Φωτογραφία γυναίκας με κλακέτα σε ταινία στο Λάγος της Νιγηρίας. Εικόνα από FridayFilmboy από  Wikimedia Commons  ( CC BY-SA 4.0 Deed ).

Το 2020, το Netflix, ο γίγαντας του streaming, ξεκίνησε επίσημα την παρουσία του στη Νιγηρία αποτελώντας την πρώτη μεγάλη πλατφόρμα, συμπεριλαμβανομένων των Hulu και HBO, που εισήλθε στην αγορά της Νιγηρίας. Ωστόσο, πέντε χρόνια αργότερα, ρεπορτάζ δείχνουν ότι το Netflix αντιμετωπίζει οικονομικές προκλήσεις στο έθνος της Δυτικής Αφρικής. Σε συνέντευξή του στο Vanguard News της Νιγηρίας, ο κωμικός AY Makun διευκρίνισε ότι, ενώ το Netflix δεν σχεδιάζει να βγει από την αγορά της Νιγηρίας, οι δαπάνες της εταιρείας στη Νιγηρία έχουν υπερβεί κατά πολύ τα κέρδη της προκαλώντας επανεκτίμηση του επιχειρηματικού της μοντέλου.

Αντίθετα, το Netflix διατήρησε την κυριαρχία του στη Νότια Αφρική από την κυκλοφορία του το 2016 κατέχοντας το 31% της συνδρομητικής αγοράς βίντεο κατ’ απαίτηση με εκτιμώμενους 300.000 έως 400.000 συνδρομητές, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν πρόσβαση στην πλατφόρμα μέσω smartphone. Αυτή η αντίθετη εμπειρία έχει πυροδοτήσει συζητήσεις μεταξύ Αφρικανών χρηστών κοινωνικών μέσων σχετικά με τις στρατηγικές του Netflix στην ήπειρο.

Ανησυχίες Αφρικανών χρηστών για το Netflix

Παρά την απομυθοποίηση των φημών για πιθανή έξοδο του Netflix από τη Νιγηρία, μια Νιγηριανή χρήστης στο X (πρώην Twitter) μοιράστηκε την ανάλυσή της αντανακλώντας τις αυξανόμενες ανησυχίες για τη μακροπρόθεσμη στρατηγική του Netflix για τη χώρα:

We’ve heard that Netflix isn’t leaving Nigeria, but there’s still cause for concern, as the streaming giant’s long term strategy in the country becomes even more uncertain by the year.

Here’s why pic.twitter.com/Uz8S4PHJ6V

— gst (@wearegst) December 7, 2024

Ακούσαμε ότι το Netflix δεν φεύγει από τη Νιγηρία, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει λόγος ανησυχίας, καθώς η μακροπρόθεσμη στρατηγική του γίγαντα του streaming στη χώρα γίνεται ακόμη πιο αβέβαιη με το χρόνο.

Να γιατί pic.twitter.com/Uz8S4PHJ6V

Στο LinkedIn, ο Bhuti Mopai τόνισε πολλούς λόγους πίσω από τις προκλήσεις του Netflix στη Νιγηρία: «Η Νότια Αφρική αγκάλιασε την υπηρεσία ροής λόγω παραγόντων όπως η προτίμηση για διεθνή κινηματογράφο, η ισχυρή υποδομή του Διαδικτύου και η επένδυση του Netflix σε τοπικές παραγωγές. Εν τω μεταξύ, στη Νιγηρία, το Netflix πάλεψε να ανταγωνιστεί το Νόλιγουντ, μια από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές πολιτιστικά κινηματογραφικές βιομηχανίες παγκοσμίως. Οικονομικά εμπόδια όπως το υψηλό κόστος συνδρομής και δεδομένων εμπόδισαν επίσης την υιοθέτηση».

Ένας άλλος χρήστης πρόσθεσε: «Οι αγώνες του Netflix σε όλη την Αφρική, εκτός της Νότιας Αφρικής, πηγάζουν από την εξάρτηση από μεσάζοντες, την υποτίμηση των δημιουργών και την αποτυχία προσαρμογής στις τοπικές αγορές».

Η καθιερωμένη κινηματογραφική υποδομή της Νότιας Αφρικής υποστηρίζει την επιτυχία του Netflix. Ωστόσο, σε χώρες όπως η Νιγηρία, οι φτηνές προσφορές και το υψηλό κόστος του Διαδικτύου αποξενώνουν τους δημιουργούς και περιορίζουν την πρόσβαση. Πλατφόρμες όπως το Showmax διαπρέπουν επενδύοντας απευθείας σε τοπικά ταλέντα και προσφέροντας προσιτές υπηρεσίες προσαρμοσμένες στο αφρικανικό κοινό.

Η αποτυχία του Netflix έγκειται στην αγνόηση της οικονομικής πραγματικότητας και στην υποτίμηση του περιεχομένου. Χωρίς αναδιάρθρωση για να δοθεί προτεραιότητα στην άμεση δέσμευση και στις δίκαιες συμφωνίες, κινδυνεύει να χάσει από ανταγωνιστές αφοσιωμένους στην ποικιλόμορφη κινηματογραφική βιομηχανία της Αφρικής».

