Μαγαζί με τηλέφωνα στον συριακό προσφυγικό πληθυσμό Ζαατάρι στην Ιορδανία. Πηγή: Zaa'tari Refugee Camp Facebook.

Τα smartphones έχουν καταστεί σανίδα σωτηρίας για τους πρόσφυγες κατά τη μακρά πορεία τους για τη σχετική ασφάλεια της Ευρώπης, καθώς χρησιμοποιούνται για επικοινωνία και οργάνωση μέσω κοινωνικών μέσων και ιστοτόπων. Ωστόσο, ένα smartphone έχει τους περιορισμούς του, επειδή η μπαταρία του μπορεί να διαρκέσει μεταξύ 12-48 ωρών και υπόκειται στην κάλυψη του εθνικού δικτύου ή στα διαθέσιμα wifi hotspots.

Ο Tyler Jump από τη Διεθνή Επιτροπή Διάσωσης έγραψε σε άρθρο στο Medium για τις πρώτες ερωτήσεις ενός πρόσφυγα, όταν φτάσει στην Ευρώπη. Μια εξ αυτών είναι: “Έχετε WiFi;”

Η σύνδεση με την οικογένεια αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για νεοαφιχθέντες πρόσφυγες που θέλουν οι αγαπημένοι τους να ξέρουν ότι είναι ασφαλείς.

Οι πρόσφυγες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην πρόσβαση στο Διαδίκτυο για να επικοινωνούν, αλλά υπάρχουν πολλά εμπόδια στο δρόμο τους. Η ερευνήτρια Linda Leung περιέγραψε μερικές από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες στο δοκίμιό της “Καταφεύγοντας στην τεχνολογία: επικοινωνιακές πρακτικές σε στρατόπεδα προσφύγων και κράτησης μεταναστών“. Αν και η μελέτη αφορούσε πρόσφυγες στην Αυστραλία, οι πρόσφυγες στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν επίσης πολλές από τις ίδιες δυσκολίες:

 

Ήταν δύσκολο να κερδίζεις χρήματα στο στρατόπεδο για να έχεις την δυνατότητα να επικοινωνείς.

Οι κάτοχοι κινητών τηλεφώνων τα νοίκιαζαν.

Κάποιοι ανησυχούσαν ότι η οικογένειά τους ή οι φίλοι τους ήταν υπό επιτήρηση από τους εχθρούς τους.

Οι πρόσφυγες μπορούν να αισθάνονται δυστυχισμένοι εάν δεν υπάρχουν ειδήσεις.

Σε ορισμένες περιοχές, τα διαδικτυακά καφέ είναι υπερβολικά δαπανηρά για χρήση.

Μερικές φορές οι πρόσφυγες δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε οποιαδήποτε τεχνολογία. Αντίθετα, πολλοί πρόσφυγες κατέφυγαν στις παραδοσιακές μορφές επικοινωνίας μέσω αγγελιοφόρων, οι οποίοι συνήθιζαν να μεταδίδουν ειδήσεις και να παραδίδουν επιστολές στους αγαπημένους τους.

Το Disaster Tech Lab είναι μια startup που προσφέρει υποδομή WiFi σε κτήρια αποκατάστασης καταστροφών και αυτοσχέδιους καταυλισμούς προσφύγων. Αυτές ήταν οι πινακίδες που έχουν εγκατασταθεί γύρω από τον καταυλισμό για να δείξουν την παρουσία σύνδεσης στο διαδίκτυο. Ο χάρτης των τοποθεσιών hotspot είναι επίσης ορατός. Μυτιλήνη, καταυλισμός Μόριας, 29/12/2015. Φωτογραφία από τον Chris Gioran, χρησιμοποιείται σύμφωνα με διεθνή άδεια χρήσης CC-ANC-ND 4.0.

