Κατά μέσο όρο, μια γυναίκα στην Βραζιλία έχει την πρώτη εμπειρία σεξουαλικής παρενόχλησης στην ηλικία των εννέα ετών. Αυτό το εκπληκτικό εύρημα προέκυψε από το έργο μιας ομάδας επικοινωνίας που ονομάζεται ThinkOlga, η οποία συγκέντρωσε πάνω από 80.000 μίνι-ιστορίες για το θέμα μέσω Twitter.

Όλα ξεκίνησαν με το MasterChef Τζούνιορ, μια έκδοση του δημοφιλούς ριάλιτι σόου μαγειρικής στη Δύση, αλλά με διαγωνιζόμενους 9-13 ετών. Με ανερχόμενους σούπερ-μάγειρες που ανταγωνίζονται με τις συνταγές τους ζωντανά στην τηλεόραση, το κοινό στράφηκε προς δημιουργικά memes για να αλληλεπιδρούν με το σόου. Ενώ μερικά ήταν ενθαρρυντικά, άλλα σχόλια χλεύαζαν τους διαγωνιζόμενους. Σε ένα οικοσύστημα ΜΜΕ όπου η βία, ο σεξισμός και η παιδοφιλία έχουν όλα το χώρο τους, το MasterChef Τζούνιορ προκάλεσε συνέπειες που δεν θα μπορούσαν καν να προβλέψουν οι παραγωγοί του.

Η Valentina, 12 ετών, μια εκ των διαγωνιζομένων, ξεχώρισε ως ιδιαίτερα ταλαντούχα σεφ και αγαπημένη των θεατών. Έπρεπε όμως να αντιμετωπίσει κύμα σεξιστικών και παιδοφιλικών σχολίων κατά τη διάρκεια του σόου. “Έχει ίσια ξανθά μαλλιά και γαλάζια μάτια. Αν είχα συναίνεση, μπορώ να γίνω παιδόφιλος;” έλεγε ένα σχόλιο στο Twitter. “Η Valentina μέχρι τα 14 της θα γίνει μια από αυτές τις γραμματείς στις πορνοταινίες”, έλεγε ένα άλλο.

Τα κοινωνικά δίκτυα όλο και περισσότερο ενεργούν ως πλατφόρμα για ρητορική μίσους. Αυτό το ανησυχητικό φαινόμενο, όμως, αντιμετωπίζεται από δημιουργικές, τολμηρές και και οργανωμένες ομάδες γυναικών που δραστηριοποιούνται κι αυτές διαδικτυακά.

Παρακινούμενες από το ρεύμα μισογυνιστικών σχολίων σχετικά με το MasterChef junior, ένα δίκτυο γυναικών bloggers, χρηστών Twitter και Facebook συγκεντρώθηκαν στη συλλογικότητα επικοινωνίας ThinkOlga και οργανώθηκαν υπό την ετικέτα #PrimerAsedio (πρώτη παρενόχληση).

Μια από τους συγγραφείς του ThinkOlga, η Juliana, μοιράστηκε την εμπειρία της στην ιστοσελίδα:

Δημιουργήσαμε το hashtag  #primeiroassedio στο Twitter. Εκεί, εγώ, η Juliana, μοιράστηκα την πρώτη μου εμπειρία παρενόχλησης σε ηλικία 11 ετών και άλλες περιπτώσεις που συνέβησαν επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας μου, προ-εφηβείας και εφηβείας.

Καλέσαμε τους αναγνώστες μας να κάνουν το ίδιο. Δεν είναι μια απλή, ανώδυνη, ή εύκολη αποστολή. Η ενδυνάμωση του εαυτού σας από τη δική σας ιστορία είναι σημαντική, έτσι ώστε το θύμα να έχει αναγνωριστεί ως θύμα. Δεν είναι θυματοποίηση. Είναι το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα προς την αλλαγή.

