Φωτογραφία του Ismael Angoh, που χρησιμοποιείται με άδειά του.

Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, το 2021, 12 χωριά στην υπο-περιφέρεια του Korhogo (που βρίσκεται 635 χλμ από το Αμπιτζάν στη βόρεια Ακτή Ελεφαντοστού) έμειναν χωρίς χρήσιμο πόσιμο νερό, εξαιτίας της μόλυνσης από το ελαιοτριβείο Cotraf oil, που απορρίπτει τα λύματά του σε αυτή την περιοχή. Στις 9 Αυγούστου 2022, το Πρακτορείο Τύπου Ακτής Ελεφαντοστού (AIP) δημοσίευσε ένα άρθρο σχετικά με την απογοήτευση αυτής της κοινότητας, το οποίο τελικά τράβηξε την προσοχή του Ismael Angoh. Ο Angoh ερεύνησε λοιπόν το θέμα αυτό για να αναδείξει τις δυσκολίες, που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες σε αυτά τα 12 χωριά, που πλήττονται από αυτή τη ρύπανση.

GV: Διερευνήσατε τη ρύπανση του ποταμού, που προκαλείται από τα απόβλητα ενός εργοστασίου στη βόρεια Ακτή Ελεφαντοστού. Ποια ήταν τα κίνητρά σας σε αυτή την περίπτωση;

Ismael Angoh (IA): En Août 2022, j’ai pris part aux formations sur les nouvelles approches d’investigation environnementale sensible au changement climatique organisées par l’Institut Panos Afrique de l’Ouest (IPAO), en partenariat avec le Centre for Investigative Journalism dans le cadre de la mise en œuvre du projet Open Climate Reporting Initiative(OCRI) en Côte d’Ivoire. Par la suite, l’IPAO a lancé un appel à projets d’enquête environnementale. Dans les recherches de sujets, j’ai découvert l’article de l’Agence Ivoirienne de Presse (AIP) dans lequel des populations de 12 villages de Korhogo ont dénoncé, à travers un sit-in, la pollution de leur rivière par des eaux usées de l’huilerie COTRAF. Cet état de fait a provoqué la perte des cultures de riz et un fort taux de mortalité des animaux. Je me suis senti interpellé et j’ai décidé de me pencher sur l’impact de cette pollution sur la vie des autochtones et leurs cours d’eau, leurs récoltes et la faune, de mettre en relief les responsabilités et les mesures entreprises pour y remédier.

Ismael Angoh (IA): Τον Αύγουστο του 2022, συμμετείχα σε μαθήματα κατάρτισης σχετικά με νέες προσεγγίσεις στην περιβαλλοντική έρευνα με ευαισθησία στην κλιματική αλλαγή, τα οποία διοργάνωσε το Ινστιτούτο Panos στη Δυτική Αφρική (IPAO) σε συνεργασία με το Κέντρο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας, στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου Ανοιχτή Πρωτοβουλία Υποβολής Εκθέσεων για το Κλίμα (OCRI) στην Ακτή Ελεφαντοστού. Στη συνέχεια, τo IPAO δημοσίευσε μια εκδήλωση ενδιαφέροντος για πρότζεκτ περιβαλλοντικών ερευνών. Κατά την έρευνα θεμάτων ανακάλυψα ένα άρθρο του Πρακτορείου Τύπου Ακτής Ελεφαντοστού (AIP), σύμφωνα με το οποίο οι κάτοικοι από αυτά τα 12 χωριά του Korhogo καταδίκασαν με καθιστική διαμαρτυρία τη μόλυνση του ποταμού από τα λύματα του ελαιοτριβείου COTRAF. Αυτή η κατάσταση είχε οδηγήσει στην απώλεια των καλλιεργειών ρυζιού και σε υψηλό ποσοστό θνησιμότητας των ζώων. Ένιωσα ένα κάλεσμα και αποφάσισα να διερευνήσω τις επιπτώσεις αυτής της ρύπανσης στη ζωή των αυτοχθόνων, στα ρέματά τους, στις σοδειές τους, και στην άγρια ζωή τους, για την ανάδειξη των ευθυνών και των μέτρων που λαμβάνονται για την αντιμετώπισή τους.  

