Παλαιστίνιοι επιστρέφουν στα σπίτια τους τη δεύτερη ημέρα της εκεχειρίας Ισραήλ-Χαμάς. Στιγμιότυπο οθόνης από βίντεο που ανέβηκε στο YouTube από το The Independent. Δίκαιη χρήση.

Του Omar Shahin

Μπροστά στον ανελέητο πόλεμο και την καταστροφή που εξαπέλυσε το Ισραήλ στη Γάζα, οι εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι έχουν αναπτύξει μια αξιοσημείωτη σειρά μηχανισμών αντιμετώπισης και προσαρμογής. Αυτές οι στρατηγικές, βαθιά ενσωματωμένες σε πολιτιστικές και κοινωνικές αξίες, αντικατοπτρίζουν μια διαρκή ανθεκτικότητα και μια ισχυρή αίσθηση κοινοτικής αλληλεγγύης. Στο πλαίσιο της απώλειας και της αναταραχής, αυτοί οι μηχανισμοί έδωσαν τη δυνατότητα στα άτομα να περιηγηθούν στη σκληρή πραγματικότητα του εκτοπισμού επιτυγχάνοντας ψυχολογική και κοινωνική σταθερότητα ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες.

Βρίσκοντας δύναμη στους κοινωνικούς δεσμούς

Μερικές από τις πραγματικές ιστορίες εκτοπισμένων Παλαιστινίων, που είδα ως σύμβουλος ψυχικής υγείας και ψυχοθεραπείας στη Γάζα, απεικονίζουν την αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και την επινοητικότητα των ατόμων απέναντι στις αντιξοότητες.

Ο εκτοπισμός συχνά στερεί σε άτομα τα σπίτια τους, τα μέσα διαβίωσης και το οικείο περιβάλλον τους αφήνοντας ένα κενό, που συχνά γεμίζει με την υποστήριξη της οικογένειας, των φίλων και της ευρύτερης κοινότητας. Αυτό το δίκτυο κοινωνικής υποστήριξης παρέχει μια ζωτική αίσθηση ασφάλειας και ανήκειν συμβάλλοντας στον μετριασμό των συναισθημάτων απομόνωσης και απελπισίας. Οι εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι συχνά στηρίζονται σε αυτές τις σχέσεις αντλώντας δύναμη και παρηγοριά από τη συλλογική προσπάθεια να αντέξουν.

Η Umm Ahmad, μια μητέρα πέντε παιδιών που έχασε το σπίτι της και αναγκάστηκε να μείνει σε προσωρινό καταφύγιο, αρνήθηκε να υποκύψει στην απόγνωση. Πήρε την πρωτοβουλία να οργανώσει κοινοτικές δραστηριότητες βοηθώντας άλλες γυναίκες να συντονίσουν συνεδρίες ψυχολογικής υποστήριξης, τη φροντίδα των παιδιών και τις κοινές ευθύνες. Οι προσπάθειές της όχι μόνο της επέτρεψαν να προσαρμοστεί στη νέα της πραγματικότητα, αλλά ενέπνευσαν και άλλα άτομα να βρουν δύναμη στην αλληλεγγύη.

Για πολλούς, η αναπλαισίωση της πραγματικότητάς τους γίνεται ένας ακόμη ακρογωνιαίος λίθος επιβίωσης. Εστιάζοντας σε πτυχές της ζωής που μπορούν να ελέγξουν και βελτιώνοντας νέες δεξιότητες για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις τους, τα άτομα προσαρμόζονται με μια αίσθηση σκοπού και δράσης. 

Ο Sami, φοιτητής πανεπιστημίου, αρνήθηκε να αφήσει τη σύγκρουση να εκτροχιάσει την εκπαίδευσή του. Μη μπορώντας να συνεχίσει τις επίσημες σπουδές του, στράφηκε σε διαδικτυακά μαθήματα, εκμάθηση προγραμματισμού και γραφιστικής. Αυτές οι νέες δεξιότητες άνοιξαν εναλλακτικές ευκαιρίες δείχνοντας πώς η αυτοανάπτυξη μπορεί να είναι ένας ισχυρός μηχανισμός αντιμετώπισης.

Αλληλεγγύη στην πράξη

Οι θρησκευτικές και πνευματικές πρακτικές παίζουν επίσης κεντρικό ρόλο προσφέροντας ψυχολογική άνεση και πηγή ανθεκτικότητας μέσω της πίστης και των τελετουργιών. Αυτές οι πρακτικές στηρίζουν τα άτομα παρέχοντάς τους μια αίσθηση ελπίδας και αντοχής.

Το πνεύμα κοινοτικής αλληλεγγύης λάμπει μέσα από συλλογικές πρωτοβουλίες, που φέρνουν κοντά τα εκτοπισμένα άτομα. Συχνά σχηματίζονται ομάδες εθελοντ(ρι)ών για να υποστηρίξουν όσα άτομα έχουν ανάγκη, από διανομή βοήθειας μέχρι οργάνωση παιδικής μέριμνας και κοινά γεύματα. Η ανοικοδόμηση των κοινωνικών δεσμών εντός των κοινοτήτων υποδοχής καθίσταται απαραίτητη, καθώς οι εκτοπισμένοι άνθρωποι σφυρηλατούν νέες σχέσεις για να διευκολύνουν την ενσωμάτωση και την προσαρμογή τους.

