Εικόνα: Mónica Velásquez και Andersson Boscán. Το αρχικό βίντεο διαγράφηκε, αλλά έχει ανεβεί σε άλλες πλατφόρμες. Στιγμιότυπο οθόνης από το βίντεο «La Posta», που ανέβηκε στη σελίδα Fragua Ciudadana στο Facebook. Δίκαιη χρήση.

Με δάκρυα στα μάτια και θλίψη στα πρόσωπά τους, το ζευγάρι δημοσιογράφων από τον Ισημερινό, Mónica Velásquez και Andersson Boscán, ανακοίνωσαν την αναχώρησή τους από τη χώρα τη νύχτα της 10ης Σεπτεμβρίου 2024 μέσω ενός προηχογραφημένου βίντεο, που κυκλοφόρησε στο κοινό της ψηφιακής πλατφόρμας δημοσιογραφίας La Posta.

Αυτοί οι δημοσιογράφοι έχουν διεξάγει αρκετές έρευνες σχετικά με την φερόμενη διαφθορά υψηλόβαθμων αξιωματούχων σε διάφορες κυβερνητικές οντότητες στον Ισημερινό. Ωστόσο, οι Andersson Boscán και Luis Vivanco, ιδρυτές της La Posta, έχουν επικριθεί για φερόμενη «έλλειψη δημοσιογραφικής δεοντολογίας» σε ορισμένες από τις ενέργειές τους.

Αναγκάστηκαν να ζητήσουν πολιτικό άσυλο στον Καναδά για να διασφαλίσουν τη ζωή τους και τη ζωή των μικρών κορών τους. Ευχαρίστησαν τους διεθνείς οργανισμούς που τους έδωσαν χείρα βοηθείας εν μέσω διώξεων και απειλών.

Το 2021 και το 2023, η Fundamedios, μια οργάνωση που υπερασπίζεται την ελευθερία της έκφρασης, αποκάλυψε απειλές κατά των δύο δημοσιογράφων. Κατηγόρησαν την Εθνική Διεύθυνση Πληροφοριών της Εθνικής Αστυνομίας και το Κέντρο Στρατηγικών Πληροφοριών για παρακολούθηση της καθημερινότητας των δημοσιογράφων και για επιτήρηση χώρων, που συχνάζουν οι ίδιοι και οι κόρες τους. Όλη η παρακολούθηση που αποκαλύπτουν περιγράφεται λεπτομερώς σε έκθεση, που δημοσίευσε η Γενική Εισαγγελία. Αυτό το έγγραφο φαίνεται να περιλαμβάνει οδηγίες για τη «δολοφονία» τους.

Ωστόσο, ο εμπλεκόμενος αστυνομικός θεσμός απάντησε με ανακοίνωσή του: «Απορρίπτουμε κατηγορηματικά κάθε είδους δίωξη και απειλή στη ζωή ενός πολίτη (…)». Ομοίως, ο πρώην διοικητής της Εθνικής Αστυνομίας του Ισημερινού, Fausto Salinas, σε συνέντευξή του, αρνήθηκε ότι η κυβέρνηση του Γκιγιέρμο Λάσο του είχε διατάξει να παρακολουθεί δημοσιογράφους.

Έρευνες της La Posta που αποκάλυψαν διαφθορά

Το 2020, οι Andersson Boscán, Mónica Velásquez και η ομάδα της La Posta εισήλθαν στις φυλακές του Ισημερινού για να καταγράψουν τον τρόπο λειτουργίας του οργανωμένου εγκλήματος και των ηγετών των εγκληματικών συμμοριών, που δρούσαν εντός φυλακής.

Η έρευνά τους περιελάμβανε την ιστορία ενός αρχηγού εγκληματικής συμμορίας. Οι δημοσιογράφοι του απέκλεισαν το πρόσωπό του για την ασφάλειά του, αλλά, μετά τη δολοφονία του τον Οκτώβριο του 2022 σε μια σφαγή μες στη φυλακή, ο Boscán αποκάλυψε την ταυτότητα του αρχηγού της διακίνησης ναρκωτικών στον Ισημερινό από τον οποίο πήρε συνέντευξη: του Leandro Norero, γνωστού και ως «Το Αφεντικό».

Τα ρεπορτάζ δημοσιεύθηκαν μετά από μια επίθεση με 14 αστυνομικούς τραυματίες το 2018. Μετά από αυτήν την επίθεση ακολούθησαν διάφορες διαδοχικές κρίσεις στις φυλακές. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εικόνες κρατουμένων να παίζουν ποδόσφαιρο με το κεφάλι ενός αποκεφαλισμένου άνδρα έγιναν viral.

