Φωτογραφία από το δικτυακό τόπο του ÒCtele που δείχνει ένα πρόγραμμα που επικεντρώνεται στα οξιτανικά υπό τον τίτλο “Lenga de cor” (” Η γλώσσα της καρδιάς”).

Στη νότια Γαλλία, ένα ιδιωτικό τηλεοπτικό εγχείρημα πάει την προστασία της οξιτανικής γλώσσας σε άλλο επίπεδο με την ενσωμάτωση του περιεχομένου της οξιτανικής γλώσσας σε όλες τις ηλικιακές κατηγορίες μέσω παραδοσιακών και κοινωνικών μέσων δικτύωσης.

Για τις τοπικές γλώσσες, η διαδικτυακή παρουσία είναι συχνά ένα βασικό στοιχείο, που μπορεί να καθορίσει αν θα επιβιώσουν και τον 21ο αιώνα, δεδομένου ότι από τις 7.000 ομιλούμενες γλώσσες σήμερα, οι μισές απειλούνται και μία εξαφανίζεται κάθε δύο εβδομάδες περίπου με το θάνατο του τελευταίου ομιλητή της.

Η Γαλλία, παρά το γεγονός ότι ήταν πολύγλωσση από την πρώιμη περίοδο της ιστορίας της, επέβαλε από τα τέλη του 19ου αιώνα στην εκπαίδευση και την κοινωνία γενικότερα μια πολιτική μονογλωσσίας, η οποία κατάφερε να εξαλείψει τη γλωσσική της ποικιλομορφία που αριθμούσε πάνω από 20 γλώσσες. Σήμερα, παρατηρείται αναβίωση των μη γαλλικών γλωσσών, που επισήμως ονομάζονται περιφερειακές γλώσσες, μία από τις οποίες είναι μια ρομανική γλώσσα που ονομάζεται οξιτανική και ομιλείται παραδοσιακά στη νότια Γαλλία.

Σήμερα ο εκτιμώμενος αριθμός των ομιλητών της οξιτανικής κυμαίνεται μεταξύ 300.000 και ενός περίπου εκατομμυρίου ατόμων και η γλώσσα ανακτά την παρουσία της στο δημόσιο χώρο, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ. Ένας βασικός παράγοντας στο τοπίο των οξιτανόφωνων ΜΜΕ είναι το ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι ÒCtele, που εκπέμπει αποκλειστικά στα οξιτανικά από το 2013. 

Για περισσότερα σχετικά με τα οξιτανόφωνα ΜΜΕ, διαβάστε: Ελευθερία του Τύπου σημαίνει επίσης ΜΜΕ σε αυτόχθονες γλώσσες: Η περίπτωση της οξιτανικής γλώσσας στη Γαλλία

Ο Guillaume Saint-Cricq, ο οποίος είναι βοηθός παραγωγής στο ÒCtele, μίλησε στο Global Voices στα γαλλικά μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για να μας πει περισσότερα για το οξιτανόφωνο κοινό και το μέλλον της γλώσσας στα ΜΜΕ.

Filip Noubel (FN) Πώς προέκυψε η ιδέα ενός ιδιωτικού τηλεοπτικού καναλιού, που θα εκπέμπει σε περιφερειακές γλώσσες, όπως ονομάζονται στη Γαλλία; Λαμβάνει το ÒCtele υποστήριξη από το γαλλικό κράτος; 

Guillaume Saint-Cricq. Χρήση με άδεια.

Guillaume Saint-Cricq (GSC)  L’offre audiovisuelle en langues régionales a toujours été trop peu pourvue. Un constat partagé par Lionel Buannic, le directeur d’ÒCtele.

Lionel Buannic a été journaliste et notamment rédacteur en chef de TV Breizh de 2000 à 2005. Bretonnant et attaché à la culture régionale, il fonde LBgroupe et crée la webTV Brezhoweb en décembre 2006. Ce modèle de webTV et de diffusion de programmes en ligne est novateur à l’époque, Youtube à l’époque a moins de 2 ans. Le pari de lancer une chaîne de télévision sur internet et entièrement en Breton est assez osé.

