#ΙστορίεςΠουΕμπνέουν. Γνωρίστε 10 ακτιβιστές και ακτιβίστριες, που χρησιμοποιούν ψηφιακά μέσα για να ενισχύσουν και να προωθήσουν τις γλώσσες των Μάγια στο Μεξικό.

Συνάντηση ακτιβιστ(ρι)ών στην Οαχάκα. Ιούνιος 2024 / Φωτογραφία: Julio César López Gómez. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Μάθετε για την εμπνευσμένη ιστορία ενός από τα επιχορηγούμενα άτομα, που επιλέχθηκαν για την Υποτροφία Ψηφιακού Ακτιβισμού Γλωσσών Μάγια 2024, που διοργανώθηκε από το Rising Voices. Σε αυτό το προσωπικό δοκίμιο, ο συγγραφέας μοιράζεται την εμπειρία του στον ακτιβισμό και το έργο, μέσω του οποίου επιδιώκει να προωθήσει τη μητρική του γλώσσα στην κοινότητά του και στο διαδίκτυο.

Είμαι ο Manuel de Jesús Pérez Pérez, με καταγωγή από το Παράχε Γιμπελιόι, στον δήμο Τσεναλό στην Τσιάπας του Μεξικού. Αυτή τη στιγμή ζω στο Σαν Κριστομπάλ δε λας Κάσας στην Τσιάπας, μια πολυπολιτισμική πόλη, όπου συνυπάρχουν διαφορετικοί πολιτισμοί και γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των ισπανικών, των τσότσιλ και των τσελτάλ. Η μητρική μου γλώσσα είναι η μπάτς ι κ'οπ ή τσότσιλ.

Δουλεύω για την ενίσχυση της γλώσσας μου, γιατί τη θεωρώ θησαυρό, που περιέχει ιστορία, σοφία και γνώση του κόσμου και του σύμπαντος. Ως εκ τούτου, το προσωπικό έργο, για το οποίο έχω δεσμευτεί, περιλαμβάνει τη δημιουργία υλικού, ώστε τα παιδιά της κοινότητάς μου να μπορούν να μάθουν τη γλώσσα τους μέσω παιχνιδιών και ψηφιακών μέσων, καθώς πολλά από αυτά αυτοπροσδιορίζονται ως Τσότσιλ, αλλά δεν μιλούν πλέον τη γλώσσα τους.

Η εμφάνισή μου στον ψηφιακό ακτιβισμό για τις γλώσσες Μάγια ξεκίνησε το 2004, όταν λόγω εργασιακής ανάγκης εντάχθηκα σε μια ομάδα εργασίας για τη διδασκαλία της τσότσιλ σε παιδιά προσχολικής αγωγής και δημοτικού. Ωστόσο, εκείνη την εποχή δεν υπήρχε διδακτικό υλικό για τις αυτόχθονες γλώσσες, έτσι άρχισα να σχεδιάζω υλικά χρωματισμού στα τσότσιλ και αργότερα δούλεψα για τη δημιουργία μερικών τραγουδιών χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικά όργανα.

Το 2013 είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω το διδακτικό υλικό, που είχα αναπτύξει, με πιο διαδραστικό και κινούμενο τρόπο, το οποίο δημοσιεύτηκε σε ιστοσελίδα για πρόσβαση στο ευρύ κοινό. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ήμουν επίσης σε θέση να δημιουργήσω απλά παιχνίδια και βίντεο για εκμάθηση φράσεων, ονομάτων φρούτων, οικιακών αντικειμένων και χαιρετισμών, μεταξύ άλλων. Αυτό το υλικό ήταν διαθέσιμο μόνο για ένα χρόνο, αφού αυτή ήταν η διάρκεια του έργου.

Το ενδιαφέρον μου να αναλάβω δράση για να υποστηρίξω τη γλώσσα μου με οδήγησε επίσης να εργαστώ σε οπτικοακουστικό υλικό, που μου επιτρέπει να αναφερθώ στην προφορική παράδοση του λαού Τσότσιλ. Έτσι το 2018 δούλεψα τη μικρού μήκους ταινία με τίτλο Yalan Bek'et και αργότερα δημιούργησα μια διαδικτυακή εφαρμογή ονόματι Jchantik για να διδάξω την τσότσιλ.

Διατήρηση της κοσμοθεωρίας Τσότσιλ μέσω βιντεοπαιχνιδιών

Επί του παρόντος, ως μέρος του Προγράμματος Ψηφιακού Ακτιβισμού στις Γλώσσες Μάγια 2024, εργάζομαι για τη δημιουργία ενός βιντεοπαιχνιδιού «ALO 2.0», που ανακτά ιστορίες από την προφορική παράδοση του λαού Τσότσιλ. Θα είναι ένα παιχνίδι πλατφόρμας, όπου υπάρχουν δύο χαρακτήρες: ένα κορίτσι και ένα αγόρι, που θα αντιμετωπίσουν κακές οντότητες, που βλάπτουν την ανθρωπότητα. Στην ιστορία, οι χαρακτήρες θα δημιουργηθούν με βάση την κοσμοθεωρία του λαού Τσότσιλ. Για παράδειγμα, το όνομα του αγοριού είναι K'ox, που σημαίνει «μικρό» και αργότερα θα γίνει ο ήλιος και η μητέρα του, το φεγγάρι. Παρακάτω είναι ένα βίντεο της ιστορίας του K'ox.

Το όνομα της κοπέλας είναι Maruch (María). Αυτός ο χαρακτήρας δημιουργήθηκε για πρώτη φορά από τους πρώτους δίγλωσσους εκπαιδευτικούς, που χρησιμοποίησαν κουκλοθέατρο για να ψυχαγωγήσουν τα παιδιά, όπου ασχολήθηκαν με αστεία θέματα στη γλώσσα τσότσιλ, με σκοπό να διδάξουν και να κάνουν το κοινό τους να γελάσει. Εκεί, οι εκπαιδευτικοί την είχαν αποκαλέσει Πετούλ Σουν. Εδώ, η Maruch είναι ένας φόρος τιμής σε αυτούς τους πρώτους δίγλωσσους εκπαιδευτικούς, που προσπάθησαν να διατηρήσουν τη χρήση της γλώσσας τσότσιλ.

Μία από τις κακές οντότητες που θα αντιμετωπίσουν η Maruch και ο K'ox είναι το Yalan Bek'et (σαρκώδες κρέας), το οποίο αποβάλλει τη σάρκα του για να γίνει σκελετός, πετάει και τρομάζει τους ανθρώπους προκαλώντας πολύ σοβαρές ασθένειες, ακόμη και θάνατο. Ο K'ox και η Maruch θα έχουν δυνάμεις, που θα συγκεντρώσουν στην πορεία, χάρη στη βοήθεια βασικών τροφών από τον λαό Τσότσιλ, όπως τορτίγιες, φασόλια, ποζόλες, πιπεριές και άλλα τοπικά λαχανικά. Αυτές οι δυνάμεις θα τους επιτρέψουν να αντιμετωπίσουν και να νικήσουν τους κακούς. Η υποστήριξη του Rising Voices θα μου επιτρέψει να δουλέψω σε ένα demo και να αναπτύξω τα πρώτα επίπεδα του παιχνιδιού, αλλά πρόθεσή μου είναι να συνεχίσω και να αναπτύξω περισσότερους χαρακτήρες και επίπεδα.

Αυτό το έργο θα είναι μια συλλογική εργασία, στην οποία θα συμμετάσχουν μαθητές Τσότσιλ από το δημοτικό σχολείο Κατιστίκ του δήμου Σαν Χουάν Τσαμούλα της Τσιάπας και θα βοηθήσουν στη δημιουργία μερικών τμημάτων του βιντεοπαιχνιδιού. Σκοπός αυτού του έργου είναι να μάθουν τα παιδιά την κοσμοθεωρία των Τσότσιλ και να συνειδητοποιήσουν τις αξίες και τη σοφία τους, γιατί εδώ και πολύ καιρό το μόνο που τους έλεγαν είναι ότι οι ιθαγενείς είναι αδαείς.

Η χρήση ψηφιακών εργαλείων για τη μετάδοση γνώσης

Στην εμπειρία μου με τον ψηφιακό ακτιβισμό, έχω αντιμετωπίσει επίσης κάποιες προκλήσεις. Το οικονομικό ζήτημα είναι μια από αυτές, αφού αυτού του είδους τα εγχειρήματα απαιτούν εξοπλισμό, άδειες, ακόμα και έξοδα μεταφοράς. Επιπλέον, πολλά σχολεία στερούνται εξοπλισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών και της απαραίτητης τεχνολογίας, ώστε τα παιδιά και οι νέοι να αρχίσουν να μαθαίνουν για τα ψηφιακά μέσα και να δημιουργήσουν δραστηριότητες, που θα τους επέτρεπαν να ενισχύσουν τον πολιτισμό τους.

Εργαστήριο Webapp για τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για τη διδασκαλία της γλώσσας. Συνάντηση ακτιβιστ(ρι)ών στο Σαν Κριστομπάλ ντε λας Κάσας, Τσιάπας. Manuel de Jesús Pérez Pérez, χρησιμοποιείται με άδεια.

Με αυτό το εγχείρημα, θα ήθελα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να δουν ότι είναι δυνατό να αναπτύξουν υλικό για τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών των αυτόχθονων, να προωθήσουν αυτό το είδος εργασίας και να αναπτύξουν τα δικά τους εργαλεία. Επιπλέον, θέλω περισσότερα παιδιά από κοινότητες ιθαγενών να λαμβάνουν υπόψη τις γνώσεις των προγόνων τους, τη σοφία των κοινοτήτων τους και να καταλαβαίνουν ότι κάθε πολιτισμός είναι διαφορετικός και σημαντικός.

Μια πτυχή, που μου φαίνεται θεμελιώδης, είναι ότι τα παιδιά βλέπουν την τεχνολογία ως έναν τρόπο μετάδοσης της γνώσης τους, χωρίς να χάσουν την καταγωγή ή την ταυτότητά τους. Με ενδιαφέρει να ενθαρρύνω περισσότερα παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς να αναγνωρίσουν τη σημασία της γλώσσας και την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία για να μάθουν νέα πράγματα και εργαλεία, που θα τους είναι χρήσιμα στο μέλλον. Η ζωή των αυτόχθονων κοινοτήτων αλλάζει και πρέπει να οικειοποιηθούμε τα νέα τεχνολογικά και ψηφιακά εργαλεία, χωρίς όμως να χάσουμε τη γλώσσα και τις αξίες μας.

Ακολουθήστε το εγχείρημά μου στο YouTube @alotabatsikop648