Τα ρεπορτάζ της La Posta κατέγραψαν την έλλειψη εφαρμογής δημόσιας πολιτικής στο σωφρονιστικό σύστημα από το Υπουργείο Κυβέρνησης, με επικεφαλής εκείνη την εποχή τη María Paula Romo. Η πλατφόρμα ήταν έντονα επικριτική για τη διοίκηση της πρώην υπουργού. Τον Οκτώβριο του 2020, η Romo επικρίθηκε και απολύθηκε από την Εθνοσυνέλευση για παραβίαση καθηκόντων λόγω χρήσης και κατάχρησης βίας από την αστυνομία κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων του Οκτωβρίου 2019.

Τον Ιανουάριο του 2023, κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Γκιγιέρμο Λάσο, οι δημοσιογράφοι Andersson Boscán και Mónica Velásquez  παρουσίασαν μια νέα έρευνα: « Ο Μεγάλος Νονός». Αυτή η δημοσιογραφική έρευνα ήταν φιναλίστ για τα βραβεία Gabo στην κατηγορία «κάλυψη». Οι δημοσιογράφοι έγραψαν επίσης ένα βιβλίο.

Η έρευνα αποκάλυψε ηχογραφήσεις ιδιωτικών συνομιλιών σχετικά με την φερόμενη κατάληψη του κράτους από το εμπόριο ναρκωτικών. Αυτή η δημοσιογραφική έρευνα οδήγησε στην έναρξη της δίκης παραπομπής στην Εθνοσυνέλευση κατά του τότε προέδρου Γκιγιέρμο Λάσο. Η δίκη είχε ως στόχο την παραπομπή και την επίπληξη του προέδρου για φερόμενη διαφθορά.

Στις 17 Μαΐου 2023, ο Λάσο αναγκάστηκε να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση. Συνοδευόμενος από το υπουργικό του συμβούλιο, ο Λάσο ανακοίνωσε την απόφασή του να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό «muerte cruzada» («αμοιβαίου θανάτου») και αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες εναντίον του.

Δείτε επίσης: Ο Ισημερινός ανακαλεί τη βίζα επικριτικής Κουβανής-Εκουαδοριανής δημοσιογράφου

Δημοσιογραφικά ηθικά διλήμματα

Στις 18 Δεκεμβρίου 2023, η Γενική Εισαγγελία δημοσίευσε μια εκτενή ανάλυση εμπειρογνωμόνων των τηλεφωνικών αρχείων του Leandro Norero μετά τη δολοφονία του, στο πλαίσιο έρευνας για ένα φερόμενο σχέδιο διαφθοράς που αφορούσε το δικαστικό, σωφρονιστικό, αστυνομικό και τελωνειακό σύστημα σε σχέση με τη διακίνηση ναρκωτικών.

Μεταξύ των αρχείων καταγραφής συνομιλιών υπάρχουν συνομιλίες μεταξύ του δημοσιογράφου Andersson Boscán και του Norero. Οι συνομιλίες αποκαλύπτουν μια στενή και εμπιστευτική σχέση μεταξύ του δημοσιογράφου και του εμπόρου ναρκωτικών, ο οποίος προσφέρθηκε να τον βοηθήσει να «ενεργοποιήσει τα μάτια και τα αυτιά» στους δημόσιους θεσμούς που υποτίθεται ότι έλεγχε. Ο Boscán επιμένει στον Norero ότι ενδιαφέρεται μόνο για την «πολιτική» και όχι για το λαθρεμπόριο ναρκωτικών.

Ο Boscán δέχτηκε κριτική και ερωτήσεις από παραδοσιακά ΜΜΕ, δημοσιογράφους, πολιτικούς, χρήστες κοινωνικών δικτύων και θεσμούς, που υπερασπίζονται την ελευθερία του Τύπου στον Ισημερινό. Η έντονη κριτική για την εγγύτητα του δημοσιογράφου με πηγές, που σχετίζονται με τη διακίνηση ναρκωτικών, προκάλεσε αγανάκτηση εν μέσω της βίας που βιώνει ο Ισημερινός και άνοιξε μια συζήτηση γύρω από τη δημοσιογραφική δεοντολογία.

Σε πέντε κεφάλαια σε μορφή podcast, ο Boscán ανοίγει την ομιλία του υπερασπιζόμενος το δημοσιογραφικό του έργο και δικαιολογώντας την «φιλοξενία» με τον Leandro Norero, την τηλεφωνική του συνομιλία με τον Adolfo Macías, γνωστό και ως «Fito», αρχηγό της συμμορίας «Los Choneros», και τον Nain Massuh, γνωστό και ως «El Turco», που ερευνήθηκε για διαφθορά στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή η τελευταία έρευνα αποκάλυψε στη χώρα τις φερόμενες διασυνδέσεις μεταξύ της διακίνησης ναρκωτικών και των δημόσιων αξιωματούχων, των συμβάσεων και της πώλησης θέσεων σε κρατικές εταιρείες στην κυβέρνηση του Λάσο.

Ένα καρφιτσωμένο τουίτ στο προφίλ X του Andersson Boscán αναφέρει:

No voy a ser cómplice de una mafia. Estoy con la democracia.

Δεν θα γίνω συνεργός μαφίας. Είμαι υπέρμαχος της δημοκρατίας.

Πόσο όμως προσηλωμένη στο κοινωνικό συμφέρον είναι η δημοσιογραφική πρακτική της ομάδας της La Posta; Ακολουθούν δύο συγκεκριμένες περιπτώσεις εξαιρετικά αμφισβητήσιμων δημοσιογραφικών πρακτικών.

Στις 4 Ιουλίου 2021, οι δημοσιογράφοι Andersson Boscán και Luis Vivanco (ιδιοκτήτες της La Posta) άνοιξαν ένα πρόγραμμα δημόσιας τηλεόρασης πετώντας βελάκια σε μια φωτογραφία του προέδρου της Συνομοσπονδίας Αυτόχθονων Εθνοτήτων του Ισημερινού (CONAIE),  Leonidas Iza. Τα βίαια μηνύματα που αποκαλούσαν τον ηγέτη των Αυτόχθονων «κάθαρμα» προκάλεσαν καταιγισμό επικρίσεων. Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση του Λένιν Μορένο ακύρωσε το πρόγραμμά τους και αναγκάστηκαν να ζητήσουν συγγνώμη.

Σε μια άλλη περίπτωση, ο Boscán, στο συνηθισμένο πρωινό δελτίο ειδήσεων «Café la Posta», επιβεβαίωσε ότι η Γενική Εισαγγελέας της Πολιτείας, Diana Salazar, δεν αντέγραψε το 40% της διατριβής της, αλλά «μόνο το 6% κατά σύμπτωση», κάτι που ηθικά «θα ήταν επιτρεπτό». Ωστόσο, ένας διεθνής εποπτικός φορέας, που συστάθηκε από διάσημους ακαδημαϊκούς, επιβεβαίωσε τη λογοκλοπή της διατριβής, προϋπόθεση για την απόκτηση του πτυχίου νομικής της και την υποβολή αίτησης για τη θέση που κατέχει επί του παρόντος.

«Τα κοινωνικά δίκτυα κάνουν πολύ θόρυβο»

Σήμερα, οι δημοσιογράφοι της La Posta καταγγέλλουν τη Γενική Εισαγγελέα του Κράτους Diana Salazar για φερόμενη δίωξή τους, επειδή αποκάλυψαν τη δραστηριότητα εταιρειών, που υποτίθεται ότι ελέγχονται από την αλβανική μαφία — εταιρείες ακινήτων που ασχολούνται με την αγορά αγαθών με χρήματα που προέρχονται από το εμπόριο ναρκωτικών. Ένα χρόνο μετά τη δημοσίευση της έρευνάς τους «El Gran Padrino»,  η La Posta επικρίνει το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα επειδή δεν ζήτησε το κλείσιμο αυτών των εταιρειών.

Επιπλέον, ο Boscán κατηγορεί την Diana Salazar ότι συνεργάζεται άμεσα με την αλβανική μαφία: «Θα μπορούσες να βάλεις τους φίλους σου να με βγάλουν έξω». Ο δημοσιογράφος προειδοποιεί ότι έχει στην κατοχή του αρχεία, που θα μπορούσαν να εμπλέξουν την Γενική Εισαγγελία.

Η Diana Salazar έκανε μια δήλωση μόνο για να γιορτάσει την απόφαση της Ολομέλειας της Εθνοσυνέλευσης να αναστείλει τη διαδικασία παραπομπής εναντίον της. Η Salazar προτίμησε να κλείσει τον λογαριασμό της Χ (πρώην Twitter) με το επιχείρημα ότι: «τα κοινωνικά δίκτυα (…) κάνουν πολύ θόρυβο».

Στιγμιότυπο οθόνης από το τουίτ της Γενικής Εισαγγελέως του Κράτους για το Χ πριν κλείσει τον λογαριασμό της.

Προς το παρόν, οι δημοσιογράφοι δήλωσαν ότι θα συνεχίσουν το δημοσιογραφικό τους έργο εκτός Ισημερινού. Αυτή είναι η δεύτερη φορά που αναγκάζονται να φύγουν λόγω απειλών θανάτου εναντίον τους. Το 2023 έφυγαν επίσης από τη χώρα λόγω απειλών κατά της ζωής τους.