Εκτός από αυτές τις προκλήσεις, πολλοί πρόσφυγες μπορεί να πέσουν θύματα από όσους προσπαθούν να αποκομίσουν κέρδος από αυτές τις δυσκολίες. Ο Leung διαπίστωσε ότι σε πολλά προσφυγικά στρατόπεδα εμφανίστηκε ένας τύπος μαύρης αγοράς:

Οι εκτοπισμένοι βρίσκονται στο έλεος εκείνων που μπορούν να αντέξουν οικονομικά την τεχνολογία επικοινωνιών και που ελέγχουν την πρόσβαση σε αυτές. Το κόστος χρήσης της τεχνολογίας επικοινωνιών μπορεί να αυξηθεί σημαντικά, όταν οι ιδιοκτήτες κινητών τηλεφώνων στα στρατόπεδα προσφύγων καταστραφούν ή οι τηλεφωνικοί θάλαμοι στην πόλη ελέγχονται από τη μαύρη αγορά.

Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις, ορισμένα άτομα προσφέρουν τη βοήθειά τους στους πρόσφυγες που αναζητούν επικοινωνία. Ο Ηλίας Παπαδόπουλος, Έλληνας ηλεκτρολόγος μηχανικός, παρέσχε δωρεάν σύνδεση στο Διαδίκτυο για όλους στην Ιδομένη στα σύνορα με την ΠΓΔΜ.

Αυτό το βίντεο στο YouTube περιγράφει τον τρόπο, με τον οποίο δημιούργησε μια ρύθμιση για να προσφέρει αυτήν την υπηρεσία δωρεάν:

Είδε ότι οι περισσότεροι πρόσφυγες είχαν smartphones, αλλά χωρίς κάρτες SIM ή αξιόπιστη σύνδεση, δεν είχαν κανέναν πραγματικό τρόπο επικοινωνίας. Έτσι αποφάσισε να βοηθήσει με έναν τρόπο που θα μπορούσε να ωφελήσει περισσότερο.

“Απαιτεί πολύ αυτοσχεδιασμό”

Πολλές νεοσύστατες επιχειρήσεις και ΜΚΟ επιχείρησαν επίσης να ανταποκριθούν στην έκκληση για μεγαλύτερη πρόσβαση στην επικοινωνία για τους πρόσφυγες. Ο οργανισμός The Disaster Tech Lab με έδρα την Ιρλανδία αναπτύσσει δίκτυα wifi στα στρατόπεδα προσφύγων της Μόριας και του Καρά Τεπέ στη Λέσβο. Σημειώνουν ότι πάνω από 400.000 πρόσφυγες έχουν χρησιμοποιήσει το δίκτυό τους κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στους καταυλισμούς. Προσθέτουν:

Εκτός από τα προφανή οφέλη της δυνατότητας να παραμείνουν σε επαφή με τους φίλους και την οικογένειά τους, υπάρχει επίσης η απαίτηση ότι οι αιτήσεις ασύλου πρέπει να υποβάλλονται μέσω κλήσης Skype. Εκτός από αυτό, τα σχολεία και τα κέντρα εκμάθησης δημιουργούνται τώρα που τα στρατόπεδα είναι ημιμόνιμα και αυτά φυσικά όλα απαιτούν πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Άλλες ομάδες έχουν δώσει προτεραιότητα στην παροχή πρόσβασης στο διαδίκτυο σε κέντρα υποδοχής στη Δυτική Ευρώπη, καθώς η κυβέρνηση συχνά δεν έχει προϋπολογισμό για πρόσβαση στο διαδίκτυο σε καταλύματα. Το πρώτο πρόγραμμα από το γερμανικό οργανισμό Refugees Online e.V. ήταν να παρέχει δωρεάν σύνδεση Wi-Fi στη μονάδα υποδοχής προσφύγων στο Fliegerhorst στο Fuerstenfeldbruck και τώρα το έργο έχει επεκταθεί σε 95 εγκαταστάσεις σε ολόκληρη τη χώρα. Εκτός από την πρόσβαση, ο οργανισμός παρείχε επίσης κατάρτιση και μια ηλεκτρονική πλατφόρμα εκμάθησης για αιτούντες άσυλο.

