Συλλογή πόσιμου νερού σε παράκτιες περιοχές του Μπαγκλαντές. Τοποθεσία: Ντεμπάτα, Σατχίρα, Μπαγκλαντές. Εικόνα μέσω Wikimedia Commons από Balaram Mahalder. CC BY-SA 3.0.

Το Κοξ Μπαζάρ, μια παράκτια περιοχή του νοτιοανατολικού Μπαγκλαντές, όπου ζουν τόσο τοπικές κοινότητες του Μπαγκλαντές όσο κι ο μεγαλύτερος προσφυγικός καταυλισμός στον κόσμο, που είναι κατά κύριο λόγο γεμάτος με πρόσφυγες Ροχίνγκια, αντιμετωπίζει μια επιδεινούμενη κρίση γλυκού νερού. Ενώ οι κοινότητες υποδοχής αγωνίζονται με την εξάντληση των υπόγειων υδάτων και το κόστος δημιουργίας φρεατίων βαθέων σωλήνων, ο αυξανόμενος πληθυσμός των Ροχίνγκια εντείνει περαιτέρω την κρίση και ασκεί πίεση στους πόρους της περιοχής.

Η κρίση του νερού είναι τόσο σοβαρή που, για να πάρουν νερό, οι κάτοικοι πρέπει να ταξιδέψουν σε ένα κατάστημα, όπου το νερό εξάγεται από έναν βαθύ υδροφόρο ορίζοντα, επεξεργάζεται και πωλείται.

Στην υποπεριοχή Σιαμναγκάρ της συνοικίας Σατχίρα στο νοτιοδυτικό Μπαγκλαντές, ένας κάτοικος αγοράζει 60 λίτρα νερού ανά ταξίδι, ξοδεύοντας 30 τάκα (0,25 δολάρια) για το νερό και επιπλέον 20 τάκα (0,16 δολάρια) για τη μεταφορά με καρότσι με πεντάλ.

Με μηνιαία δαπάνη νερού ύψους 400 τάκα (3,27 δολάρια), πάνω από το 10% του μέσου εισοδήματος ενός ακτήμονα αγρότη εργάτη, το ασφαλές νερό στο παράκτιο Μπαγκλαντές κοστίζει 40 φορές περισσότερο από ό,τι στις πόλεις υπογραμμίζοντας μια σοβαρή και δυσανάλογη επιβάρυνση για τις ευάλωτες κοινότητες.

Η εξόρυξη πόσιμου νερού χρησιμοποιώντας τα υπάρχοντα ρηχά φρεάτια σωλήνων έχει γίνει μια πρόκληση στις γειτονιές Ουχίγια και Τεκνάφ του Κοξ Μπαζάρ, καθώς τα επίπεδα του νερού συνεχίζουν να πέφτουν ραγδαία λόγω του αυξημένου πληθυσμού ως αποτέλεσμα της εισροής Ροχίνγκια.

Οι πληθυσμοί των Ροχίνγκια παρουσιάζουν διακυμάνσεις στο Κοξ Μπαζάρ από το 1991. Ωστόσο, από τον Αύγουστο του 2017, υπήρξε μια μαζική εισροή προσφύγων στο Μπαγκλαντές, όταν η βία εναντίον τους άρχισε να κλιμακώνεται στην πατρίδα τους, το Ρακάιν της Μιανμάρ. Αυτή η εισροή έχει εντείνει τις πιέσεις στις κοινότητες υποδοχής, οι οποίες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν παρόμοια οικονομική επιβάρυνση λόγω της έλλειψης γλυκού νερού.

Μέχρι τις 31 Ιουλίου 2023, η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και η κυβέρνηση του Μπαγκλαντές είχαν καταγράψει συνολικά 962.416 καταγεγραμμένους πρόσφυγες υπογραμμίζοντας το μέγεθος του εκτοπισμού και τις συνεχιζόμενες ανθρωπιστικές προκλήσεις στη χώρα. Υπάρχουν αναμφίβολα χιλιάδες πρόσφυγες, που παραμένουν μη εγγεγραμμένοι και, ως εκ τούτου, λείπουν από αυτόν τον απολογισμό.

Η ημερήσια ζήτηση νερού στους προσφυγικούς καταυλισμούς έχει φτάσει πλέον τα 22 εκατομμύρια λίτρα.

Οι κοινότητες υποδοχής σε περιοχές, που γειτνιάζουν με τους καταυλισμούς των Ροχίνγκια, αντιμετωπίζουν σοβαρή κρίση νερού, καθώς χιλιάδες πηγάδια σωλήνων έχουν στεγνώσει, αναγκάζοντας ορισμένα χωριά στο Τεκνάφ να κάνουν γεωτρήσεις σε βάθος έως και 500 πόδια για πρόσβαση στα υπόγεια ύδατα.

Οι συνεντεύξεις με τις κοινότητες υποδοχής αποκαλύπτουν ότι το κόστος εγκατάστασης φρεατίων βαθέων σωλήνων έχει αυξηθεί σε 1.500.000 τάκα (1.230 δολάρια), σε σύγκριση με 15.000 τάκα (123 δολάρια) για ρηχά πηγάδια, οδηγώντας σε υπερβολική εξόρυξη υπόγειων υδάτων πέρα ​​από τα φυσικά ποσοστά αναπλήρωσης.

Ο αγώνας τους υπογραμμίζει τη σοβαρή έλλειψη γλυκού νερού στο Τεκνάφ, όπου η επιφάνεια του βράχου βρίσκεται 25–30 μέτρα βάθος, καθιστώντας τα βαθιά πηγάδια σωλήνων μια ακριβή λύση για τους ντόπιους.

Η ανάγκη άντλησης νερού από μακρινές πηγές και η αυξανόμενη εξάρτηση από εμφιαλωμένο νερό ή λύσεις επεξεργασίας αυξάνουν το κόστος ζωής και αυξάνουν την οικονομική πίεση στις οικογένειες.

Οι πρόσφατες προσπάθειες εξαγωγής πόσιμου νερού σκάβοντας 800 μέτρα στη γη αποδείχθηκαν αδύνατες, αναγκάζοντας μερικές από τις κοινότητες υποδοχής στο Τεκνάφ να εξαρτώνται από αγωγούς νερού από κοντινά χωριά για να εξασφαλίσουν γλυκό πόσιμο νερό, εξαπλώνοντας την κρίση ακόμη περισσότερο.

Γιατί το Κοξ Μπαζάρ τελειώνει από ασφαλές νερό;

Οι άνθρωποι στο Κοξ Μπαζάρ έχουν υποφέρει πολύ, καθώς η στάθμη των υπόγειων υδάτων πέφτει κατά 10-15 πόδια κάθε χρόνο. Ακόμη και πριν από 10 χρόνια, η στάθμη των υπόγειων υδάτων βρέθηκε να είναι μεταξύ 120 και 150 ποδιών. Τώρα, οι εκσκαφείς πρέπει να πάνε από 300 έως 500 πόδια για να φτάσουν στο νερό.

Μια έκθεση το 2023 αναφέρει ότι περίπου το 23% από τα 31.000 φρεάτια σωλήνων στο Κοξ Μπαζάρ – περίπου 7.000 –  έχουν καταστραφεί.

Σχεδόν όλα τα ρηχά πηγάδια σωλήνων στην περιοχή έχουν καταστεί άχρηστα, καθώς από αυτά αναδύεται αλμυρό και λασπωμένο νερό, αντί για πόσιμο νερό. Αυτό αναγκάζει τους ανθρώπους να βασίζονται σε λίμνες, οι οποίες συχνά μολύνονται από αλμυρό νερό και τελικά γίνονται ακατάλληλες για ανθρώπινη κατανάλωση.

Δεν έχει διεξαχθεί πρόσφατη μελέτη σχετικά με την κρίση νερού ή τα επίπεδα αλατότητας, ιδιαίτερα στις κοινότητες υποδοχής και τις κοντινές περιοχές του Κοξ Μπαζάρ. Ωστόσο, μια μελέτη του 2019 για την αλατότητα στην Τσακαρία διαπίστωσε ότι, κατά τη διάρκεια της ξηρής περιόδου, το ένα τρίτο των φρεατίων με σωλήνες περιείχαν υπερβολικό νάτριο, ενώ τα βαθύτερα πηγάδια, που ξεπερνούσαν τα 200 μέτρα, ήταν πιο πιθανό να είναι απαλλαγμένα από αλατότητα.

Εκτός από την εισροή Ροχίνγκια, η στάθμη του νερού στο Κοξ Μπαζάρ μειώνεται σταθερά λόγω αποψίλωσης των δασών, κοπής βουνών, εκσκαφής καναλιών, πλήρωσης λιμνών και δεξαμενών, υπερβολικής χρήσης υπόγειων υδάτων, απρογραμμάτιστων κατασκευών και κλιματικής αλλαγής, που οδηγεί σε έλλειψη πόσιμου νερού.

Η κυβέρνηση έχει ήδη αντιμετωπίσει την κρίση του νερού και έχει ξεκινήσει πολλά έργα ενθαρρύνοντας τη συλλογή όμβριων υδάτων και τη διατήρηση των επιφανειακών υδάτων ως βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις για την παροχή καθαρού νερού στις κοινότητες υποδοχής.

Εκτός από την αυξημένη κρατική κατανομή και τις επενδύσεις, μέτρα όπως η παύση της χρήσης των υπόγειων υδάτων, η εκσκαφή μεγάλης κλίμακας λιμνών, καναλιών και ταμιευτήρων για τη σύλληψη του βρόχινου νερού και η δημιουργία αποθεμάτων γλυκού νερού εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση της κρίσης ασφαλούς νερού στο Κοξ Μπαζάρ.

Η BRAC, μια από τις μεγαλύτερες ΜΚΟ στον κόσμο, έχει δημιουργήσει φρεάτια, γεωτρήσεις και δίκτυα ύδρευσης για να μεταφέρει χλωριωμένο νερό στο Κοξ Μπαζάρ παρέχοντας φρέσκο ​​πόσιμο νερό τόσο στους Ροχίνγκια όσο και στις κοινότητες υποδοχής, αν και η βιωσιμότητα αυτής της υποστήριξης παραμένει αβέβαιη λόγω των υλικοτεχνικών προκλήσεων στη λειτουργία του μεγαλύτερου καταυλισμού προσφύγων στον κόσμο.

Η πρόσβαση σε γλυκό πόσιμο νερό είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, ωστόσο οι παράκτιες κοινότητες στο Μπαγκλαντές αγωνίζονται ενάντια σε μια κλιμακούμενη κρίση.

Αυτό που κάποτε ήταν βασικό δικαίωμα έχει γίνει καθημερινός αγώνας τώρα: οι κοινότητες υποδοχής ξοδεύουν επιπλέον ώρες εργασίας για να φέρουν νερό, να στήνουν αγωγούς για τη συλλογή νερού από τα πλησιέστερα χωριά και να φέρουν το οικονομικό βάρος της αγοράς νερού από εγκαταστάσεις επεξεργασίας.