Εικόνα της Giovana Fleck, χρήση με άδεια.

Η παρούσα έκθεση αποτελεί μέρος του Αφηγήσεις Δεδομένων, ενός εγχειρήματος του Παρατηρητηρίου Μέσων των Πολιτών, που στοχεύει στον εντοπισμό και την κατανόηση του λόγου σχετικά με τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για διακυβέρνηση, έλεγχο και πολιτική στο Ελ Σαλβαδόρ, τη Βραζιλία, την Τουρκία, το Σουδάν και την Ινδία. Διαβάστε περισσότερα για το εγχείρημα εδώ και δείτε το δημόσιο σύνολο δεδομένων μας.

Ισχυροί παράγοντες, κυβερνήσεις και εταιρείες διαμορφώνουν ενεργά αφηγήσεις για την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) για να προωθήσουν ανταγωνιστικά οράματα για την κοινωνία και τη διακυβέρνηση. Αυτές οι ρητορικές καθορίζουν τη γνώμη του κοινού και τι θα πρέπει να θεωρείται φυσιολογικό ή αναπόφευκτο σχετικά με την ανάπτυξη της ΤΝ στην καθημερινή τους ζωή, από την επιτήρηση έως την αυτοματοποιημένη λήψη αποφάσεων. Ενώ τα δημόσια μηνύματα πλαισιώνουν τα συστήματα ΤΝ ως εργαλεία προόδου και αποτελεσματικότητας, οι τεχνολογίες αυτές αναπτύσσονται όλο και περισσότερο για την παρακολούθηση των πληθυσμών και την αποδυνάμωση της πολιτικής συμμετοχής των πολιτών με αμέτρητους τρόπους. Αυτή η αφηγηματική πρόκληση για την ΤΝ γίνεται πιο περίπλοκη λόγω των διαφορετικών πολιτισμικών αξιών, σκοπών και εννοιών που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο συζητείται η ΤΝ σε παγκόσμιο επίπεδο. Η εξέταση αυτών των διαφορών είναι κρίσιμη σε πλαίσια στα οποία τα δεδομένα επιδεινώνουν τις ανισότητες, την αδικία ή τη μη δημοκρατική διακυβέρνηση. Καθώς τα συστήματα αυτά συνεχίζουν να υιοθετούνται από κυβερνήσεις με ιστορικό καταστολής, καθίσταται ζωτικής σημασίας για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν τις αφηγήσεις για την ΤΝ, που νομιμοποιούν αντιδημοκρατικές εφαρμογές αυτών των εργαλείων.

Αξιοποιήσαμε τις βάσεις που έθεσε το Παρατηρητήριο Ανελευθερίας για τη διεξαγωγή της έρευνας «Αφηγήσεις Δεδομένων» σχετικά με τον διάλογο για τα δεδομένα σε πέντε χώρες που αντιμετωπίζουν διαφορετικές απειλές για τη δημοκρατία: Σουδάν, Ελ Σαλβαδόρ, Ινδία, Βραζιλία και Τουρκία. Για να κατανοήσουμε καλύτερα τις σχέσεις αυτών των χωρών με την ΤΝ, τα κίνητρα και τις στρατηγικές προστασίας του δημόσιου συμφέροντος, είναι χρήσιμο να πλαισιώσουμε την ΤΝ ως αφήγηση δεδομένων. Η διακυβέρνηση της ΤΝ περιλαμβάνει εγγενώς τη διακυβέρνηση των δεδομένων και αντοστρόφως. Τα συστήματα ΤΝ βασίζονται σε τεράστιες ποσότητες δεδομένων για την εκπαίδευση και τη λειτουργία τους, ενώ αποκτούν αναγνωσιμότητα και αξία καθώς ενσωματώνονται ευρέως σε καθημερινές λειτουργίες που στη συνέχεια παράγουν τις τεράστιες ποσότητες δεδομένων που απαιτούν για να λειτουργήσουν.