Και μια νεοσυσταθείσα εταιρεία βρίσκεται στη διαδικασία ανάπτυξης αυτού που αποκαλούν “αυτόνομο wifi hotspot για την ύπαιθρο και περιοχές κρίσης”. Η εταιρεία, που ονομάζεται MeshPoint, εργάζεται για να συγκεντρώσει τα κεφάλαια για την κατασκευή του πρωτοτύπου για λειτουργία όπου χρειάζεται περισσότερο.

Στο ιστολόγιό τους, τονίζουν πώς ξεκίνησε το έργο στα τέλη του 2015, όταν μια εισροή προσφύγων έφτασε στα σύνορα της Κροατίας, όπου τους υποδέχθηκε η κυβέρνηση. Περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο διάφορες ομάδες έφτασαν επιτόπου για να παράσχουν βοήθεια.

Μεταξύ αυτών ήταν οι εθελοντές του παρακλαδιού Osijek του Otvorena Mreža (Ανοιχτό Δίκτυο), ένα κίνημα Ανοιχτού Κώδικα, που αποσκοπεί στην παροχή δωρεάν internet σε όλους. Απλώς χάκαραν ένα ρούτερ, εγκατέστησαν το OpenWRT, συνέδεσαν με ένα USB 3G dongle, συνέδεσαν το ρούτερ με μια μπαταρία, τα συσκεύασαν όλα σε ένα σακίδιο και μπήκαν μες στο πλήθος με ένα σήμα “δωρεάν WiFi” στην πλάτη τους και κεραίες να εξέχουν.

Η προσπάθεια να μετρήσουν και να δημιουργήσουν ένα σταθερό hotspot αποδείχτηκε μεγαλύτερη πρόκληση για την ομάδα.

Απαιτεί πολύ αυτοσχεδιασμό και χρειάζεται περισσότερος χρόνος απ ό,τι θεωρούσατε. Ο ευαίσθητος δικτυακός εξοπλισμός συχνά δεν λειτουργεί καλά με τις γεννήτριες εναλλασσόμενου ρεύματος που λειτουργούν με βενζίνη, καθώς η ασταθής τάση θα συνεχίσει να πέφτει απρόβλεπτα. Επίσης υπάρχουν στεγανοποιητικά υλικά που δεν πρέπει να είναι βρεγμένα και έπειτα καλώδια … Ας μην ξεκινήσουμε να μιλάμε για τα καλώδια.

Η προσπάθεια να βρεθεί μια αποδεκτή λύση για τη δημιουργία μιας εύκολης σύνδεσης wifi για την υποστήριξη περισσότερων από 100 συνδεδεμένων χρηστών ταυτόχρονα ήταν δύσκολο να βρεθεί. Και αυτό οδήγησε στην αρχή του προγράμματος MeshPoint, επειδή ήθελαν να κατασκευάσουν τη λύση μόνοι τους.

Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες διέσχισαν την Ευρώπη δια θαλάσσης το 2015, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Μέχρι στιγμής, το 2016, έχουν φτάσει πάνω από 200.000, οι περισσότεροι από τους οποίους εγκαταλείπουν τη βία στη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Είτε για να προσεγγίσουν την οικογένεια και τους φίλους που μένουν πίσω είτε για να οργανωθούν για μια νέα ζωή με το βλέμμα μπροστά, η πρόσβαση στο wifi είναι ζωτικής σημασίας για αυτούς. Ας ελπίσουμε ότι αυτές οι ατομικές και οργανωτικές προσπάθειες θα συνεχίσουν να βοηθούν τους πρόσφυγες σε αυτή τη σημαντική γραμμή ζωής.

Διαβάστε περισσότερα στο ειδικό μας αφιέρωμα: Ρεύματα προσφύγων αναζητούν καταφύγιο στην Ευρώπη