Δυσφήμιση του νομικού συστήματος: Μια σταυροφορία λαϊκισμού
Εικόνα του Global Voices
Το παρόν άρθρο αποτελεί μέρος του Undertones, του ενημερωτικού δελτίου του Παρατηρητηρίου Μέσων των Πολιτών του Global Voices. Εγγραφείτε στο Undertones.
Το 2015, οι ηγέτες των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), στο πλαίσιο της συμφωνίας τους υπό την Ατζέντα 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη, ανέλαβαν την ευθύνη για έναν κόσμο, στον οποίο «η δημοκρατία, η χρηστή διακυβέρνηση και το κράτος δικαίου, καθώς και ένα ευνοϊκό περιβάλλον σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, είναι απαραίτητα για τη βιώσιμη ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένης της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής ανάπτυξης, της κοινωνικής ανάπτυξης, της προστασίας του περιβάλλοντος και της εξάλειψης της φτώχειας και της πείνας». Η Ατζέντα 2030 επανέλαβε τις δεσμεύσεις, που είχαν ήδη αναληφθεί κατά την Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής το 2005 και περιγράφονται στη Διακήρυξη της χιλιετίας.
Σήμερα, μία δεκαετία μετά την έναρξη της Ατζέντας 2030 του ΟΗΕ, οι στόχοι που έχουν τεθεί εξακολουθούν να απέχουν πολύ από την επίτευξή τους. Τι εμποδίζει όμως τις χώρες να κινηθούν ταχύτερα; Ο κατάλογος των παραγόντων είναι ατελείωτος. Ωστόσο, η παγκόσμια άνοδος του λαϊκισμού, μιας πολιτικής προσέγγισης που είναι «σταθερά διχαστική», «ευδοκιμεί στη συνωμοσία» και «ποινικοποιεί κάθε αντιπολίτευση», φαίνεται να είναι μία από τις βασικές μεταβλητές, που υπονομεύουν την πλουραλιστική πτυχή της χρηστής διακυβέρνησης και των δημοκρατιών.
Όπως εξηγεί ο ακαδημαϊκός Kenneth M. Roberts στο «Government and Opposition», ένα περιοδικό που εκδίδεται από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, «η πόλωση μπορεί να είναι το πιο σταθερό αποτέλεσμα του λαϊκισμού», καθώς κατασκευάζει «ένα πολιτικό σύνορο κατά του κατεστημένου, πολιτικοποιεί νέες διαστάσεις πολιτικής ή θεμάτων και αμφισβητεί τους θεσμικούς και διαδικαστικούς κανόνες της δημοκρατίας».
Οι αρχές της «διάκρισης των εξουσιών» και της «δικαστικής ανεξαρτησίας» αναγνωρίζονται από τα Ηνωμένα Έθνη ως βασικά στοιχεία ενός δημοκρατικού συστήματος, ένα μέρος των «θεσμικών και διαδικαστικών κανόνων», που ο Roberts περιγράφει ως στόχο του λαϊκισμού.
Αφήγηση: Τα μέλη του νομικού συστήματος ενεργούν ως ακτιβιστές
Αυτό το αφηγηματικό πλαίσιο υποστηρίζεται από την πεποίθηση ότι οι δικαστές και μερικές φορές ολόκληρο το δικαστικό σώμα εκδίδουν αποφάσεις και ενεργούν υπέρ ενός συγκεκριμένου πολιτικού κόμματος ή μίας πλευράς του πολιτικού φάσματος.