Μολυσμένο ποτάμι στο χωρίο Lakpolo (Korhogo). Φωτογραφία από τον Ismael Angoh, η οποία χρησιμοποιείται με άδειά του.

GV: Οκτώ μήνες μετά τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της έρευνάς σας, έχετε παρατηρήσει αλλαγές;

IA: C’est toujours la même situation. Les populations n’ont reçu aucune compensation financière. Elles sont livrées à elles-mêmes. Par contre, l’ONG Jeunes Volontaires pour l’Environnement en Côte d’Ivoire (JVE-CI) m’a contacté suite à mon enquête. Leurs membres projettent de se rendre sur les lieux impactés et de faire un plaidoyer auprès de notre gouvernement et des bailleurs de fonds à l’extérieur du pays si rien n’est fait.

IA: Η κατάσταση παραμένει η ίδια. Οι κοινότητες δεν έχουν λάβει καμία οικονομική αποζημίωση. Έχουν αφεθεί στην τύχη τους. Ωστόσο, η ΜΚΟ Νέοι Εθελοντές για το Περιβάλλον στην Ακτή Ελεφαντοστού (Jeunes Volontaires pour l'Environnement en Côte d'Ivoire, ή JVE-CI) επικοινώνησε μαζί μου μετά την έρευνά μου. Τα μέλη τους σχεδιάζουν να επισκεφθούν τις πληγείσες περιοχές και να απευθύνουν έκκληση στην κυβέρνησή μας και στους εξωτερικούς δωρητές της χώρας, εάν δεν γίνει κάτι.

Μία από τις αυτοσχέδιες δεξαμενές λυμάτων του Cotraf στην περιοχή Natio-Kobadara (Korhogo). Φωτογραφία από τον Ismael Angoh, που χρησιμοποιείται με άδειά του.

GV: Γιατί αποφασίσατε να γίνετε περιβαλλοντικός δημοσιογράφος;  

IA : D’abord, produire des contenus sur l’environnement ou le changement climatique peut permettre de sauver des vies. Ensuite, couvrir le phénomène peut influer sur l’action politique et donner aux gens la capacité de faire des choix éclairés. Enfin, en réalisant des sujets bien documentés, en tant que journaliste environnementaliste, je peux mettre en lumière les actions que certains mènent d’ores et déjà pour se préparer au changement climatique.

J’espère également travailler avec des ONGs et des médias audiovisuels et en ligne. Par ailleurs, j’aimerais mettre en place une radio et télévision spécialisées en environnement et capable de lutter contre le changement climatique, afin de partager ma petite expérience avec les plus jeunes en matière de journalisme d’investigation.

IA: Πρώτον, η συγγραφή περιεχομένου για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή μπορεί να σώσει ζωές. Δεύτερον, η κάλυψη αυτού του φαινομένου μπορεί να επηρεάσει την πολιτική δράση και να επιτρέψει στους ανθρώπους να προβούν σε συνειδητές επιλογές. Και τέλος, δουλεύοντας πάνω σε καλά τεκμηριωμένα θέματα, ως περιβαλλοντικός δημοσιογράφος, μπορώ να αναδείξω τα μέτρα, που έχουν ήδη λάβει ορισμένα άτομα στο πλαίσιο της  προετοιμασίας για την κλιματική αλλαγή.

Ελπίζω επίσης να εργαστώ με ΜΚΟ και με οπτικοακουστικά ΜΜΕ και στο διαδίκτυο. Επιπλέον, θα ήθελα να δημιουργήσω έναν τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό σταθμό με ειδίκευση στο περιβάλλον, για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, μοιράζοντας έτσι την εμπειρία μου με τους πιο νέους στην ερευνητική δημοσιογραφία.

GV: Ποια ήταν η σταδιοδρομία σας, που σας οδήγησε σε αυτή την εξειδίκευση;  

IA: Je suis titulaire d’un Diplôme d'Études Supérieures en Communication (DESCOM) et d’un Diplôme Supérieur en Communication (DISCOM) à l’Institut des Sciences et Technique de la Communication (ISTC) Polytechnique à Cocody, à Abidjan. Depuis 2013, je suis journaliste-producteur radio à ISTC FM, 103.8 FM, une radio thématique « Population et Développement », avec laquelle j'ai réalisé des reportages radios et un magazine intitulé “Enfance et Droits”. Ma passion pour les médias m’a amené à me former au métier de Journaliste Reporter d’Images (JRI). Je me suis également intéressé à la presse en ligne et au journalisme d’investigation de données en genre grâce au projet « Médias Lab pour elles » de CFI et au journalisme d’investigation de données en environnement depuis août 2022.

IA: Έχω δίπλωμα στις Ανώτερες Σπουδές στην Επικοινωνία (DESCOM) καθώς και Ανώτερο Δίπλωμα στην Επικοινωνία (DISCOM) από το Πολυτεχνείο Επιστημών και Τεχνολογιών Επικοινωνίας στο Cocody του Αμπιτζάν. Από το 2013, είμαι δημοσιογράφος ηλεκτρονικών μέσων στον ISTC FM, 103,8 FM. Πρόκειται για έναν ραδιοφωνικό σταθμό με θέμα «Πληθυσμός και Ανάπτυξη», όπου έχω δημιουργήσει ραδιοφωνικά ρεπορτάζ και ένα περιοδικό με τίτλο «Enfance et Droits» (Τα Παιδιά και τα Δικαιώματά τους). Το πάθος μου για τα μέσα ενημέρωσης με οδήγησε να εκπαιδευτώ στην εργασία του δημοσιογράφου βίντεο (JRI). Ενδιαφέρθηκα επίσης για τον διαδικτυακό Τύπο και την ερευνητική δημοσιογραφία με βάση το φύλο, χάρη στο πρόγραμμα «Εργαστήριο Μέσων Ενημέρωσης για Γυναίκες» (Médias Lab pour elles) του CFI, και από τον Αύγουστο του 2022 για την ερευνητική περιβαλλοντική δημοσιογραφία.

GV: Τι προκλήσεις αντιμετωπίζετε σαν δημοσιογράφος που ασχολείται με έρευνες; 

IA: Cela fait dix ans que je suis journaliste. Mes principaux challenges se situe à trois niveaux : sur le plan économique, le financement n’est pas à la hauteur de nos espérances pour la réalisation des enquêtes sur des régions souvent reculées de la Côte d’Ivoire. Par exemple, l’enquête sur la pollution des rivières à Korhogo m’a coûté au moins plus de 600 000 FCFA (soit 984 dollars américains). Sur le plan humain, nous sommes confrontés au manque de coopération de certains responsables d’institutions étatiques ou d’entreprises impliquées dans la pollution des rivières des villages de Korhogo. Au niveau logistique, il nous fallait un véhicule de type 4X4 pour rallier les sites de pollution. Pour pallier à ce problème, nous avons loué des motos et nous avons aussi marché. Nous avons également manqué d’équipement technique et scientifique pour prélever des échantillons d’épis de riz et d’eau des rivières polluées. Sur le plan temporel, dans le cadre du projet OCRI, l’Institut Panos nous a fixé un délai de trois mois pour rendre notre enquête mais nous avons mis six mois pour terminer notre travail vu ces difficultés.

IA: Είμαι δημοσιογράφος εδώ και δέκα χρόνια. Οι κύριες προκλήσεις μου εντοπίζονται σε τρία επίπεδα: από οικονομικής άποψης, η χρηματοδότηση δεν καλύπτει τις ανάγκες μας για τη διεξαγωγή αυτών των ερευνών στις συχνά απομακρυσμένες περιοχές της Ακτής Ελεφαντοστού. Για παράδειγμα, η έρευνα για τη ρύπανση του ποταμού στο Korhogo μου κόστισε τουλάχιστον 600.000 FCFA (984 δολάρια ΗΠΑ). Σε ανθρώπινο επίπεδο, έχουμε έλλειψη συνεργασίας με ορισμένους ηγέτες κρατικών θεσμών και τις επιχειρήσεις που εμπλέκονται στη ρύπανση του ποταμού στα χωριά του Korhogo. Όσον αφορά την υλικοτεχνική υποδομή, χρειαζόμασταν ένα όχημα 4X4 για να φτάσουμε στις μολυσμένες περιοχές. Για να ξεπεράσουμε αυτό το πρόβλημα νοικιάσαμε μερικές μοτοσικλέτες και επίσης περπατήσαμε. Υπάρχει επίσης έλλειψη τεχνικού και επιστημονικού εξοπλισμού για τη λήψη δειγμάτων από τα στάχυα του ρυζιού και το νερό από τα μολυσμένα ποτάμια. Από πλευράς χρόνου, το Ινστιτούτο Panos μας έθεσε προθεσμία τριών μηνών για να διεξάγουμε την έρευνά μας στο πλαίσιο του Πρότζεκτ OCRI. Ωστόσο, λόγω αυτών των δυσκολιών μας πήρε έξι μήνες για να ολοκληρώσουμε το έργο μας.

GV: Τι πρέπει να κάνει ένας δημοσιογράφος που καλύπτει αυτό το θέμα για να το δημοσιοποιήσει;

IA: Il faut diffuser les résultats du travail sur les médias classiques et nouveaux. En ce qui concerne mon enquête, je l’ai diffusé sur ISTC FM, 103.8 FM. Je l'ai relayée sur www.vocaroo.com, un site de podcast, sur LinkedIn et WhatsApp. L’enquête a été partagée avec ceux ou celles qui ont témoigné lors de nos interviews, avec des ONGs et mes confrères. J’ai aussi parlé de l’enquête dans l’émission “ Panorama des Régions sur la radio de la Paix”.

IA: Θα πρέπει να μεταδίδουν τα αποτελέσματα των ερευνών τους τόσο μέσω των συμβατικών όσο και των νέων μέσων ενημέρωσης. Όσο αφορά την έρευνά μου, την μετέδωσα  στον ISTC FM, 103,8 FM. Τη μετέδωσα στο www.vocaroo.com, ένα ιστότοπο podcast, στο LinkedIn και στο WhatsApp. Η έρευνα κοινοποιήθηκε επίσης σε όσους παραχώρησαν δηλώσεις κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεών μας, σε ΜΚΟ και στους συναδέλφους μου. Μίλησα επίσης για την έρευνα αυτή στο πρόγραμμα «Panorama des Régions sur la radio de la Paix» (Επισκόπηση των Περιφερειών του Ράδιο Ειρήνη).

GV: Εργάζεστε στο πλαίσιο ενός δικτύου συναδέλφων δημοσιογράφων για τα ίδια θέματα στην Ακτή Ελεφαντοστού;

IA: Je rêve de travailler en réseau avec d’autres confrères journalistes sur la même thématique en Côte d’Ivoire, dans la sous-région, mais pour le moment, ma vraie collaboration, c’est avec la journaliste Aïssatou Fofana. Grâce à elle, j’ai pu relayé mon enquête sur son site en ligne : www.lecologiste.com.

IA: Ονειρεύομαι να δικτυωθώ με άλλους δημοσιογράφους που ασχολούνται με το ίδιο θέμα στην Ακτή Ελεφαντοστού και τη συγκεκριμένη περιοχή, αλλά προς το παρόν η πραγματική μου συνεργασία είναι με τη δημοσιογράφο Aïssatou Fofana. Χάρη σε αυτήν μπόρεσα να μεταδώσω την έρευνά μου στον διαδικτυακό της ιστότοπο: www.lecologiste.com.

GV: Ποια είναι η άποψή σας για τον περιβαλλοντικό αγώνα;

IA: Je compte renforcer mes capacités sur le journalisme d’investigation et le journalisme de solutions pour lutter contre le changement climatique. Les responsables des médias doivent comprendre que cette thématique représente pour eux une occasion de se développer et d’améliorer leur offre en direction du public. Parce que les populations veulent obtenir des informations fiables sur le phénomène et savoir ce qu'elles peuvent faire pour contribuer à la lutte.

IA: Σκοπεύω να αναπτύξω τις δεξιότητές μου στην ερευνητική δημοσιογραφία και στη δημοσιογραφία λύσεων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Οι υπεύθυνοι των ΜΜΕ πρέπει να κατανοήσουν ότι το θέμα αυτό αποτελεί ευκαιρία για αυτούς να αναπτύξουν και να βελτιώσουν την προσφορά τους στο κοινό. Διότι οι άνθρωποι θέλουν να αποκτήσουν αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με το φαινόμενο και να γνωρίζουν τι μπορούν να κάνουν για να συμβάλουν στον αγώνα.