Οι χώρες στην περιοχή της Νότιας Ασίας. Εικόνα μέσω Wikipedia από Iktsokh. CC BY-SA 4.0.

Πατρίδα για 2,07 δισεκατομμύρια ανθρώπους, στις χώρες της Νότιας Ασίας αναλογεί το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Η περιοχή αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της απότομης αύξησης του πληθυσμού, της ραγδαίας αστικοποιήσης, των υψηλών ποσοστών φτώχειας και της ανισότητας εισοδήματος. Επίσης, παλεύει με θέματα διακυβέρνησης, όπως η πτώση της δημοκρατίας, η άνοδος του απολυταρχισμού και καίριας σημασίας εκλογές μαζί με οικονομικά θέματα, όπως η αύξηση της ανεργίας, του πληθωρισμού, του εξωτερικού χρέους και άλλα.

Ενώ υπήρχε μεγάλος αριθμός σημαντικών ειδήσεων και εξελίξεων από αυτή την περιοχή το 2024, στο Global Voices καταφέραμε να καλύψουμε μόνο κάποιες επιλεγμένες πλευρές τους μέσω της αφοσιωμένης κοινότητας αρθρογράφων και μεταφραστών μας. Παρακάτω ακολουθεί μια περίληψη της κάλυψής μας για τη Νότια Ασία το 2024, τονίζοντας τα διαφορετικά μέτρα που πήραν πολλές κυβερνήσεις για να επεκτείνουν τον έλεγχό τους στον διαδικτυακό χώρο εν μέσω εκλογών και πολιτικών αναταραχών.

Ένας χρόνος κρίσιμων εκλογών

Διεξήχθησαν πολλές κρίσιμες εκλογές στις χώρες της Νότιας Ασίας το 2024. Στις 7 Ιανουαρίου, ο κυβερνών Σύνδεσμος Αουάμι (AL) του Μπαγκλαντές εξασφάλισε την τέταρτη συνεχόμενη θητεία του σε μια μονόπλευρη εκλογική διαδικασία, την οποία μποϊκόταραν η αντιπολίτευση και οι σύμμαχοί της . Παρόλα αυτά η νέα κυβέρνηση δεν μακροημέρευσε. Μια οργανωμένη από φοιτητές εξέγερση, που ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2024 και υποστηρίχθηκε από εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, όρθωσε το ανάστημά της μπροστά στην κρατική καταστολή και τον απολυταρχισμό της κυβέρνησης της Σεΐχ Χασίνα. Η κλιμακούμενη εξέγερση οδήγησε σε αναρχία, με αποτέλεσμα την παραίτησή της και την αναχώρησή της από τη χώρα στις 5 Αυγούστου 2024.

Ο κόσμος ζητωκραυγάζει μπροστά από το πρωθυπουργικό γραφείο μετά την παραίτηση της Σεΐχ Χασίνα. Φωτογραφία από Md Joni Hossain μέσω της Wikipedia. CC BY-SA 4.0.

Δείτε την ειδική μας κάλυψη: Αναταραχή στο Μπαγκλαντές

Οι γενικές εκλογές της 8ης Φεβρουαρίου στο Πακιστάν θεωρήθηκαν από τις λιγότερο αξιόπιστες εκλογές της χρονιάς λόγω των ισχυρισμών για εκλογική νοθεία, για διακοπή σύνδεσης στο διαδίκτυο και για τις καθυστερήσεις στην ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Ο Μουσουλμανικός Σύνδεσμος του Πακιστάν (Ναουάζ) και το Λαϊκό Κόμμα του Πακιστάν (PPP) δημιούργησαν κυβέρνηση συνεργασίας μαζί με πολλούς ανεξάρτητους υποψηφίους, ενώ ανεξάρτητοι υποψήφιοι που είναι πιστοί στο κόμμα Τεχρίκ-ε-Ινσάφ (PTI) του φυλακισμένου πρώην Πρωθυπουργού Ιμράν Χαν δημιούργησαν μια αντιπολίτευση συμμαχίας. H Εκλογική Επιτροπή του Πακιστάν είχε αποσύρει το εκλογικό σύμβολο του Τεχρίκ-ε-Ινσάφ τον Δεκέμβριο του 2023 αναγκάζοντας τους υποψηφίους του να κατέβουν στις εκλογές ως ανεξάρτητοι.

