Εικόνα από την Arzu Geybullayeva, ευγενική προσφορά της συντάκτριας.

Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο OC Media. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται εδώ στο πλαίσιο μιας συμφωνίας συνεργασίας περιεχομένου. 

Στις 28 Νοεμβρίου 2024, ο πρωθυπουργός της Γεωργίας Ηρακλί Κομπαχίτζε ανακοίνωσε την απόφαση του κυβερνώντος κόμματος Γεωργιανού Ονείρου να σταματήσει την προσπάθεια ένταξης της χώρας στην ΕΕ «μέχρι το 2028». Η είδηση ​​πυροδότησε εκτεταμένες διαδηλώσεις. Από τότε, χιλιάδες έχουν βγει στους δρόμους απαιτώντας από την κυβέρνηση να συνεχίσει την πορεία της στην ΕΕ. Την Παρασκευή 7 Μαρτίου 2025, οι διαδηλώσεις μπήκαν στην 100ή τους μέρα. Το κυβερνών κόμμα δεν έχει υποχωρήσει, ωστόσο καταφεύγει σε σαρωτικές νομικές αλλαγές και συλλήψεις. Κατά τη διάρκεια των 100 ημερών διαμαρτυρίας, η κεντρική λεωφόρος Ρουσταβελί της Τιφλίδας έχει αποκλειστεί καθημερινά, με διαφορετικό αριθμό ατόμων να προσέρχονται.

Την Παρασκευή το βράδυ, 7 Μαρτίου, διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν έξω από το κρατικό πανεπιστήμιο της Τιφλίδας, όπου διαβάστηκε μια επιστολή ακαδημαϊκών που εξέφραζε την ανησυχία ότι οι μεταρρυθμίσεις που εξήγγειλε η κυβέρνηση απειλούσαν να περιορίσουν την ακαδημαϊκή ελευθερία. Στη συνέχεια, οι διαδηλωτές κατευθύνθηκαν προς το κοινοβούλιο προτού διαλυθούν λίγο αργότερα.

«Είμαστε εξαντλημένοι, έχουμε καεί — αλλά εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτή η διαμαρτυρία θα φέρει αποτελέσματα», είπε ο Tornike Abuladze, ένας 26χρονος ακτιβιστής που παρευρέθηκε στη διαδήλωση, σε συνέντευξή του στο OC Media.

«Τίποτα δεν επιτεύχθηκε ποτέ χωρίς αγώνα», είπε μια άλλη συμμετέχουσα στη διαμαρτυρία, η 52χρονη Ketevan Janjalia.

Πέρα από τις 100 ημέρες

Η πιο πρόσφατη διαμαρτυρία δεν αφορά μόνο τις διακοπείσες ενταξιακές συνομιλίες της χώρας στην ΕΕ. Η χώρα έχει βυθιστεί σε πολιτική κρίση από τον Οκτώβριο του 2020, όταν ομάδες της αντιπολίτευσης αμφισβήτησαν τα αποτελέσματα των κοινοβουλευτικών εκλογών, που κέρδισε το κυβερνών κόμμα Γεωργιανό Όνειρο. Από το 2020, η χώρα έχει υποστεί μείωση των ελευθεριών του Τύπου, πολυάριθμες επιθέσεις στην κοινωνία των πολιτών και συνολική παρακμή της δημοκρατίας.

Το 2023, χιλιάδες Γεωργιανοί βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τον  νόμο για τους «ξένους φορείς». Αν και η αρχική απάντηση πέτυχε να αναγκάσει την κυβέρνηση να αποσύρει το νομοσχέδιο , εισήχθη εκ νέου τον Απρίλιο του 2024.  Αυτή τη φορά, παρά τις διαμαρτυρίες, οι βουλευτές του κυβερνώντος Γεωργιανού Ονείρου ενέκριναν το νέο νομοσχέδιο. Μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές τον Οκτώβριο του 2024, οι διαδηλώσεις ξανάρχισαν, αυτή τη φορά αμφισβητώντας τα αποτελέσματα των εκλογών και ζητώντας να επαναληφθούν. Παρά την αυξανόμενη δημόσια πίεση και τη διεθνή κριτική, η κυβέρνηση δεν έχει υποχωρήσει και γίνεται όλο και πιο θρασεία απέναντι στους Γεωργιανούς που διαμαρτύρονται και στον διεθνή έλεγχο. Στη συνέχεια, τον Νοέμβριο του 2024, ήρθε η επίμαχη ανακοίνωση του πρωθυπουργού για αναβολή των ενταξιακών σχεδίων.

Εν μέσω της συνεχιζόμενης λαϊκής αντίστασης, η κυβέρνηση «θέσπισε μια σειρά από κατασταλτικούς νόμους, με στόχο να καταπνίξει περαιτέρω τη διαφωνία, τα ανεξάρτητα ΜΜΕ και την κοινωνία των πολιτών», ανέφερε το Civil.ge. Σύμφωνα με το διαδικτυακό ειδησεογραφικό μέσο, ​​49 διαδηλωτές που κατηγορήθηκαν για ποινικά αδικήματα παραμένουν στη φυλακή.

Δεκάδες δημοσιογράφοι φέρονται να ξυλοκοπήθηκαν, κακοποιήθηκαν και κρατήθηκαν, ενώ κάλυπταν τις διαδηλώσεις. Μεταξύ των νομικών αλλαγών είναι μια σειρά τροποποιήσεων στον Κώδικα Διοικητικών Αδικημάτων, που δίνουν περισσότερες εξουσίες στην αστυνομία, συμπεριλαμβανομένης της εξουσίας να κρατά διαδηλωτές χωρίς δίκαιη δίκη, αυξημένα πρόστιμα και πρόσθετους περιορισμούς.

Εκκαθαρίσεις και καταστολές για συμμετοχή σε διαδηλώσεις έχουν πλήξει όλα τα στρώματα της γεωργιανής κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων φοιτητών, ακαδημαϊκών, δημοσίων υπαλλήλων και πολλών άλλων.

Σχολιάζοντας τις νομικές τροποποιήσεις, ο Denis Krivosheev, αναπληρωτής διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, είπε: «Η χρήση από τις γεωργιανές Αρχές της πρόσφατα θεσπισθείσας δρακόντειας νομοθεσίας για την καταστολή της ειρηνικής διαφωνίας σηματοδοτεί μια ανησυχητική κλιμάκωση της καταστολής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι νόμοι, που ψηφίστηκαν εσπευσμένα τον Δεκέμβριο του 2024, ποινικοποιούν ουσιαστικά ακόμη και συμβολικές πράξεις διαμαρτυρίας, όπως η τοποθέτηση αυτοκόλλητων σε δημόσια περιουσία. Αυτά τα μέτρα χρησιμοποιούνται σκόπιμα για να στοχεύσουν ειρηνικούς διαδηλωτές και να καταπνίξουν τις φωνές που διαφωνούν, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικών ακτιβιστών».

Στις 5 Μαρτίου, το κυβερνών κόμμα ενέκρινε πολλά νέα νομοθετικά πακέτα και τροποποιήσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός αντιγράφου του αμερικανικού νόμου FARA (US Foreign Agent Legislation Act), αλλαγές στον νόμο περί ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών και τροποποιήσεις που θα ποινικοποιούσαν την προδοσία, θα καταργούσαν την αναφορά του φύλου στη νομοθεσία της Γεωργίας και θα εξαιρούσαν τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών από όλες τις επίσημες διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Το αμερικανικό FARA κυριάρχησε στο αφήγημα της κυβέρνησης, όταν επανέφερε το νομοσχέδιο για τους ξένους φορείς τον Απρίλιο του 2024. Εκείνη την εποχή, η ανάλυση του σχεδίου κειμένου έδειξε ότι το προτεινόμενο νομοσχέδιο ήταν εντυπωσιακά παρόμοιο με τον νόμο του 2012 για τους «ξένους φορείς» της Ρωσίας , ο οποίος χρησιμοποιήθηκε περιβόητα για να συντρίψει τη διαφωνία και την αντιπολίτευση στη Ρωσία.

Στη συγκριτική του ανάλυση μεταξύ του σχεδίου γεωργιανού νομοσχεδίου και του FARA για το Civil.ge, ο διεθνής δικηγόρος Ted Jonas τόνισε βασικές διαφορές μεταξύ του νομοσχεδίου των ΗΠΑ και του προτεινόμενου γεωργιανού νομοσχεδίου, δηλαδή το ιστορικό πλαίσιο και τον ορισμό του ποιος είναι και δεν είναι ξένος πράκτορας.

«Μία από τις πιο θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ του Νόμου περί Εγγραφής Αλλοδαπών Πρακτόρων των ΗΠΑ (FARA) και του προτεινόμενου νόμου περί αλλοδαπών πρακτόρων της Γεωργίας είναι το ιστορικό πλαίσιο, στο οποίο προήλθαν οι δύο νόμοι και εναντίον του οποίου στράφηκαν. Το Κογκρέσο των ΗΠΑ υιοθέτησε το FARA το 1938, ειδικά για να στοχεύσει εταιρείες λόμπι και συμβουλευτικές εταιρείες, που ενεργούσαν για λογαριασμό της ναζιστικής γερμανικής κυβέρνησης. Η ανησυχία για Σοβιετικούς κομουνιστές πράκτορες υποκίνησε επίσης τον νόμο», εξήγησε ο Jonas. Σε αντίθεση με το FARA, το προσχέδιο νόμου που εισήγαγε το κυβερνών κόμμα αναφέρει μόνο «τη χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ και την ΕΕ για γεωργιανές ΜΚΟ ως πηγή ξένων φορέων στη Γεωργία».

Σύμφωνα με το κείμενο του νομοσχεδίου, ένας ξένος φορέας μπορεί να είναι μια εταιρεία, ίδρυμα ή άτομο, που λαμβάνει περισσότερο από το 20% της χρηματοδότησης από μια ξένη δύναμη. Το FARA περιγράφει έναν ξένο φορέα “ως κάθε άτομο (νομικό ή φυσικό) που βρίσκεται υπό τον έλεγχο ή ενεργεί υπό την καθοδήγηση μιας ξένης δύναμης και ενεργεί προς το συμφέρον αυτής της ξένης δύναμης”, εξήγησε ο Jonas στην ανάλυσή του.

Υπάρχει μια εντυπωσιακή διαφορά μεταξύ του ποιον δεν θεωρεί το FARA ξένο φορέα: «οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας, άτομα και οργανώσεις που ασχολούνται με θρησκευτικές, σχολαστικές, ακαδημαϊκές, επιστημονικές ή καλές τέχνες, οργανώσεις μέσων ενημέρωσης με ξένη ιδιοκτησία των οποίων οι πολιτικές δεν κατευθύνονται από ξένη δύναμη, συμμάχους των ΗΠΑ». Το γεωργιανό νομοσχέδιο θα ταξινομήσει όλες τις προαναφερθείσες ομάδες ως ξένους φορείς.

Μετά τις 5 Μαρτίου, το FARA θα αντικαταστήσει τον αμφιλεγόμενο νόμο για ξένους φορείς. Η μη συμμόρφωση με το νόμο μπορεί να τιμωρηθεί με φυλάκιση έως πέντε ετών, πρόστιμο έως 10.000 δολάρια ή και τα δύο.

Οι τροποποιήσεις του νόμου θα απαγορεύουν στους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς να λαμβάνουν άμεση ή έμμεση χρηματοδότηση – συμπεριλαμβανομένων χρημάτων ή άλλων υλικών οφελών αξίας ιδιοκτησίας – από μια «ξένη δύναμη».

Πίσω στους δρόμους της πρωτεύουσας Τιφλίδας και αλλού σε όλη τη Γεωργία, το ηθικό εξασθενεί. «Ενώ ο πυρήνας των διαδηλωτών συνεχίζει να εμφανίζεται στη λεωφόρο Ρουσταβελί και σε ορισμένες πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα, η διάθεση κυμαίνεται από θολή παραίτηση σε σκληρή περιφρόνηση. Η νίκη, που κάποτε χαρακτηριζόταν ως αναπόφευκτη, τώρα φαίνεται μακρινή», έγραψε ο έμπειρος αναλυτής και ειδικός σε γεωργιανές και ευρωπαϊκές υποθέσεις Jaba Devdariani στο άρθρο γνώμης του για το Civil.ge.

Πρόσθεσε ότι τα θετικά αποτελέσματα από τις συνεχιζόμενες διαδηλώσεις δεν έχουν ακόμη υπερβεί την επιφυλακτικότητα και τον φόβο, αφήνοντας το κίνημα αντίστασης σε αδιέξοδο παρά το γεγονός ότι πέρασαν 100 ημέρες και συνεχίζει.