Εικονογράφηση: Global Voices

Στα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια, πέρασα από τους μεγάλους πομπούς εκπομπής και τα τηλέφωνα μεγάλων αποστάσεων στη διάδοση του wifi. Έβλεπα πώς τα πεδία των ηλεκτρονικών επικοινωνιών θολώθηκαν στις τεχνολογίες της πληροφορίας. Σήμερα, αναρωτιέμαι πώς να κάνω τεχνολογική αρχαιολογία.

Υπάρχουν τρόποι για να εμβαθύνουμε στη μνήμη της τεχνολογίας, με τους οποίους η κατανόησή μας για τις τηλεπικοινωνίες και το Διαδίκτυο περιλαμβάνει γεωπολιτικά, κοινωνικο-περιβαλλοντικά ζητήματα και ζητήματα τηλεπικοινωνιών και διακυβέρνησης.

Το 1982, η Ιαπωνία δώρισε θρυλικό τεχνολογικό εξοπλισμό στο Μεξικό. Περιλάμβανε και έναν ψηφιακό τηλεφωνικό διακόπτη. Αυτή η συσκευή σε μέγεθος ντουλάπας επέτρεπε τη διασύνδεση τηλεφωνικών γραμμών και περιείχε τον πρώτο επεξεργαστή ψηφιακού σήματος, που εισήχθη στις τηλεπικοινωνίες. Το Centro de Estudios Tecnológico Mexicano-Japonés , μια σχολή τεχνολογίας που βρισκόταν στη βιομηχανική ζώνη του δήμου Τσελάγια στην Πολιτεία Γκουαναχουάτο, στο κεντρικό Μεξικό, ήταν ένα ίδρυμα που έλαβε τέτοιο εξοπλισμό.

Αυτοί οι πίνακες εισήγαγαν τους υπολογιστές στον κόσμο των τηλεπικοινωνιών, μου είπε ο καθηγητής Fermín, ένας από τους υπεύθυνους του εργαστηρίου του σχολείου, όταν έφτασα ως μαθητής σε ηλικία 15 ετών. Ο Fermín ήταν μεταξύ του πρώτου κύματος μηχανικών ηλεκτρονικών επικοινωνιών στο Μεξικό. Δεν ήξερα ποτέ το επίθετό του. Ήταν γνωστός σε όλους ως καθηγητής Fermín.

Μέχρι εκείνη την εποχή, αυτή η συσκευή θεωρούνταν ήδη απαρχαιωμένη και αποτελούσε μέρος της αποθήκης του εργαστηρίου. Αγνοούσα την αξία που είχε αυτός ο εξοπλισμός για τη θεμελίωση της σύγχρονης τεχνολογίας και ήθελα να καταλάβω το νόημα των λόγων του καθηγητή Fermín. Η σημασία αυτού του εξοπλισμού δεν φαινόταν να συμπίπτει με τον χώρο που του δόθηκε στο εργαστήριο. Αναρωτήθηκα: «Πώς ήταν δυνατόν ο εξοπλισμός που μεταμόρφωσε το πρόσωπο των τηλεπικοινωνιών να ήταν τώρα κρυμμένος και αποθηκευμένος, καλυμμένος στη σκόνη και παραμελημένος;».

Άρχισα να μελετώ με περιέργεια τη μηχανή με την υποστήριξη του Fermín και, αργότερα, άλλων συμμαθητών. Μέχρι το 2005, μπορέσαμε να το κάνουμε να λειτουργήσει και έτσι αρχίσαμε να γινόμαστε μαθητευόμενοι αρχαιολόγοι με τον εξοπλισμό, που μας δώρισε η Ιαπωνία το 1982.

Ο ψηφιακός τηλεφωνικός διακόπτης είναι ο πλησιέστερος πρόδρομος στον δρομολογητή δικτύου υπολογιστών που γνωρίζουμε σήμερα. Στόχος του είναι να συνδυάσει τις φυσικές και λογικές διεπαφές σε μια αφαίρεση ψηφιακής μεταγωγής αντικαθιστώντας τους παλιούς ηλεκτρομηχανικούς μηχανισμούς, που χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν. Αυτή η συγχώνευση μεταξύ μεταφοράς δεδομένων και περιεχομένου δεδομένων οδήγησε τον υπολογισμό στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.

Η τεχνολογική αρχαιολογία μας επέτρεψε να παρατηρήσουμε, μέσω της φυσικότητας αυτού του τηλεφωνικού εξοπλισμού μεταγωγής, ότι οι έννοιες της μεταφοράς και του περιεχομένου ήταν ένα ουσιαστικό μέρος αυτού που επέτρεψε την έναρξη των σύγχρονων τηλεπικοινωνιών, χάρη στους υπολογιστές.

