Κουτιά με το σήμα της USAID. Στιγμιότυπο από το βίντεο «Η αναστολή των κονδυλίων της USAID έχει ήδη αντίκτυπο στην Ακτή Ελεφαντοστού» στο Κανάλι RFI στο YouTube. Δίκαιη χρήση.

Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες λαμβάνουν αναπτυξιακή βοήθεια από την USAID, μια κυβερνητική υπηρεσία των ΗΠΑ. Το ξαφνικό πάγωμα της χρηματοδότησης από την υπηρεσία πιθανότατα θα σταματήσει την πρόοδο πολλών αφρικανικών προγραμμάτων.

Κάθε χρόνο, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεσμεύονται για περισσότερα από 40 δις δολάρια για ανθρωπιστική βοήθεια και διεθνή ανάπτυξη σε αναπτυσσόμενες χώρες. Στην Αφρική, το Τόγκο είναι μία από τις χώρες, όπου η βοήθεια αυτή παίζει ζωτικό ρόλο σε πολλές πτυχές της κοινοτικής ανάπτυξης: εκπαίδευση, υγεία, ασφάλεια και διακυβέρνηση. Σύμφωνα με την έκθεση ανθρώπινης ανάπτυξης 2024 του προγράμματος ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP), το Τόγκο έχει σημειώσει πρόοδο, αυξάνοντας τη βαθμολογία του από 0.539 το 2021–2022 σε 0.547 το 2023–2024. Η εν λόγω έκθεση αναφέρει:

…le Togo a enregistré des progrès remarquables à l’instar des précédents rapports. Pour la 5e année consécutive, le pays est classé 1er dans l’espace UEMOA [Union Économique et Monétaire Ouest Africaine] et 4e cette année dans la CEDEAO [Communauté économique des États de l'Afrique de l'Ouest] après le Cap-Vert, le Ghana et le Nigeria.

Όπως και στις προηγούμενες εκθέσεις, το Τόγκο έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο. Για πέμπτη συνεχή χρονιά, βρέθηκε στην κορυφή της κατάταξης σε επίπεδο WAEMU [Δυτικοαφρικανική Οικονομική και Νομισματική Ένωση]. Φέτος, κατέλαβε την τέταρτη θέση στο επίπεδο της ECOWAS [Οικονομική Κοινότητα των Δυτικοαφρικανικών Κρατών] μετά το Πράσινο Ακρωτήριο, την Γκάνα και τη Νιγηρία.

Βαρύ πλήγμα στη στήριξη της εκπαίδευσης

Οι Αρχές του Τόγκο κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να στηρίξουν την εκπαίδευση για όλους. Στην αρχή του σχολικού έτους 2024, το ποσοστό εγγραφής στο δημοτικό σχολείο ήταν 94.6%. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις όσον αφορά τη στήριξη των ευάλωτων παιδιών. Τα προγράμματα σχολικών γευμάτων εφαρμόζονται για να αποτρέψουν τα παιδιά, που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση να εγκαταλείψουν το σχολείο.

Το Τόγκο ωφελείται από το Πρόγραμμα Τρόφιμα έναντι Εκπαίδευσης του ΜcGovern-Dole που παρέχει η USAID. Σε απάντηση αυτής της αναστολής, ο ειδησεογραφικός ιστότοπος του Τόγκο 27avril (27 Απριλίου) ανέφερε:

C’est un programme doté de 33 millions de dollars en 2023. Il est mis en œuvre par Catholic Relief Services (CRS) et devait permettre à des milliers d’écoliers togolais d’avoir accès à un repas quotidien, ce qui permettra de les maintenir à l’école. Le programme avait été prolongé pour cinq ans.

Το 2023, το πρόγραμμα αυτό έλαβε 33 εκατ. δολάρια ΗΠΑ. Η Catholic Relief Services (CRS), ένας διεθνής ανθρωπιστικός οργανισμός, εισήγαγε το πρόγραμμα για να δώσει σε χιλιάδες μαθητές του Τόγκο ένα καθημερινό γεύμα, επιτρέποντάς τους να παραμείνουν στο σχολείο. Ο οργανισμός είχε παρατείνει το πρόγραμμα για πέντε χρόνια.

Επιπλέον, η 27avril ανέφερε επίσης ότι σχεδιάζει να εισαγάγει ένα νέο πρόγραμμα ύψους 29 εκατ. δολαρίων ΗΠΑ:

Une autre enveloppe de 29 millions de dollars était attendue pour un nouveau programme, « Nourriture pour le progrès ». Ce sera en termes de don de produits agricoles américains aux pays en développement et aux démocraties émergentes engagées dans l’introduction ou le développement de la libre entreprise dans leurs économies agricoles. Le Togo attend également ce fonds.