Τον Ιούνιο του 2024 το κυβερνόν κόμμα Μπαρατίγια Τζανάτα (BJP) κέρδισε τις γενικές εκλογές στην Ινδία και ο Πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι εξασφάλισε την τρίτη θητεία του, εδραιώνοντας ακόμα περισσότερο την εξουσία του.

Ο Ανούρα Κουμάρα Ντισαναγιάκα (AKD), ο αρχηγός του Τζανάτα Βιμούκτι Περαμούνα (Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο) έγινε ο ένατος εκτελεστικός πρόεδρος της Σρι Λάνκα, κερδίζοντας τις προεδρικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2024.

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κυβερνοστρατεύματα

Πάνω από 52,9 εκατομμύρια χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο Μπαγκλαντές, κυρίως του Facebook, έγιναν στόχος πολιτικών κομμάτων, που τους προωθούσαν με το ζόρι της ρητορική τους. Μέσω εργαλειοποιημένης παραπληροφόρησης και λανθασμένης πληροφόρησης, ο κυβερνών Σύνδεσμος Αουάμι (AL) τόνιζε την πρόοδο υπό την Πρωθυπουργό Σεΐχ Χασίνα χρησιμοποιώντας συχνά ψέυτικα άρθρα και κακοήθειες για την αντιπολίτευση, ενώ το Εθνικιστικό Κόμμα του Μπαγκλαντές (BNP) διέδιδε ιστορίες σχετικά με το ότι απειλείται η δημοκρατία συσπειρώνοντας τους ακολούθους ώστε να αντισταθούν στον απολυταρχισμό.

Στην αναφορά Διαφάνειας, η Meta ανέφερε ότι διέγραψε από το Facebook 50 λογαριασμούς και 98 σελίδες από το Μπαγκλαντές στο πρώτο τετράμηνο του 2024 για διασπορά ψευδών πληροφοριών σχετικά με την αντιπολίτευση. Το TikTok ανέφερε την αφαίρεση πάνω από 2.300 λογαριασμών από το Μπαγκλαντές μόνο τον Ιανουάριο για απόπειρα χειραγώγησης της ρητορικής των εκλογών. Σε πολλές περιπτώσεις έχει επίσης αναφερθεί η χρήση ΤΝ και ψευδοεικόνων που δημιουργήθηκαν μέσω βαθιάς μάθησης (deepfakes).

Διαδήλωση υποστηρικτών του κόμματος PTI στο Λονδίνο που αντηχούν την απαίτηση του Ιμράν Χαν για ελεύθερες και δίκαιες εκλογές στο Πακιστάν. Image via Flickr by Alisdare Hickson. CC BY-SA 2.0.

Στο Πακιστάν πολιτικά κόμματα όπως το Τεχρίκ-ε-Ινσάφ του Πακιστάν (PTI), το Λαϊκό Κόμμα του Πακιστάν (PPP), και ο Μουσουλμανικός Σύνδεσμος Ν του Πακιστάν (PMLN) χρησιμοποίησαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τις εκλογικές τους καμπάνιες, έχοντας σημαντική επιρροή στους ψηφοφόρους. Ο φυλακισμένος αρχηγός και πρώην Πρωθυπουργός του Πακιστάν Ιμράν Χαν εθεάθη να βγάζει λόγους από το παράθυρο του κελιού του με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ).

