Ο Rafer Johnson (αριστερά) και ο C.K. Yang (δεξιά) σε φωτογραφία αρχείου, στιγμιότυπο από το ντοκιμαντέρ Decathlon: The C.K. Yang and Rafer Johnson Story στο κανάλι YouTube Taiwan Plus News.

Ο πρώτος νικητής αργυρού μεταλλίου της Ταϊβάν στους Ολυμπιακούς Αγώνες παραμένει ένας άγνωστος χαρακτήρας στις νεότερες γενιές της Ταϊβάν, με ένα νέο ντοκιμαντέρ να ρίχνει φως στον «Iron Man της Ασίας», όπως αλλιώς ήταν γνωστός τη δεκαετία του '60 ο δεκαθλητής C. K. Yang.

Η παρουσία της Ταϊβάν και η ορατότητά της στους Ολυμπιακούς Αγώνες έχει μια μακρά ιστορία διαγραφής και άρνησης. Αυτό οφείλεται εν μέρει στους πολλούς ιστορικούς αναβρασμούς, που αναδιαμόρφωσαν τα ονόματα και τη γεωγραφία της Ανατολικής Ασίας. Η Δημοκρατία της Κίνας, που ιδρύθηκε στο τέλος του 1911 στην ηπειρωτική Κίνα μετά την πτώση της τελευταίας Δυναστείας Τσινγκ (1644–1911), συμμετείχε στην έναρξη των αγώνων το 1924 και έστειλε αθλητές στο 1932. Η Ταϊβάν, που αποτελούσε ιαπωνική αποικία από το 1895 έως το 1945, έστειλε αθλητές, που αγωνίζονταν υπό την ιαπωνική σημαία, στους αγώνες του 1932 και 1936 στο Λος Άντζελες και το Βερολίνο. Το 1948, συμμετείχε στο Λονδίνο υπό το όνομα της Κίνας. Από το 1956 έως το 1972, οι Ταϊβανέζοι αθλητές συμμετείχαν σε διάφορους Ολυμπιακούς Αγώνες κάτω από τη σημαία της Δημοκρατίας της Κίνας, αλλά στον Καναδά το 1976 δεν επιτράπηκε στην ταϊβανέζικη ομάδα να συμμετάσχει υπό το όνομα της Δημοκρατίας της Κίνας.

Αυτό συνέβη, διότι η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας άρχισε να αναγνωρίζεται ευρέως διπλωματικά. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή τότε επέτρεψε στην Ταϊβάν να αγωνιστεί κάτω από ένα τεχνητό δημιουργηθέν όνομα και σημαία, ύστερα από πίεση του Πεκίνου. Έτσι, εμφανίστηκε ο διφορούμενος όρος «Κινεζική Ταϊπέι» και εμφανίστηκε μία λευκή σημαία με λογότυπο, που αναπαράγει μερικά σύμβολα και χρώματα της Δημοκρατίας της Κίνας. Είναι τώρα η μοναδική σημαία, με την οποία μπορούν να αγωνιστούν Ταϊβανέζοι αθλητές και αθλήτριες.

Ένα από τα τελευταία περιστατικά σε αυτή την ταραγμένη ιστορία είναι μία εκστρατεία κατά της Ταϊβανέζας πυγμάχου Lin Yu-ting, η οποία αντιμετώπισε πληθώρα μισογυνιστικών και αβάσιμων επιθέσεων ως προς το φύλο της έχοντας κερδίσει μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού το 2024. Δέχθηκε εκτεταμένες επιθέσεις από το κοινό, άλλους αθλητές και αθλήτριες και επίσης από επισήμους του ΟΗΕ από τη Ρωσία, που αμφισβήτησαν το γυναικείο φύλο της.

Αλλά η Lin Yu-ting δεν είναι η πρώτη αθλήτρια από την Ταϊβάν, που βιώνει έντονες στιγμές ως συμμετέχουσα στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Υπάρχει επίσης η ιστορία του «Iron Man της Ασίας», καθώς ο C.K. Yang ήταν γνωστός ως ο πρώτος αργυρός Ολυμπιονίκης με κινεζικό όνομα στους Ολυμπιακούς Αγώνες στη Ρώμη το 1960. Η προσωπική του ιστορία αντανακλά τις πολλαπλές αλλαγές στα ονόματα και τις ταυτότητες του νησιού του τα τελευταία εκατό χρόνια. Γεννήθηκε το 1933 στην τότε «Ταϊβάν της Ιαπωνίας» στην κοινότητα των αυτοχθόνων Άμι. Το όνομά του ως Άμι ήταν Maysang Kalimud, αλλά δημόσια χρησιμοποιούσε το κινεζικό όνομα Yang Chuan-kwang (楊傳廣) και έγινε γνωστός παγκοσμίως ως C.K. Yang. Αναδείχθηκε ταχύτατα τη δεκαετία του '50 ως ένας εξαιρετικά χαρισματικός αθλητής στους Ασιατικούς Αγώνες και κέρδισε αργυρό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1960 έχοντας παρά τρίχα χάσει το δέκαθλο. 