Περισσότερες από 82.000 απαντήσεις (και tweets και retweets) εμφανίστηκαν στο Twitter στις 25 Οκτωβρίου. Οι ακτιβιστές συζήτησαν ένα μέρος των 3.111 ιστοριών που κοινοποιήθηκαν στο Twitter και διαπίστωσαν ότι, κατά μέσο όρο, η πρώτη εμπειρία παρενόχλησης συμβαίνει σε ηλικία 9,7 ετών.

Παρακάτω ένα μικρό δείγμα:

Com 15anos meu professor de história me seguiu de carro e me “convidou” pra entrar. Dps de ignorar ele reprovei na matéria #PrimeiroAssedio

— Barbara Helton (@babihelton) October 23, 2015

Σε ηλικία 15 ετών, ο καθηγητής ιστορίας μου με ακολούθησε στο αυτοκίνητό του και με «κάλεσε» μου να μπω μέσα. Αγνοώντας τον, κόπηκα στο μάθημα.

Meu #primeiroassedio foi aos 7. Meu tio avô decidiu enfiar a mão dentro da minha blusa. Por mt tempo achei q era como idosos se despediam.

— peligrom (@moharamv) October 23, 2015

@moharamv: Την πρώτη φορά που παρενοχλήθηκα, ήμουν 7 ετών. Ο θείος μου αποφάσισε να γλιστρήσει το χέρι του μέσα στην μπλούζα μου. Για πολύ καιρό, πίστευα ότι έτσι λέγανε αντίο οι ηλικιωμένοι.

9 anos. Um homem tentou me agarrar a força na frente da antiga casa da minha prima. Até hoje ñ passo pela rua onde ocorreu. #primeiroassédio

— Amanda Sfair (@amandassfair) October 23, 2015

@amandassfair 9 ετών. Ένας άνδρας προσπάθησε να με αρπάξει με τη βία μπροστά από το παλιό σπίτι του ξαδέλφου μου. Μέχρι σήμερα, δεν περνάω από το δρόμο, όπου συνέβη.

Ενώ οι ιστορίες εμφανίστηκαν και μοιράστηκαν στο Twitter, το Facebook και τα blogs, διαδικτυακά τρολ έκαναν επίσης την εμφάνισή τους για άλλη μια φορά. Δικαιολογούσαν το βιασμό μιας γυναίκας λόγω της εμφάνισής της, χρησιμοποιούσαν την εμφάνιση γυναικών για να τους επιτεθούν (“χοντρή”, “άσχημη”, “ντυμένη τσουλάκι”), και απέρριψαν τις μαρτυρίες ως ψέματα.

Πέρα από τις επιθέσεις, η Louise Bello του ThinkOlga μίλησε για τις αντίθετες θέσεις που κατάφεραν να εξαπλωθούν:

Fue increíble, poderoso e inspirador observar la fuerza que tenemos, juntas, de denunciar esse tipo de violencia y como eso da el coraje de simplemente compartir nuestras historias. Nuestra intención es solamente empoderar a las mujeres. Son ellas las que merecen atención, espacio y voz en todo ese movimiento. La campaña sufrió ataques, si, como era de esperar cuando mujeres denuncian machismo en internet. Pero eso no nos desenfocó ni disminuyó la fuerza de la campaña.

Ήταν απίστευτο, ισχυρό, και γεμάτο έμπνευση να βλέπουμε τη δύναμη που έχουμε, από κοινού, να καταγγείλουμε αυτό το είδος βίας και πώς αυτό μας δίνει το θάρρος απλά να μοιραστούμε τις ιστορίες μας. Η πρόθεσή μας είναι αποκλειστικά και μόνο η ενδυνάμωση των γυναικών. Αυτές αξίζουν την προσοχή, το χώρο και μια φωνή σε όλο αυτό το κίνημα. Η εκστρατεία υπέστη επιθέσεις, ναι, το οποίο ήταν αναμενόμενο, όταν οι γυναίκες καταγγέλλουν ανδρική αλαζονεία στο Διαδίκτυο. Αλλά αυτό δεν ήρε την εστίαση, ούτε μείωσε τη δύναμη της εκστρατείας.