Με πάνω από 800 εκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου η Ινδία ηγείται παγκόσμια της χρήσης του Instagram, του Facebook και του WhatsApp, ωθώντας τα πολιτικά κόμματα να χρησιμοποιήσουν τους ινφλουένσερ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να ενισχύσουν τα μηνύματά τους. Για να γίνουν πιο ελκυστικά στον νεαρό πληθυσμό που βρίσκεται συνεχώς στο διαδίκτυο, τα πολιτικά κόμματα έχουν κινητοποιήσει χιλιάδες ινφλουένσερ, συμπεριλαμβανομένων παικτών ηλεκτρονικών παιχνιδιών, οι οποίοι μπορούσαν να επικοινωνήσουν με διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες. Χρησιμοποιήθηκαν, επίσης, διάφορα κινούμενα σχέδια, διαδικτυακά memes και τρολ για την προώθηση διαφορετικών εκλογικών ρητορικών. Το τμήμα πληροφορικής του κυβερνώντος BJP είχε επανειλημμένως κάνει χρήση ανάλυσης δεδομένων και στρατηγικών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως παρουσιάστηκε στις εκλογές του 2014 και του 2019. Οι αναφορές δείχνουν τη χρήση μιας εφαρμογής ονόματι Saral για τη συλλογή λεπτομερών δεδομένων πριν από τις εκλογές του 2024.

Πριν τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2024 στη Σρι Λάνκα, οι υποψήφιοι για το προεδρικό αξίωμα που προηγούνταν χρησιμοποίησαν εκτενώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τις καμπάνιες και τις πολιτικές ρητορικές τους, εστιάζοντας σε διάφορα προβλήματα και στόχους. Η Δρ. Σανατζάνα Χατοτούγα δημοσίευσε μια ανάλυση χρησιμοποιώντας ένα σύνολο δεδομένων από πάνω από 4.000 δημοσιεύσεις στο Twitter, που είχαν σχέση με τους υποψήφιους Προέδρους Ρανίλ Γουικρεμεσίγκε (RW), Ανούρα Κουμάρα Ντισανάικε (AKD) και Σατζίτ Πριμαντάσα (SP), περιγράφοντας πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατασκευάζουν εξευγενισμένες και ιδανικές προσωπικότητες. Παρόλο που αυτοί οι χαρακτήρες που δημιουργούνται μπορεί συχνά να γίνουν αντιληπτοί ως αυθεντικοί, η απεικόνιση αυτή κινδυνεύει να γίνει χειριστική.

Στη Σρι Λάνκα υπάρχουν περίπου οχτώμισι εκατομμύρια χρήστες του Facebook, πολλοί από τους οποίους χρησιμοποιούν την πλατφόρμα για να συζητήσουν περί εκλογών, πολιτικής και υποψηφίων. Χρησιμοποιώντας τη νέα Βιβλιοθήκη Περιεχομένου της Meta (MCL), η Δρ. Χατοτούγα ανέλυσε τις τρεις πιο δημοφιλείς δημοσιεύσεις και περίπου 1.500 σχόλια, κάθε ένα από τα οποία προερχόταν από τους επίσημους λογαριασμούς στο Facebook των υποψήφιων προέδρων RW, SP και AKD για μια περίοδο 30 ημερών. Η ανάλυση χαρτογράφησε πώς αυτοί οι υποψήφιοι γίνονται αντιληπτοί από την κύρια βάση υποστηρικτών τους και τα αποτελέσματα παρουσίασαν μια εικόνα του πώς κατασκευάζεται η σύγχρονη πολιτική συζήτηση.

Ο υποψήφιος Πρόεδρος της Σρι Λάνκα Ανούρα Κουμάρα Ντισανάικε το 2023. Φωτογραφία από Bunty456 μέσω Wikimedia Commons (CC BY-SA 4.0).

Η διαδικτυακή καταστολή ως εργαλείο για τον απολυταρχισμό

Δεν υπήρξαν μεγάλες διακοπές σύνδεσης στο διαδίκτυο στο Μπαγκλαντές κατά τη διάρκεια των εκλογών του Ιανουαρίου, εκτός από τη φραγή μερικών ιστοσελίδων. Όμως, κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων του Ιουλίου, η σύνδεση στο διαδίκτυο από τα κινητά κοβόταν κατά διαστήματα από τις 16 Ιουλίου ως τις 5 Αυγούστου, μαζί με απαγορεύσεις εισόδου σε πολλές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Μια καθολική διακοπή σύνδεσης στο διαδίκτυο σε όλη τη χώρα συνέβη μεταξύ 18 και 23 Ιουλίου, συνοδευόμενη από απαγόρευση στα ΜΜΕ , που σχεδόν απέκοψε κάθε επικοινωνία στο Μπαγκλαντές. Αυτά τα μέτρα είχαν αρνητικές επιπτώσεις στον διαδικτυακό χώρο, καθώς η διασπορά ψευδών πληροφοριών και η παραπληροφόρηση έγιναν ανεξέλεγκτες.

Το Πακιστάν αυστηροποίησε περαιτέρω τους περιορισμούς του σε διαφωνίες και ελευθερία τους λόγου φέτος. Πριν από τις εκλογές του Φεβρουαρίου, οι Αρχές επέβαλαν μια σειρά διακοπών σύνδεσης στο διαδίκτυο. Οι Πακιστανοί αντιμετώπισαν δυσκολίες πρόσβασης στην πλατφόρμα Χ (πρώην Twitter) από τις εκλογές του Φεβρουαρίου και τον Απρίλιο του 2024 η κυβέρνηση παραδέχτηκε την απαγόρευση της πλατφόρμας επικαλούμενη ανησυχίες για θέματα εθνικής ασφαλείας. Τον Αύγουστο το Πακιστάν ανέπτυξε ένα εθνικό διαδικτυακό τείχος προστασίας (firewall) για να παρακολουθεί, να μπλοκάρει και να περιορίζει περιεχόμενο που θεωρούσε προπαγανδιστικό. Ενώ οι Πακιστανοί είχαν πρόσβαση σε μπλοκαρισμένες ιστοσελίδες και πλατοφόρμες χρησιμοποιώντας VPN, στις 16 Νοεμβρίου οι Αρχές έδωσαν οδηγίες στην Αρχή Τηλεπικοινωνιών του Πακιστάν να μπλοκάρει τα μη καταγεγραμμένα VPN σε μια προσπάθεια να «περιορίσει την πρόσβαση σε τρομοκρατικό, πορνογραφικό και βλάσφημο περιεχόμενο». Καθώς οι χρήστες του Χ άρχισαν να μεταναστεύουν στο Bluesky, μια άλλη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, τον Νοέμβριο εμφανίστηκαν αναφορές για μπλοκάρισμα και αυτής της πλατφόρμας.

Εικόνα από Giovana Fleck, χρήση με άδεια.

Μια ανάλυση του Παρατηρητηρίου Μέσων Ενημέρωσης Πολιτών αποκάλυψε πώς η κυβέρνηση της Ινδίας έχει επεκτείνει ενεργά τον έλεγχό της στους χώρους του διαδικτύου τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιώντας την απαγόρευση ιστοσελίδων ως την κύρια στρατηγική. Μια αναφορά τον Μάρτιο του 2024 από την ομάδα ψηφιακών δικαιωμάτων Geeks for Geeks σημείωσε πως την περασμένη δεκαετία είχαν απαγορευτεί πάνω από 55.000 ιστοσελίδες, με το 48% αυτών να έχουν απαγορευτεί σύμφωνα με τον Νόμο για την Πληροφορική. Οι στόχοι περιελάμβαναν ανεξάρτητα ειδησεογραφικά μέσα, ανιχνευτές δηλώσεων μίσους και πλατφόρμες ζωντανής μετάδοσης.

Τον Ιανουάριο του 2024 η Σρι Λάνκα εισήγαγε τον Νόμο Διαδικτυακής Ασφάλειας, ο οποίος δίνει σε μια «Επιτροπή Διαδικτυακής Ασφάλειας» απεριόριστη εξουσία να ορίζει τις «απαγορευμευμένες δηλώσεις», να προτείνει την αφαίρεση περιεχομένου και να απενεργοποιεί την πρόσβαση για τους παραβάτες. Η Διεθνής Αμνηστία το έκρινε ως ένα μεγάλο χτύπημα κατά της ελευθερίας της έκφρασης στη Σρι Λάνκα.