Ορολογία ΤΝ ως αφήγηση και εμπόδιο

Ο ίδιος ο όρος τεχνητή νοημοσύνη είναι αμφιλεγόμενος. Οι συμβατικοί ορισμοί της τεχνητής νοημοσύνης, όπως αυτός που θεσπίστηκε από την πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη της ΕΕ, επιχειρούν να παράσχουν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής το απαραίτητο πεδίο για τη θέσπιση αποτελεσματικών πολιτικών διακυβέρνησης. Ωστόσο, οι προσπάθειες αυτές σχεδόν πάντα αποτυγχάνουν, καθώς αποκλείουν ακούσια ορισμένα συστήματα από την εποπτεία λόγω της ποικιλίας των μορφών και των λειτουργιών των λεγόμενων ευφυών συστημάτων στο σύνολό τους. Οι προσεγγίσεις για τον ορισμό της τεχνητής νοημοσύνης ποικίλλουν περαιτέρω ανάλογα με τον τομέα. Αυτό καταδεικνύεται από τα δεδομένα ερευνών, στα οποία οι επιστήμονες πληροφορικής επικεντρώνονται στις τεχνικές λειτουργίες του συστήματος, ενώ οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επικεντρώνονται αντίθετα σε μεταφορικές συνδέσεις μεταξύ των πτυχών του συστήματος που πιστεύουν ότι μοιάζουν με την ανθρώπινη σκέψη και συμπεριφορά. Αυτό δείχνει πώς ακόμη και ο όρος τεχνητή νοημοσύνη έχει μια αφήγηση. Αρχίζουμε να τον κατανοούμε αποδεχόμενοι τις ευρείες χρήσεις στα δημοφιλή ΜΜΕ παράλληλα με τις κυβερνητικές και ερευνητικές χρήσεις.

Η παγκόσμια ποικιλομορφία στις αφηγήσεις για την ορολογία της ΤΝ αντανακλά τη διεθνή ποικιλομορφία στις πολιτισμικές αξίες και προτεραιότητες. Πολλές γλώσσες αποδίδουν τη λέξη «νοημοσύνη» σε αυτά τα συστήματα, αλλά οι πολιτισμοί διαφέρουν ως προς τις αντιλήψεις τους για το τι σημαίνει νοημοσύνη. Η απλή χρήση του όρου «νοημοσύνη» αποδίδει στην τεχνολογία ιδιότητες, που μοιάζουν με τις ανθρώπινες, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει μια λανθασμένη αίσθηση ότι η ΤΝ είναι αυτόνομη και ισχυρή και όχι ένα εργαλείο, που αναπτύσσεται και ελέγχεται από ανθρώπινους παράγοντες. Οι ανθρωπομορφικές περιγραφές της ΤΝ μπορούν να αποκρύψουν την υποκείμενη υποδομή και τα επιχειρηματικά συμφέροντα που κρύβονται πίσω από την ανάπτυξή της και να παραπλανήσουν το κοινό οδηγώντας το σε λανθασμένα συμπεράσματα σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της τεχνολογίας και την αξιοπιστία της σε συγκεκριμένες περιπτώσεις χρήσης. Κατά συνέπεια, οι αφηγήσεις για την ΤΝ, που χρησιμοποιούν ανθρωπομορφικές περιγραφές, μπορεί να αποτρέψουν τη δημόσια κριτική των συστημάτων ΤΝ.

Η γλώσσα, που αποδίδει περισσότερη ευφυΐα από όση μπορεί να προσφέρει ένα σύστημα, μπορεί να γίνει κατανοητή στο πλαίσιο των εταιρικών αφηγήσεων, που προωθούν αυτά τα εργαλεία. Επειδή τα προηγμένα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, ιδίως η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη, απαιτούν τεράστιους υπολογιστικούς πόρους και υποδομές που μόνο περιορισμένες εταιρείες διαθέτουν, η εξουσία επί της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης έχει συγκεντρωθεί σε εταιρείες Big Tech όπως η Google και η Microsoft. Αυτή η τεχνική κυριαρχία παρέχει σε αυτές τις εταιρείες ένα πλεονέκτημα όσον αφορά τις αφηγήσεις για τα συστήματα ΤΝ προωθώντας αφηγήσεις, που υποδηλώνουν ότι ο προνομιακός τους έλεγχος πάνω σε αυτή την τεχνολογία είναι για το δημόσιο καλό, λόγω των υποσχέσεων ότι θα «εκδημοκρατίσει την ΤΝ» για όλους. Στην πραγματικότητα, αυτά τα μοντέλα είναι παντελώς ανίκανα να εκδημοκρατίσουν εξίσου τη γνώση, επειδή αυτές οι τεχνολογίες δεν μπορούν να διακρίνουν το γεγονός από τη φαντασία στις εκροές τους για να δικαιολογήσουν ακόμη και έναν φιλελεύθερο ορισμό της «γνώσης» και επειδή παρέχουν διαφορετικές απαντήσεις σε διαφορετικούς ανθρώπους λόγω της φύσης της ταυτότητας πληροφορίας, που κωδικοποιείται στην ομιλία των χρηστών. Η δημοτικότητα της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης επεκτείνει περαιτέρω την εταιρική επιρροή των ΗΠΑ σε άλλες χώρες, διαμορφώνει τα ζητήματα που εγείρονται και τον διάλογο στις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και καθορίζει ποια έρευνα χρηματοδοτείται.

