλει θα παντρευτούν», σύμφωνα με έναν άλλο πρεσβύτερο, τον Fineface Wopara.

Πρόσθεσε πως, «αν σε μια γυναίκα δοθεί περιουσία στο σπίτι του πατέρα της, σημαίνει ότι αυτή θα ωφεληθεί περισσότερο από τον αρσενικό. Τα περιουσιακά του άνδρα της ανήκουν σε εκείνη».

Η κοινότητα Ομουάνγουα

Γυναίκες τις κοινότητας Ομουάνγουα. Φωτογραφία: The Colonist Report Africa, χρησιμοποιείται με άδεια.

Στην κοινότητα Ομουάνγουα, ένα κτήμα κατανείμεται σε κάθε αρσενικό παιδί, ακόμα και ενός έτους, κατά την ετήσια διανομή γης. Ωστόσο, στις γυναίκες δεν παρέχεται γη για να χτίσουν. Αντίθετα, γη μπορεί να μισθωθεί σε αγρότισσες, την οποία θα πρέπει να εγκαταλείψουν μετά τη συγκομιδή.

Πήραμε συνέντευξη από έξι γυναίκες και δύο πρεσβύτερους άνδρες ταυτόχρονα για να αποκομίσουμε μια καλύτερη κατανόηση της κατάστασης και κατά πόσο η κοινότητα έχει αρχίσει να κατανείμει γη στις γυναίκες από την έκδοση της νομοθεσίας το 2022.

Σύμφωνα με τις γυναίκες, από τις οποίες πήραμε συνέντευξη, το 2023 οι εκτάσεις μοιράστηκαν μεταξύ ανδρών, συμπεριλαμβανομένων παιδιών στην κοινότητα Ομουάνγουα, αλλά σε καμία γυναίκα «είτε άγαμη, χήρα ή παντρεμένη δεν κατανεμήθηκε γη», είπε η Florence Ejinya, μια αγρότισσά που πασχίζει χωρίς πρόσβαση στη γη. «Στην κοινότητα Ομουνέι δεν υπάρχει άλλη γη για να καλλιεργήσουν οι γυναίκες», είπε.

Γυναίκες τις κοινότητας Ομουάνγουα. Φωτογραφία: The Colonist Report Africa, χρησιμοποιείται με άδεια.

Όταν ερωτήθηκαν αν υπήρξαν διαμαρτυρίες κατά της διάκρισης αυτής, οι γυναίκες αποκρίθηκαν πως δεν είχαν κάνει ποτέ πορεία. Ο πρεσβύτερος Gibson Ajoku εξήγησε πώς η πρακτική της μη κατανομής γης στις γυναίκες συνεχίζεται από την εποχή του παππού του και πως «δεν μπορεί να αλλάξει». Πρόσθεσε πως οι γυναίκες αναμένεται να βασίζονται στα μερίδια γης των συζύγων τους. Όταν ερωτήθηκε για τη νέα νομοθεσία, που παρέχει στις γυναίκες δικαιώματα κληρονομιάς, αποκρίθηκε πως δεν γνώριζε.

Ένα άλλο μέλος της κοινότητας, ο ThankGod Ejiowhor, αναγνωρίζει την ύπαρξη της πολιτειακής νομοθεσίας, αλλά επιβεβαιώνει πως στις γυναίκες εξακολουθεί να απαγορεύεται η κληρονομιά ή κατανομή γης, καθώς και η συμμετοχή στις διανομές προίκας.

Κοινότητα Ρουμουκουρούσι

Αντίθετα με τους Ομουάνγουα, η κοινότητα Ρουμουκουρούσι στην κυβερνητική περιοχή Όμπιο Άκπορ, βρίσκεται στην αστική μητρόπολη της πολιτείας. Η αγορά Oil Mill, κομβικό σημείο, ελκύει κόσμο τόσο εντός όσο και εκτός πολιτείας για ανταλλαγή μεγάλης ποικιλίας αγαθών. Ωστόσο οι γυναίκες συνεχίζουν να αγωνίζονται για γη, με την αστικοποίηση να εντείνει το ζήτημα.

Η Blessing Amam αναπολεί το πως η τελευταία κατανομή γης το 2021 απέκλειε τις γυναίκες εξ ολοκλήρου.

Η ίδια είπε: «Ως γυναίκα, αν δεν έχεις αρσενικό παιδί, δεν θα σου δοθεί καμία περιουσία εκτός αν έχεις έναν καλό κουνιάδο, που θα σου δώσει ένα κομμάτι της γης του για να καλλιεργήσεις».

Παρέμβαση κυβέρνησης και οργανώσεων για τα δικαιώματα

Η Roseline Uranta, Επίτροπος για τα Θέματα Γυναικών στην Πολιτεία Ρίβερς, ξεκαθάρισε πως η άρνηση γης στις γυναίκες αποτελεί πολιτισμικό έθιμο και δε γίνεται λόγω κυβερνητικών πολιτικών ή νομοθεσιών, οι οποίες δεν αποτρέπουν τις γυναίκες από το να κατέχουν γη.

Στη συνέντευξή μας, η Uranta ενθάρρυνε γυναίκες, που στερούνται την περιουσία τους, να καταγγείλουν το ζήτημα στο Υπουργείο Θεμάτων Γυναικών. Σημείωσε πως μερικές γυναίκες προβαίνουν σε καταγγελία και πως διεξάγονται έρευνες για να λυθούν οι υποθέσεις αυτές. «Αν η κατάσταση είναι σοβαρή, τις παραπέμπουμε στο FIDA», μας είπε.

Η Bio Adata, πρόεδρος της FIDA, εξέφρασε ανησυχία για την συνεχιζόμενη κακομεταχείριση των γυναικών, αλλά παραμένει ελπιδοφόρα πως η νομοθεσία θα τις ενδυναμώσει να αναζητήσουν δικαιοσύνη.

Την έκθεση του The Colonist Africa διευκόλυνε το Κέντρο Wole Soyinka Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (WSCIJ) στο πλαίσιο του τμήματος Δόμηση Υπερασπιστών του εγχειρήματος του Report Women! News and Newsroom Engagement.