Οι πολιτικοί και οι δημόσιες προσωπικότητες, που προωθούν αυτό το αφηγηματικό πλαίσιο, παρουσιάζονται ως υπέρμαχοι της δημοκρατίας, παρουσιάζοντας την κριτική τους στο δικαστικό σώμα ως ένα βήμα προς την οικοδόμηση ενός πιο δίκαιου δημοκρατικού συστήματος στα έθνη τους. Ωστόσο, αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν ότι τα κριτήρια πίσω από τις αποφάσεις του δικαστικού σώματος θα πρέπει να είναι ο νόμος της χώρας, καθώς ο κρίσιμος ρόλος του είναι να επιλύει τις διαφορές εφαρμόζοντας το κράτος δικαίου, το οποίο δεν ευθυγραμμίζεται πάντα με τα συμφέροντά τους.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές του 2024 στις ΗΠΑ, ο υποψήφιος Ντόναλντ Τραμπ και οι σύμμαχοί του παρουσίασαν τις ποινικές έρευνες εναντίον του για πράξεις κατά την πρώτη του θητεία ως προέδρου ως σκόπιμη προσπάθεια υπονόμευσης της αξιοπιστίας του, κατηγορώντας τους αντιπάλους του για πολιτική δίωξη. Παρομοίως, μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο πρόεδρος Τραμπ αμφισβήτησε επανειλημμένα, και κατά καιρούς αγνόησε, τις αποφάσεις δικαστών, που εξέδωσαν διαταγές για τον αποκλεισμό πολιτικών, που επεδίωκε να εφαρμόσει και οι οποίες δεν ευθυγραμμίζονταν πάντα με το νομικό πλαίσιο της χώρας.
Πιο πρόσφατα, στις 31 Μαρτίου 2025, η Μαρίν Λε Πεν, η κορυφαία ακροδεξιά πολιτικός της Γαλλίας, κρίθηκε ένοχη για υπεξαίρεση χρημάτων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το δικαστήριο της επέβαλε ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών και της απαγόρευσε να κατέχει οποιοδήποτε δημόσιο αξίωμα για πέντε χρόνια, αποκλείοντάς την ουσιαστικά από τον προεδρικό αγώνα του 2027, όπου θεωρούνταν κορυφαία υποψήφια. Η Λε Πεν και οι υποστηρικτές της ισχυρίζονται ότι η απόφαση αποτελεί προσπάθεια υπονόμευσης της προεδρικής υποψηφιότητάς της, πλαισιώνοντας την ως μέρος ενός πολιτικού «κυνηγιού μαγισσών» για τη διαταραχή των επερχόμενων εκλογών.
Πώς διαδίδεται αυτή η αφήγηση στο διαδίκτυο όταν την εξουσία κατέχουν λαϊκιστές πολιτικοί
Σε αυτό το τουίτ, o βουλευτής των ΗΠΑ Μπράντον Γκιλ ισχυρίζεται ότι σχεδιάζει να υποβάλει δίωξη κατά του ομοσπονδιακού δικαστή James Boasberg ως απάντηση στην εντολή του δικαστή να σταματήσει την απέλαση περισσότερων από 200 ανδρών από τη Βενεζουέλα και το Σαλβαδόρ.
Αποκαλώντας τον δικαστή Boasberg ακτιβιστή, ο βουλευτής Γκιλ υπονοεί ότι οι αποφάσεις του δεν είναι αντικειμενικές και ότι το δικαστικό σώμα δεν ενεργεί ανεξάρτητα, όπως θα έπρεπε.
Στις 16 Μαρτίου, ο πρόεδρος Τραμπ χρησιμοποίησε τον νόμο περί αλλοδαπών εχθρών του 1798 για να απελάσει φερόμενα μέλη συμμορίας Tren de Aragua της Βενεζουέλας στο Ελ Σαλβαδόρ για κράτηση, χωρίς δίκη ή καταδίκη, στη μεγάλη φυλακή της χώρας. Την ίδια ημέρα, ο δικαστής Boasberg εξέδωσε προσωρινή περιοριστική εντολή για να σταματήσει τις απελάσεις, η οποία δεν εμπόδισε το αεροπλάνο με την πρώτη ομάδα απελαθέντων να φτάσει στο Ελ Σαλβαδόρ. Μετά από εβδομάδες, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έδωσε εντολή στην κυβέρνηση Τραμπ να αναστείλει την απέλαση ανδρών από τη Βενεζουέλα που κρατούνταν σε μεταναστευτική φυλακή, μετά από ισχυρισμούς των δικηγόρων τους ότι οι άνδρες αντιμετώπιζαν άμεση απέλαση χωρίς τον δικαστικό έλεγχο που είχαν απαιτήσει νωρίτερα οι δικαστές.
Ο δικαστής Boasberg αντιμετώπισε έκτοτε προσωπικές επιθέσεις από Ρεπουμπλικανούς νομοθέτες για την περιοριστική του εντολή, μεταξύ άλλων και από τον ίδιο τον Πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος τον αποκάλεσε «τρελό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, ταραχοποιό και υποκινητή», προτρέποντας τη δίωξή του.
