Φωτογραφία των συνεργατών της Αφρικανικής Ένωσης για τα ΜΜΕ, που χρησιμοποιήθηκε κατόπιν αδείας.

Σε συνέντευξη που παραχώρησαν στο Global Voices, Αφρικανοί δημοσιογράφοι κατέθεσαν τις απόψεις τους σχετικά με την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (AI) στη δημοσιογραφία στην ήπειρό τους.

Τις τελευταίες δεκαετίες, οι εξελίξεις στην Τεχνολογία των Πληροφοριών και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) έχουν επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο εργασίας των δημοσιογράφων. Εκτός από την απλή χρήση του διαδικτύου και την πληθώρα των κοινωνικών δικτύων, η τεχνητή νοημοσύνη εισβάλλει πλέον και στη δημοσιογραφία. Τα ChatGPT, ZeroGPT, DALL-E, new/s/leak, Midjourney και Audemic είναι μόνο μερικά από τα εργαλεία, που πλέον πρέπει να γνωρίζουν όλοι οι δημοσιογράφοι.

Ωστόσο, η Αφρική εξακολουθεί να είναι η λιγότερο συνδεδεμένη περιοχή στον κόσμο. Ενώ σε χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, η Σουηδία και η Νότια Κορέα, το ποσοστό διείσδυσης του διαδικτύου υπερβαίνει το 90%, στην Αφρική φτάνει μόλις το 50%. Το ψηφιακό χάσμα είναι ιδιαίτερα εμφανές στην Αφρική. Οι υποδομές είναι συχνά απαρχαιωμένες, το κόστος σύνδεσης παραμένει υψηλό σε ορισμένες χώρες και οι εισαγόμενες τεχνολογίες δεν είναι προσαρμοσμένες στην αφρικανική πραγματικότητα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας μελέτης του Cable.co.uk, που δημοσιεύτηκε στη διαδικτυακή πλατφόρμα Statista, στην Αφρική υπάρχουν πέντε από τις δέκα χώρες παγκοσμίως (Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, Μποτσουάνα, Τόγκο, Σεϋχέλλες και Ναμίμπια), όπου 1GB δεδομένων στο διαδίκτυο κοστίζει πάνω από 20 δολάρια.

Από την άλλη πλευρά, το διαδίκτυο μπορεί να πυροδοτήσει το φαινόμενο της παραπληροφόρησης, ιδίως στην Αφρική.

Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Συνέδριου Αφρικανικών ΜΜΕ, που πραγματοποιήθηκε στη Λουσάκα της Ζάμπια το διάστημα 11 έως 13 Μαΐου 2023 από την UNESCO και την Αφρικανική Ένωση (ΑΕ), Αφρικανοί δημοσιογράφοι συζήτησαν την εισβολή της τεχνητής νοημοσύνης στον κλάδο τους, τη βιωσιμότητα των ΜΜΕ και το μέλλον της ελευθερίας της έκφρασης σε αυτήν την ήπειρο.

To mark the 30-year anniversary of the #WPFD, Our #AUMediaFellows joined over 300 African editors, journalists and media stakeholders at the #AMC2023 to shape a future of journalism ,by addressing rights of journalists in the age of Pre-Trained Transformed AI. #AUMediaFellowship pic.twitter.com/E4hR4v5bqm

— African Union (@_AfricanUnion) May 16, 2023

“Με αφορμή την 30ή επέτειο της Παγκόσμιας Ημέρας Ελευθερίας του Τύπου #WPFD, οι #AUMediaFellows μας ενώθηκαν με περισσότερους από 300 Αφρικανούς συντάκτες, δημοσιογράφους και ενδιαφερόμενους φορείς των μέσων ενημέρωσης στο Ετήσιο Συνέδριο ΜΜΕ #AMC2023, με σκοπό να χαράξουν το μέλλον της δημοσιογραφίας, εξετάζοντας τα δικαιώματα των δημοσιογράφων στην εποχή της προ-εκπαιδευμένης μετασχηματισμένης τεχνητής νοημοσύνης. #AUMediaFellowship pic.twitter.com/E4hR4v5bqm

Ορισμένοι συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένης μιας ομάδας υποτρόφων της Αφρικανικής Ένωσης για τα ΜΜΕ, συμφώνησαν να μοιραστούν τις απόψεις τους με το Global Voices. Η υποτροφία της Αφρικανικής Ένωσης για τα ΜΜΕ αποτελεί ένα πρόγραμμα, που ξεκίνησε το 2022 από τον εν λόγω ηπειρωτικό θεσμό και τον Γερμανικό Οργανισμό Διεθνούς Συνεργασίας (GIZ), με στόχο να εφοδιάσει καλύτερα τους δημοσιογράφους και τους δημιουργούς περιεχομένου, ώστε να είναι σε θέση να αφηγούνται ιστορίες για την Αφρική, και όχι μόνο διενέξεις και τις κρίσεις.