Υπήρχαν σχέδια για άλλο ένα πρόγραμμα ύψους 29 εκατ. δολαρίων, το «Τρόφιμα έναντι Προόδου». Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει τη δωρεά αμερικανικών γεωργικών προϊόντων σε αναπτυσσόμενες χώρες και αναδυόμενες δημοκρατίες, που δεσμεύονται να εισάγουν ή να επεκτείνουν την ελευθερία του επιχειρείν στις γεωργικές τους οικονομίες. Το Τόγκο ανέμενε επίσης αυτή τη χρηματοδότηση.

Η πρόοδος της υγείας σε ύφεση

Το Τόγκο έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στον τομέα της υγείας, εν μέρει χάρη στους ξένους εταίρους και δωρητές του, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Προς όφελος πολλών αφρικανικών χωρών, συμπεριλαμβανομένου του Τόγκο, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμευτεί να σταματήσουν την ελονοσία με την USAID και να καταπολεμήσουν τον HIV/AIDS με την πρωτοβουλία του Προεδρικού Σχεδίου Έκτακτης Ανάγκης για την Ανακούφιση από το AIDS  (PEPFAR). 

Περαιτέρω, ο ειδησεογραφικός ιστότοπος Togo First δημοσίευσε:

Au Togo, le PEPFAR a décaissé 9,2 millions de dollars américians en 2023 et 6,2 millions en 2024, pour financer l’accès aux antirétroviraux pour plus de 300 000 patients, le maintien des services VIH pour 46 000 individus pendant la pandémie de COVID-19, les campagnes de dépistage et le développement des infrastructures de soins. En 2023, l'Initiative du Président des États-Unis contre le Paludisme (PMI) avait annoncé son tout premier financement pour le Togo, avec un investissement de 12 millions de dollars pour la première année du programme.

La suspension des fonds menace directement l’accès aux traitements pour des centaines de milliers de malades et risque d’entraîner une recrudescence de l’épidémie.

En clair, une coupure durable de ces financements pourrait remettre en cause 20 ans de progrès dans la lutte contre le VIH/SIDA au Togo.

Στο Τόγκο, η PEPFAR δαπάνησε 9,2 εκατ. δολάρια ΗΠΑ το 2023 και 6,2 εκατ. δολάρια ΗΠΑ το 2024 για τη χρηματοδότηση αντιρετροϊκών φαρμάκων για περισσότερους από 300.000 ασθενείς, υπηρεσιών HIV για 46.000 άτομα κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, εκστρατειών προσυμπτωματικού ελέγχου και ανάπτυξης υποδομών υγειονομικής περίθαλψης. Το 2023, η πρωτοβουλία για την ελονοσία (PMI) του Προέδρου των ΗΠΑ δεσμεύτηκε για την πρώτη της χρηματοδότηση στο Τόγκο, επενδύοντας 12 εκατ. δολάρια ΗΠΑ κατά το πρώτο έτος του προγράμματος.

Η αναστολή της χρηματοδότησης απειλεί άμεσα την πρόσβαση σε θεραπεία για εκατοντάδες χιλιάδες ασθενείς, προκαλώντας ενδεχομένως την αναζωπύρωση της επιδημίας.

Εν ολίγοις, μια μακροπρόθεσμη περικοπή της χρηματοδότησης θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την πρόοδο 20 ετών στην καταπολέμηση του HIV/AIDS στο Τόγκο.

Η ενίσχυση της ασφάλειας αποτελεί μείζονα πρόκληση

Εκτός από την εκπαίδευση και την υγεία, οι Ηνωμένες Πολιτείες ασχολούνται επίσης με στρατιωτικά θέματα στο Τόγκο.

Καθώς το Τόγκο αντιμετωπίζει επιδρομές τζιχαντιστών και βίαιο εξτρεμισμό, οι Ηνωμένες Πολιτείες αύξησαν τη στρατιωτική τους συνεργασία για την καταπολέμηση της ανασφάλειας στο βόρειο τμήμα της χώρας, που συνορεύει με την Μπουρκίνα Φάσο και το Μπενίν, όπου υπάρχουν ένοπλες δυνάμεις και τρομοκράτες.   

Το 2023, οι Ηνωμένες Πολιτείες δέσμευσαν 591.000 δολάρια για το Τόγκο στο πλαίσιο αυτής της στρατιωτικής συνεργασίας. Η υποστήριξη αυτή αφορά κυρίως την εκπαίδευση των ενόπλων δυνάμεων στην πρώτη γραμμή στο βόρειο Τόγκο. Το Togo First ανέφερε:

Ces financements permettaient notamment de former les forces de sécurité togolaises et de renforcer la surveillance des frontières face aux menaces djihadistes venues du Sahel.