Αξιοσημείωτο ήταν ότι έγινε στενός φίλος του Rafer Johnson, Αμερικανού αθλητή του δεκάθλου, και μάλιστα μοιράστηκαν τον ίδιο προπονητή όσο αγωνίζονταν για το ίδιο χρυσό μετάλλιο. Τερμάτισε δεύτερος πίσω από τον Johnson το 1960, αλλά γύρισε στην Ταϊβάν ως εθνικός ήρως και έγινε είδωλο για την προβολή της Ταϊβάν. Μα σήμερα, το σπίτι του, που περιέχει φωτογραφίες και άλλα αρχεία, είναι ερειπωμένο, και οι νεότερες γενιές Ταϊβανέζων δεν γνωρίζουν το όνομά του. Δεν υπάρχουν σημαντικά μνημεία ή κτίρια, που να φέρουν το όνομά του στην Ταϊβάν. Αυτή είναι μία εντυπωσιακή διαφορά σε σχέση με την κληρονομιά του Rafer Johnson, του Αφροαμερικανού, που επίσης ξεκίνησε την σταδιοδρομία του ως μέλος μίας κοινότητας, που υφίσταται φυλετικές διακρίσεις, αλλά αγωνίστηκε για τα πολιτικά δικαιώματα και σήμερα τον θυμούνται και τον γιορτάζουν ως ένα αθλητικό και πολιτικό είδωλο.

Για να μάθετε περισσότερα για το απίστευτο ταξίδι του C.K. Yang και το καταληκτικό ταξίδι στην αφάνεια, το Global Voices μίλησε τον σκηνοθέτη Frank W Chen (陳惟揚), ο οποίος πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα ντοκιμαντέρ διάρκειας 45 λεπτών σε παραγωγή του Mike Chinoy, πρώην ανταποκριτή του CNN στην Κίνα, που αφηγείται την ιστορία του C.K.Yang και του αχώριστου φίλου και ομότιμού του, Rafer Johnson. Ο Frank W Chen είναι ένας Ταϊβανοκαναδός σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ με έδρα τη Νέα Υόρκη και την Ταϊπέι. Η συνέντευξη έλαβε μέρος μέσω email μετά τη δημόσια προβολή της ταινίας στην Ταϊπέι.

Πορτραίτο του Frank W Chen από τον Chien-Ming Wang, η φωτογραφία χρησιμοποιείται με άδεια.

Filip Noubel (FN): Είτε πρόκειται για τον παίκτη του μπέιζμπολ Chien-Ming Wang ή τον C.K.Yang, τι σε ωθεί να αφηγηθείς τις ιστορίες αυτών τον Ταϊβανέζων αθλητών;

Frank Chen (FC): Γεννηθείς στην Ταϊβάν αλλά έχοντας περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου στις ΗΠΑ και τον Καναδά, συχνά βρίσκω την ανάγκη να εξηγήσω την προέλευσή μου, τι είναι η πατρίδα μου.  Μέσα από τους ανθρώπους, το φαγητό, την ιστορία, ή γενικότερα, αναμνήσεις και ιστορίες που λέω, πάντα μεριμνούσα να κάνω κάτι παραπάνω για να μοιράζομαι οτιδήποτε είναι σχετικό με την Ταϊβάν. Έχοντας αυτή τη βαθιά προσκόλληση στην πατρίδα μου, κάθε φορά που ένας Ταϊβανέζος τα έχει καταφέρει στις ΗΠΑ ή στην παγκόσμια σκηνή, μοιράζομαι αυτή την περηφάνεια ως συμπατριώτης. Αυτά τα αθλητικά ντοκιμαντέρ έγιναν το τέλειο μέσο. Ικανοποιούν την τάση και την εγγενή επιθυμία για αφήγηση και, μέσα από οπτικοακουστικά μέσα, είμαι σε θέση όχι μόνο να διατηρήσω και να επεκτείνω την ιστορία αυτών των Ταϊβανέζων αθλητών σε ένα πολύ ευρύτερο ακροατήριο, αλλά επίσης να αναδείξω τη μοναδική και επισφαλή ύπαρξη της πατρίδας μου.

