Εικόνα από τον Ruki Fernando, τον συγγραφέα μέσω του Groundviews.

Αυτό το άρθρο του Ruki Fernando εμφανίστηκε αρχικά στο Groundviews, έναν βραβευμένο ιστότοπο δημοσιογραφίας πολιτών στη Σρι Λάνκα. Μια επεξεργασμένη έκδοση δημοσιεύεται παρακάτω ως μέρος συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου με το Global Voices.

Το Μουλιβάικαλ είναι ένα απομακρυσμένο παραθαλάσσιο χωριό στο Mουλαϊτίβου στη βόρεια επαρχία της Σρι Λάνκα και η εθνοτική του σύνθεση είναι κατά κύριο λόγο Ταμίλ. Είναι σημαντικό, καθώς είναι εκεί όπου ο 30ετής εμφύλιος πόλεμος της Σρι Λάνκα έλαβε αιματηρό τέλος το 2009, με εκατοντάδες χιλιάδες ακόμη να αγνοούνται. Όσοι παραδόθηκαν στον στρατό στο Μουλιβάικαλ τις τελευταίες ημέρες του πολέμου φέρεται να έχουν σκοτωθεί ή εξαφανιστεί. Οι κάτοικοι του χωριού Μουλιβάικαλ και της περιοχής Mουλαϊτίβου εκτοπίστηκαν για αρκετούς μήνες και κρατήθηκαν σε στρατόπεδα κράτησης πίσω από συρματοπλέγματα. Το Μουλιβάικαλ είναι επίσης το μέρος, όπου οι Ταμίλ συγκεντρώνονται σε μεγάλους αριθμούς κάθε χρόνο στις 18 Μαΐου, την ημέρα που τελείωσε ο πόλεμος, θυμούνται, θρηνούν και απαιτούν δικαιοσύνη για τις φρικαλεότητες εν καιρώ πολέμου.

Κοντά στις ακτές του Μουλιβάικαλ εμφανίστηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2024 μια βάρκα με 102 πρόσφυγες Ροχίνγκια, μεταξύ των οποίων 25 παιδιά, που διέφυγαν από τις διώξεις από τη Μιανμά . Ο Theepan και άλλοι ψαράδες στο Μουλιβάικαλ ήταν από τους πρώτους που είδαν τη βάρκα και τους βοήθησαν. Βγήκαν χρησιμοποιώντας το μικρό ψαροκάικο του Theepan και παρατήρησαν πολλούς ανθρώπους στο σκάφος. Μόνο λίγοι άντρες στέκονταν και άλλοι ήταν ξαπλωμένοι. Παρατήρησαν επίσης εμετό και αίμα. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν ο ένας τον άλλον λόγω του γλωσσικού φραγμού, αλλά αρκετοί αιτούντες άσυλο είχαν φωνάξει τη λέξη «νοσοκομείο».

Ο Theepan λέει ότι ένιωσε ότι οι Ροχίνγκια, ειδικά τα παιδιά, ήθελαν να τους πάει στη στεριά. Είπε ότι αυτός και άλλοι χωρικοί ήθελαν να τους βγάλουν στη στεριά και να τους φροντίσουν. Θα μπορούσε να τους είχε φέρει με το σκάφος του, περίπου δέκα άτομα τη φορά, αλλά είπε ότι ανησυχούσε για τις νομικές συνέπειες. Ο Theepan είχε ζητήσει από το ναυτικό να βγάλει τους ανθρώπους στη στεριά, αλλά οι αξιωματικοί είπαν ότι δεν είχαν άδεια από τους ανώτερούς τους να το κάνουν. Ωστόσο, ο Theepan είχε πάρει έναν γιατρό, δύο επιθεωρητές δημόσιας υγείας και αξιωματικούς του ναυτικού στο σκάφος με τους αιτούντες άσυλο. Στο σημείο έφτασε ασθενοφόρο, αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε, καθώς κανείς στο σκάφος δεν μεταφέρθηκε στη στεριά.