Εξακολουθώ να αναρωτιέμαι μερικές φορές αν τα μηχανήματα έφτασαν μέσω του Ειρηνικού ή του Κόλπου του Μεξικού ή ίσως αεροπορικώς με ταχύτητα πλεύσης. Ένα πράγμα που δεν μπορώ ακόμα να απαντήσω είναι γιατί κρύβουμε την ιστορία της τεχνολογικής υποδομής. Ωστόσο, μπορώ να πω ότι αυτή η εξερεύνηση ήταν ένα πολύ σημαντικό ορόσημο στο πάθος μου για την ιστορία των τηλεπικοινωνιών, των υπολογιστών και των οπτικοακουστικών τεχνολογιών.

Το έγκλημα κλιμακώθηκε γύρω από το εκπαιδευτικό κέντρο, καθώς η ανασφάλεια έγινε κοινή στο Γκουαναχουάτο, μια κατάσταση που δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα. Αυτό οδήγησε στην απότομη αναστολή των σπουδών μου το 2006 και την περίοδο εκείνης της συνάντησής μου με την Ιαπωνία.

Στα πλαίσια της Λατινικής Αμερικής, μου φαίνεται ακόμη πιο σημαντικό να κάνουμε τεχνολογική αρχαιολογία, γιατί καλύπτει και μια πολιτική διάσταση. Η λεγόμενη «τεχνολογική απαξίωση» είναι, σε πολλές περιπτώσεις, περισσότερο μια προγραμματισμένη και αντιληπτή απαξίωση παρά μια πραγματική. Η τεχνολογία που θεωρείται ξεπερασμένη είναι σχετική στις περιοχές μας.

Υπάρχουν τεχνολογίες που θεωρούνται ερείπια, ενώ ταυτόχρονα, για τις περιοχές μας, αντιπροσωπεύουν μια ευκαιρία για αυτονομία. Ένα παράδειγμα αυτού είναι το ραδιόφωνο. Σήμερα γνωρίζουμε χάρη στον Χάρτη των ραδιοφώνων της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής ότι μέχρι το 2020 υπήρχαν τουλάχιστον 6.667 κοινοτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί στην περιοχή.

Αυτή είναι η περίπτωση των ιθαγενών Μασεγουάλ στο Μεξικό, οι οποίοι διατηρούν τα ραδιόφωνά τους σύμφωνα με τα δικά τους οικονομικά και κοινωνικά πρότυπα της κοινοτικής ζωής. Τα νεότερα μέλη ενός από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς Μασεγουάλ μου είπαν ότι για αυτούς ο ραδιοφωνικός σταθμός τους ήταν «γεννημένος ανεξάρτητος», επειδή οι ραδιοφωνικοί σταθμοί τους υπήρχαν πάντα πέρα ​​από τις άδειες και τις παραχωρήσεις του κράτους.

Ένα από τα όνειρα του Fermin ήταν να ενεργοποιήσει ξανά μια ραδιοφωνική λέσχη για να κατασκευάσει κεραίες και να μάθει για τη μετάδοση και τη διάδοση των κυμάτων μεταξύ των μηκών και των αποστάσεων. Υπερασπιζόταν επίσης την πρόσβαση του κοινού στα εργαστήρια έναντι των θεσμικών δυνάμεων, που τα κρατούσαν ως μουσεία σε φθορά και καταστροφή.

Ακόμα αναρωτιέμαι τι έγινε με τους συναδέλφους μου, τι έγινε με τον Fermín. Αναρωτιέμαι τι απέγιναν όλοι οι άνθρωποι που συμμετείχαν και συμμετέχουν στην κατασκευή πολλών από τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούμε σήμερα.

Ίσως είναι πολύ νωρίς για μια αρχαιολογία της σημερινής τεχνολογίας, όπου κάποιος εξετάζει τα χαρακτηριστικά του παρελθόντος εξοπλισμού στις σημερινές μηχανές. Ωστόσο, για όσους από εμάς προέρχονται από την επιστήμη των υπολογιστών, τη δεξιοτεχνία και τον προγραμματισμό, φαίνεται σημαντικό να αναγνωρίσουμε το πεπερασμένο των τεχνολογιών που κατασκευάζουμε και τη διαδικασία γήρανσής τους. Οι σχέσεις που δημιουργήσαμε με την τεχνολογία και τις ιστορίες μας έχουν σημασία, οι συζητήσεις που μας πυροδότησαν, οι χαρές και οι αντιφάσεις που έγιναν μέρος της καθημερινότητάς μας.