Η χρηματοδότηση αυτή επέτρεψε κυρίως την εκπαίδευση των δυνάμεων ασφαλείας του Τόγκο και την ενίσχυση της επιτήρησης των συνόρων κατά την αντιμετώπιση των τζιχαντιστικών απειλών από το Σαχέλ.

Σύμφωνα με το Togo First, υπάρχει πραγματικός κίνδυνος η αναστολή αυτή να επηρεάσει αρνητικά το αμυντικό σύστημα ασφαλείας του Τόγκο:

Mais cette suspension pourrait affaiblir encore davantage la coopération militaire entre Lomé et Washington, à un moment où le Togo fait face à une montée de l’instabilité dans le nord du pays.

Η αναστολή αυτή θα μπορούσε να αποδυναμώσει περαιτέρω τη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ του Λομέ (πρωτεύουσας του Τόγκο) και της Ουάσινγκτον κατά τη διάρκεια της αυξημένης ανασφάλειας στο βόρειο Τόγκο.

Αβέβαιο μέλλον για τους ανθρώπους που υλοποιούν προγράμματα

Όπως σε όλες τις χώρες όπου δραστηριοποιείται η USAID, θα υποφέρουν επίσης οι υπεύθυνοι για την υλοποίηση των προγραμμάτων του Τόγκο, που χρηματοδοτούνται από την USAID. Στο βόρειο τμήμα της χώρας, όπου η ανθρωπιστική κατάσταση βρίσκεται στο επίκεντρο πολλών προγραμμάτων, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να περιμένουν στο σπίτι τους για τουλάχιστον τρεις μήνες από τον Φεβρουάριο του 2025 για να δουν αν η απόφαση αυτή θα επικυρωθεί ή θα ανακληθεί. Ο Kodzo [ψευδώνυμο] δήλωσε στο Global Voices:

D'un côté, cette décision de la nouvelle administration américaine est venue comme un coup de massue pour anéantir nos espoirs d'échapper au chômage. Parce que nous sommes sur le terrain chaque jour et nous travaillons auprès des communautés pour leur apporter notre appui. D'un autre côté, nous voyons partir en fumée les efforts de plusieurs années pour un développement des communautés. C'est très dur à accepter et nous devons nous préparer au pire dans la mesure où ils maintiennent leur décision.

Από τη μία πλευρά, η απόφαση της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ αποτελεί βαρύ πλήγμα, καθώς διαλύει τις ελπίδες μας να ξεφύγουμε από την ανεργία. Επειδή βρισκόμαστε καθημερινά επί τόπου και συνεργαζόμαστε με τις κοινότητες προσφέροντας την υποστήριξή μας. Από την άλλη πλευρά, γινόμαστε μάρτυρες προσπαθειών πολλών ετών για την ανάπτυξη των κοινοτήτων να γίνονται στην κυριολεξία καπνός. Η αποδοχή είναι δύσκολη, αλλά πρέπει να προετοιμαστούμε για το χειρότερο, αν πρόκειται να εμμείνουν στην απόφασή τους.

Σύμφωνα με την Abidé, μια εθελόντρια για μια οργάνωση-εταίρο της USAID, το όνομα της οποίας θα ήθελε να αποκρύψει, η πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών (2017-2021) είναι η απόδειξη ότι θα διατηρήσουν αυτή την απόφαση. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Global Voices, δήλωσε:

Le président américain est connu pour ses prises de position extrêmes vis-à-vis de la marche actuelle du monde. Sauf un miracle, je me prépare au pire, du moins pour ces quatre années à venir si les portes de l'USAID se ferment définitivement. Aucune lueur d'espoir.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι γνωστός για τις ακραίες απόψεις του για τις παγκόσμιες υποθέσεις. Εκτός από κάποιο θαύμα, προετοιμάζομαι για το χειρότερο, τουλάχιστον για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, αν οι πόρτες της USAID κλείσουν οριστικά. Δεν υπάρχει καμία αχτίδα ελπίδας.

Όπως ο Kodzo και η Abidé, και άλλοι άνθρωποι βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση, και όχι μόνο στο Τόγκο. Δεδομένης της σημασίας της αμερικανικής ανθρωπιστικής βοήθειας, η αναστολή αυτή θα έχει βαθύτερες συνέπειες εάν παραταθεί. Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Τόγκο λαμβάνει στήριξη και από άλλες χώρες εταίρους και θεσμούς, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.