Ο εικοσάχρονος Yousef αντιμετώπισε το διπλό πλήγμα του εκτοπισμού και της ανεργίας. Αντί να αποσυρθεί στην απομόνωση, εντάχθηκε σε τοπικές ομάδες βοήθειας: μοιράζοντας βοήθεια και βοηθώντας ηλικιωμένα άτομα. Αυτή η εθελοντική εργασία του έδωσε μια ανανεωμένη αίσθηση σκοπού μετατρέποντας τον ρόλο του από θύμα σε ενεργό συνεισφέροντα στην κοινότητά του.

Οι πολιτιστικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες αναδεικνύονται επίσης ως ισχυρά εργαλεία αντιμετώπισης. Αυτές οι δραστηριότητες όχι μόνο παρέχουν την τόσο αναγκαία ανακούφιση από το άγχος, αλλά και διατηρούν την πολιτιστική ταυτότητα ενισχύοντας τη συνέχεια και τη σταθερότητα σε μια κατά τα άλλα ασταθή ύπαρξη. Μέσω της παραδοσιακής χειροτεχνίας, της μουσικής ή της αφήγησης, οι εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι διατηρούν μια σύνδεση με την κληρονομιά τους αντλώντας δύναμη από το οικείο.

Για τη Hajja Khadija, μια ηλικιωμένη γυναίκα που ξεριζώθηκε από το χωριό της, η παρηγοριά ήρθε με τη μορφή παραδοσιακού παλαιστινιακού κεντήματος. Η τέχνη της όχι μόνο τη βοήθησε να αντιμετωπίσει το ψυχολογικό άγχος του εκτοπισμού, αλλά και της παρείχε ένα κάποιο εισόδημα. Διδάσκοντας σε άλλες εκτοπισμένες γυναίκες αυτή τη μορφή τέχνης, ενίσχυσε την αίσθηση της ταυτότητας και της αλληλεγγύης μεταξύ των γύρω της.

Επίμονες προκλήσεις

Παρά αυτά τα εμπνευσμένα παραδείγματα, οι εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι αντιμετωπίζουν ένα πλήθος προκλήσεων, που περιπλέκουν τις προσπάθειές τους να προσαρμοστούν. Οι οικονομικές πιέσεις είναι μεγάλες, καθώς οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι και οι ευκαιρίες εργασίας δυσχεραίνουν την κάλυψη βασικών αναγκών. Το ψυχολογικό στρες, που προέρχεται από τον συνεχή φόβο, το άγχος και την αστάθεια, επηρεάζει σοβαρά την ψυχική υγεία. Η προσαρμογή σε νέα περιβάλλοντα παρουσιάζει περαιτέρω εμπόδια, ιδιαίτερα όταν το πολιτιστικό και κοινωνικό τοπίο διαφέρει σημαντικά από ό,τι έχουν συνηθίσει τα άτομα.

Η ανθεκτικότητα των εκτοπισμένων Παλαιστινίων υπογραμμίζει τη σημασία της καλλιέργειας υποστηρικτικών περιβαλλόντων, που ενισχύουν αυτούς τους μηχανισμούς αντιμετώπισης. Οι κοινοτικοί και κυβερνητικοί θεσμοί διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην παροχή ψυχολογικής και κοινωνικής υποστήριξης δημιουργώντας συνθήκες για βιώσιμη σταθερότητα. Από τη διασφάλιση της πρόσβασης στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη μέχρι την υποστήριξη της πολιτιστικής διατήρησης, αυτές οι προσπάθειες μπορούν να κάνουν σημαντική διαφορά στον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων του εκτοπισμού.

Η Laila, μητέρα δύο παιδιών, αρχικά ένιωσε να κυριεύεται από το χάος του εκτοπισμού. Βρίσκοντας καταφύγιο στη στήριξη της οικογένειάς της, δημιούργησε μια απλή καθημερινή ρουτίνα για να παρέχει σταθερότητα στα παιδιά της. Οι προσπάθειές της δημιούργησαν μια αίσθηση κανονικότητας εν μέσω αβεβαιότητας καταδεικνύοντας τη σημασία της οικογενειακής συνοχής στις καιρικές κρίσεις.

Τελικά, η δύναμη των εκτοπισμένων Παλαιστινίων βρίσκεται στην πλούσια πολιτιστική τους κληρονομιά και στην αλληλεγγύη, που ενώνει τις κοινότητές τους. Οι ιστορίες τους αποτελούν απόδειξη της ανθρώπινης ικανότητας προσαρμογής και επιβίωσης, ακόμη και κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες. Αναγνωρίζοντας και υποστηρίζοντας αυτές τις προσπάθειες, η ευρύτερη παγκόσμια κοινότητα μπορεί να συμβάλει σε ένα μέλλον όπου η ανθεκτικότητα συνδυάζεται με ευκαιρίες και σταθερότητα.

Ο Omar Shahin είναι ειδικός ψυχικής υγείας και ψυχοθεραπείας με έδρα τη Γάζα.