Η ανάδειξη των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης ως ευφυών περιπλέκεται περαιτέρω και συνυφαίνεται με γειτονικές αφηγήσεις. Στις ΗΠΑ, οι αφηγήσεις για την τεχνητή νοημοσύνη συχνά περιστρέφονται γύρω από αντίθετα θέματα όπως η ελπίδα και ο φόβος, γεφυρώνοντας συχνά δύο ισχυρά συναισθήματα: υπαρξιακούς φόβους και οικονομικές προσδοκίες. Σε κάθε περίπτωση, προτείνουν ότι η τεχνολογία είναι ισχυρή. Αυτές οι αφηγήσεις συμβάλλουν στη δημοσιότητα των εργαλείων ΤΝ και τις πιθανές επιπτώσεις τους στην κοινωνία. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:

• Ένας «ανταγωνισμός εξοπλισμών τεχνητής νοημοσύνης» μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων παγκόσμιων δυνάμεων, ιδίως της Κίνας.
• Η ΤΝ αποτελεί κινητήρια δύναμη οικονομικής ανάπτυξης και μετασχηματιστικό παράγοντα αναδιαμόρφωσης της κοινωνίας.
• Η ΤΝ αποτελεί απειλή για την εργασία.
• Η ΤΝ ως εργαλείο προς όφελος της κοινωνίας.
• Η ΤΝ είναι αναπόφευκτη δύναμη, που απαιτεί επείγουσα ρύθμιση.
• Εάν δεν χρησιμοποιείς ΤΝ, θα μείνεις πίσω.
• Η ΤΝ είναι δύναμη εκδημοκρατισμού, που μειώνει τους φραγμούς εισόδου σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πολλοί από αυτούς τους ισχυρισμούς παρουσιάζουν συχνά την ΤΝ ως μια ασταμάτητη και επιταχυνόμενη δύναμη. Ενώ αυτή η αφήγηση μπορεί να προκαλέσει ενθουσιασμό και επενδύσεις στην έρευνα για την ΤΝ, μπορεί επίσης να συμβάλει στην αίσθηση τεχνολογικού ντετερμινισμού και στην έλλειψη κριτικής ενασχόλησης με τις συνέπειες της ευρείας υιοθέτησης της ΤΝ. Οι αντίθετες αφηγήσεις είναι πολλές και επεκτείνονται στα μοτίβα της επιτήρησης, της διάβρωσης της εμπιστοσύνης, της προκατάληψης, των επιπτώσεων στην εργασία, της εκμετάλλευσης της εργασίας, των χρήσεων υψηλού κινδύνου, της συγκέντρωσης της εξουσίας και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μεταξύ άλλων.

Αυτά τα αφηγηματικά πλαίσια, σε συνδυασμό με τη μεταφορική γλώσσα και τις εικόνες που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν την τεχνητή νοημοσύνη, συμβάλλουν στη σύγχυση και την έλλειψη γνώσης του κοινού σχετικά με την τεχνολογία. Τοποθετώντας την ΤΝ ως ένα μετασχηματιστικό, αναπόφευκτο και απαραίτητο εργαλείο για την εθνική επιτυχία, αυτές οι αφηγήσεις μπορούν να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη και τις πολιτικές αποφάσεις, συχνά με τρόπους που δίνουν προτεραιότητα στην ταχεία υιοθέτηση και εμπορική αξιοποίηση.

Βασικές αφηγήσεις που εντοπίσαμε στην έρευνά μας

Μπορείτε να κάνετε κλικ στον παρακάτω πίνακα για να περιηγηθείτε στις αφηγήσεις που ερευνήσαμε και περιγράφουμε στην επόμενη ενότητα:

Βραζιλία

Η συζήτηση γύρω από την ΤΝ στη Βραζιλία επικεντρώνεται κυρίως σε ρυθμιστικά μέτρα και έχει αποκτήσει δυναμική, καθώς φέτος η Βραζιλία φιλοξένησε την G20 (2024) και διεξήγαγε μια σειρά προετοιμασιών και παράλληλων εκδηλώσεων που αφορούν θέματα διακυβέρνησης δεδομένων, όπως το NetMundial+10. Η βασική ρύθμιση που συζητήθηκε ήταν το νομοσχέδιο 2338/2023, το οποίο επιδιώκει να θεσπίσει εθνικά πρότυπα για την ανάπτυξη, την εφαρμογή και την υπεύθυνη χρήση συστημάτων ΤΝ. Εκτός από αυτό το νομοσχέδιο, υπάρχουν επίσης τομεακές νομοθετικές προτάσεις, όπως αυτές που ποινικοποιούν τα πορνογραφικά deepfakes, και στοχευμένες δράσεις, όπως τα ψηφίσματα του 2024 του Ανώτατου Εκλογικού Δικαστηρίου για την ΤΝ και τις εκλογές.