Το στοιχείο έλαβε 1.770 δημοσιεύσεις παραπομπών, 12 χιλιάδες σχόλια, 20 χιλιάδες αναδημοσιεύσεις, 118 χιλιάδες like και 1,8 χιλιάδες σελιδοδείκτες. Ταξινομήθηκε στη θέση -2 σύμφωνα με τη βαθμολογία μας για τον αντίκτυπο στον πολίτη, καθώς υπονομεύει το ρόλο της δικαστικής εξουσίας στον έλεγχο της συνταγματικότητας των ενεργειών της εκτελεστικής εξουσίας.
Πώς διαδίδεται αυτή η αφήγηση στο διαδίκτυο όταν οι λαϊκιστές πολιτικοί αποτελούν μέρος της αντιπολίτευσης
Σε αυτό το στοιχείο στο Χ, ο ιδιοκτήτης του Χ Έλον Μασκ ενισχύει και επεκτείνει μια ανάρτηση στην οποία ισχυρίζεται ότι «η ριζοσπαστική αριστερά» καταχράται συστηματικά το νομικό σύστημα, όπου δεν μπορεί να κερδίσει τις εκλογές, την ημέρα της καταδίκης της Μαρίν Λε Πεν. Η αναφερόμενη ανάρτηση κατονομάζει αρκετούς ακροδεξιούς και λαϊκιστές πολιτικούς ηγέτες παγκοσμίως που αντιμετώπισαν δικαστικές διώξεις τα τελευταία χρόνια.
Για να προωθήσει το επιχείρημά του ότι «η ριζοσπαστική αριστερά» διώκει αντιδημοκρατικά συντηρητικούς πολιτικούς σε παγκόσμιο επίπεδο, ο Έλον Μασκ κάνει μια σαρωτική και ανακριβή γενίκευση για τις πολιτικά κατεστημένες δυνάμεις σε διάφορες χώρες, την οποία ούτε το αρχικό στοιχείο δεν ισχυρίζεται. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση συνασπισμού της Ρουμανίας αποτελείται από τρία κόμματα, ένα εκ των οποίων είναι Χριστιανοδημοκρατικό. Ο Ιμράν Καν στο Πακιστάν ουσιαστικά εκδιώχθηκε από την εξουσία και διώχθηκε δικαστικά από τον στρατό, ο αρχηγός του οποίου βρέθηκε πρόσφατα στο στόχαστρο ενός διακομματικού νομοσχεδίου στο Κογκρέσο των ΗΠΑ.
Παραθέτοντας όλους αυτούς τους ηγέτες μαζί, ο Έλον Μασκ εξισώνει αυτό που θεωρεί ότι είναι η επισφαλής κατάσταση της δημοκρατίας σε όλες αυτές τις χώρες.
Ο Μάικ Μπεντς, την ανάρτηση του οποίου παραθέτει ο Μασκ σε αυτό το στοιχείο, είναι πρώην αξιωματούχος της διοίκησης Τραμπ και ακτιβιστής κατά της λογοκρισίας στο διαδίκτυο, και προηγουμένως, σύμφωνα με τις πληροφορίες, ακροδεξιός συνωμοσιολόγος που προωθούσε την παραπληροφόρηση της λευκής υπεροχής υπό ψευδώνυμο.
Αυτό το στοιχείο έλαβε 3.076 δημοσιεύσεις παραπομπών, 18 χιλιάδες σχόλια, 70 χιλιάδες αναδημοσιεύσεις, 259 χιλιάδες like και 7 χιλιάδες σελιδοδείκτες. Ταξινομήθηκε στη θέση -2 σύμφωνα με τη βαθμολογία μας για τον αντίκτυπο στον πολίτη, καθώς γενικεύει ανακριβώς τις ενέργειες του δικαστικού σώματος διαφόρων χωρών χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε υπόθεσης και διαδίδει παραπληροφόρηση σχετικά με τους λόγους για τους οποίους οι ηγέτες που απαριθμούνται από τον Μάικ Μπεντς διώχθηκαν και διώκονται.
Διαβάστε πώς αυτή η αφήγηση διαδίδεται στην Ιταλία, τη Βραζιλία και την Ισπανία
