Προεδρικές εκλογές της Νιγηρίας το 2015 στην Αμπούτζα. Εικόνα από την Πρεσβεία των ΗΠΑ / Idika Onyukwu, από το Flickr ( CC BY-SA 2.0 DEED ).

Στις εκλογές του 2024 στο Πακιστάν, ενώ ήταν φυλακισμένος, ο πρώην πρωθυπουργός Ιμράν Χαν κατάφερε να προσεγγίσει πάνω από 250.000 θεατές στο YouTube μέσω ενός βίντεο, που δημιουργήθηκε από την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI). Το μήνυμά του, που παραδόθηκε μέσω Διαδικτύου, έφτασε σε ένα τεράστιο κοινό παρά τη φυσική του απουσία από την εκστρατεία. Αυτή η εντυπωσιακή χρήση της τεχνητής νοημοσύνης ανέδειξε την αυξανόμενη επιρροή των ψηφιακών εργαλείων στη σύγχρονη πολιτική δείχνοντας πώς, ακόμη και κάτω από δύσκολες συνθήκες, η τεχνολογία αναδιαμορφώνει τον τρόπο που οι πολιτικοί αλληλεπιδρούν με τους ψηφοφόρους.

Καθώς το «Έτος Δημοκρατίας» πλησιάζει στο τέλος του, έχουν ήδη διεξαχθεί αρκετές καίριες εκλογές, ενώ άλλες βρίσκονται ακόμη στον ορίζοντα. Σε αυτή την υπερφορτωμένη εκλογική χρονιά, 72 χώρες, που αντιπροσωπεύουν πάνω από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού, προσήλθαν στις κάλπες. Η Αφρική, ειδικότερα, υπήρξε κεντρικό σημείο, με 16 εθνικές εκλογές, διπλάσιες από το 2023. Η ευρεία διαθεσιμότητα εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT και οι παραγωγοί βίντεο και εικόνων που βασίζονται σε τεχνητή νοημοσύνη, έχει δώσει στα πολιτικά κόμματα νέους τρόπους σύνδεσης με τους ψηφοφόρους, και διαμορφώνουν την κοινή γνώμη. 

Ωστόσο, αυτές οι τεχνολογίες κάνουν περισσότερα από το να παρέχουν νέες ευκαιρίες. Εισάγουν πολύπλοκες προκλήσεις, ιδίως όσον αφορά την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και τη διασφάλιση της ηθικής χρήσης των δεδομένων. Το ερώτημα παραμένει: αυτές οι τεχνολογίες ωφελούν πραγματικά τις δημοκρατικές διαδικασίες ή δημιουργούν νέα εμπόδια που πρέπει να αντιμετωπιστούν;

Σε μια συνέντευξη στο Global Investigative Journalist Network, η Victoria Turk του The Rest of The World, ενός οργανισμού που παρακολουθεί τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στις εκλογές παγκοσμίως, τόνισε αυτή τη διττή φύση της τεχνητής νοημοσύνης. Η ίδια σημείωσε:

…όταν οι άνθρωποι σκέφτονται τις εκλογές και τη γενετική τεχνητή νοημοσύνη, σκέφτονται αυτόματα την παραπληροφόρηση, τα deepfake βίντεο και την σκόπιμη παραπλάνηση των ψηφοφόρων. Βλέπουμε μερικά από αυτά, αλλά υπάρχουν και άλλες δημιουργικές χρήσεις αυτής της τεχνολογίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, βλέπουμε πολιτικά κόμματα και εκστρατείες, που χρησιμοποιούν αυτήν την τεχνολογία για να προσεγγίσουν καλύτερα τους ψηφοφόρους, να διαδώσουν το υλικό εκστρατείας τους και να παρέχουν πληροφορίες.