Οι ψαράδες πήραν γλυκόζη, φαγητό και πόσιμο νερό, τα οποία έγιναν δεκτά με ευγνωμοσύνη από τους Ροχίνγκια, οι οποίοι έδειχναν να λιμοκτονούν. Ο Theepan έκανε περίπου 20 διαδρομές. Καθώς διαδόθηκαν τα νέα, άλλοι άρχισαν να φέρνουν τρόφιμα, τα οποία ο Theepan παρέδωσε στους Ροχίνγκια, καθώς το ναυτικό άρχισε να συνοδεύει το σκάφος προς το Τρινκομάλε το βράδυ.

Ο Theepan και άλλοι ψαράδες είχαν επιφυλάξεις για τις ινδικές μηχανότρατες, που διέτρεχαν τα νερά τους, αλλά ήταν εξαιρετικά φιλόξενοι και υποστηρικτικοί προς τους Ροχίνγκια με βάση την πεποίθηση ότι διέφυγαν από τη δίωξη και χρειάζονταν βοήθεια.

Τρινκομάλε, ανατολική επαρχία, Σρι Λάνκα

Οι αιτούντες άσυλο Ροχίνγκια, οι οποίοι βρίσκονταν ήδη στη θάλασσα για περισσότερες από δύο εβδομάδες, παρέμειναν στη θάλασσα για το μεγαλύτερο μέρος της 19ης Δεκεμβρίου. Εκείνο το βράδυ, συνοδεύτηκαν από το Πολεμικό Ναυτικό στο Τρινκομάλε και τελικά τους επετράπη να αποβιβαστούν στις 20 Δεκεμβρίου. και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών στο Τρινκομάλε παρείχαν υγειονομική περίθαλψη, τρόφιμα και ρούχα.

Ο Amadoru Amarajeewa, τοπικός δημοσιογράφος, κατάφερε να πάρει συνέντευξη από μερικούς αιτούντες άσυλο και τους περιέγραψε ως πεινασμένους και κουρασμένους. Μερικά από τα παιδιά και τις γυναίκες ήταν αφυδατωμένα και δεν μπορούσαν να περπατήσουν. Έμειναν στη θάλασσα για 16 ημέρες χωρίς εγκαταστάσεις υγιεινής. Ένας πρόσφυγας είπε ότι έφυγαν με τρεις βάρκες. δύο είχαν χαλάσει και οι άνθρωποι σε αυτές τις βάρκες είχαν επιβιβαστεί στη βάρκα, που έφτασε στη Σρι Λάνκα. Έξι είχαν πεθάνει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και τα σώματά τους πετάχτηκαν στη θάλασσα. Ένας πρόσφυγας είπε ότι είχε εγκαταλείψει το σπίτι του λόγω της συνεχιζόμενης εθνοτικής σύγκρουσης στη Μιανμάρ και ότι έπρεπε να δωροδοκήσει τις δυνάμεις ασφαλείας της χώρας και να φύγει παράνομα. Ένας άλλος πρόσφυγας είπε ότι το χωριό του βομβαρδίζεται αναγκάζοντάς τον να φύγει για λόγους ασφάλειας. Ένας άλλος είπε ότι οι συνδέσεις επικοινωνίας με το χωριό του είχαν διακοπεί και φοβόταν για τη ζωή του.

Οι ιστορίες τους συμβαδίζουν με ιστορίες, που έχω ακούσει από φίλους Ροχίνγκια εξόριστους σε διάφορες χώρες και μερικούς από τους πρόσφυγες Ροχίνγκια, που ζουν προσωρινά στη Σρι Λάνκα για περίπου δύο χρόνια, αφότου διασώθηκαν από τις θάλασσες στα ανοιχτά της Τζάφνα από το ναυτικό. Υπήρχαν περίπου 100 πρόσφυγες Ροχίνγκια στη Σρι Λάνκα πριν από τις τελευταίες αφίξεις, ενώ περίπου ένα εκατομμύριο φιλοξενούνται στο Μπαγκλαντές. Η δίωξη των Ροχίνγκια αποτελεί πλέον αντικείμενο υπόθεσης γενοκτονίας στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ICJ), που άσκησε η Γκάμπια κατά της Μιανμάρ.