Στο πλαίσιο αυτό, η ερευνητική ομάδα μας κατέγραψε τρεις βασικές αφηγήσεις. Η πρώτη αφήγηση, «η Βραζιλία πρέπει να παραμείνει στην πρώτη γραμμή της ρύθμισης των νέων τεχνολογιών», καλύπτει την επιθυμία της σημερινής αριστερής κυβέρνησης της Βραζιλίας και των μελών της κοινωνίας των πολιτών να επιστρέψουν στην πρώτη γραμμή της ρύθμισης των νέων τεχνολογιών, όπως ήταν το 2014, με το «Marco Civil da Internet» (Βραζιλιάνικο πλαίσιο πολιτικών δικαιωμάτων για το Διαδίκτυο). Η δεύτερη αφήγηση, «η Βραζιλία πρέπει να ρυθμίσει την ΤΝ για να μην μείνει πίσω», ακολουθεί επίσης την αίσθηση επιτακτικότητας για ρύθμιση, προωθείται ωστόσο από τη συντηρητική δεξιά, το Φιλελεύθερο Κόμμα (PL) και δίνει προτεραιότητα στη δημιουργία ενός ασφαλούς επιχειρηματικού τοπίου που ευδοκιμεί στην καινοτομία της τεχνητής νοημοσύνης. Η τρίτη αφήγηση, «η ρύθμιση της ΤΝ εμποδίζει την καινοτομία στη Βραζιλία», που προωθείται από τη νεοφιλελεύθερη δεξιά της χώρας, δημοσιοποιεί τη σκέψη ότι η ρύθμιση της ΤΝ θα εμποδίσει την ανάπτυξη της βιομηχανίας ΤΝ στη Βραζιλία.

Ινδία

Τον Νοέμβριο του 2023, κυκλοφόρησε ένα deepfake βίντεο ΤΝ της ηθοποιού Rashmika Mandanna στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και προκάλεσε μια σημαντική συζήτηση στην Ινδία σχετικά με τη ρύθμιση της ΤΝ. Η επιβεβαίωση της χειραγώγησης της εικόνας οδήγησε σε συζητήσεις σχετικά με τον ρόλο της κυβέρνησης στον έλεγχο των deepfake ΤΝ και στον μετριασμό της πιθανής βλάβης. Η συζήτηση αυτή επεκτάθηκε στις ανησυχίες σχετικά με τον αντίκτυπο της ΤΝ στις εκλογές, γεγονός που ώθησε την κυβέρνηση να προειδοποιήσει τις πλατφόρμες σχετικά με τα deepfake ΤΝ και να εκδώσει συμβουλές για αυτορρύθμιση και επισήμανση του περιεχομένου που παράγεται από την ΤΝ. Τα μέτρα αυτά ακολούθησαν τις δημόσιες ομιλίες του πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι, ο οποίος υπογράμμισε τις απειλές, που θέτουν τα deepfake ΤΝ και την πιθανή βλάβη τους για τους πολίτες.

Κατά την πρώτη φάση της συζήτησης, αμέσως μετά τη δημοσίευση του deepfake βίντεο ΤΝ, η ερευνητική μας ομάδα κατέγραψε δύο βασικές αφηγήσεις. Η πρώτη αφήγηση, «η ινδική κυβέρνηση δεσμεύεται να καταστήσει το διαδίκτυο ασφαλές για τους πολίτες της», προώθησε τις γενικές ενέργειες της κυβέρνησης υπό τη μορφή κανονισμών για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, της ρητορικής μίσους και της διαδικτυακής παρενόχλησης. Η δεύτερη αφήγηση, «η αντίδραση της ινδικής κυβέρνησης στα deepfake ΤΝ είναι συγκεχυμένη και αντιδραστική», που υποστηρίχθηκε από οργανώσεις όπως το Ίδρυμα Ελευθερίας Διαδικτύου, αμφισβήτησε τα αντιδραστικά μέτρα της κυβέρνησης και θεώρησε ότι ελήφθησαν χωρίς τεκμηριωμένη αξιολόγηση των διαφόρων σχετικών ζητημάτων.

Αργότερα, καταγράφηκαν τρεις επιπλέον αφηγήσεις, όταν η εστίαση μεταφέρθηκε στις εκλογές. Οι δύο πρώτες αφηγήσεις, «τα deepfake ΤΝ θα χρησιμοποιηθούν από τους αντεθνικούς παράγοντες της Ινδίας» και «οι δημιουργοί των deepfake ΤΝ και οι πλατφόρμες που τα φιλοξενούν είναι οι πραγματικοί οδηγοί της εκλογικής χειραγώγησης», που προτάθηκαν από την κυβέρνηση, αποσκοπούν στο να κατηγορήσουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τις πλατφόρμες κοινωνικών μέσων και τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από τη δημιουργία των deepfake βίντεο για την παραπληροφόρηση ΤΝ χωρίς να προβλέπουν σταθερή ρύθμιση για την αντιμετώπισή της. Η τρίτη αφήγηση, «η λύση για την παραπληροφόρηση ΤΝ στην Ινδία θα πρέπει να υπερβαίνει την απαγόρευση και την αφαίρεση περιεχομένου», που προωθείται επίσης από οργανισμούς όπως το Ίδρυμα Ελευθερίας Διαδικτύου, απαιτεί μια πιο αποτελεσματική απάντηση από την κυβέρνηση, που λαμβάνει υπόψη την πολιτική λογοδοσία και ενισχύει το σύστημα των μέσων ενημέρωσης.