Ανάπτυξη της αφρικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας

Ο αφρικανικός κινηματογράφος γνωρίζει άνθηση τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με την UNESCO, ο αφρικανικός κινηματογράφος παράγει περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αλλά έχει τη δυνατότητα να αυξηθεί στα 20 δισεκατομμύρια δολάρια και να δημιουργήσει 20 εκατομμύρια θέσεις εργασίας ετησίως. Το Νόλιγουντ βασιλεύει ως η δεύτερη μεγαλύτερη κινηματογραφική βιομηχανία παγκοσμίως, με τον εκπληκτικό αριθμό των 2.500 ταινιών ετησίως, στη δεύτερη θέση πίσω μόνο από το Μπόλιγουντ της Ινδίας και διπλάσιο αριθμό ταινιών, που κυκλοφορούν στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο. Η κινηματογραφική βιομηχανία της Γκάνας αναδύεται επίσης παράγοντας 600 ταινίες ετησίως, ενώ η Νότια Αφρική έχει μακρά ιστορία στη δημιουργία βραβευμένων ταινιών, από τη Σαραφίνα έως το Τσότσι (βραβευμένο με Όσκαρ το 2006) και το θρίλερ επιστημονικής φαντασίας District 9.

Ενώ μια πρόσφατη έκθεση της Tech Labari αποκάλυψε ότι η κινηματογραφική βιομηχανία της Γκάνας δυσκολεύεται λόγω ανεπαρκούς υποδομής και εξοπλισμού, πειρατείας, ανταγωνισμού από ξένες ταινίες (ιδιαίτερα νιγηριανών παραγωγών), ανεπαρκούς χρηματοδότησης και έλλειψης κρατικής υποστήριξης, υπάρχουν σημάδια ελπίδας για την βιομηχανία. Το 2022, η εταιρεία παραγωγής και υποδομής Pixel Ray Studios με έδρα τις ΗΠΑ ανακοίνωσε σχέδια για την ίδρυση ενός σύγχρονου κινηματογραφικού στούντιο στην Γκάνα, ώστε να τοποθετηθεί η Γκάνα ως κινηματογραφικός κόμβος και επίσης προορισμός γυρισμάτων. Επιπλέον, ο Βρετανός ηθοποιός Idris Elba είπε στο BBC το σχέδιό του να εγκατασταθεί στην Αφρική εντός της επόμενης δεκαετίας για να υποστηρίξει την κινηματογραφική βιομηχανία της ηπείρου . Ο Elba, του οποίου η μητέρα είναι από την Γκάνα και ο πατέρας του από τη Σιέρα Λεόνε, σχεδιάζει να χτίσει ένα κινηματογραφικό στούντιο στη Ζανζιβάρη της Τανζανίας και ένα άλλο στην Άκρα, την πρωτεύουσα της Γκάνας.

Οι λόγοι για την επιτυχία του Νόλιγουντ

Πριν εξερευνήσετε γιατί το Νόλιγουντ είναι η πιο επιτυχημένη κινηματογραφική βιομηχανία της Αφρικής, είναι σημαντικό να αναφέρουμε τη συνεχιζόμενη συζήτηση γύρω από το όνομά του. Ο όρος “Νόλιγουντ” αναφέρεται στην κινηματογραφική βιομηχανία της Νιγηρίας, αλλά ορισμένοι ενδιαφερόμενοι έχουν εκφράσει ανησυχίες υποστηρίζοντας ότι το όνομα, που επινοήθηκε από έναν ξένο, αντιπροσωπεύει μια μορφή πολιτιστικού ιμπεριαλισμού. Οι κριτικοί υποστηρίζουν επίσης ότι ο όρος μιμείται το Χόλιγουντ αντί να ενσαρκώνει μια μοναδικά αφρικανική ταυτότητα.

Το 2024, το Νόλιγουντ παρήγε περίπου 7 εκατομμύρια δολάρια από πωλήσεις εισιτηρίων, μια αξιοσημείωτη αύξηση 60% από τα 4,4 εκατομμύρια δολάρια, που καταγράφηκε το 2023, σύμφωνα με την Ένωση Εκθετών Κινηματογράφου της Νιγηρίας (CEAN). Αυτή η εντυπωσιακή ανάπτυξη υπογραμμίζει την διευρυνόμενη επιρροή του Νόλιγουντ.