Κράτηση και πιθανή απέλαση

Αφού κρατήθηκαν στο Τρινκομάλε για τρεις ημέρες, οι αιτούντες άσυλο επαναφέρθηκαν στο Μουλαϊτίβου στις 23 Δεκεμβρίου και κρατούνται σε στρατόπεδο της Πολεμικής Αεροπορίας. Ο Theepan είπε ότι αυτός και άλλοι χωρικοί ήθελαν να τους επισκεφτούν, αλλά περιμένει μέχρι να δώσουν άδεια οι Αρχές. Είπε ότι κάποιοι μπορεί να τον θυμούνται από τις πολλές επισκέψεις του στο σκάφος. Ένας αξιωματικός του τοπικού Ερυθρού Μουλαϊτίβου που είχε παράσχει βοήθεια έκτακτης ανάγκης είπε ότι τοπικοί έμποροι στο Μουλαϊτίβου είχαν συνεισφέρει με προμήθειες έκτακτης ανάγκης. Μερικοί κάτοικοι της περιοχής είχαν επισκεφθεί το κέντρο κράτησης για να ρωτήσουν για ανάγκες των ατόμων, αλλά τους γύρισαν πίσω.

Όταν μια ομάδα δημοσιογράφων και εγώ επισκεφθήκαμε το κέντρο κράτησης, αξιωματούχοι της Πολεμικής Αεροπορίας δήλωσαν ότι δεν μπορούσαν να μας επιτρέψουν να συναντήσουμε τους αιτούντες άσυλο χωρίς την άδεια των υπαλλήλων μετανάστευσης. Ωστόσο, αξιωματούχοι μετανάστευσης δεν ήταν παρόντες εκεί και οι κλήσεις στους αριθμούς στον επίσημο ιστότοπο έμειναν αναπάντητες. Είχαμε ενημερώσει εγγράφως τον Ελεγκτή Μετανάστευσης και το Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας αρκετές ημέρες πριν και είχαμε επίσης πολλά τηλεφωνήματα, αλλά δεν υπήρχε απάντηση. Στις 26 Δεκεμβρίου, απαγορεύτηκε επίσης σε αξιωματούχους της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Σρι Λάνκα να επισκεφθούν το κέντρο κράτησης. Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) περιμένει επίσης πρόσβαση για να καταγράψει τις αφίξεις σκαφών και να εξετάσει τα αιτήματά τους για άσυλο.

Ο εκπρόσωπος του πολεμικού ναυτικού είπε στα ΜΜΕ ότι ο προορισμός των Ροχίνγκια μπορεί να ήταν η Μαλαισία ή η Ινδονησία και οι καιρικές συνθήκες ώθησαν το σκάφος προς τη Σρι Λάνκα. Ένας από τους αιτούντες άσυλο είχε πει στον δημοσιογράφο Amarajeewa στο Τρινκομάλε ότι δεν είχαν ιδέα πού κατευθύνονταν, αλλά ήθελαν να φτάσουν σε ένα μέρος ασφαλές.

Ωστόσο, ο Υπουργός Δημόσιας Ασφάλειας αναφέρθηκε στις 3 Ιανουαρίου ότι η άφιξη των Ροχίνγκια θεωρήθηκε υπόθεση εμπορίας ανθρώπων και δεν υπήρχε βάση να θεωρηθούν πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο. Ο Υπουργός είπε ότι ενδέχεται να απελαθούν στη Μιανμάρ και ότι η κυβέρνηση είχε μοιραστεί ακόμη και στοιχεία των ανθρώπων με την κυβέρνηση της Μιανμάρ και είχε συζητήσεις μαζί τους.