Σουδάν

Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν, ο οποίος συνεχίζεται από τον Απρίλιο του 2023, έχει επηρεάσει έντονα όλες τις πτυχές της σουδανικής κοινωνίας. Τον Μάιο του 2023, οι Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις (SAF) χρησιμοποίησαν τον εθνικό τηλεοπτικό σταθμό για να διαδώσουν παραπληροφόρηση, ισχυριζόμενοι ότι ένα βίντεο του Μοχάμεντ Χαμντάν Ντάγκλο (Χεμέντι), επικεφαλής των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF), είχε παραχθεί με ΤΝ και ότι ο Χεμέντι ήταν νεκρός. Ωστόσο, ο Χεμέντι εμφανίστηκε ξανά τον Ιούλιο του 2023 σε ένα μαγνητοσκοπημένο βίντεο με τις δυνάμεις του, που δημοσιεύθηκε από τις RSF στο X (πρώην Twitter), το οποίο οι υποστηρικτές των SAF χρησιμοποίησαν για να ενισχύσουν την αφήγησή τους για τον θάνατό του, υποστηρίζοντας ότι «οι RSF χρησιμοποιούν deepfake ΤΝ για στρατιωτική παραπλάνηση». Τον Ιανουάριο του 2024, η αξιοπιστία των SAF επλήγη όταν ο Χεμέντι εμφανίστηκε δημοσίως με αρκετούς Αφρικανούς ηγέτες κατά τη διάρκεια περιοδείας στην περιοχή.

Εν μέσω αυτής της οπλοποίησης της ΤΝ, η ερευνητική μας ομάδα κατέγραψε τρεις βασικές αφηγήσεις. Η πρώτη αφήγηση, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, «οι RSF χρησιμοποιούν deepfake ΤΝ για στρατιωτική παραπλλανηση», που προωθείται από τις SAF και τους υποστηρικτές της, στοχεύει στην απαξίωση των RSF συνδέοντάς τις με deepfake ΤΝ και κατηγορώντας τις ότι εξαπατούν τον κόσμο ώστε να νομίζει ότι ο επικεφαλής τους, ο Χεμέντι, είναι ακόμα ζωντανός. Η δεύτερη αφήγηση, «τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ χρησιμοποιούν την AI για να επιτύχουν τους σκοπούς τους στο Σουδάν», που επίσης προωθείται από τους υποστηρικτές των SAF, υποστηρίζει ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα χρησιμοποίησαν ΤΝ για να επιτύχουν τους σκοπούς τους στο Σουδάν και να ενισχύσουν τις RSF, ενώ παράλληλα ζημιώνουν τη φήμη των SAF. Το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν ενισχύσει τη συμμετοχή τους στην καινοτομία ΤΝ, η οποία έχει επεκταθεί μετά την ειρηνευτική συμφωνία τους στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Αβραάμ. Οι RSF, που έχουν ισχυρούς δεσμούς με τα ΗΑΕ, έχουν επιδιώξει στο παρελθόν να δημιουργήσουν ανεξάρτητες σχέσεις με το Ισραήλ εκτός των επίσημων κρατικών διαύλων.

Η τρίτη αφήγηση, «οι RSF δεν χρησιμοποιούν deepfake ΤΝ για στρατιωτική παραπλάνηση», που προωθείται από τις RSF και τους υποστηρικτές της, αντικρούει τις κατηγορίες των SAF και αρνείται ότι χρησιμοποιεί deepfake ΤΝ για στρατιωτική παραπλάνηση στις διαδικτυακές επιχειρήσεις της.

Τουρκία

Στην Τουρκία, ο ενθουσιασμός αποτελεί κυρίαρχο παράγοντα όταν συζητείται η ΤΝ, ωστόσο η ΤΝ συχνά παρεξηγείται και αντιμετωπίζεται ως μαγική λύση. Πολλοί φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στρέφονται στην ΤΝ για να προβάλλουν μια τεχνολογικά έμπειρη, προοδευτική και αντικειμενική εικόνα, χρησιμοποιώντας την ως άμυνα απέναντι σε κατηγορίες προκατάληψης ή οπισθοδρόμησης. Ωστόσο, η αισιοδοξία έρχεται σε έντονη αντίθεση με τις απογοητευτικές ή καταχρηστικές εμπειρίες που έχουν πολλοί Τούρκοι με την ΤΝ στην καθημερινή τους ζωή.