Πέρα από την Αφρική, το Νόλιγουντ αιχμαλωτίζει το παγκόσμιο κοινό με τις χαρακτηριστικές ιστορίες και τους ταλαντούχους ηθοποιούς του. Οι Νιγηριανοί κινηματογραφιστές αξιοποιούν ψηφιακές πλατφόρμες όπως το YouTube για να προσεγγίσουν διεθνείς θεατές. Επιπλέον, οι δημιουργοί περιεχομένου της Νιγηρίας εκμεταλλεύτηκαν τον πληθυσμό της χώρας και τις συνεργασίες τους με το Netflix, το Amazon Prime και διεθνείς οίκους κινηματογράφου όπως το Genesis, το FilmHouse και άλλα, για να συνδεθούν με το πολυπόθητο δημογραφικό κοινό 18-25 ετών ενισχύοντας περαιτέρω τον ρόλο του ως κύριος παίκτης στην παγκόσμια βιομηχανία ψυχαγωγίας.

Η παραγωγή ταινιών στη Νιγηρία είναι τμηματοποιημένη σε περιφερειακό επίπεδο αντανακλώντας την εθνική και θρησκευτική ποικιλομορφία της χώρας. Έχουν αναδυθεί ξεχωριστές βιομηχανίες όπως η γλώσσα ίγκμπο, η γλώσσα γιορούμπα και ο κινηματογράφος στη γλώσσα χάουσα καλύπτοντας τα πολιτιστικά και αφηγηματικά ενδιαφέροντα των αντίστοιχων περιοχών τους. Ωστόσο, η αγγλόφωνη κινηματογραφική βιομηχανία λειτουργεί ως ενοποιητικός χώρος ενσωματώνοντας συνεισφορές από αυτές τις περιφερειακές βιομηχανίες.

Η δύναμη του Νόλιγουντ έγκειται στην αφήγηση του, που αποτυπώνει αυθεντικά την αφρικανική κουλτούρα και την καθημερινή ζωή έχοντας βαθιά απήχηση στο κοινό. Σε αντίθεση με τις παραγωγές υψηλού προϋπολογισμού του Χόλιγουντ, το Νόλιγουντ ευδοκιμεί με μέτριους προϋπολογισμούς επιδεικνύοντας εντυπωσιακή δημιουργικότητα και αποτελεσματικότητα ολοκληρώνοντας συχνά τις ταινίες σε ημέρες και όχι σε μήνες.

Οι γυναίκες έχουν επίσης ηγετικό ρόλο στη βιομηχανία ψυχαγωγίας της Νιγηρίας. Η Funke Akindele, ηθοποιός που έγινε παραγωγός, βρίσκεται πίσω από τέσσερις από τις νιγηριανές ταινίες με τις υψηλότερες εισπράξεις όλων των εποχών. Στο YouTube, η Ruth Kadiri, με 2,6 εκατομμύρια συνδρομητές, προσελκύει εκατομμύρια θεατές σε όλο τον κόσμο με τις συναρπαστικές της ταινίες.

Οι νιγηριανές ταινίες με τις υψηλότερες εισπράξεις όλων των εποχών στους κινηματογράφους της Νιγηρίας περιλαμβάνουν τα «Everybody Loves Jenifa», «A Tribe Called Judah», «Battle on Buka Street», «Omo Ghetto: The Saga», «The Wedding Party», «Chief Daddy», «Queen Lateefah», και «Alakada: Bad and Boujee». 

Μερικές συναρπαστικές ταινίες Νόλιγουντ στο Netflix περιλαμβάνουν τις: «Òlòtūré» (2019), «Òlòtūré: The Journey» (2024), «Shina» (2023), «Ìjọ̀gbọ̀n» (2023) (2024) και «Lisabi: The Uprising».

Το Νόλιγουντ έχει δημιουργήσει διάσημους αστέρες όπως οι Genevieve Nnaji, Ramsey Nouah, Richard Mofe-Damijo, Mercy Johnson, Patience Ozokwor (Mama G), Chinedu Ikedieze και Osita Iheme (Aki and Pawpaw), Nkem Owoh (Osuofia) και John Okafor.

Το μέλλον του Netflix και της αφρικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας

Σύμφωνα με τον Bhuti Mopai, η επιτυχία του Netflix στη Νότια Αφρική μπορεί να αποδοθεί στην έλλειψη μιας ισχυρής τοπικής κινηματογραφικής βιομηχανίας, που εγείρει σημαντικά ερωτήματα για το μέλλον της τοπικής αφήγησης απέναντι σε παγκόσμιους γίγαντες των ΜΜΕ. Παραμένει αβέβαιο εάν το Netflix θα αντιμετωπίσει τις ανησυχίες των Αφρικανών χρηστών – όπως το υψηλό κόστος συνδρομής, η εξάρτηση από μεσάζοντες, η υποτίμηση των δημιουργών και η αποτυχία προσαρμογής στις τοπικές αγορές – ή θα χάσει έδαφος από ανταγωνιστές, που πλοηγούνται καλύτερα στην υποδομή και την πολιτιστική δυναμική της Αφρικής. Ομοίως, μένει να δούμε αν άλλες αφρικανικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Νότιας Αφρικής και της Γκάνας, θα επενδύσουν περισσότερο στην ενίσχυση των τοπικών κινηματογραφικών τους βιομηχανιών, ώστε να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά.