«Μια αληθινή επανάσταση»: Ραδιοφωνικός σταθμός στην Κένυα δίνει νέα πνοή σε μια απειλούμενη γλώσσα
Κοντά στο κέντρο Mariashoni, ο Alex Kisioi κάθεται κάτω από ένα δέντρο ακούγοντας τον ραδιοφωνικό σταθμό Sogoot FM. Molo, Κομητεία Nakuru, Κένυα. Φωτογραφία του Minority Africa, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.
Αρχικά δημοσιεύτηκε από το Minority Africa, μια επεξεργασμένη έκδοση αυτού του άρθρου αναδημοσιεύεται στο Global Voices στο πλαίσιο συμφωνίας κοινοποίησης περιεχομένου.
Μια μεταλλική κεραία μετάδοσης, ύψους 18 μέτρων, δεσπόζει πάνω από το δάσος Μάου, 210 χιλιόμετρα από το Ναϊρόμπι. Πλησιάζοντας, μπορεί κανείς να ανακαλύψει έναν ξύλινο φράχτη, που χωρίζει τον σταθμό Sogoot FM 97.1 από τα γύρω σπίτια.
Οι λαοί Οκίεκ, που μερικές φορές αναγράφονται ως Ογκίεγκ ή Άκιεκ, είναι κοινότητες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών που ζουν στη νότια Κένυα και τη βόρεια Τανζανία. Πολλοί είναι δίγλωσσοι και μιλούν τις γειτονικές γλώσσες, όπως τη μαά οι κοινότητες που ζουν στην Τανζανία και την κικούγιου αυτές που ζουν στην Κένυα.
Το Sogoot, που σημαίνει «φύλλα» στα οκίεκ, είναι ένας κοινοτικός ραδιοφωνικός σταθμός που εκπέμπει καθημερινά περιεχόμενο στη γλώσσα οκίεκ για περίπου 17 ώρες, επιτρέποντας την εκπαίδευση χιλιάδων Οκίεκ σε ακτίνα 30 χιλιομέτρων γύρω από τον σταθμό.
«Μια πραγματική επανάσταση», αυτά ήταν τα λόγια του Stephen Lele, διαχειριστή και ιδρυτικού μέλους του σταθμού, για να περιγράψει το Sogoot FM. «Ποτέ δεν υπήρχαν προγράμματα στην οκίεκ σε αυτή την περιοχή. Το δικό μας πρόγραμμα αγγίζει κοινωνικά και ανθρωπιστικά ζητήματα, τον πολιτισμό, την υγεία, την εκπαίδευση, την κυβέρνηση, την οικονομία… σχεδόν όλα τα θέματα!» πρόσθεσε.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Άτλαντα των Απειλούμενων Γλωσσών της UNESCO, υπάρχουν πάνω από 6.700 αυτόχθονες γλώσσες, που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Μόνο στην Αφρική, υπάρχουν ήδη εκατοντάδες γλώσσες υπό εξαφάνιση, ή θεωρούνται «νεκρές». Η οκίεκ, καθώς και άλλες επτά γλώσσες της Κένυας, ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.
Η Απογραφή Πληθυσμού και Κατοικιών της Κένυας (KPHC) αναφέρει ότι ζουν πάνω από 52.696 Οκίεκ στην Κένυα. Οι Οκίεκ, ένας λαός πολύ προσηλωμένος στην μελισσοκομία, το κυνήγι και τη τροφοσυλλογή, δηλώνουν ότι έχουν ξεχαστεί από την κυβέρνηση λόγω της μειονοτικής τους θέσης.
Η περιοχή γύρω από τον σταθμό στο Mariashoni. Φωτογραφία του Minority Africa, με άδεια χρήσης.
Σύμφωνα με τον Stephen Moitalel Njala, παππού και πρεσβύτερο μιας κοινότητας Οκίεκ, τα δεινά του λαού ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 2009, αφότου οι Δασικές Υπηρεσίες της Κένυας (KFS) εκδίωξαν την κοινότητα από την πατρογονική της γη, που βρίσκεται στο δάσος Μάου.
Ο Njala περιγράφει αυτή την εκδίωξη ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, η οποία είχε πραγματικά επιζήμιες επιπτώσεις στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή της κοινότητας: «Ο πολιτισμός μας, η γλώσσα μας, δεν μπορούν να αναπτυχθούν αν δεν έχουμε ελευθερία και στερούμαστε των βασικών μας δικαιωμάτων. Δεν έχουμε κανέναν να μας εκπροσωπεί σε κυβερνητικό επίπεδο στην κομητεία, πόσο μάλλον στη χώρα.»
Ο Njala συνεχίζει: «Ο πολιτισμός και η γλώσσα της κοινότητάς μας χρειάζονται επί του παρόντος εντατική φροντίδα και κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να τους αναβιώσουμε. Παρά τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίσαμε, είμαστε περήφανοι για το Sogoot FM, το οποίο είναι ο μόνος σταθμός που συνεργάστηκε μαζί μας για να προωθήσει τον πολιτισμό μας.»
Σύμφωνα με τον Wendo Nabea, ειδικό στη συγκριτική γλωσσολογία και την επικοινωνία στο Πανεπιστήμιο της Λαϊκίπα στην Κένυα, η έλλειψη χρήσης και διγλωσσίας, η αστική μετανάστευση και οι φυσικές καταστροφές παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξαφάνιση των γλωσσών παγκοσμίως:
«Όλοι γνωρίζουμε πόσο ποικίλες είναι οι κουλτούρες και οι γλώσσες, γνωρίζουμε επίσης ότι κάποιες έχουν περισσότερη επιρροή από άλλες. Αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό στους νέους πληθυσμούς, οι οποίοι βασίζονται σε αυτές τις γλώσσες για να επιβιώσουν, κάτι που τελικά τις τοποθετεί πάνω από τις άλλες και οδηγεί στην εξαφάνιση των λιγότερο χρησιμοποιούμενων.»
Ο Erick Kinya Muriuki, πρεσβευτής του πολιτισμού της κομητείας Νακούρου, τονίζει ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γλώσσες είναι ριζωμένες στην αποικιοκρατική περίοδο της χώρας. Σε μια εποχή που απαγορευόταν στους Κενυάτες να χρησιμοποιούν τη μητρική τους γλώσσα παρουσία των αποικιοκρατών, το ποσοστό χρήσης αυτών των γλωσσών άρχισε να μειώνεται, κάτι που οδήγησε στην παρακμή των γλωσσών που προέρχονται από την Κένυα.
Ο Stephen Lele, ο επικεφαλής του Sogoot FM, ενώ εκπέμπει. Φωτογραφία του Minority Africa, με άδεια χρήσης.