Η διαδικτυακή βία είναι κι αυτή πραγματική βία

Αναλύοντας τα πρότυπα χρήσης του Διαδικτύου σε συνδυασμό με το περιεχόμενο που παράγεται από πιο παραδοσιακά μέσα όπως η τηλεόραση και το ραδιόφωνο, μπορεί να βοηθηθούν οι χρήστες να προβληματιστούν σχετικά με τη φύση της βίας τόσο σε εικονικές πλατφόρμες όσο και στους δρόμους.

Τα κοινωνικά δίκτυα, ιδίως έχουν εξαπολύσει πολλές μη-φιλικές φωνές. Περισσότερο από ποτέ, είναι καιρός να σκεφτούμε πώς οι διαδικτυακές επιθέσεις και η επιθετικότητα προκαλούν πραγματική ζημία.

Στη Βραζιλία, η τιμωρία για βιασμό περιγράφεται στο άρθρο 213 του Ποινικού Κώδικα της Βραζιλίας. Όπως δηλώνει το άρθρο 241-D του Καταστατικού για Παιδιά και Εφήβους, η προσέλκυση, παρενόχληση, υποκίνηση ή περιορισμός παιδιών με οποιοδήποτε μέσο επικοινωνίας, με στόχο την εξάσκηση μιας ασελγούς πράξης σε αυτά, οδηγεί σε φυλάκιση 1-3 ετών και χρηματική ποινή.

Ενώ αρκετοί από τους επιτιθέμενους διέγραψαν τους λογαριασμούς τους στο Twitter, στιγμιότυπα οθόνης με τα μηνύματα έκαναν τον γύρο του Διαδικτύου και θεωρούνται αποδεικτικά στοιχεία.

Σύμφωνα με το Πλαίσιο Πολιτικών Δικαιωμάτων της Βραζιλίας για το Διαδίκτυο, γνωστό ως “Marco Civil da Internet”, οι μεσάζοντες δεν είναι υπεύθυνοι ή δεν απαιτείται να έχουν προηγούμενη γνώση του τι δημοσιεύουν οι χρήστες. Αλλά εάν και όταν έχουν ειδοποιηθεί για κάποιου είδους κακοποίηση, πρέπει να αφαιρούν αυτό το περιεχόμενο αλλιώς μοιράζονται την ευθύνη για τη ζημία που υφίσταται.

Εάν το Twitter ειδοποιούνταν για κακοποίηση από τον Εισαγγελέα, υποχρεούται να αποκαλύψει τις πληροφορίες ταυτότητας του δράστη. Στη Βραζιλία, κάτι τέτοιο έπειτα θα κοινοποιούνταν δημόσια.

“Με αυτές τις πληροφορίες, οι γονείς μπορούν επίσης να προχωρήσουν σε αγωγή εναντίον τους για βλάβη και αποζημίωση”, είπε στην ιστοσελίδα ειδήσεων UOL ο Ricardo de Moraes Cabezon, ειδικός στην παιδική και εφηβική νομοθεσία.

Η εκστρατεία έχει βοηθήσει να εμφανιστούν συζητήσεις σχετικά με τη διαδικτυακή βία και την άμεση σύνδεσή της με την επιθετικότητα σε φυσικούς χώρους. Αυτό είναι απαραίτητο για την παρακολούθηση των συνεπειών της διαδικτυακής βίας κατά των γυναικών και άλλων ευάλωτων ομάδων, όπως συλλογικότητες LGBTIQ, ανήλικοι και άτομα με ειδικές ανάγκες.

Στα νέα ΜΜΕ, οι βρισιές και άλλες μορφές σκληρότητας μπορεί να ενισχύονται σε αφόρητο βαθμό για τα θύματα αυτών των καταχρήσεων. Αν μπορούμε να δεσμευτούμε για τη χρήση αυτών των διαδικτυακών χώρων με ήθος και σεβασμό, θα έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε λιγότερο βίαιες και πιο ανεκτικές κοινότητες εν τέλει.