Σε αυτή τη σύγκρουση αντιλήψεων, η ερευνητική μας ομάδα χαρτογράφησε δύο αφηγήσεις. Η πρώτη αφήγηση, «η τεχνητή νοημοσύνη είναι αμερόληπτη και, από μόνη της, μπορεί να λύσει πολλά από τα προβλήματα του τουρκικού λαού», που προωθείται από το κυβερνών κόμμα, την αντιπολίτευση, ακόμη και την ποδοσφαιρική ομοσπονδία της χώρας, παρουσιάζει την τεχνητή νοημοσύνη ως πάντα αμερόληπτη, αντικειμενική και ανώτερη από τα ανθρώπινα συστήματα, ανεξάρτητα από το γιατί/πώς/που χρησιμοποιείται. Η δεύτερη αφήγηση, «η τεχνητή νοημοσύνη προκαλεί περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει», υποστηρίζεται εμμέσως και παρουσιάζει τις απειλές της χρήσης της ΤΝ, συμπεριλαμβανομένης της επιδείνωσης των υφιστάμενων κοινωνικών προβλημάτων και της δημιουργίας νέων.

Το χάσμα στη συζήτηση

Οι αφηγήσεις που εντόπισαν οι ερευνητές και ερευνήτριές μας αναδεικνύουν επίσης τις απουσίες στις συζητήσεις. Η πιο εμφανής περίπτωση είναι στο Ελ Σαλβαδόρ, όπου δεν εντοπίστηκαν βασικές αφηγήσεις, που να συζητούν την ΤΝ. Η έρευνά μας δείχνει ότι τα θέματα διακυβέρνησης δεδομένων, που ευδοκιμούν στον κοινωνικό διάλογο του Ελ Σαλβαδόρ, είναι κυρίως οι πολιτικές κρυπτονομισμάτων και τα ζητήματα προστασίας δεδομένων.

Τα ζητήματα προστασίας δεδομένων αποτελούν επίσης παράγοντες στη συζήτηση γύρω από τη διακυβέρνηση δεδομένων στην Ινδία, το Σουδάν και την Τουρκία. Ωστόσο, σε όλες αυτές τις χώρες, οι ανησυχίες σχετικά με τη διαρροή ή την κατάχρηση των δεδομένων των ανθρώπων συνδέονται με την τεχνητή νοημοσύνη. Δεν φαίνεται να υπάρχει συζήτηση σχετικά με την πηγή των δεδομένων που χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη των συστημάτων ΤΝ και τις επιπτώσεις που μπορεί ή δεν μπορεί να έχει αυτό στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων, ακόμη και σε χώρες όπου συζητούνται πιθανές ρυθμίσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τις συζητήσεις γύρω από τις πιθανές επιπτώσεις της ΤΝ στην απασχόληση. Δεν υπάρχουν τοπικές αφηγήσεις, που να συζητούν τις απειλές ή τις ευκαιρίες που μπορεί να παρουσιάσει η ΤΝ για τους ανθρώπους στους χώρους εργασίας τους.

Οι αφηγήσεις, που καταγράφτηκαν στην έρευνά μας, παρέχουν επίσης αισιοδοξία ή σαφείς θετικούς συσχετισμούς με την ΤΝ. Στην Τουρκία, η ΤΝ παρουσιάζεται ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο, αν και κυρίως μυθοποιείται και χρησιμοποιείται στον διάλογο και ως επικοινωνιακή τακτική για να συγκαλύψει την αναποτελεσματικότητα.

Το έργο των ερευνητ(ρι)ών μας δείχνει επίσης ότι δεν υπάρχουν ισχυρές αφηγήσεις στις κοινωνίες των χωρών που μελετήθηκαν, οι οποίες να αφορούν τις πιθανές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η τεχνητή νοημοσύνη στις στρατιωτικές ή αστυνομικές ικανότητες των χωρών, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ. Μόνο στην Τουρκία και το Ελ Σαλβαδόρ εντόπισαν ενεργές συζητήσεις για πιθανή κατασκοπεία από τις κυβερνήσεις τους. Ωστόσο, σε αυτά τα περιστατικά, οι αφηγήσεις που αποτυπώθηκαν συνδέουν το ζήτημα με την ΤΝ. Το ίδιο συνέβη και με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν καταγράφηκαν συζητήσεις για το πώς η ΤΝ μπορεί να τις αποτρέψει ή να τις διευκολύνει.

Η έρευνά μας επίσης δεν αποκαλύπτει καμία εις βάθος κοινωνική συζήτηση σχετικά με την ευκαιρία, που παρουσιάζει η τεχνητή νοημοσύνη για τους απολυταρχικούς ηγέτες, που βρίσκονται σήμερα στην εξουσία ή επιθυμούν να αποκτήσουν πρόσβαση στην εξουσία. Φαίνεται να υπάρχουν ελάχιστες συζητήσεις για το αν μπορεί να επιδεινώσει την έννοια της μη αναμφισβήτητης αλήθειας και πώς αυτό το κλίμα δυσπιστίας είναι επιζήμιο για τις δημοκρατίες.

Συμπέρασμα: Αλλαγή αφήγησης ΤΝ

Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, που θέλουν να προστατεύσουν τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, πρέπει να κατανοήσουν καλύτερα τις αφηγήσεις της ΤΝ σε παγκόσμιο επίπεδο. Είδαμε τώρα τις πρώτες εκλογές που επηρεάστηκαν από την παραγωγική ΤΝ. Ο αυταρχισμός με γνώμονα τον αλγόριθμο και η χρήση της ΤΝ για καταστολή είναι ευρεία, συμπεριλαμβανομένης της προπαγάνδας deepfake, της παρακολούθησης, της συγκράτησης περιεχομένου, του κυβερνοπολέμου και των όπλων ΤΝ. Υπάρχει περιφερειακή εστίαση σε συγκεκριμένες απειλές και πολιτικές ΤΝ, αλλά είναι απαραίτητες ευρύτερες δημόσιες αφηγήσεις σχετικά με τις επιπτώσεις της ΤΝ στη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η έρευνα που διεξήχθη μέσω του Παρατηρητηρίου Αφηγήσεων Δεδομένων δείχνει πώς οι περιφερειακές συζητήσεις συχνά παραλείπουν κρίσιμες συνδέσεις μεταξύ των συστημάτων ΤΝ, της διακυβέρνησης δεδομένων και της εξουσίας. Υπάρχει ανάγκη για αλλαγή των αφηγήσεων και δημιουργία αφηγηματικών υποδομών. Η θεώρηση της ΤΝ ως μέρος ενός οικοσυστήματος δεδομένων και όχι ως ανθρωπομορφοποιημένη νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των επιβλαβών και υπεραπλουστευμένων αφηγήσεων για την ΤΝ. Αυτό μπορεί επίσης να βοηθήσει στην εκπαίδευση του κοινού σχετικά με τα δικαιώματα των δεδομένων και της ΤΝ, καθώς η πολιτική για την ΤΝ εξαρτάται από τη διακυβέρνηση των δεδομένων. Αυτή η σχέση είναι ιδιαίτερα σημαντική όταν εξετάζεται η ανάπτυξη της ΤΝ και ο ρόλος που διαδραματίζει η ΤΝ στον αγωγό παρακολούθησης.

Η έρευνά μας αποκαλύπτει σημαντικά κενά στην παγκόσμια συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη. Στο Ελ Σαλβαδόρ, ο κοινωνικός διάλογος γύρω από τη διακυβέρνηση δεδομένων επικεντρώνεται στις πολιτικές κρυπτονομισμάτων και στην προστασία των δεδομένων, με ελάχιστη προσοχή στην ΤΝ. Τα deepfake ΤΝ και η χρήση τους στην παραπληροφόρηση συζητούνται σε χώρες όπως η Βραζιλία, η Ινδία και το Σουδάν, αλλά αυτές σπάνια ασχολούνται με τις επιπτώσεις της ΤΝ στην προστασία της ιδιωτικής ζωής των δεδομένων ή την απασχόληση. Η αισιοδοξία για την ΤΝ είναι ασυνήθιστη, εκτός από την Τουρκία, όπου η ΤΝ προωθείται ως λύση, αν και συχνά επιφανειακά. Οι συζητήσεις σχετικά με τον αντίκτυπο της ΤΝ στις στρατιωτικές και αστυνομικές δυνατότητες, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το ενδεχόμενο να στηρίξει αυταρχικά καθεστώτα ή να υπονομεύσει τις δημοκρατικές αξίες είναι ιδιαίτερα απούσες, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για μια πιο ολοκληρωμένη και κριτική ενασχόληση με τις κοινωνικές επιπτώσεις της ΤΝ παγκοσμίως.

Οι υποσχόμενες αναδυόμενες προσεγγίσεις διακυβέρνησης της ΤΝ θα μπορούσαν να ενισχυθούν με μεθόδους που σέβονται τη δύναμη των αφηγήσεων γύρω από κεντρικά ζητήματα. Πρωτοβουλίες διακυβέρνησης δεδομένων και ΤΝ με κοινοτικό προσανατολισμό, όπως το «Connected by Data» και τα δίκτυα κυριαρχίας δεδομένων των ιθαγενών, όπως το «Te Mana Raraunga», καταδεικνύουν πώς η συλλογική διαχείριση μπορεί να αμφισβητήσει τον εταιρικό έλεγχο και την κρατική επιτήρηση. Πρόσφατα, υπήρξαν επίσης προσπάθειες όπως η ενημέρωση της πολιτικής «Fostering a Federated AI Commons Ecosystem» (Προώθηση ενός ομοσπονδιακού οικοσυστήματος πλαισίου ΤΝ), εμπνευσμένη από το έργο του οργανισμού Coding Rights, που καλεί την G20 να υποστηρίξει ένα οικοσύστημα με έμφαση στην ΤΝ, που αφορά συγκεκριμένες εργασίες, η οποία είναι εστιασμένη στην κοινότητα και στοχεύει στον περιορισμό της εξουσίας των μονοπωλίων τεχνολογίας. Το Ίδρυμα Mozilla Foundation ανιχνεύει πολλές ακόμη πρωτοβουλίες δεδομένων που ενδυναμώνουν τις κοινότητες.

Αυτές οι ιδέες μπορεί να είναι ισχυρές, αλλά η επιτυχία τους εξαρτάται από την οικοδόμηση υποστήριξης εντός διαφορετικών κοινοτήτων. Η έρευνα των αφηγήσεων υποδεικνύει ότι μπορούν να επηρεάσουν αποτελεσματικά τα δημόσια αποτελέσματα, αλλά προκύπτουν προκλήσεις κατά την απόπειρα δημιουργίας αφηγήσεων σε τοπικό επίπεδο. Χωρίς σκόπιμη αλλαγή των αφηγήσεων, οι κυρίαρχες αφηγήσεις για την ΤΝ θα μπορούσαν να ενταθούν και να οδηγήσουν σε:

• Εταιρικές αφηγήσεις για την ΤΝ που υπερεκτιμούν την ικανότητα της τεχνητής νοημοσύνης παραπλανούν και δημιουργούν σύγχυση στις προσδοκίες, καθιστώντας δυσκολότερη τη ρύθμιση,
• Κανονικοποίηση της γενικότερης επιτήρησης και της απώλειας της λήψης αποφάσεων από τους ανθρώπους, με επικεφαλής τις κρατικές αφηγήσεις,
• Απλοϊκές αφηγήσεις ΤΝ, όπως αυτές που διχάζουν την ΤΝ ως απειλή ή την ΤΝ ως λύση, που μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή από την πρόληψη των ρεαλιστικών κινδύνων και οφελών,
• Οι πρακτικές εξόρυξης και η συγκέντρωση εξουσίας στο τοπίο της ΤΝ θα παραμείνουν συσκοτισμένες,
• Τα εναλλακτικά οράματα για την ανάπτυξη και τη διακυβέρνηση της ΤΝ με επίκεντρο την κοινότητα, τη διαχείριση των δεδομένων και την εργασία πλαισίων ΤΝ θα δυσκολευτούν να κερδίσουν έδαφος.

Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν την άμεση ανάγκη για εκτεταμένη έρευνα σχετικά με τις αφηγήσεις της ΤΝ, για να τις τεκμηριώσουμε αλλά και να βοηθήσουμε την κοινωνία των πολιτών να αναπτύξει αποτελεσματικές αντίθετες αφηγήσεις και στρατηγικές. Η τεκμηρίωση είναι ζωτικής σημασίας για να μπορέσουν οι κοινωνίες να δημιουργήσουν αφηγηματικές υποδομές που αμφισβητούν τον εταιρικό έλεγχο και την κρατική επιτήρηση. Η καλύτερη δυνατή προσπάθεια των κοινοτήτων να αντισταθούν στην καταστολή με τη βοήθεια της ΤΝ πρέπει να ενσωματώσει μια διαφοροποιημένη κατανόηση του τρόπου, με τον οποίο διαφορετικές κοινότητες αντιλαμβάνονται και συζητούν την ΤΝ, ώστε να δημιουργήσουν μηνύματα που θα έχουν απήχηση σε τοπικό επίπεδο και θα συμβάλλουν συνολικά σε ένα ευρύτερο, παγκόσμιο κίνημα. Ξεκινάμε με την κατανόηση των υφιστάμενων αφηγήσεων. Χρησιμοποιούμε αυτή τη γνώση για να βοηθήσουμε τις κοινότητες να αναγνωρίσουν και να αντισταθούν στην κατάχρηση των συστημάτων ΤΝ. Και αυτές, με τη σειρά τους, μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις πληροφορίες για να προωθήσουν τα εναλλακτικά τους οράματα για τη διακυβέρνηση της ΤΝ με επίκεντρο τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατικές αξίες.