FN: Γιατί έχει διαγραφεί ο C.K. Yang από τη συλλογική μνήμη στην Ταϊβάν σήμερα; Βλέπεις σημάδια πως το ντοκιμαντέρ σου μπορεί να ξαναζωντανέψει το ενιαφέρον; Πιστεύεις πως οι ταϊβανέζικες Αρχές θα δράσουν τελικά, θα επισκευάσουν το σπίτι του Iron Man και θα τον επαναφέρουν στην εθνική αφήγηση;

FC: Η κληρονομιά του C.K. Yang είναι πολύπλοκη και πολυσύνθετη, καθώς ενσάρκωσε τόσο μεγάλο μέρος της ταϊβανέζικης ιστορίας σε σχέση με την αθλητική ανάπτυξη, την πολιτική, τους αυτόχθονες πληθυσμούς και την κουλτούρα.

Εξήντα τέσσερα χρόνια πριν, ο C.K. Yang κέρδισε το αργυρό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης. Έτσι, η συλλογική μνήμη έχει σίγουρα ξεθωριάσει. Νομίζω ότι η ταινία μας κυκλοφόρησε σε μια καλή στιγμή, καθώς γιορτάζουμε τους αθλητές μας, που γυρνούν από τους Ολυμπιακούς του Παρισιού, ενώ τα πλάνα της κυβέρνησης είναι να δημιουργήσει ένα νέο Υπουργείο Φυσικής Αγωγής και να διαθέσει ένα υψηλότερο ετήσιο προϋπολογισμό για την αθλητική ανάπτυξη. Ελπίζω πως η ταινία μας θα κινήσει τη συζήτηση, εφιστώντας την προσοχή στην ορθή μνημόνευση των αθλητικών ηρώων μας του παρόντος και του παρελθόντος. Μέχρι στιγμής δεν έχουν γίνει πολλά, μα παραμένω αισιόδοξος. Θα χρειαστεί μία μικρή μα αφοσιωμένη ομάδα ανθρώπων, καθώς και τα μέλη της οικογένειας του Yang στις ΗΠΑ και την Ταϊβάν για να αρχίσει να κινεί τα πράγματα διατηρώντας την κληρονομιά του Yang, επιδιορθώνοντας του σπίτι του Iron Man. Θα ήθελα πολύ να παίξω ρόλο σε αυτό ή ακόμα και να καταγράψω τη διαδικασία.

FN: Κατά τη γνώμη σου, ποιες άλλες προσωπικότητες της Ταϊβάν της βορειοαμερικανικής διασποράς (ή που στενά συνδέονται με αυτό το κομμάτι του κόσμου, όπως ο C.K. Yang) αξίζουν να επανέλθουν στη γνώση των μεταγενέστερων γενεών στην Ταϊβάν, και στη διασπορά;

FC: Θα ήθελα να συνεχίσω με το θέμα της επόμενης ταινίας μου, την Yani Tseng, η οποία νίκησε συνολικά δεκαπέντε τουρνουά LPGA (Τουρνουά Γυναικείας Επαγγελματικής Ένωσης Γκολφ) και ήταν η κορυφαία γυναίκα παίκτρια στον κόσμο από το 2011 έως το 2013. Ήταν η νεότερη παίκτρια γκολφ όλων των εποχών, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, που κέρδισε πέντε μεγάλα πρωταθλήματα, και συμπεριλήφθηκε στη  λίστα του περιοδικού Times με τους «100 Πιο Επιδραστικούς Ανθρώπους» το 2012. Μία δεκαετία πέρασε από την ακμή της, δύο επεμβάσεις στο ισχίο αργότερα και ακόμη προσπαθεί να ανακτήσει τη φόρμα της και να αγωνίζεται στο τουρνουά LPGA των ΗΠΑ. Ήταν ένα πολύ γνωστό όνομα τότε, ένα από τα αρχικά της «Περηφάνειας της Ταϊβάν», μα τώρα έχει σε μεγάλο βαθμό ξεχαστεί από τις νεότερες γενιές της Ταϊβάν. Η ταινία μας έχει σκοπό να καταγράψει την άνοδό της στο στερέωμα, την προσπάθειά της να επιστρέψει στο LPGA μετά από δύο σοβαρά χειρουργεία, μα πιο σημαντικά είναι τα μαθήματα από την πτώση της, καθώς ανοίγεται για να μοιραστεί τον αγώνα της και την πάλη με την κατάθλιψη.

Το ντοκιμαντέρ του Chen είναι επίσης διαθέσιμο στο YouTube: