Ο Ζιάντ Ραχμπανί (στη μέση) στη σκηνή με τον μακροχρόνιο φίλο και συνεργάτη του, Τζόζεφ Σακρ (αριστερά), ο οποίος πέθανε το 1997. Στιγμιότυπο οθόνης από βίντεο στο YouTube από το Al Jadeed News. Δίκαιη χρήση.

Ο Ζιάντ Ραχμπανί, ο εμβληματικός Λιβανέζος συνθέτης, θεατρικός συγγραφέας και πολιτικός σατιρικός συγγραφέας, απεβίωσε το Σάββατο 26 Ιουλίου στη Βηρυτό αφήνοντας πίσω του μια περιοχή σε ερείπια και μια γενιά σε πένθος. Περισσότερο από μια πολιτιστική προσωπικότητα, ο Ζιάντ ήταν σύμβολο επανάστασης, πνεύματος και κριτικής, ένας καλλιτέχνης του οποίου η μουσική, το θέατρο και η προσωπικότητα ενέπνευσαν εκατομμύρια ανθρώπους πέρα από τα σύνορα.

Γεννημένος το 1956, γιος της θρυλικής Λιβανέζας τραγουδίστριας Φεϊρούζ και του συνθέτη Άσι Ραχμπανί, ο Ζιάντ έχτισε έναν μοναδικό χώρο για τον εαυτό του, τόσο μουσικά όσο και πολιτικά. Από νεαρή ηλικία, αψήφησε τις συμβάσεις καθιστώντας τον εαυτό του μια φωνή της αραβικής Αριστεράς και όσων ήθελαν να αμφισβητήσουν την εξουσία, τη θρησκεία, τον σεχταρισμό και τις παραλογότητες της εξουσίας. 

Τα θεατρικά έργα, τα τραγούδια και τα ραδιοφωνικά σκετς του Ραχμπανί δεν ψυχαγωγούσαν απλώς. Δίδασκαν και προκαλούσαν. Για πολλούς, ήταν η πρώτη γεύση της πολιτικής σε μια χώρα και περιοχή, που μαστιζόταν από πολέμους, κατοχές και θρησκευτική βία. Μέσα από τον σαρκασμό και την ειλικρίνεια, μέσα από συγχορδίες πιάνου και λεκτικά παιχνίδια, ο Ραχμπανί σύστησε σε γενιές τα αριστερά ιδανικά της εξέγερσης, της κριτικής και της συλλογικής φαντασίας.

Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον αραβόφωνο κόσμο μπορούν ακόμα να απαγγείλουν ολόκληρους διαλόγους από τα θεατρικά έργα του Ραχμπανί, τους στίχους των τραγουδιών του ή να παραθέσουν στίχους από τις ραδιοφωνικές του εκπομπές, οι οποίοι συχνά διαδίδονται ως αυτοηχογραφημένες κασέτες και εξακολουθούν να είναι επίκαιρες ως σχόλια μέχρι σήμερα.

Το καλλιτεχνικό του αρχείο, τόσο στη μουσική όσο και στο θέατρο, είναι πλούσιο, ισχυρό και πρωτοποριακό, συνδυάζοντας την τζαζ, την μπόσα νόβα και τη φανκ με παραδοσιακά αραβικά μουσικά στυλ, μαζί με κοφτερούς στίχους, για να δημιουργήσει ένα μοναδικό στυλ — που συχνά αποκαλείται «Οριεντάλ Τζαζ» — που επηρέασε πολλούς μετά από αυτόν. 

Η κληρονομιά του Ραχμπανί παραμένει μια ζωντανή απόδειξη των πολιτικών, κοινωνικών και συναισθηματικών αναταραχών των τελευταίων πέντε δεκαετιών σε όλες τις αντιφάσεις τους.

Σήμερα, μας αφήνει σε μια εποχή που η περιοχή είναι πιο αποικιοκρατημένη, καταπιεσμένη και κατακερματισμένη από ποτέ και πιο μακριά από τα όνειρά του ως νεαρός κομμουνιστής τη δεκαετία του '70, αφοσιωμένος στην παλαιστινιακή απελευθέρωση και τις προλεταριακές επαναστάσεις.

Η απώλειά του πλήττει βαθιά μια γενιά, που έχει ζήσει ατελείωτους κύκλους πολιτικών μετασχηματισμών και ηττών, βίας και αποξένωσης, συχνά με τη μουσική και τα έργα του Ραχμπανί ως soundtrack τόσο των ελπίδων όσο και των απογοητεύσεών της.

Τη Δευτέρα, πενθούντες συνόδευσαν το φέρετρό του και έκαναν πορεία προς τιμήν του στην περιοχή Χάμρα της Βηρυτού, τη γειτονιά όπου έζησε, εργάστηκε και πέρασε τις τελευταίες του στιγμές και που κάποτε ενσάρκωσε το πνεύμα της αντίστασης και της Αριστεράς: 

Αυτός ο φόρος τιμής είναι σε έναν απλό άνθρωπο, που κουβαλούσε το βάρος των ονείρων, των ηττών και των αντιφάσεων μιας γενιάς με πνεύμα, κυνισμό και καινοτομία.

Καθώς οι πενθούντες σε όλη την περιοχή θυμούνται αυτή την επιβλητική προσωπικότητα της αραβικής μουσικής, του θεάτρου και της πολιτικής, οι καρδιές τους αναπόφευκτα στρέφονται στη μητέρα του, την ασύγκριτη Φεϊρούζ. Η φωνή της – ίσως η πιο αναγνωρίσιμη στον αραβόφωνο κόσμο – στα τραγούδια που συνέθεσε ο γιος της, θα παραμείνει ανάμεσα στους πιο όμορφους ήχους στην ιστορία της αραβικής μουσικής: 

Αντίο, Ζιάντ. Ευχαριστούμε για τη μουσική, τα λόγια, τα γέλια και που δίνεις φωνή στη νεολαία μας.

Υποστηρίξτε το Global Voices καθώς δημοσιεύουμε περισσότερα άρθρα σαν αυτό