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν πρέπει να αντικαταστήσει τον πρωταρχικό ρόλο των δημοσιογράφων

Είναι σαφές ότι η τεχνητή νοημοσύνη συμβάλλει στην εξοικονόμηση χρόνου, στην επιλογή θεμάτων βάσει αλγορίθμων, στην ταξινόμηση πληροφοριών σε χρόνο ρεκόρ και στη δημιουργία γραφικών, μεταξύ άλλων τέτοιων λειτουργιών. Όμως, όλοι οι επαγγελματίες των ΜΜΕ θα πρέπει να την αξιοποιήσουν με μέτρο στο πλαίσιο της επαγγελματικής τους δραστηριότητας. Ο Νιγηριανός δημοσιογράφος της Daily Trust, Afeez Hanafi, εξηγεί:

L'IA est un outil très pertinent pour le journalisme et je pense que chaque journaliste devrait l'adopter pour améliorer son travail. Notez que j'ai dit “améliorer”, ce qui signifie que l'IA ne remplace pas et ne devrait pas remplacer le rôle premier d'un journaliste, qui est de rassembler des faits à l'aide de sources fiables et de reportages sur le terrain. Elle offre des moyens multidimensionnels d'utiliser l'IA et le journalisme de données pour amplifier la narration et produire les impacts souhaités.

Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στη δημοσιογραφία και πιστεύω ότι όλοι οι δημοσιογράφοι πρέπει να τη χρησιμοποιούν για να βελτιώσουν τη δουλειά τους. Σημειώστε ότι είπα «να βελτιώσουν», εννοώντας ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν αντικαθιστά και δεν θα πρέπει να αντικαθιστά τον πρωταρχικό ρόλο των δημοσιογράφων, που είναι η συλλογή γεγονότων από αξιόπιστες πηγές και τα επιτόπια ρεπορτάζ. Υπάρχουν πολυδιάστατοι τρόποι χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης και της δημοσιογραφίας δεδομένων για την ενίσχυση μιας ιστορίας και την επίτευξη του επιθυμητού αντίκτυπου.

Σύμφωνα με την Amira Sayed, επικεφαλής του τμήματος της εφημερίδας Egyptian Gazette, τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη έχουν αλλάξει ριζικά το τοπίο της βιομηχανίας των ΜΜΕ, έχοντας έτσι τόσο θετικό όσο και αρνητικό αντίκτυπο.

En ce qui concerne l'aspect positif de l'utilisation de l'intelligence artificielle, elle facilite la collecte d'informations et de données sur certains sujets, la manière de les rendre plus accrocheuses en utilisant la visualisation des données et d'autres outils de l'intelligence artificielle. Vous pouvez créer un podcast en utilisant l'IA. Cela facilite donc le rôle des médias. Cependant il y a un impact négatif en ce qui concerne la diffusion des stéréotypes. Par exemple, si vous demandez à l'IA de collecter des informations sur l'Afrique, elle aura certains types d'études liés à l'Afrique et aux clauses traditionnelles de l'Afrique (…).

Όσον αφορά την θετική πλευρά της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης, σίγουρα διευκολύνει τη συλλογή δεδομένων και πληροφοριών για συγκεκριμένα θέματα και τον τρόπο, με τον οποίο μπορούν να γίνουν πιο εντυπωσιακά με τη χρήση οπτικοποίησης δεδομένων και άλλων εργαλείων. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας την μπορείτε να δημιουργήσετε podcasts, διευκολύνοντας έτσι τον ρόλο των ΜΜΕ. Ωστόσο, λόγος γίνεται και για τον αρνητικό αντίκτυπο, που αφορά τη διάδοση στερεότυπων. Για παράδειγμα, αν ζητήσετε από την τεχνητή νοημοσύνη να συγκεντρώσει πληροφορίες για την Αφρική, θα διαθέσει συγκεκριμένα είδη μελετών που σχετίζονται με την Αφρική και τις παραδοσιακές αφρικανικές ρήτρες (…).

Οι δημοσιογράφοι χρειάζονται εκπαίδευση για την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης

Ως εκ τούτου, δεν θα ήταν συνετό οι επαγγελματίες των ΜΜΕ να αφεθούν στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, χωρίς προηγουμένως να έχουν αποκτήσει μια τυπική εκπαίδευση. Μια εισαγωγή είναι απαραίτητη, όπως επισημαίνει ο Sayed:

En tant que journalistes et professionnels des médias, nous devons maîtriser les nouvelles technologies. En plus de la presse écrite, les médias numériques sont désormais au premier plan. Aujourd'hui, les gens ont tendance à préférer regarder une vidéo plutôt que de lire un article. Il est donc très important de savoir comment utiliser au mieux ces technologies, surtout l'IA, pour améliorer la qualité de son travail.

Ως δημοσιογράφοι και επαγγελματίες των ΜΜΕ, πρέπει να αγκαλιάσουμε τις νέες τεχνολογίες. Εκτός από τα έντυπα μέσα, τα ψηφιακά μέσα βρίσκονται πλέον στο προσκήνιο. Στις μέρες μας, οι άνθρωποι προτιμούν να παρακολουθούν βίντεο παρά να διαβάζουν άρθρα. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε βελτίστως αυτές τις τεχνολογίες, και ιδιαίτερα την τεχνητή νοημοσύνη, για να βελτιώσουμε την ποιότητα της εργασίας μας.

Ενώ οι δύο πρώτοι φαίνεται να έχουν ανάμεικτες απόψεις για το θέμα, ο δημοσιογράφος από τη Ρουάντα και ιδρυτής της Rwanda Post, Johnson Kanamugire, είναι κατηγορηματικός για ένα μόνο πράγμα: η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί ηθικό πρόβλημα.

Je n'utilise pas l'IA pour créer. Tout auteur qui l'utilise devrait faire savoir aux lecteurs que l'outil a contribué au contenu qu'il produit, et dans quelle mesure. Je dis cela parce que les outils d'IA ont des défauts en ce qui concerne les droits d'auteur du contenu qu'ils génèrent, qu'ils reproduisent des schémas biaisés et qu'ils se trompent dans leurs prédictions sur un certain nombre de choses. Certains outils d'IA ne peuvent être utilisés par les journalistes que pour effectuer des recherches ou pour analyser d'énormes volumes de données. Les utilisateurs devraient toujours être conscients de ces défauts.

Δεν χρησιμοποιώ την τεχνητή νοημοσύνη όταν γράφω. Όποιος συγγραφέας την χρησιμοποιεί, θα πρέπει να ενημερώνει τους αναγνώστες ότι αυτό το εργαλείο συνέβαλε στο περιεχόμενο που δημιούργησε και σε ποιο βαθμό. Και το λέω αυτό, γιατί τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης παρουσιάζουν ελαττώματα όσον αφορά τα πνευματικά δικαιώματα του περιεχομένου που δημιουργούν, αναπαράγουν στρεβλά μοτίβα και κάνουν λάθη στις προβλέψεις τους για πολλά πράγματα. Ορισμένα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να αξιοποιηθούν μόνο από δημοσιογράφους  για τη διεξαγωγή ερευνών ή την ανάλυση μεγάλου όγκου δεδομένων. Οι χρήστες θα πρέπει να έχουν επίγνωση αυτών των αδυναμιών.

Ωστόσο, ο Johnson δεν τάσσεται κατά της τεχνητής νοημοσύνης. Αναγνωρίζει ότι η χρήση της είναι αναπόφευκτη και ότι οι δημοσιογράφοι πρέπει να προσαρμοστούν μαζί της:

La révolution de l'IA par rapport au journalisme est une question émergente qui n'a pas reçu l'attention qu'elle mérite dans les salles de rédaction en Afrique, et le fait d'avoir l'occasion d'améliorer mes compétences à cet égard, me donne une longueur d'avance.

Η επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης σε σχέση με τη δημοσιογραφία αποτελεί ένα αναδυόμενο ζήτημα, που δεν έχει λάβει τη δέουσα προσοχή στις αφρικανικές αίθουσες σύνταξης. Η ευκαιρία που μου δίνεται να βελτιώσω τις δεξιότητές μου σε αυτόν τον τομέα μου δίνει ένα προβάδισμα.

Η Cecilia Maundu, δημοσιογράφος οπτικοακουστικών μέσων και podcaster από την Κένυα, δηλώνει:

Grâce à cette rencontre, j’ai appris que l’IA n'est pas toujours factuelle et qu'elle est en quelque sorte “raciste” en raison des algorithmes qui lui ont été imposés. J'utiliserais l'IA pour m'aider à en savoir plus sur la thématique sur laquelle je travaille, et sur ce que je veux écrire, mais je ne dépendrai pas d'elle.

Χάρη σε αυτό το συνέδριο, έμαθα ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι πάντα αντικειμενική και είναι κάπως “ρατσιστική” λόγω των αλγορίθμων που λαμβάνει. Συνεπώς, θα χρησιμοποιούσα την τεχνητή νοημοσύνη για να μάθω περισσότερα για το θέμα πάνω στο οποίο εργάζομαι και θέλω να δημοσιεύσω, αλλά δεν θα εξαρτιόμουν από αυτήν.

Είναι σαφές ότι η τεχνητή νοημοσύνη εξακολουθεί να βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα, ιδίως στην Αφρική, όπου υπάρχουν μεγάλες τεχνολογικές προκλήσεις. Αλλά το βασικό ερώτημα αφορά στο πόσο έτοιμα είναι τα ΜΜΕ. Θα μπορέσουν οι αφρικανικές αίθουσες σύνταξης να ανταποκριθούν στην πρόκληση της υιοθέτησης των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης με ηθικό τρόπο;