La jeune société de production et chaîne de télévision grandit et en 2013, LB groupe inaugure sa deuxième chaîne : ÒCtele, en langue occitane cette fois-ci. À l’initiative de cette ouverture, des collectivités territoriales et notamment la Région Nouvelle-Aquitaine et le département des Pyrénées-Atlantiques qui cherchaient un opérateur pour produire et diffuser des émissions en occitan. Depuis 2022, une troisième chaîne existe, Galoweb, cette fois-ci en gallo, une langue d’oïl de la Haute-Bretagne. 

La coopération avec les partenaires publics est importante et nécessaire car les chaînes en langues régionales ne peuvent se financer uniquement par des revenus publicitaires. L’audience générée n’est pas assez importante en témoigne TV Breizh qui a dû abandonner sa programmation en breton pour survivre. L’enjeu est également de permettre à une filière audiovisuelle en langue régionale de se développer avec à terme une offre médiatique plus élargie.

Notre modèle économique est donc assez différent d’une chaîne de télévision classique et ne repose pas uniquement sur des aides publiques, une partie des revenus du groupe provient également de la production de contenus audiovisuels à destination de collectivités et d’entreprises.

Guillaume Saint-Cricq (GSC): Όπως σημείωσε ο διευθυντής του ÒCtele, Lionel Buannic, οι δυνατότητες παροχής περιεχομένου στα ΜΜΕ σε τοπικές γλώσσες ήταν ανέκαθεν ανεπαρκείς.

Ο Buannic ήταν αρχικά δημοσιογράφος και εργάστηκε ως αρχισυντάκτης του TV Breizh [ιδιωτικού καναλιού που αρχικά εξέπεμπε στα βρετονικά] από το 2000 έως το 2005. Γεννημένος στη Βρετάνη, είναι πολύ προσκολλημένος με την τοπική κουλτούρα και ίδρυσε μια εταιρεία παραγωγής με την ονομασία LBgroupe, η οποία λάνσαρε το Brezhoweb, ένα διαδικτυακό τηλεοπτικό κανάλι, τον Δεκέμβριο του 2006. Αυτό το μοντέλο διαδικτυακής τηλεόρασης και μετάδοσης ήταν πολύ καινοτόμο σε μια εποχή που το YouTube ήταν λιγότερο από δύο ετών. Πράγματι, η έναρξη ενός τηλεοπτικού καναλιού μέσω του διαδικτύου εξ ολοκλήρου στην βρετονική γλώσσα ήταν μια αρκετά τολμηρή ιδέα.

Η εταιρεία παραγωγής και το τηλεοπτικό κανάλι εξελίχθηκαν και το 2013 ο όμιλος LB εγκαινίασε το δεύτερο κανάλι του, το ÒCtele, στα οξιτανικά αυτή τη φορά. Οι Αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, ιδίως η περιφέρεια της Νέας Ακουιτανίας και το διαμέρισμα των Ατλαντικών Πυρηναίων, αναζητούσαν έναν φορέα παραγωγής και μετάδοσης προγραμμάτων στα οξιτανικά, γεγονός που μας έδωσε μια μεγάλη ευκαιρία. Το 2022, δημιουργήθηκε ένα τρίτο κανάλι, το Galoweb, αυτή τη φορά στην γκαλό, μια ρομανική γλώσσα της Άνω Βρετάνης.

Η συνεργασία με δημόσιους φορείς είναι σημαντική και απαραίτητη, διότι τα κανάλια σε τοπικές γλώσσες δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν μόνο από τα διαφημιστικά έσοδα. Το κοινό για το περιεχόμενο αυτό δεν είναι αρκετά μεγάλο, όπως δείχνει η περίπτωση του V Breizh, το οποίο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το πρόγραμμά του στα βρετονικά για να επιβιώσει. Στόχος είναι να επιτραπεί η ανάπτυξη ενός τηλεοπτικού, ραδιοφωνικού και διαδικτυακού τομέα σε τοπικές γλώσσες, έτσι ώστε να υπάρξουν ευρύτερες επιλογές ΜΜΕ, διαθέσιμες μακροπρόθεσμα.

Το οικονομικό μας μοντέλο είναι επομένως αρκετά διαφορετικό από τα παραδοσιακά τηλεοπτικά κανάλια. Δεν βασίζεται αποκλειστικά στη δημόσια οικονομική στήριξη, καθώς μέρος των εσόδων του ομίλου προέρχεται επίσης από την παραγωγή οπτικοακουστικού υλικού για διάφορες κοινότητες και επιχειρήσεις.

FN: Ποιο είναι το κοινό σας και πώς αυτό αναπτύσσεται; Τι ρόλο παίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στη στρατηγική σας για αφοσίωση; Ποια είναι τα πιο δημοφιλή προγράμματα;

GSC: En tant que chaîne généraliste, notre audience est assez variée. Nous proposons des programmes pour tous les âges : pour les plus petits avec des comptines, des dessins animés pour les enfants, mais aussi des reportages et des entretiens pour ceux intéressés par des sujets de société. Nous avons également des programmes de fiction et de divertissement. Le but est de proposer n’importe quel contenu qu’on pourrait retrouver sur une chaîne « classique » mais en langue occitane.

Nous souhaitons développer notre audience et l’ouvrir à des non-locuteurs grâce à sous-titres en français notamment. De plus, d’ici la fin de l’année une nouvelle émission sera en ligne avec des cours d’occitan pour apprendre les bases.

Cette ouverture fait partie de la stratégie de socialisation et de normalisation de la langue pour sortir l’occitan de la sphère privée et l’imposer dans le domaine public comme une langue acceptable et un choix possible. Notre présence sur les réseaux sociaux en est un autre exemple en plus d’être une obligation pour notre communication et notre notoriété. Il est indispensable d’être sur les réseaux sociaux de nos jours, encore plus quand notre audience est répartie sur un territoire aussi varié et vaste qu’est l’Occitanie culturelle. La communication numérique est tellement importante qu’une baisse de notre présence sur les réseaux se répercute directement sur notre audience.

Les programmes les plus regardées sont généralement ceux qui traitent des sujets locaux comme notre émission Eveniments ou les programmes culturels comme Lo petit bal occitan ou A taula !. Les fictions (Lo rei que s’escon, Lo Jaç) et les entretiens (L'Emparaulada, Cara & Cara) sont aussi assez appréciés.

GSC:Καθώς πρόκειται για κανάλι γενικού περιεχομένου, το κοινό μας είναι αρκετά ποικίλο. Προσφέρουμε προγράμματα για όλες τις ηλικίες: για μικρά παιδιά με παιδικά τραγουδάκια και κινούμενα σχέδια, αλλά παρέχουμε επίσης ρεπορτάζ και συνεντεύξεις για όσους ενδιαφέρονται για κοινωνικά θέματα. Έχουμε επίσης ενημερωτικά και ψυχαγωγικά προγράμματα. Στόχος μας είναι να προσφέρουμε περιεχόμενο, που μπορεί να βρεθεί σε ένα «κλασικό» τηλεοπτικό κανάλι, αλλά στην οξιτανική γλώσσα.

Θέλουμε επίσης να αυξήσουμε το ακροατήριό μας και να συμπεριλάβουμε μη ομιλούντες την οξιτανική γλώσσα με τη βοήθεια υποτίτλων στα γαλλικά. Επιπλέον, θα υπάρξει ένα νέο διαδικτυακό πρόγραμμα με μαθήματα οξιτανικής γλώσσας για την εκμάθηση του βασικού επιπέδου, μέχρι το τέλος του έτους.

Αυτό το άνοιγμα αποτελεί μέρος της στρατηγικής κοινωνικοποίησης και κανονικοποίησης της γλώσσας, ώστε να βγάλουμε την οξιτανική από τη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής και να την φέρουμε στη δημόσια σφαίρα ως αποδεκτή γλώσσα, ως μια πιθανή επιλογή. Η παρουσία μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα άλλο παράδειγμα, εκτός του ότι είναι απαραίτητη για τη μεταξύ μας επικοινωνία και την προβολή μας. Είναι απαραίτητο να είμαστε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις μέρες μας, ακόμη περισσότερο όταν το κοινό μας είναι διασκορπισμένο σε μια περιοχή με μεγάλη ποικιλομορφία και έκταση όπως η Οξιτανία. Η ψηφιακή επικοινωνία είναι τόσο σημαντική που μια πτώση της παρουσίας μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει άμεσο αντίκτυπο στο κοινό μας.

Τα προγράμματα που παρακολουθούνται περισσότερο είναι συνήθως αυτά που αφορούν τοπικά θέματα, όπως το πρόγραμμά μας “Eveniments” ή πολιτιστικά προγράμματα όπως το “Lo petit bal occitan” ή το “A taula!“. , οι μίνι σειρές (“Lo rei que s'escon“, “Lo Jaç“) και οι συνεντεύξεις (“L'Emparaulada“, “Cara & Cara“) είναι επίσης αρκετά δημοφιλείς.

 

FN: Με ποιον τρόπο επιμορφώνονται οι δημοσιογράφοι σας; Υπάρχουν προγράμματα σπουδών στη Γαλλία για δημοσιογράφους, που εργάζονται σε περιφερειακές γλώσσες;

GSC: Il y a très peu de formation en langues régionales en France et essentiellement des filières littéraires ou d’enseignement. La professionnalisation peut être compliquée car à la maîtrise de la langue doivent s’ajouter les compétences techniques (montage, cadrage, écriture, production, réalisation etc.) et il n’existe pas de filière qui permette de réunir les deux. 

Une partie des journalistes et salariés a eu la chance d’apprendre l’occitan soit dans sa famille soit durant sa scolarité et a pu faire des études dans un domaine sans occitan. Mais cette situation n’est pas la norme et il faut aussi s’appuyer sur des personnes ayant moins de connaissances et d’aisances en occitan cependant compétentes dans des domaines essentiels pour la production audiovisuelle.

Une des solutions est de recruter des personnes avec au minimum un intérêt pour l’occitan et de leur permettre d’apprendre la langue durant des formations professionnelles. Il faut voir cela au même titre qu’une formation que peut suivre un salarié pour se perfectionner ou gagner en compétence. 

GSC: Υπάρχουν λίγα εκπαιδευτικά προγράμματα για τις τοπικές γλώσσες στη Γαλλία, τα οποία συνήθως αφορούν τη λογοτεχνία ή τη διδασκαλία. Η επαγγελματοποίηση γίνεται σύνθετη, διότι, εκτός από την εκμάθηση της γλώσσας, απαιτούνται τεχνικές δεξιότητες, όπως η επιμέλεια, το στήσιμο, η συγγραφή, η παραγωγή, η σκηνοθεσία. Δεν υπάρχει πράγματι κανένα πρόγραμμα σπουδών, που να σου επιτρέπει να συνδυάσεις και τα δύο σκέλη.

Κάποιοι από τους δημοσιογράφους και τους εργαζόμενους είχαν την ευκαιρία να μάθουν την οξιτανική γλώσσα είτε με την οικογένειά τους είτε κατά τη διάρκεια της σχολικής τους εκπαίδευσης και μπόρεσαν να καταρτιστούν σε έναν κλάδο, που δεν χρησιμοποιεί την οξιτανική γλώσσα. Αλλά αυτό είναι μάλλον εξαίρεση, γι’ αυτό είναι απαραίτητο να βασιστεί κανείς σε άτομα με λιγότερες γνώσεις και ευχέρεια στην οξιτανική γλώσσα, τα οποία όμως είναι ικανά σε τομείς που είναι απαραίτητοι για την παραγωγή MME.

Μια από τις λύσεις είναι η πρόσληψη ατόμων, που έχουν τουλάχιστον ενδιαφέρον για την οξιτανική γλώσσα, ενώ παράλληλα τους δίνεται η δυνατότητα να μάθουν τη γλώσσα κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους κατάρτισης. Αυτό θα έπρεπε να το δούμε με βάση το ίδιο σκεπτικό, με το οποίο οι εργαζόμενοι εκπαιδεύονται για την ανάπτυξη ικανοτήτων στο χώρο εργασίας τους.

FN: Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η νομοθεσία για τις περιφερειακές γλώσσες στη Γαλλία;

GSC: Il y a un regain d’intérêt des Français pour l’occitan comme le montre l’enquête sociolinguistique 2020 de l’OPLO et le soutien des collectivités territoriales pour l’occitan est aussi un bon signe. Mais le nombre de locuteurs et la présence de l’occitan est encore trop faible pour assurer une transmission naturelle. Après les initiatives et les actions des associations et des militants, il est important que l’État propose une politique d’enseignement de l’occitan à plus grande échelle et à tous les niveaux, notamment dans le supérieur.

Malheureusement il reste des blocages comme en témoigne la censure par le Conseil Constitutionnel de la loi Molac qui devait permettre une avancée en développant l’enseignement immersif au primaire.

Cependant on peut noter une amélioration et rester confiant quand on voit les collectivités territoriales donner de plus en plus d’importance aux politiques linguistiques et apporter une meilleure reconnaissance aux langues régionales.

GSC: Υπάρχει ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον για την οξιτανική γλώσσα μεταξύ των Γάλλων, όπως προκύπτει από την κοινωνιογλωσσολογική έρευνα του OPLO [Ofici Public de la lenga occitana, Υπηρεσία για την οξιτανική γλώσσα, ένα κρατικό όργανο] 2020. Εξάλλου, η υποστήριξη των τοπικών κρατικών αρχών για την οξιτανική γλώσσα είναι ένα καλό σημάδι. Όμως ο αριθμός των ομιλητών και η παρουσία της οξιτανικής γλώσσας είναι ακόμη πολύ χαμηλός για να εξασφαλιστεί μια φυσιολογική διάδοση. Έτσι, εκτός από τις πρωτοβουλίες και τις δράσεις των συλλόγων και των ακτιβιστών, είναι σημαντικό το κράτος να προτείνει μια πολιτική για τη διδασκαλία της οξιτανικής σε μεγαλύτερη κλίμακα και σε όλα τα επίπεδα, ιδίως στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Δυστυχώς, εξακολουθούν να υπάρχουν αντιδράσεις, όπως φάνηκε όταν το Γαλλικό Συνταγματικό Συμβούλιο λογόκρινε τον νόμο Molac, που θα επέτρεπε την πρόοδο στην ανάπτυξη της βιωματικής μάθησης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Ανεξάρτητα από αυτό, μπορούμε να διαπιστώσουμε μια τάση γενικής βελτίωσης και παραμένουμε αισιόδοξοι όταν βλέπουμε τις τοπικές αρχές να δίνουν όλο και μεγαλύτερη σημασία στις γλωσσικές πολιτικές που παρέχουν μεγαλύτερη αναγνώριση στις περιφερειακές γλώσσες.

Διαβάστε περισσότερα για τη γαλλική νομοθεσία σχετικά με τα γλωσσικά θέματα: Στροφή 180 μοιρών της γαλλικής κυβέρνησης για τις περιφερειακές γλώσσες

Ακολουθεί ο λογαριασμός του ÒCtele στο Instagram

 

View this post on Instagram

 

A post shared by ÒCtele (@octele.octele)