Η συμμετοχή των ψηφοφόρων σε έναν ψηφιακό κόσμο

Η στροφή προς την ψηφιακή εκστρατεία είναι αναμφισβήτητη. Τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπουν στα πολιτικά κόμματα να συνδέονται με τους ψηφοφόρους τους πιο αποτελεσματικά από ποτέ. Σε χώρες όπως η Ινδία, με εγγεγραμμένο εκλογικό σώμα 968 εκατομμυρίων, πολλοί υποψήφιοι έχουν χρησιμοποιήσει άβαταρ με τεχνητή νοημοσύνη για να αλληλεπιδράσουν με τους ψηφοφόρους σε ατομικό επίπεδο. Αυτή η υπερπροσωποποιημένη προσέγγιση πιστεύεται ότι ενισχύει την πολιτική απήχηση των υποψηφίων δείχνοντας στους ψηφοφόρους ότι είναι συντονισμένοι με συγκεκριμένες ανησυχίες.

Εκτός από την εξατομικευμένη δέσμευση, η τεχνητή νοημοσύνη συνέβαλε επίσης καθοριστικά στην υπέρβαση των γλωσσικών φραγμών στο ποικίλο εκλογικό σώμα της Ινδίας. Ο Πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, για παράδειγμα, χρησιμοποίησε το κυβερνητικό εργαλείο Bhashini με τεχνητή νοημοσύνη για να εκφωνήσει ομιλίες στα χίντι, που μεταφράζονταν εκείνη τη στιγμή ταυτόχρονα στα ταμίλ, στα κανάντα, στα βεγγαλέζικα, στα τελούγκου, στα όντια και στα μαλαγιαλάμ. Ενώ τα ρομπότ τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να δυσκολεύονται με τις διαλέκτους και είναι επιρρεπή σε ανακριβείς μεταφράσεις, βοηθούν τους υποψηφίους να προσεγγίσουν περισσότερους ψηφοφόρους γεφυρώνοντας τις γλωσσικές διαφορές.

Ηθικά ζητήματα και ψηφιακό χάσμα

Παρά τις δυνατότητές της, η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης στις εκλογές συνοδεύεται από ηθικές προκλήσεις, ιδίως όσον αφορά το απόρρητο των δεδομένων, την παραπληροφόρηση και την ισότητα. Για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης που προκαλείται από την τεχνητή νοημοσύνη, η ινδική κυβέρνηση έχει λάβει προληπτικά μέτρα εκδίδοντας μια συμβουλή για deepfake και τεχνητή νοημοσύνη. Αυτή η συμβουλή υποχρεώνει τις πλατφόρμες να ενημερώνουν ξεκάθαρα τους χρήστες ότι η δημοσίευση deepfake μπορεί να οδηγήσει σε ποινική δίωξη βάσει του νόμου σηματοδοτώντας μια ισχυρή στάση κατά της κακής χρήσης τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό είναι ένα κρίσιμο μέτρο για τη διατήρηση της εκλογικής ακεραιότητας και τη διασφάλιση ότι η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται υπεύθυνα στον πολιτικό στίβο.

Ομοίως, στη Νιγηρία, οι ανησυχίες σχετικά με τη χρήση δεδομένων ψηφοφόρων σε στοχευμένες εκστρατείες οδήγησαν σε εκκλήσεις για αυστηρότερους κανονισμούς σχετικά με τον τρόπο συλλογής και χρήσης των δεδομένων. Ο Νόμος για την Προστασία Δεδομένων της Νιγηρίας (NDPA) 2023 έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει αυτές τις ανησυχίες επιβάλλοντας υψηλά πρότυπα προστασίας δεδομένων για τους υπευθύνους επεξεργασίας δεδομένων και τους εκτελούντες την επεξεργασία. Τα πολιτικά κόμματα πρέπει να διασφαλίσουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσεται με τρόπο, που σέβεται το απόρρητο των δεδομένων και συμμορφώνεται με τους κανονισμούς προστασίας, όπως ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων.

Επιπλέον, το ψηφιακό χάσμα παραμένει σημαντικό εμπόδιο σε πολλές περιοχές. Ενώ η τεχνητή νοημοσύνη έχει ενισχύσει τη συμμετοχή των ψηφοφόρων στα αστικά κέντρα, οι ψηφοφόροι της υπαίθρου συχνά παραμένουν αποσυνδεδεμένοι. Αν και η τεχνολογία κινητής τηλεφωνίας έχει κάνει βήματα για να γεφυρώσει αυτό το χάσμα, πρέπει να γίνουν περισσότερα για να διασφαλιστεί ότι κάθε πολίτης έχει πρόσβαση στις πληροφορίες που απαιτούνται για να συμμετάσχει πλήρως στη δημοκρατική διαδικασία.

Καταπολέμηση της παραπληροφόρησης με τον έλεγχο γεγονότων ΤΝ

Καθώς η παραπληροφόρηση γίνεται ολοένα και πιο σημαντική απειλή για τη δημοκρατία, η τεχνητή νοημοσύνη διαδραματίζει επίσης ζωτικό ρόλο στην αντιμετώπιση της διάδοσής της. Εργαλεία ελέγχου γεγονότων με τεχνητή νοημοσύνη έχουν αναπτυχθεί από ομάδες της κοινωνίας των πολιτών και ανεξάρτητους ελεγκτές δεδομένων για την καταπολέμηση αυτού του ζητήματος. 

Ένα πρόσφατο παράδειγμα είναι οι τουρκικές εκλογές του 2023, όπου χρησιμοποιήθηκαν deepfake για την απαξίωση των ηγετών της αντιπολίτευσης. Τα βίντεο, που δημιουργήθηκαν από την τεχνητή νοημοσύνη και συνδέουν ψευδώς πολιτικά πρόσωπα με εγκληματικές δραστηριότητες, έγιναν viral καταδεικνύοντας τόσο τους κινδύνους όσο και τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης. Για τον μετριασμό τέτοιων κινδύνων, η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσεται για να ελέγξει γρήγορα τα γεγονότα και να διασφαλίσει ότι οι ψηφοφόροι δεν παραπλανούνται από κατασκευασμένο περιεχόμενο. Πλατφόρμες όπως το Full Fact στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Africa Check στη Νότια Αφρική χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για τη σάρωση πολιτικών ομιλιών, ειδήσεων και αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για παραπληροφόρηση.

Η ικανότητα της ΤΝ να σαρώνει και να εντοπίζει ψευδείς πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο θα μπορούσε να αλλάξει το παιχνίδι στον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων των deepfake και άλλων μορφών ψηφιακής χειραγώγησης. Ωστόσο, απαιτεί επίσης συνεχή εγρήγορση και βελτιώσεις.

ΤΝ και πολιτική πόλωση

Οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης σε πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το X (πρώην Twitter) και το YouTube, έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν σημαντικά την πολιτική πόλωση. Αυτοί οι αλγόριθμοι έχουν σχεδιαστεί για να μεγιστοποιούν την αφοσίωση των χρηστών επιμελούμενοι περιεχόμενο, που ευθυγραμμίζεται με τις υπάρχουσες απόψεις των χρηστών ενισχύοντας συχνά τις πεποιθήσεις τους και οδηγώντας σε «echo chambers» [στμ: «θάλαμος αντήχησης», άνθρωποι που μοιράζονται τις απόψεις τους σε περιβάλλοντα, όπου εκείνοι που ακούν ή διαβάζουν είναι των ίδιων απόψεων]. Αυτό μπορεί να αυξήσει την κομματική εχθρότητα, ειδικά σε πολύ πολωμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Βραζιλία.

Η έρευνα υπογραμμίζει ότι, ενώ οι πλατφόρμες κοινωνικών μέσων μπορεί να μην είναι η βασική αιτία της πόλωσης, ο σχεδιασμός τους μπορεί να την επιδεινώσει. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι χρήστες που εκτίθενται σε περιεχόμενο σε αυτές τις πλατφόρμες είναι πιο πιθανό να εδραιωθούν στις απόψεις τους οδηγώντας σε βαθύτερες πολιτικές διαφορές. Για παράδειγμα, αυτές οι πλατφόρμες χρησιμοποιούν αλγόριθμους, που προωθούν περιεχόμενο, που προκαλεί συναισθηματικές αντιδράσεις, το οποίο συχνά ενισχύει διχαστικά και πολωτικά πολιτικά μηνύματα.

​Οι προσπάθειες για την καταπολέμηση αυτού του ζητήματος, όπως η προσαρμογή αλγορίθμων για την προώθηση διαφορετικών προοπτικών, είναι ζωτικής σημασίας. Ωστόσο, τέτοιες πρωτοβουλίες είναι συχνά βραχύβιες λόγω του φόβου απώλειας της αφοσίωσης και της κερδοφορίας των χρηστών.

Blockchain και διαφανή συστήματα ψηφοφορίας

Πέρα από τη συμμετοχή των ψηφοφόρων και τον έλεγχο γεγονότων, η τεχνολογία blockchain έχει αναδειχθεί ως εργαλείο για τη διασφάλιση της διαφάνειας στις εκλογές. Ενώ το blockchain έχει συχνά συσχετιστεί με τη χρηματοδότηση και τα κρυπτονομίσματα, οι δυνατότητές του για τη διασφάλιση της ακεραιότητας των εκλογών δοκιμάζονται τώρα. Ενώ η Εσθονία υπήρξε πρωτοπόρος στην υιοθέτηση συστημάτων ψηφοφορίας βάσει blockchain σε εθνικό επίπεδο, η Σιέρα Λεόνε διεξήγαγε μια αξιοσημείωτη δοκιμή κατά τις εκλογές του 2018. Μια ελβετική εταιρεία, η Agora, χρησιμοποίησε τεχνολογία blockchain για να καταγράψει ψήφους στην Δυτική Αστική Περιφέρεια ως μέρος μιας απόδειξης της ιδέας. Αυτή η δοκιμή είχε ως στόχο να δείξει πώς το blockchain μπορούσε να καταγράφει με ασφάλεια και διαφάνεια τις ψήφους.

Αν και η Εθνική Εκλογική Επιτροπή της Σιέρα Λεόνε χειρίστηκε επίσημα τα αποτελέσματα χρησιμοποιώντας παραδοσιακές μεθόδους, το πείραμα blockchain έδειξε τη δυνατότητα για μελλοντικές εκλογές να ενσωματωθεί αυτή η τεχνολογία για μεγαλύτερη διαφάνεια. 

Όπως δείχνουν αυτά τα πειράματα, το blockchain θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για πιο ασφαλείς και διαφανείς εκλογές, αν και η υιοθέτησή του εξακολουθεί να αντιμετωπίζει εμπόδια όσον αφορά την επεκτασιμότητα και την ευρεία εφαρμογή.

Μια νέα εποχή για τη δημοκρατία;

Το «Έτος Δημοκρατίας» του 2024 υπογραμμίζει τις μετασχηματιστικές δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης και των ψηφιακών εργαλείων για την προώθηση ισχυρών, διαφανών και χωρίς αποκλεισμούς εκλογών. Έθνη όπως η Σιέρα Λεόνε, η Ινδία και η Εσθονία αποδεικνύουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τις δημοκρατικές διαδικασίες, αλλά μόνο εάν τεθούν προτεραιότητα σε ηθικούς και συνεκτικούς λόγους.

Καθώς αυτές οι παγκόσμιες εκλογές ξεδιπλώνονται, η πραγματική δοκιμασία θα βρίσκεται στο αν η τεχνητή νοημοσύνη θα ενισχύσει τις δημοκρατικές αξίες ή, αντίθετα, θα επιδεινώσει τις υπάρχουσες προκλήσεις. Η ακεραιότητα αυτών των εκλογών και οι απαντήσεις σε αναπόφευκτες διαμάχες όχι μόνο θα αποκαλύψουν την τρέχουσα κατάσταση της δημοκρατίας, αλλά θα καθορίσουν επίσης εάν περιοχές, όπως η Αφρική, θα αναδειχθούν ως φάροι αποτελεσματικών εκλογών και δημοκρατικής αναζωπύρωσης ή θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν εκλογικές οπισθοδρομήσεις.