Η δήλωση του υπουργού οδήγησε σε επικρίσεις και ερωτήσεις από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και άλλους βουλευτές της αντιπολίτευσης.  Στις 9 Ιανουαρίου, η Βορειοανατολική Συντονιστική Επιτροπή (NECC), μαζί με ομάδες της κοινωνίας των πολιτών και κατοίκους από το Βορρά και την Ανατολή, πραγματοποίησαν διαμαρτυρία έξω από τη Γραμματεία της Περιφέρειας Μουλαϊτίβου καλώντας την κυβέρνηση να μην απελαύνει τους Ροχίνγκια και να τους αντιμετωπίζει σύμφωνα με τη διεθνή νομοθεσία. Τόνισαν ότι ήταν καλύτερο να κρατηθούν οι Ροχίνγκια υπό την επίβλεψη της πολιτικής διοίκησης παρά σε ένα στρατόπεδο της Πολεμικής Αεροπορίας. Μια διαμαρτυρία πραγματοποιήθηκε στο Κολόμπο στις 10 Ιανουαρίου κατά της απέλασης και της κράτησης σε στρατόπεδο.

Στις 10 Ιανουαρίου, όταν η υπόθεση συζητήθηκε στο Ειρηνοδικείο του Τρινκομάλε, η αστυνομία ζήτησε περισσότερο χρόνο για έρευνες. Οι δικηγόροι ζήτησαν πρόσβαση στους κρατούμενους και ο δικαστής κάλεσε αξιωματούχους της Πολεμικής Αεροπορίας και του Τμήματος Μετανάστευσης στην επόμενη ακρόαση, που είχε προγραμματιστεί για τις 31 Ιανουαρίου.

Κράτηση και απέλαση έναντι ανθρωπιστικής φροντίδας και υποστήριξης

Το άρθρο 14 της  Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εγγυάται σε όλους το δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο και οι Αρχές του διεθνούς εθιμικού δικαίου απαγορεύουν την επιστροφή όσων έχουν βάσιμο φόβο δίωξης στον τόπο καταγωγής τους.

Ο Theepan και οι ντόπιοι βλέπουν τους Ροχίνγκια να δραπετεύουν από τη δίωξη και να αναζητούν προστασία. Δηλώνουν κατηγορηματικά ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να τους φροντίσει. Όταν ρωτήθηκε για τους φόβους του υπουργού της κυβέρνησης ότι θα έρθουν 100.000 άνθρωποι, ένας ψαράς απάντησε ότι όσοι έρχονται να προστατέψουν τη ζωή τους από οπουδήποτε πρέπει να βοηθηθούν. Ο Theepan είπε ότι οι χωρικοί του Μουλιβάικαλ θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν και να ταΐσουν τους Ροχίνγκια, αλλά η κυβέρνηση πρέπει να καλύψει άλλες ανάγκες, συμπεριλαμβανομένης της υγειονομικής περίθαλψης. Οι κάτοικοι του χωριού θυμήθηκαν τις δικές τους οδυνηρές εμπειρίες κατά τη διάρκεια του πολέμου, όταν προσπάθησαν να ξεφύγουν από τους βομβαρδισμούς, την παραμονή σε καταφύγια, τον εκτοπισμό και την πείνα και είπαν ότι οι εμπειρίες τούς βοήθησαν να κατανοήσουν τα δεινά των Ροχίνγκια και τους παρακίνησαν να συμπάσχουν και να βοηθήσουν τους Ροχίνγκια, που έχουν έρθει στη Σρι Λάνκα. Οι ντόπιοι δημοσιογράφοι, που επισκέφθηκαν το σκάφος και μετέδωσαν συμπονετική κάλυψη στο θέμα, θυμήθηκαν επίσης τις δικές τους εμπειρίες κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Η ευαισθησία, η καλοσύνη και η προθυμία του λαού του Μουλιβάικαλ να καλωσορίσει και να βοηθήσει αγνώστους, που φεύγουν από διώξεις, που έχουν έρθει στις ακτές τους, πρέπει να είναι παράδειγμα προς μίμηση για κυβερνητικούς πολιτικούς, κρατικούς αξιωματούχους και όλους τους πολίτες.